(Zawgyi / Unicode)
ရုရှားရဲ့ သမိုင်းမှာ အရေးကြီးတဲ့ အချိန်မှာဘဲ ဆိုဗီယက် ခေါင်းဆောင် Mikhail Gorbachev ကွယ်လွန်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားရဲ့ ယူကရိန်း ကျူးကျော်စစ်ကြောင့် လူမှု အသိုင်းအဝိုင်းကြား ကွဲပြားနေပြီး Vladimir Putin အစိုးရဟာ ပိုပြီး အာဏာရှင်ဆန်ကာ ဖိနှိပ်လာမယ်လို့ သုံးသပ်သူတွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။ ဗွီအိုအေရဲ့ မော်စကို ဗြူရိုက ပေးပိုတဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးမှာပါ။
Mikhail Gorbachev က ဆိုဗီယက် ယူနီယံကို ခေတ်မီအောင် လုပ်လိုခဲ့တာပါ။ ဒီမိုကရေစီ၊ လွတ်လပ်တဲ့ ဈေးကွက်တွေနဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့ပေမယ့် သူ့ရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုက အပြောင်းအလဲ အတွက် ဖိအားဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက်မှာတော့ ဥရောပက ကွန်မြူနစ် အင်ပါယာဟာ နောက်ဆုံး ပြိုကွဲမှုနဲ့ အဆုံးသတ်သွားစေခဲ့ပါတယ်။
အသက် ၉၁ နှစ် အရွယ်မှာ သူ သေဆုံးချိန်မှာတော့ အာဏာရှင်ဆန်တဲ့ ရုရှားက အိမ်နီးချင်း ယူကရိန်းကို ထပ်ပြီး စစ်ဆင်နေတဲ့ အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ တချို့သော သုံးသပ်သူတွေ တွေးမြင်ကြသလို Gorbachev ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို ရုရှားက လက်မခံပါဘူး။ ဒီထဲက တဦးကတော့ Carnegie Moscow စင်တာက နိုင်ငံရေး သုံးသပ်သူ Andrey Kolesnikov ဖြစ်ပါတယ်။
“ အသေအချာ ဝိရောဒိ ဖြစ်နေတဲ့ အချက်ရှိပါတယ်။ လက်ရှိ အသက်ကြီးပိုင်း မျိုးဆက်တွေ အတွက်ရော သူတို့ရဲ့ ကလေးတွေ အတွက်ပါ ကျနော်တို့ အားလုံး အတွက် Gorbachev က လွတ်လပ်မှုကို ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီ လွတ်လပ်မှု အတွက်ဘဲ သူ့ကို မုန်းကြပါတယ်။ ဒါဟာဆိုရင် လွတ်လပ်မှုကနေ အခိုင်အမာ ရှောင်လွှဲမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အစဉ်အလာ မကျေချမ်းမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ဟာ သိပ်ပြီး ဂုဏ်ယူခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူက ကျနော်တို့ကို သေးသိမ်းအောင် လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ သူက ကမ္ဘာကြီးနဲ့ တခါးဖွင့်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီ ကမ္ဘာကြီးကို ကျနော်တို့ မလိုအပ်ပါဘူး။ ”
Gorbachev သေဆုံးမှုဟာ ရုရှား အစိုးရ အတွက်လည်း စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်စရာ ဖြစ်နေပြီး သူသေဆုံးကြောင်း ကြေညာချက်မှာလည်း အကျဉ်းရုံးသာ ဖော်ပြခဲ့တာပါ။ Gorbachev ရဲ့ သင်္ကေတက ရုရှားရဲ့ ကမ္ဘာနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ဖြစ်ပြီး Putin အစိုးရကတော့ ရုရှားကို ဆန့်ကျင်ဘက် လားရာကို ဆွဲခေါ်နေတာပါ။
လူထုကြားမှာတော့ စိတ်ခံစားမှုတွေက ရောထွေးနေပါတယ်။ လွတ်လပ်မှု အတွက် သူ့ဆောင်ရွက်ချက်ကို ကျေးဇူးတင်သူတွေက ဂုဏ်ပြု အသိအမှတ်ပြုကြပြီး အထူးသဖြင့် ရုရှားနဲ့ ဆိုဗီယက်ယူနီယံကို သစ္စာဖောက်ခဲ့သူလို့ သတ်မှတ်သူတွေကတော့ ၁၉၉၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက် ယူနီယံ ဖျက်သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး ပရမ်းပတာဖြစ်မှု၊ စီးပွားရေး ဝရုန်းသုန်းကားဖြစ်မှု၊ ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းတွေ တဟုန်ထိုး ထွက်ပေါ်လာတာတွေ အတွက် သူ့ကို အပြစ်တင်ကြပါတယ်။
