ပြီးခဲ့တဲ့ စပါးစိုက်ရာသီမှာ လယ်ဧက ၈သိန်းလောက်သာစိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဒီနှစ် စပါးအထွက်နှုန်းတွေ ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဆန်စပါးဈေးနှုန်းတွေစံချိန်တင်မြင့်တက်နေတယ်လို့ တောင်သူတွေက ပြောပါတယ်။ စပါးဈေးကောင်းရလို့ တောင်သူအများစုက စပါးပေါ်ကတည်း က ရောင်းလိုက်ကြတာကြောင့်၊ လက်ကျန် စပါးမရှိကြတော့ဘူးလို့ ရခိုင်ပြည်နယ် တောင် သူလယ်သမားသမဂ္ဂ ကပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်း သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုစံကျော်က တင်ပြပေးပါမယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း သဘာဝဘေးအန္တရာယ်နဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်စပါးစိုက်ရာသီမှာ တောင်သူအများစု စပါးမစိုက်နိုင်ပဲ လယ်ကွင်းတွေကို စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ကြရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီနှစ် စပါးပေါ်ချိန်မှာတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့ စပါးထွက် နှုန်း ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကျဆင်းသွားပါတယ်။
စပါးထွက်နှုန်းကျဆင်းခဲ့လို့ လက်ရှိ စပါးဈေးနှုန်းတွေစံချိန်တင်မြင့်တက်နေတယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်သူလယ်သမားသမဂ္ဂပြောခွင့်ရ ဦးအောင်ကျော်မြတ်က ပြောပါတယ်။
“ စပါးကတော့ အထွက်လျော့တယ်။ ဒါပေမယ့် အခု ဈေးကတော့ ပေါ်ဆန်းဆိုရင် တင်း ၁၀၀ ကို ၁၈သိန်းလောက်ရှိတယ်၊ ဧည့်မထ စပါးဆိုလို့ရှိရင်တော့ ကျနော်တို့ ၁၃ သိန်းလောက်ရှိတယ်၊ အဲဒီဈေးက ကျနော်တို့ ဒီသုံးလေး ငါးနှစ်အတွင်းမှာ ဒီဈေးကအမြင့်ဆုံးပဲနော်၊ ဒီလောက်ဈေး လောက်ရခိုင်ဖက်မှာ မဖြစ်ခဲ့ဘူး၊အဲတာကြောင့် စပါးအထွက် နှုန်းကျတယ်ဆိုပေမယ့် ဈေးကောင်းတော့ ရတယ်ပေါ့နော်။”
စပါးဈေးနှုန်းတွေ စံချိန်တင်မြင့်တက်တာဟာ တောင်သူလယ်သမားတွေအတွက် အားရစရာဖြစ်ပေမယ့် စိုက်ပျိုးစရိတ်ကြီးမားတဲ့ တောင်သူတွေမှာ စပါးပေါ်ကတည်းက ရောင်းလိုက်ရတာကြောင့် ဈေးတက်တဲ့အချိန် ရောင်းဖို့အတွက် စပါးမရှိကြတော့ဘူးလို့လည်း ဦးအောင်ကျော်မြတ်က ပြောပါတယ်။
“ဈေးဖြစ်တဲ့ အချိန်မှာက တောင်သူရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်မှာ စပါးမရှိတော့ဘူးလေ၊ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ တောင်သူတွေက ဆင်းရဲပြီးတော့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနည်းတဲ့အခါမှာ၊ သူတို့က ဓာတ်မြေသြဇာဖိုး၊ ရိတ်သိမ်းစရိတ် ထွန်စရိတ်တွေ ပိုးသတ်ဆေးတွေ စတဲ့ သွင်းအားစုတွေကို အကြွေးစနစ်နဲ့ ယူထားရတယ်ဆိုတော့ စပါးရိတ်သိမ်းပြီးကတည်းက သူတို့ ရောင်းကြတဲ့ တောင်သူက ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိတယ်ဗျာ၊ ၂၀ ရာနှုန်းလောက်ကပဲ လက်ထဲမှာ(စပါး) ရှိမယ်လို့ယူဆပါတယ်။”
