[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ တကျော့ပြန်ကူးစက်မှု များပြားတာကြောင့် ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေ ရှိနေတဲ့အတွက် စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ရိက္ခာမလုံလောက်မှုတွေကြုံနေကြရတဲ့ အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက ပြောပြပါမယ်။
ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာအရေအတွက် မြင့်တက်နေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို အသွားအလာ ကန့်သတ်ချက်တွေ ထုတ်ပြန်ထားတာကြောင့် စစ်ရှောင်စခန်းတွေကို ရိက္ခာထောက်ပံ့မှုတွေ မလုံလောက်တဲ့အတွက် အခက်အခဲတွေ ရှိနေကြတယ်လို့ စခန်းတာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
လက်ရှိမှာ အစိုးရက စစ်ရှောင်တွေကို တစ်အိမ်ထောင်ကို ၄၀,၀၀၀ စီထောက်ပံ့ပေးတယ်ဆိုပေမဲ့ အပြည့်အဝမရကြသူတွေအများကြီး ရှိနေတယ်လို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး REC အတွင်းရေးမှူး ကိုဇော်ဇော်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“စခန်းအကုန်လုံးနီးပါးက အခက်အခဲ ရှိနေကြတာပါ။ အနည်းငယ်လောက် အဆင်ပြေတယ်ဆိုတာကတော့ အရမ်းနည်းပါတယ်။ တော်တော်များများကတော့ ဆိုးဆိုးရွားရွား အခက်အခဲရှိနေကြတာပါ။ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွေမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ IDP တွေ ဆိုလို့ရှိရင်တော့ လူကယ်ပြန်ဌာနက နေပြီးတော့ ၄၀,၀၀၀ ကျပ်ပေးနေတာပေါ့နှော်။ ဒီလိုပေးတဲ့အခါမှာ မိသားစုတွေဆီကို တစ်ဖွဲ့ချင်းက မိသားစုတွေဆီကို သွားပေးတာမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ ဒီသက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကျေးအသင်းအုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေကနေတဆင့် ပေးရမယ်ဆိုပြီးတော့ အဲ့လို လမ်းညွှန်ချက်တွေရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလို လုပ်လိုက်တဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့လို့ တစ်ဘက်မှာတော့ ထိတွေ့မှုတွေ သိပ်မဖြစ်အောင် ကာကွယ်တယ်ဆိုပေမဲ့လည်း တခြားတဘက်မှာကျတော့ ဒီအလွဲသုံးစားမှုတွေနောက် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုတွေကတော့ အများကြီးဖြစ်သွားတာပေါ့နှော်။ ဒီလိုအခြေအနေတွေကြောင်မို့လို့ ထောက်ပံ့တဲ့ပစ္စည်းတွေ ထောက်ပံ့တဲ့ ငွေတွေက အရမ်းကို နည်းပါးသွားတာ ရှိပါတယ်။၂၀,၀၀၀ ဆိုပေမဲ့လည်း တချို့ ၁၀,၀၀၀ ရတဲ့သူရှိတယ်။ ၈,၀၀၀ ရတဲ့သူရှိတယ်။ ၁၅,၀၀၀ ရတဲ့သူရှိတယ်။ အပြည့်အဝရတဲ့သူတွေက မရှိသလောက်ရှားပါတယ် ခင်ဗျ။ ဒီလို အခြေအနေကြုံနေရတာဖြစ်ပါတယ်။”
