(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံ့ အနောက်ဖက် ရခိုင်ပြည်နယ်ဟာ သယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝသလို၊ ဒေသတွင်းမှာလည်း မဟာဗျူဟာအရ အရေးပါတဲ့ဒေသတခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာကို ရေနက်ဆိပ်ကမ်းနဲ့ အထူး စီးပွါးရေးဇုံအဖြစ် ပြောင်းလဲဖို့ တရုတ်က လုပ်ပိုင်ခွင့် ရသွားတာမို့ ဒီဒေသဟာ အကျိုးစီးပွား ရှာသူတွေနဲ့ စည်ကားလာနိုင်ပေမယ့် ဒေသခံတွေကတော့ သူတို့ရဲ့ မိရိုးဖလာ အလုပ်တွေကိုတောင် တားမြစ်တာ ခံနေရတာကြောင့် စိုးရိမ်မှုတွေ တိုးလာနေပါတယ်။ AFP သတင်းတပုဒ်ပေါ် အခြေခံပြီး ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က ပြောပြပေးမှာပါ။
တရုတ်အတွက် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကို ပေါက်တဲ့ ရေလမ်းထွက်ပေါက်တခု ရသွားစေတဲ့ ကျောက်ဖြူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းနဲ့ အထူးစီးပွါးရေးဇုံ တည်ဆောက်ဖို့ အဲဒီနေရာမှာ အရင်က စိမ်းစိမ်းလန်းလန်းရှိခဲ့တဲ့ လယ်ကွင်းတွေရော၊ ကျွန်းသစ်ပေါတဲ့ သစ်တောတွေပါ စတေးခဲ့ရပါတယ်။
တည်ငြိမ်မှု မရှိတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၁၇ နောက်ပိုင်း ရိုဟင်ဂျာပြဿနာ ကြုံလာရပြီး ဥပဒေကန့်သတ်မှု အသစ်တွေ ထုတ်ပြန်ထားချိန်မှာပဲ မြန်မာအစိုးရက ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း လာရောက် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံကြဖို့ ကမ္ဘာတလွှားကို ဖိတ်ခေါ်လိုက်တာကြောင့် မိရိုးဖလာ လုပ်ကိုင်စားသောက်နေတဲ့ ဒေသခံတွေအတွက်တော့ စိုးရိမ်မှုတွေ ပိုလာတာပါ။
ပြည်နယ်တိုးတက်ဖို့ ကတိပေးတဲ့ အစိုးရက တရုတ်သင်္ဘောတွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွားနိုင်အောင် ဒေသခံတွေငါးဖမ်းတာကို ပိတ်ပင်လာတာကြောင့် အသက် ၂၈ နှစ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ ကိုအောင်ကြီးလို တံငါသည်တွေ အတွက် မိသားစု ဝမ်းရေးအတွက်တောင် မလွယ်ကူပဲ ဖြစ်လာတာပါ။
"သူတို့ ဖမ်းတာ ခံရရင် ခံရမယ်၊ အရိုက် ခံရရင် ခံရမယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော့်မှာ ရွေးစရာမရှိဘူး။ မိသားစုကိုမကျွေးလို့ မရဘူး။ မိသားစု အငတ်မခံနိုင်ဘူး။”
ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ ရိုဟင်ဂျာ ပြဿနာနဲ့ ရှုပ်ထွေးနေပေမယ့် ရခိုင်အလယ်ပိုင်းကတော့ နဂိုအတိုင်း အေးချမ်းနေတာပါ။ ဒီနေရာကိုလာပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ လက်တွန့်နေတဲ့ နိုင်ငံအများအပြား ရှိပေမယ့် တရုတ်နဲ့ ဒေသတွင်းလုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေတော့ မပါပါဘူး။
အခုအချိန်မှာ ရခိုင်ကမ်းလွန်ရေနံတွင်းတွေက ရတဲ့ သန်းနဲ့ချီတဲ့ ရေနံစိမ်း စည်တွေ၊ ကုဗမီတာ ဘီလျံနဲ့ချီတဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ တွေကို မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းကို ဖြတ်ပြီး တရုတ်တောင်ပိုင်း ကို ပို့နေပါပြီ။ ရခိုင်မှာ ခြေကုပ်ပိုယူနိုင်ဖို့ လုပ်နေတဲ့ တရုတ်က အထည်ချုပ်စက်ရုံနဲ့ စားသောက်ကုန်စက်ရုံ တွေပါတဲ့ အထူးစီးပွါးရေးဇုံနဲ့အတူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းနဲ့ အတွက် ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာမှာပဲ သဘောတူညီချက် ရခဲ့တာပါ။