“Mikhail Gorbachev ဟာ သူ့ကာလ အတွင်း ခက်ခဲရှုပ်ထွေးတဲ့ အလုပ်ကို လုပ်ခဲ့ရသူပါ။ သူ တာဝန်ယူခဲ့တာကြောင့် ဆိုဗီယက် ယူနီယံလို နိုင်ငံတခုဟာ အသွင်ပြောင်းခဲ့ပြီး အဲဒီအချိန်မှာ လိုအပ်ခဲ့ပါတယ်။”
“ရုရှားနဲ့ ဆိုဗီယက် နှစ်ခုစလုံး တနိုင်ငံလုံး အပေါ်မှာ သူ သစ္စာဖောက်ခဲ့တာပါ။ နိုင်ငံကြီး တခု ပြိုလဲအောင် သူ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ”
မော်စကို မြို့ခံ Maria ကတော့ နိုင်ငံထဲမှာ သူ့မူဝါဒတွေကို အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်ခဲ့တာတွေနဲ့ နိုင်ငံ ပြိုကွဲသွားစေခဲ့တာကို မကြိုက်ပါဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ နိုင်ငံကို လွတ်လပ်မှု ဆောင်ကျဉ်းပေးခဲ့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တဦး ဖြစ်ပါတယ်။ အုပ်ချုပ်သူတွေ အားလုံးထဲမှာ သူဟာဆိုရင် ဒီနိုင်ငံတွင်း ထာဝရ အာဏာရှင် စနစ်ကနေ ပိုပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ တခုခုနဲ့ အစားထိုးနိုင်ရေး ကြိုးစားခဲ့တဲ့ တဦးတည်းသောသူ ဖြစ်ပါတယ်။ ”
Gorbachev ဟာ သူ့ရဲ့ နောက်ဆုံး နှစ်တွေမှာ ရောဂါဒဏ် ခံခဲ့ရပြီး ဘာရောဂါလဲ ဆိုတာကိုတော့ မထုတ်ပြန်ပါဘူး။ သမ္မတ Putin အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ရုရှားက စစ်ဆင်နွှဲလာပြီး အာဏာရှင်စနစ်ထဲကို ကျရောက်လာတာနဲ့ အတူဘဲ လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်တတ်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမား နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်သူ အဖြစ် Gorbachev ရဲ့ သမိုင်းအမွေကို မှေးမှိန်သွားစေပါတယ်။
(Unicode)
Gorbachev ထားရဈတဲ့ အစဉျအလာနှင့ျ ရုရှားတို့သဘောထား
ရုရှားရဲ့ သမိုငျးမှာ အရေးကွီးတဲ့ အခြိနျမှာဘဲ ဆိုဗီယကျ ခေါငျးဆောငျ Mikhail Gorbachev ကှယျလှနျခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။ ရုရှားရဲ့ ယူကရိနျး ကြူးကြောျစဈကွောင့ျ လူမှု အသိုငျးအဝိုငျးကွား ကှဲပွားနပွေီး Vladimir Putin အစိုးရဟာ ပိုပွီး အာဏာရှငျဆနျကာ ဖိနှိပျလာမယျလို့ သုံးသပျသူတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။ ဗှီအိုအရေဲ့ မောျစကို ဗွူရိုက ပေးပိုတဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးမှာပါ။
Mikhail Gorbachev က ဆိုဗီယကျ ယူနီယံကို ခတျေမီအောငျ လုပျလိုခဲ့တာပါ။ ဒီမိုကရစေီ၊ လှတျလပျတဲ့ ဈေးကှကျတှနေဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲခဲ့ပမေယ့ျ သူ့ရဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုက အပွောငျးအလဲ အတှကျ ဖိအားဖွဈခဲ့ပွီးနောကျမှာတော့ ဥရောပက ကှနျမွူနဈ အငျပါယာဟာ နောကျဆုံး ပွိုကှဲမှုနဲ့ အဆုံးသတျသှားစခေဲ့ပါတယျ။
အသကျ ၉၁ နှဈ အရှယျမှာ သူ သဆေုံးခြိနျမှာတော့ အာဏာရှငျဆနျတဲ့ ရုရှားက အိမျနီးခငြျး ယူကရိနျးကို ထပျပွီး စဈဆငျနတေဲ့ အခြိနျ ဖွဈပါတယျ။ တခြို့သော သုံးသပျသူတှေ တှေးမွငျကွသလို Gorbachev ရဲ့ ရပျတညျခကြျကို ရုရှားက လကျမခံပါဘူး။ ဒီထဲက တဦးကတော့ Carnegie Moscow စငျတာက နိုငျငံရေး သုံးသပျသူ Andrey Kolesnikov ဖွဈပါတယျ။