ဒီလို ထောက်ပံ့ကြေးပေးတဲ့ ကိစ္စကို REC က ကျန်းမာရေးသတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့ စောင့်ကြည့်ဖို့ ခွင့်တောင်းပေးမယ့် စောင့်ကြည့်ခွင့်မပြုခဲ့ဘူးလို့ ကိုဇော်ဇော်ထွန်းက ဆိုပါတယ်။
ကိုဗစ်ကြောင့် ကန့်သတ်မှုတွေ လုပ်ထားတဲ့အချိန်မှာပဲ တိုက်ပွဲတွေ ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သူတွေ ထပ်ရောက်လာတာကြောင့် စားရေ ရိက္ခာ အခက်အခဲဖြစ်နေကြတယ်လို့ ရသေ့တောင်မြို့နယ် ညောင်ချောင်းစစ်ရှောင်စခန်း တာဝန်ခံ ကိုခိုင်မျိုးအောင်က ပြောပါတယ်။
“လုံလောက်မှုတော့ မရှိပါဘူး။ ကျနော်တို့ ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ထားလဲဆိုတော့ အရင်ရှိပြီးသားအိမ်ထောင် စုတွေကျတော့ ကျနော်တို့ သူတို့ အိမ်ထောင်စုလိုက် သူတို့ အိမ်ထောင်စုလိုက် ရှာပြီးတော့ စားနေကြတယ်။ ကျနော်တို့ ခုလက်ရှိရောက်လာတဲ့ အိမ်ထောင်စုတွေကိုတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ ညောင် ချောင်းဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှာ နေပြီးတော့ ထားတယ်။ သူတို့ကို သူတို့ကို တစ်ဦးချင်းစီ ကျနော်တို့ ရှာပြီးတော့ မစားခိုင်ဘူးပေါ့။ ကျနော်တို့အကုန်လုံး ဝိုင်းပြီးတော့မှ ရှိတဲ့ဟာလေးတွေနဲ့ ကျွေးတယ်ပေါ့၊ အဲ့လို အနေအထားဖြစ်နေပါတယ်။”
ကိုဗစ်ကာလအတွင်းဖြစ်တဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ထွက်ပြေးလာကြရတဲ့သူတွေ စားသောက်ရေးအတွက် ရပ်ရွာက အလှူရှင်တွေရဲ့ထောက်ပံ့မှုနဲ့ ဖြေရှင်းနေရတယ်လို့ ကိုခိုင်မျိုးအောင်က ပြောပြပါတယ်။
ညောင်ချောင်းစစ်ရှောင်စခန်းမှာ ကိုဗစ်ကာလအတွင်းက တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ရှောင်တိမ်းလာကြရ သူတွေမပါဘဲ အရင်ရှိပြီးသား စစ်ရှောင် အိမ်ထောင်စု ၇၀၀ လောက်အတွက် WFP က ရိက္ခာထောက် ပံ့ပေးဖို့ အကြောင်းကြားထားတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ကိုဗစ်မဖြစ်ခင် ကာလတွေကတည်းက လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ဆိုးရွားမှုတွေကြောင့် စစ်ဘေးရှောင်တွေအတွက် အထောက်အပံ့တွေ အပြည့်အဝမရခဲ့သလို ခုလို ကိုဗစ်ကြောင့် ကန့်သတ်မှုတွေ ရှိနေတဲ့ အချိန်မှာ စစ်ရှောင်တွေအနေနဲ့ စားသောက်ရေး ပိုပြီးခက်ခဲလာတာဖြစ်တယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ် အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်ထုမေက ပြောပါတယ်။
“နိုင်ငံတော်က နေပြီးတော့ အထူးသဖြင့် အစိုးရက မငတ်စေရဘူး၊ စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အကုန်လုံးပံ့ပိုးနေပါတယ်လို့ ဘယ်လိုပဲပြောပြော တကယ်တမ်း လိုအပ်ချက်တွေများစွာရှိပါတယ်။ အစိုးရရဲ့ ထိပ်ပိုင်းတွေက ပြောနေကြတယ် ရခိုင်ပြည်ကို ဘယ်လို မဖြစ်ရပါဘူး။ အစာရေစာ မပြတ်ရဘူးလို့ ပြောတာနဲ့ မြေပြင်မှာ တခြားစီဖြစ်နေပါတယ်ရှင်။ ဘယ်လောက်ထိဆိုးသလဲလို့ ဆိုလို့ရှိရင် ကျမတို့တွေက လူတစ်ဦးတစ်ယောက်မှာ အခြေခံကျကျစားရမယ့် အစားအသောက်နဲ့ အာဟာရ သေချာပါတယ်၊ မပြည့်ဝတာတော့ သေချာပါတယ်။ ကိုဗစ်လို အချိန်အခါမျိုးမှာနေပြီးတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဘတ်ဂျက်ကို ပေးပါမယ်။ တင်ထားပါပြီ။ ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ ဆွေးနွေးချက်တွေမှာလည်း တွေ့ရပါတယ်။ ဘတ်ဂျက်တွေတင်ထားပါပြီ၊ ချပေးပါမယ်။ လုပ်ပေးပါမယ်လို့ ပြောပေမဲ့ တကယ်တမ်းလက်တွေ့မှာ မလုပ်ပေးပါဘူးရှင့်။ ထိပ်ပိုင်းမှာဆွေးနွေးနေကြတာ လူမှုကွန်ယက်မှာ ဆွေးနွေးနေကြတာနဲ့ တကယ့်လက်တွေ့ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ဘေးရှောင်ဒေသတွေမှာ ခံစားနေရတာ တွေက တခြားစီပါရှင့်”
မြန်မာနိုင်ငံ အခြေစိုက် ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံးကတော့ ကပ်ဘေးသင့်နေချိန် တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရပ်စဲဖို့ အင်္ဂါနေ့ကပဲ ထပ်မံတိုက်တွန်းထားပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝန်း ကပ်ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရချိန်မှာ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရပ်စဲကြဖို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ တိုက်တွန်းချက်ကို နားထောင်ဖို့နဲ့ ကပ်ရောဂါရော စစ်ဘေးဒဏ်ပါခံနေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဒေသခံတွေအတွက် အရေးကြီးတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ရရှိနိုင်အောင် အင်တာနက် ဝန်ဆောင်မှုတွေ အပြည့်အ၀ ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့လည်း တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
[Unicode Version]
သှားလာမှုအကန့ျအသတျကွောင့ျ ရခိုငျဒုက်ခသညျတှေ စာနပျရိက်ခာအခကျအခဲရှိ
ရခိုငျပွညျနယျတှငျး ကိုဗဈကပျရောဂါ တကြော့ပွနျကူးစကျမှု မြားပွားတာကွောင့ျ ပွညျနယျတဈခုလုံး အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှေ ရှိနတေဲ့အတှကျ စဈရှောငျစခနျးတှမှော ရိက်ခာမလုံလောကျမှုတှကွေုံနကွေရတဲ့ အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက ပွောပွပါမယျ။
ကိုဗဈအတညျပွုလူနာအရအေတှကျ မွင့ျတကျနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ပွညျနယျတဈခုလုံးကို အသှားအလာ ကန့ျသတျခကြျတှေ ထုတျပွနျထားတာကွောင့ျ စဈရှောငျစခနျးတှကေို ရိက်ခာထောကျပံ့မှုတှေ မလုံလောကျတဲ့အတှကျ အခကျအခဲတှေ ရှိနကွေတယျလို့ စခနျးတာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။
လကျရှိမှာ အစိုးရက စဈရှောငျတှကေို တဈအိမျထောငျကို ၄၀,၀၀၀ စီထောကျပံ့ပေးတယျဆိုပမေဲ့ အပွည့ျအဝမရကွသူတှအေမြားကွီး ရှိနတေယျလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး REC အတှငျးရေးမှူး ကိုဇောျဇောျထှနျးက ပွောပါတယျ။