တရုတ်ရဲ့ ခါးပတ်လမ်း စီမံကိန်း ထဲမှာ ပါတဲ့ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကန်း အတွက် ကုန်ကျစားရိတ်ကို ဒေါ်လာ ၇ ဘီလျံကျော်ကနေ ၁ ဘီလျံကျော်အထိ လျှော့ချဖို့ မြန်မာဘက်က ကြိုးစားနိုင်ခဲ့ပေမယ့် တရုတ်က အစုရှယ်ယာ အများဆုံးဖြစ်တဲ့ ၄၀ % ပိုင်ဆဲ ဖြစ်ပြီး ဒါဟာ မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကြွေးမြီအဖြစ် ရှိနေတာပါ။ ကျောက်ဖြူ အထူးစီးပွါးရေးဇုံ စီမံခန့်ခွဲရေးကော်မတီကတော့ ဒီစီမံကိန်းကို သူတို့ ထိန်းချုပ် နိုင်တယ်လို့ ပြောသလို ဒေသခံတွေအတွက် အလုပ်ကိုင် ၄ သိန်းလောက် ဖန်တီးပေးနိုင်မယ်လို့ လည်း ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် လယ်သမားကြီး ဦးစောမောင်နုကတော့ စစ်တပ်နဲ့ ခရိုနီတွေ အမြတ်ရသွားတဲ့ ဒီစီမံကိန်းအတွက် အသိမ်းခံရတဲ့ မြေဧက ၄ ထောင်ကျော်မှာ သူ့မြေပါ ပါသွားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီကနေ ထွက်သွားဖို့ ပြောရင် ဘယ်မှာ သွားနေရမလည်း။ နေစရာ မြေလည်း မရဘူးလေ သူတို့ အကုန်သိမ်းပစ်လိုက်တယ်။ ကျနော်တို့ သိပ်စိုးရိမ်ပါတယ်။ ”
ရေနံပိုက်လိုင်းဆောက်ဖို့ မြေအသိမ်းခံရသူ ဒေါ်နုအေးသာကလည်း မြေသိမ်းသွားပေမယ့် လျှော်ကြေးမရဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
"ပြန်မပေးဘူး။ သူတို့ပေးတဲ့ ငွေတပြား ၂ ပြားနဲ့ ဘာသွားသုံးမလဲ။ သုံးစားလို့မှ မရတာပဲ။ မြေမရှိတော့တဲ့ အတွက် အခုတော့ ကျွန်ခံရုံပဲရှိတယ်”
ဒေသခံ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ကိုစိုးလွင်ကတော့ ဒီစီမံကိန်းတွေ မလိုအပ်ပဲ ကိုယ့်ဒေသသယံဇာတက ရတဲ့ငွေနဲ့ ကိုယ့်ပြည်နယ်ဖွံ့ဖြိုးအောင် ကိုယ်တိုင်လုပ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ ရခိုင်ပြည်နယ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ ဆိုလို့ ရှိရင် လုံးဝအခက်အခဲရှိတဲ့ မသေချာ မရေရာတဲ့ စက်ရုံကြီးတွေကို တည်ဆောက်ပြီး လုပ်နေဖို့ မလိုဘူး။ လက်ရှိ ကျနော်တို့ ပြည်နယ်က ထွက်တဲ့ သယံဇာတ ကို ရောင်းလို့ရတဲ့ ငွေကြေးနဲ့ ရခိုင်ပြည်ကို တည်ဆောက်လို့ ရတယ်။”
မြန်မာအာဏာပိုင်တွေ လူ့အခွင့်ရေး ချိုးဖေါက်တယ် ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲမှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပေမယ့် သယံဇာတပေါကြွယ်တဲ့ မြန်မာမှာ တရုတ်နဲ့ အပြိုင် စီးပွါးရေးအကျိုးမြတ်ရဖို့ လုပ်နေသူတွေကတော့ စင်္ကာပူ၊ ဂျပန်နဲ့ ထိုင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ကလည်း မြန်မာနဲ့ လက်တွဲလုပ်ဆောင်ဖို့ မကြာသေးခင်ကပဲ ဂျပန်ရောက်ချိန်က ပန်ကြားခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့် ဒေသခံတွေ မကြေနပ်ရင် နိုင်ငံတွင်း စီမံကိန်းတွေကို ရပ်ပစ်နိုင်တယ်ဆိုတာကိုတော့ တရုတ်ရဲ့မြစ်ဆုံရေကာတာ စီမံကိန်းက သက်သေပြနေပါတယ်။
.............