“ အသအေခြာ ဝိရောဒိ ဖွဈနတေဲ့ အခကြျရှိပါတယျ။ လကျရှိ အသကျကွီးပိုငျး မြိုးဆကျတှေ အတှကျရော သူတို့ရဲ့ ကလေးတှေ အတှကျပါ ကနြောျတို့ အားလုံး အတှကျ Gorbachev က လှတျလပျမှုကို ပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီ လှတျလပျမှု အတှကျဘဲ သူ့ကို မုနျးကွပါတယျ။ ဒါဟာဆိုရငျ လှတျလပျမှုကနေ အခိုငျအမာ ရှောငျလှှဲမှု ဖွဈပါတယျ။ ဒါဟာ အစဉျအလာ မကြခေမြျးမှု ဖွဈပါတယျ။ ကနြောျတို့ဟာ သိပျပွီး ဂုဏျယူခဲ့ကွပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူက ကနြောျတို့ကို သေးသိမျးအောငျ လုပျခဲ့ပါတယျ။ သူက ကမ်ဘာကွီးနဲ့ တခါးဖှင့ျပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒီ ကမ်ဘာကွီးကို ကနြောျတို့ မလိုအပျပါဘူး။ ”
Gorbachev သဆေုံးမှုဟာ ရုရှား အစိုးရ အတှကျလညျး စိတျမသကျမသာ ဖွဈစရာ ဖွဈနပွေီး သူသဆေုံးကွောငျး ကွညောခကြျမှာလညျး အကဉြျးရုံးသာ ဖောျပွခဲ့တာပါ။ Gorbachev ရဲ့ သငျ်ကတေက ရုရှားရဲ့ ကမ်ဘာနဲ့ ထိတှေ့ဆကျဆံမှု ဖွဈပွီး Putin အစိုးရကတော့ ရုရှားကို ဆန့ျကငြျဘကျ လားရာကို ဆှဲခေါျနတောပါ။
လူထုကွားမှာတော့ စိတျခံစားမှုတှကေ ရောထှေးနပေါတယျ။ လှတျလပျမှု အတှကျ သူ့ဆောငျရှကျခကြျကို ကြေးဇူးတငျသူတှကေ ဂုဏျပွု အသိအမှတျပွုကွပွီး အထူးသဖွင့ျ ရုရှားနဲ့ ဆိုဗီယကျယူနီယံကို သစ်စာဖောကျခဲ့သူလို့ သတျမှတျသူတှကေတော့ ၁၉၉၁ ခုနှဈ ဆိုဗီယကျ ယူနီယံ ဖကြျသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး ပရမျးပတာဖွဈမှု၊ စီးပှားရေး ဝရုနျးသုနျးကားဖွဈမှု၊ ရာဇဝတျဂိုဏျးတှေ တဟုနျထိုး ထှကျပေါျလာတာတှေ အတှကျ သူ့ကို အပွဈတငျကွပါတယျ။
“Mikhail Gorbachev ဟာ သူ့ကာလ အတှငျး ခကျခဲရှုပျထှေးတဲ့ အလုပျကို လုပျခဲ့ရသူပါ။ သူ တာဝနျယူခဲ့တာကွောင့ျ ဆိုဗီယကျ ယူနီယံလို နိုငျငံတခုဟာ အသှငျပွောငျးခဲ့ပွီး အဲဒီအခြိနျမှာ လိုအပျခဲ့ပါတယျ။”
“ရုရှားနဲ့ ဆိုဗီယကျ နှဈခုစလုံး တနိုငျငံလုံး အပေါျမှာ သူ သစ်စာဖောကျခဲ့တာပါ။ နိုငျငံကွီး တခု ပွိုလဲအောငျ သူ လုပျခဲ့ပါတယျ။ ”
မောျစကို မွို့ခံ Maria ကတော့ နိုငျငံထဲမှာ သူ့မူဝါဒတှကေို အကောငျအထညျ ဖောျဆောငျခဲ့တာတှနေဲ့ နိုငျငံ ပွိုကှဲသှားစခေဲ့တာကို မကွိုကျပါဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျတို့ နိုငျငံကို လှတျလပျမှု ဆောငျကဉြျးပေးခဲ့တဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတဦး ဖွဈပါတယျ။ အုပျခြုပျသူတှေ အားလုံးထဲမှာ သူဟာဆိုရငျ ဒီနိုငျငံတှငျး ထာဝရ အာဏာရှငျ စနဈကနေ ပိုပွီး ကောငျးမှနျတဲ့ တခုခုနဲ့ အစားထိုးနိုငျရေး ကွိုးစားခဲ့တဲ့ တဦးတညျးသောသူ ဖွဈပါတယျ။ ”
Gorbachev ဟာ သူ့ရဲ့ နောကျဆုံး နှဈတှမှော ရောဂါဒဏျ ခံခဲ့ရပွီး ဘာရောဂါလဲ ဆိုတာကိုတော့ မထုတျပွနျပါဘူး။ သမ်မတ Putin အုပျခြုပျနတေဲ့ ရုရှားက စဈဆငျနှှဲလာပွီး အာဏာရှငျစနဈထဲကို ကရြောကျလာတာနဲ့ အတူဘဲ လှတျလပျစှာ တှေးခေါျတတျတဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးသမား နဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး ဖောျဆောငျသူ အဖွဈ Gorbachev ရဲ့ သမိုငျးအမှကေို မှေးမှိနျသှားစပေါတယျ။