“စခနျးအကုနျလုံးနီးပါးက အခကျအခဲ ရှိနကွေတာပါ။ အနညျးငယျလောကျ အဆငျပွတေယျဆိုတာကတော့ အရမျးနညျးပါတယျ။ တောျတောျမြားမြားကတော့ ဆိုးဆိုးရှားရှား အခကျအခဲရှိနကွေတာပါ။ စဈဘေးရှောငျစခနျးတှမှော နထေိုငျကွတဲ့ IDP တှေ ဆိုလို့ရှိရငျတော့ လူကယျပွနျဌာနက နပွေီးတော့ ၄၀,၀၀၀ ကပြျပေးနတောပေါ့နှောျ။ ဒီလိုပေးတဲ့အခါမှာ မိသားစုတှဆေီကို တဈဖှဲ့ခငြျးက မိသားစုတှဆေီကို သှားပေးတာမြိုး မဟုတျဘဲနဲ့ ဒီသကျဆိုငျရာ ရပျကြေးအသငျးအုပျခြုပျရေးမှူးတှကေနတေဆင့ျ ပေးရမယျဆိုပွီးတော့ အဲ့လို လမျးညှှနျခကြျတှရှေိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီလို လုပျလိုကျတဲ့ အတှကျကွောင့ျမို့လို့ တဈဘကျမှာတော့ ထိတှေ့မှုတှေ သိပျမဖွဈအောငျ ကာကှယျတယျဆိုပမေဲ့လညျး တခွားတဘကျမှာကတြော့ ဒီအလှဲသုံးစားမှုတှနေောကျ လာဘျပေးလာဘျယူမှုတှကေတော့ အမြားကွီးဖွဈသှားတာပေါ့နှောျ။ ဒီလိုအခွအေနတှေကွေောငျမို့လို့ ထောကျပံ့တဲ့ပစ်စညျးတှေ ထောကျပံ့တဲ့ ငှတှေကေ အရမျးကို နညျးပါးသှားတာ ရှိပါတယျ။၂၀,၀၀၀ ဆိုပမေဲ့လညျး တခြို့ ၁၀,၀၀၀ ရတဲ့သူရှိတယျ။ ၈,၀၀၀ ရတဲ့သူရှိတယျ။ ၁၅,၀၀၀ ရတဲ့သူရှိတယျ။ အပွည့ျအဝရတဲ့သူတှကေ မရှိသလောကျရှားပါတယျ ခငျဗြ။ ဒီလို အခွအေနကွေုံနရေတာဖွဈပါတယျ။”
ဒီလို ထောကျပံ့ကွေးပေးတဲ့ ကိစ်စကို REC က ကနြျးမာရေးသတျမှတျခကြျတှနေဲ့ စောင့ျကွည့ျဖို့ ခှင့ျတောငျးပေးမယ့ျ စောင့ျကွည့ျခှင့ျမပွုခဲ့ဘူးလို့ ကိုဇောျဇောျထှနျးက ဆိုပါတယျ။
ကိုဗဈကွောင့ျ ကန့ျသတျမှုတှေ လုပျထားတဲ့အခြိနျမှာပဲ တိုကျပှဲတှေ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျသူတှေ ထပျရောကျလာတာကွောင့ျ စားရေ ရိက်ခာ အခကျအခဲဖွဈနကွေတယျလို့ ရသေ့တောငျမွို့နယျ ညောငျခြောငျးစဈရှောငျစခနျး တာဝနျခံ ကိုခိုငျမြိုးအောငျက ပွောပါတယျ။
“လုံလောကျမှုတော့ မရှိပါဘူး။ ကနြောျတို့ ဘယျလိုပုံစံနဲ့ထားလဲဆိုတော့ အရငျရှိပွီးသားအိမျထောငျ စုတှကေတြော့ ကနြောျတို့ သူတို့ အိမျထောငျစုလိုကျ သူတို့ အိမျထောငျစုလိုကျ ရှာပွီးတော့ စားနကွေတယျ။ ကနြောျတို့ ခုလကျရှိရောကျလာတဲ့ အိမျထောငျစုတှကေိုတော့ ကနြောျတို့ရဲ့ ညောငျ ခြောငျးဘုနျးတောျကွီးကြောငျးမှာ နပွေီးတော့ ထားတယျ။ သူတို့ကို သူတို့ကို တဈဦးခငြျးစီ ကနြောျတို့ ရှာပွီးတော့ မစားခိုငျဘူးပေါ့။ ကနြောျတို့အကုနျလုံး ဝိုငျးပွီးတော့မှ ရှိတဲ့ဟာလေးတှနေဲ့ ကြှေးတယျပေါ့၊ အဲ့လို အနအေထားဖွဈနပေါတယျ။”
ကိုဗဈကာလအတှငျးဖွဈတဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ထှကျပွေးလာကွရတဲ့သူတှေ စားသောကျရေးအတှကျ ရပျရှာက အလှူရှငျတှရေဲ့ထောကျပံ့မှုနဲ့ ဖွရှေငျးနရေတယျလို့ ကိုခိုငျမြိုးအောငျက ပွောပွပါတယျ။