ဒသေခံတှေ စိုးရိမျနတေဲ့ ကြောကျဖွူရနေကျဆိပျကမျးနဲ့ စီးပှားရေးဇုံ
( Unicode)
မွနျမာနိုငျငံ့ အနောကျဖကျ ရခိုငျပွညျနယျဟာ သယံဇာတ ပေါကွှယျဝသလို၊ ဒသေတှငျးမှာလညျး မဟာဗြူဟာအရ အရေးပါတဲ့ဒသေတခု ဖွဈပါတယျ။ ဒီနရောကို ရနေကျဆိပျကမျးနဲ့ အထူး စီးပှါးရေးဇုံအဖွဈ ပွောငျးလဲဖို့ တရုတျက လုပျပိုငျခှင့ျ ရသှားတာမို့ ဒီဒသေဟာ အကြိုးစီးပှား ရှာသူတှနေဲ့ စညျကားလာနိုငျပမေယ့ျ ဒသေခံတှကေတော့ သူတို့ရဲ့ မိရိုးဖလာ အလုပျတှကေိုတောငျ တားမွဈတာ ခံနရေတာကွောင့ျ စိုးရိမျမှုတှေ တိုးလာနပေါတယျ။ AFP သတငျးတပုဒျပေါျ အခွခေံပွီး ဒေါျခငျမြိုးသကျက ပွောပွပေးမှာပါ။
တရုတျအတှကျ အိန်ဒိယသမုဒ်ဒရာကို ပေါကျတဲ့ ရလေမျးထှကျပေါကျတခု ရသှားစတေဲ့ ကြောကျဖွူ ရနေကျဆိပျကမျးနဲ့ အထူးစီးပှါးရေးဇုံ တညျဆောကျဖို့ အဲဒီနရောမှာ အရငျက စိမျးစိမျးလနျးလနျးရှိခဲ့တဲ့ လယျကှငျးတှရေော၊ ကြှနျးသဈပေါတဲ့ သဈတောတှပေါ စတေးခဲ့ရပါတယျ။
တညျငွိမျမှု မရှိတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ၂၀၁၇ နောကျပိုငျး ရိုဟငျဂြာပွူနာ ကွုံလာရပွီး ဥပဒကေန့ျသတျမှု အသဈတှေ ထုတျပွနျထားခြိနျမှာပဲ မွနျမာအစိုးရက ရခိုငျပွညျနယျတှငျး လာရောကျ ရငျးနှီး မွှုပျနှံကွဖို့ ကမ်ဘာတလှှားကို ဖိတျခေါျလိုကျတာကွောင့ျ မိရိုးဖလာ လုပျကိုငျစားသောကျနတေဲ့ ဒသေခံတှအေတှကျတော့ စိုးရိမျမှုတှေ ပိုလာတာပါ။
ပွညျနယျတိုးတကျဖို့ ကတိပေးတဲ့ အစိုးရက တရုတျသငျ်ဘောတှေ လှတျလှတျလပျလပျ သှားနိုငျအောငျ ဒသေခံတှငေါးဖမျးတာကို ပိတျပငျလာတာကွောင့ျ အသကျ ၂၈ နှဈရှိပွီဖွဈတဲ့ ကိုအောငျကွီးလို တံငါသညျတှေ အတှကျ မိသားစု ဝမျးရေးအတှကျတောငျ မလှယျကူပဲ ဖွဈလာတာပါ။
"သူတို့ ဖမျးတာ ခံရရငျ ခံရမယျ၊ အရိုကျ ခံရရငျ ခံရမယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကနြော့ျမှာ ရှေးစရာမရှိဘူး။ မိသားစုကိုမကြှေးလို့ မရဘူး။ မိသားစု အငတျမခံနိုငျဘူး။”
ရခိုငျမွောကျပိုငျးမှာ ရိုဟငျဂြာ ပွူနာနဲ့ ရှုပျထှေးနပေမေယ့ျ ရခိုငျအလယျပိုငျးကတော့ နဂိုအတိုငျး အေးခမြျးနတောပါ။ ဒီနရောကိုလာပွီး ရငျးနှီးမွှုပျနှံဖို့ လကျတှန့ျနတေဲ့ နိုငျငံအမြားအပွား ရှိပမေယ့ျ တရုတျနဲ့ ဒသေတှငျးလုပျငနျးရှငျကွီးတှတေော့ မပါပါဘူး။
အခုအခြိနျမှာ ရခိုငျကမျးလှနျရနေံတှငျးတှကေ ရတဲ့ သနျးနဲ့ခြီတဲ့ ရနေံစိမျး စညျတှေ၊ ကုဗမီတာ ဘီလြံနဲ့ခြီတဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့ တှကေို မွနျမာနိုငျငံ အလယျပိုငျးကို ဖွတျပွီး တရုတျတောငျပိုငျး ကို ပို့နပေါပွီ။ ရခိုငျမှာ ခွကေုပျပိုယူနိုငျဖို့ လုပျနတေဲ့ တရုတျက အထညျခြုပျစကျရုံနဲ့ စားသောကျကုနျစကျရုံ တှပေါတဲ့ အထူးစီးပှါးရေးဇုံနဲ့အတူ ရနေကျဆိပျကမျးနဲ့ အတှကျ ပွီးခဲ့တဲ့ နိုဝငျဘာမှာပဲ သဘောတူညီခကြျ ရခဲ့တာပါ။
တရုတျရဲ့ ခါးပတျလမျး စီမံကိနျး ထဲမှာ ပါတဲ့ ကြောကျဖွူရနေကျဆိပျကနျး အတှကျ ကုနျကစြားရိတျကို ဒေါျလာ ၇ ဘီလြံကြောျကနေ ၁ ဘီလြံကြောျအထိ လြှော့ခဖြို့ မွနျမာဘကျက ကွိုးစားနိုငျခဲ့ပမေယ့ျ တရုတျက အစုရှယျယာ အမြားဆုံးဖွဈတဲ့ ၄၀ % ပိုငျဆဲ ဖွဈပွီး ဒါဟာ မွနျမာ့နိုငျငံခွားကွှေးမွီအဖွဈ ရှိနတောပါ။ ကြောကျဖွူ အထူးစီးပှါးရေးဇုံ စီမံခန့ျခှဲရေးကောျမတီကတော့ ဒီစီမံကိနျးကို သူတို့ ထိနျးခြုပျ နိုငျတယျလို့ ပွောသလို ဒသေခံတှအေတှကျ အလုပျကိုငျ ၄ သိနျးလောကျ ဖနျတီးပေးနိုငျမယျလို့ လညျး ပွောပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ လယျသမားကွီး ဦးစောမောငျနုကတော့ စဈတပျနဲ့ ခရိုနီတှေ အမွတျရသှားတဲ့ ဒီစီမံကိနျးအတှကျ အသိမျးခံရတဲ့ မွေဧက ၄ ထောငျကြောျမှာ သူ့မွပေါ ပါသှားတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီကနေ ထှကျသှားဖို့ ပွောရငျ ဘယျမှာ သှားနရေမလညျး။ နစေရာ မွလေညျး မရဘူးလေ သူတို့ အကုနျသိမျးပဈလိုကျတယျ။ ကနြောျတို့ သိပျစိုးရိမျပါတယျ။ ”
ရနေံပိုကျလိုငျးဆောကျဖို့ မွအေသိမျးခံရသူ ဒေါျနုအေးသာကလညျး မွသေိမျးသှားပမေယ့ျ လြှောျကွေးမရဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
"ပွနျမပေးဘူး။ သူတို့ပေးတဲ့ ငှတေပွား ၂ ပွားနဲ့ ဘာသှားသုံးမလဲ။ သုံးစားလို့မှ မရတာပဲ။ မွမေရှိတော့တဲ့ အတှကျ အခုတော့ ကြှနျခံရုံပဲရှိတယျ”
ဒသေခံ တကျကွှလှုပျရှားသူ ကိုစိုးလှငျကတော့ ဒီစီမံကိနျးတှေ မလိုအပျပဲ ကိုယ့ျဒသေသယံဇာတက ရတဲ့ငှနေဲ့ ကိုယ့ျပွညျနယျဖှံ့ဖွိုးအောငျ ကိုယျတိုငျလုပျနိုငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“ ရခိုငျပွညျနယျ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျဖို့ ဆိုလို့ ရှိရငျ လုံးဝအခကျအခဲရှိတဲ့ မသခြော မရရောတဲ့ စကျရုံကွီးတှကေို တညျဆောကျပွီး လုပျနဖေို့ မလိုဘူး။ လကျရှိ ကနြောျတို့ ပွညျနယျက ထှကျတဲ့ သယံဇာတ ကို ရောငျးလို့ရတဲ့ ငှကွေေးနဲ့ ရခိုငျပွညျကို တညျဆောကျလို့ ရတယျ။”
မွနျမာအာဏာပိုငျတှေ လူ့အခှင့ျရေး ခြိုးဖေါကျတယျ ဆိုတဲ့ စှပျစှဲမှုတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေပမေယ့ျ သယံဇာတပေါကွှယျတဲ့ မွနျမာမှာ တရုတျနဲ့ အပွိုငျ စီးပှါးရေးအကြိုးမွတျရဖို့ လုပျနသေူတှကေတော့ စငျ်ကာပူ၊ ဂပြနျနဲ့ ထိုငျးတို့ ဖွဈပါတယျ။ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျကလညျး မွနျမာနဲ့ လကျတှဲလုပျဆောငျဖို့ မကွာသေးခငျကပဲ ဂပြနျရောကျခြိနျက ပနျကွားခဲ့တာပါ။ ဒါပမေယ့ျ ဒသေခံတှေ မကွနေပျရငျ နိုငျငံတှငျး စီမံကိနျးတှကေို ရပျပဈနိုငျတယျဆိုတာကိုတော့ တရုတျရဲ့မွဈဆုံရကောတာ စီမံကိနျးက သကျသပွေနပေါတယျ။