ညောငျခြောငျးစဈရှောငျစခနျးမှာ ကိုဗဈကာလအတှငျးက တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ရှောငျတိမျးလာကွရ သူတှမေပါဘဲ အရငျရှိပွီးသား စဈရှောငျ အိမျထောငျစု ၇၀၀ လောကျအတှကျ WFP က ရိက်ခာထောကျ ပံ့ပေးဖို့ အကွောငျးကွားထားတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ကိုဗဈမဖွဈခငျ ကာလတှကေတညျးက လမျးပနျးဆကျသှယျရေး ဆိုးရှားမှုတှကွေောင့ျ စဈဘေးရှောငျတှအေတှကျ အထောကျအပံ့တှေ အပွည့ျအဝမရခဲ့သလို ခုလို ကိုဗဈကွောင့ျ ကန့ျသတျမှုတှေ ရှိနတေဲ့ အခြိနျမှာ စဈရှောငျတှအေနနေဲ့ စားသောကျရေး ပိုပွီးခကျခဲလာတာဖွဈတယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျ အမြိုးသားလှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဒေါျထုမကေ ပွောပါတယျ။
“နိုငျငံတောျက နပွေီးတော့ အထူးသဖွင့ျ အစိုးရက မငတျစရေဘူး၊ စားနပျရိက်ခာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အကုနျလုံးပံ့ပိုးနပေါတယျလို့ ဘယျလိုပဲပွောပွော တကယျတမျး လိုအပျခကြျတှမြေားစှာရှိပါတယျ။ အစိုးရရဲ့ ထိပျပိုငျးတှကေ ပွောနကွေတယျ ရခိုငျပွညျကို ဘယျလို မဖွဈရပါဘူး။ အစာရစော မပွတျရဘူးလို့ ပွောတာနဲ့ မွပွေငျမှာ တခွားစီဖွဈနပေါတယျရှငျ။ ဘယျလောကျထိဆိုးသလဲလို့ ဆိုလို့ရှိရငျ ကမြတို့တှကေ လူတဈဦးတဈယောကျမှာ အခွခေံကကြစြားရမယ့ျ အစားအသောကျနဲ့ အာဟာရ သခြောပါတယျ၊ မပွည့ျဝတာတော့ သခြောပါတယျ။ ကိုဗဈလို အခြိနျအခါမြိုးမှာနပွေီးတော့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဘတျဂကြျကို ပေးပါမယျ။ တငျထားပါပွီ။ ဝနျကွီးခြုပျရဲ့ ဆှေးနှေးခကြျတှမှောလညျး တှေ့ရပါတယျ။ ဘတျဂကြျတှတေငျထားပါပွီ၊ ခပြေးပါမယျ။ လုပျပေးပါမယျလို့ ပွောပမေဲ့ တကယျတမျးလကျတှေ့မှာ မလုပျပေးပါဘူးရှင့ျ။ ထိပျပိုငျးမှာဆှေးနှေးနကွေတာ လူမှုကှနျယကျမှာ ဆှေးနှေးနကွေတာနဲ့ တကယ့ျလကျတှေ့ရခိုငျပွညျနယျမှာ စဈဘေးရှောငျဒသေတှမှော ခံစားနရေတာ တှကေ တခွားစီပါရှင့ျ”
မွနျမာနိုငျငံ အခွစေိုကျ ကုလသမဂ်ဂ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုဆိုငျရာ ညှိနှိုငျးရေးမှူးရုံးကတော့ ကပျဘေးသင့ျနခြေိနျ တိုကျခိုကျမှုတှေ ရပျစဲဖို့ အငျ်ဂါနေ့ကပဲ ထပျမံတိုကျတှနျးထားပါတယျ။ ကမ်ဘာတဝနျး ကပျရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျနရေခြိနျမှာ တိုကျခိုကျမှုတှေ ရပျစဲကွဖို့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ တိုကျတှနျးခကြျကို နားထောငျဖို့နဲ့ ကပျရောဂါရော စဈဘေးဒဏျပါခံနရေတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဒသေခံတှအေတှကျ အရေးကွီးတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှေ ရရှိနိုငျအောငျ အငျတာနကျ ဝနျဆောငျမှုတှေ အပွည့ျအ၀ ပွနျဖှင့ျပေးဖို့လညျး တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