အခုလို စပါးဈေးတွေမြင့်တက်နေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဒီလဆန်းပိုင်းကစလို့ ဆန်ဈေးတွေလည်းမြင့်တက်လာနေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။ ပေါ်ဆန်းမွှေးဆန်တစ်အိတ်ကို အရင်က ၅သောင်းလောက်သာပေးရပြီး လက်ရှိမှာတော့ ၆၅၀၀၀ ဝန်းကျင်အထိမြင့်တက်နေသလို ဆန်ကြမ်းတစ်အိတ်ကို ၄သောင်းကနေ ၅သောင်းအထိမြင့် တက်နေတယ်လို့ဒေသခံတွေကပြောပါတယ်။
စစ်တွေမြို့ မင်းဂံရပ်ကွက်မှာ နေထိုင်တဲ့ ဒေါ်သိန်းမေကအလုပ်အကိုင်မကောင်းတဲ့ ကြားထဲ ဆန်ဈေးတွေ ထပ်တက်လာမှာကို စိုးရိမ်တယ်လို့ပြောပါတယ်။
“ သိပ်မကြာသေးဘူး ဒီလအတောအတွင်းမှာ တက်လာတာ။ ဒါပေမယ့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူတွေက တအားကြောက်နေကြပြီ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ တသိန်းကျော်ဖြစ်သွားရင် ဘယ်လိုလုပ် မလဲ ဆိုပြီးတော့ စိုးရိမ်နေကြတယ်။ အလုပ်အကိုင်မရှိတာနဲ့ တအားအခက်အခဲတွေ ကြုံမှာပေါ့၊ အဘွားတို့ဆိုရင် အခုအသက် ၆၀ကျော်ပြီ အလုပ် လုပ်နေရသေးတယ်။လုပ်ရတာနဲ့ စားရတာမလုံလောက်ဘူး။”
ရခိုင်ပြည်နယ်အပြင် မြန်မာနိုင်ငံဒေသအတော်များများမှာလည်း ဆန်ဈေးနှုန်းတွေမြင့်တက်နေပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာဆန်အဝယ်လိုက်နေတာမို့ ဆန်ဈေးအဆမတန်တက်လာတယ်လို့ ဈေးကွက်တွင်းသတင်းတွေအရသိရပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာတော့ ဒီနှစ်စပါးထွက်နှုန်းကျဆင်းလို့ ဆန်ဈေးနှုန်းတွေ ဆက်မြင့်တက်လာနိုင်တယ်လို့ စီးပွားရေးလေ့လာသူတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။
{Unicode}
ရခိုငျဒသေ စပါးအထှကျနှုနျးကြ၊ ဆနျဈေးမွင့ျတကျ
ဖဖေောျဝါရီ ၁၅၊ ၂၀၂၃ (ဗှီအိုအေ၊မွနျမာ)
ပွီးခဲ့တဲ့ စပါးစိုကျရာသီမှာ လယျဧက ၈သိနျးလောကျသာစိုကျပြိုးနိုငျခဲ့တဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဒီနှဈ စပါးအထှကျနှုနျးတှေ ကဆြငျးခဲ့ပွီး ဆနျစပါးဈေးနှုနျးတှစေံခြိနျတငျမွင့ျတကျနတေယျလို့ တောငျသူတှကေ ပွောပါတယျ။ စပါးဈေးကောငျးရလို့ တောငျသူအမြားစုက စပါးပေါျကတညျး က ရောငျးလိုကျကွတာကွောင့ျ၊ လကျကနြျ စပါးမရှိကွတော့ဘူးလို့ ရခိုငျပွညျနယျ တောငျ သူလယျသမားသမဂ်ဂ ကပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျး သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုစံကြောျက တငျပွပေးပါမယျ။
ရခိုငျပွညျနယျတှငျး သဘာဝဘေးအန်တရာယျနဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈစပါးစိုကျရာသီမှာ တောငျသူအမြားစု စပါးမစိုကျနိုငျပဲ လယျကှငျးတှကေို စှန့ျခှာထှကျပွေးခဲ့ကွရပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီနှဈ စပါးပေါျခြိနျမှာတော့ ရခိုငျပွညျနယျရဲ့ စပါးထှကျ နှုနျး ၄၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျကဆြငျးသှားပါတယျ။
စပါးထှကျနှုနျးကဆြငျးခဲ့လို့ လကျရှိ စပါးဈေးနှုနျးတှစေံခြိနျတငျမွင့ျတကျနတေယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျတောငျသူလယျသမားသမဂ်ဂပွောခှင့ျရ ဦးအောငျကြောျမွတျက ပွောပါတယျ။
“ စပါးကတော့ အထှကျလြော့တယျ။ ဒါပမေယ့ျ အခု ဈေးကတော့ ပေါျဆနျးဆိုရငျ တငျး ၁၀၀ ကို ၁၈သိနျးလောကျရှိတယျ၊ ဧည့ျမထ စပါးဆိုလို့ရှိရငျတော့ ကနြောျတို့ ၁၃ သိနျးလောကျရှိတယျ၊ အဲဒီဈေးက ကနြောျတို့ ဒီသုံးလေး ငါးနှဈအတှငျးမှာ ဒီဈေးကအမွင့ျဆုံးပဲနောျ၊ ဒီလောကျဈေး လောကျရခိုငျဖကျမှာ မဖွဈခဲ့ဘူး၊အဲတာကွောင့ျ စပါးအထှကျ နှုနျးကတြယျဆိုပမေယ့ျ ဈေးကောငျးတော့ ရတယျပေါ့နောျ။”
စပါးဈေးနှုနျးတှေ စံခြိနျတငျမွင့ျတကျတာဟာ တောငျသူလယျသမားတှအေတှကျ အားရစရာဖွဈပမေယ့ျ စိုကျပြိုးစရိတျကွီးမားတဲ့ တောငျသူတှမှော စပါးပေါျကတညျးက ရောငျးလိုကျရတာကွောင့ျ ဈေးတကျတဲ့အခြိနျ ရောငျးဖို့အတှကျ စပါးမရှိကွတော့ဘူးလို့လညျး ဦးအောငျကြောျမွတျက ပွောပါတယျ။
“ဈေးဖွဈတဲ့ အခြိနျမှာက တောငျသူရဲ့ ၈၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျမှာ စပါးမရှိတော့ဘူးလေ၊ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ တောငျသူတှကေ ဆငျးရဲပွီးတော့ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျမှုနညျးတဲ့အခါမှာ၊ သူတို့က ဓာတျမွသွေဇာဖိုး၊ ရိတျသိမျးစရိတျ ထှနျစရိတျတှေ ပိုးသတျဆေးတှေ စတဲ့ သှငျးအားစုတှကေို အကွှေးစနဈနဲ့ ယူထားရတယျဆိုတော့ စပါးရိတျသိမျးပွီးကတညျးက သူတို့ ရောငျးကွတဲ့ တောငျသူက ၈၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျရှိတယျဗြာ၊ ၂၀ ရာနှုနျးလောကျကပဲ လကျထဲမှာ(စပါး) ရှိမယျလို့ယူဆပါတယျ။”
အခုလို စပါးဈေးတှမွေင့ျတကျနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဒီလဆနျးပိုငျးကစလို့ ဆနျဈေးတှလေညျးမွင့ျတကျလာနတေယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။ ပေါျဆနျးမှှေးဆနျတဈအိတျကို အရငျက ၅သောငျးလောကျသာပေးရပွီး လကျရှိမှာတော့ ၆၅၀၀၀ ဝနျးကငြျအထိမွင့ျတကျနသေလို ဆနျကွမျးတဈအိတျကို ၄သောငျးကနေ ၅သောငျးအထိမွင့ျ တကျနတေယျလို့ဒသေခံတှကေပွောပါတယျ။
စဈတှမွေို့ မငျးဂံရပျကှကျမှာ နထေိုငျတဲ့ ဒေါျသိနျးမကေအလုပျအကိုငျမကောငျးတဲ့ ကွားထဲ ဆနျဈေးတှေ ထပျတကျလာမှာကို စိုးရိမျတယျလို့ပွောပါတယျ။
“ သိပျမကွာသေးဘူး ဒီလအတောအတှငျးမှာ တကျလာတာ။ ဒါပမေယ့ျ ဆငျးရဲနှမျးပါးသူတှကေ တအားကွောကျနကွေပွီ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ တသိနျးကြောျဖွဈသှားရငျ ဘယျလိုလုပျ မလဲ ဆိုပွီးတော့ စိုးရိမျနကွေတယျ။ အလုပျအကိုငျမရှိတာနဲ့ တအားအခကျအခဲတှေ ကွုံမှာပေါ့၊ အဘှားတို့ဆိုရငျ အခုအသကျ ၆၀ကြောျပွီ အလုပျ လုပျနရေသေးတယျ။လုပျရတာနဲ့ စားရတာမလုံလောကျဘူး။”
ရခိုငျပွညျနယျအပွငျ မွနျမာနိုငျငံဒသေအတောျမြားမြားမှာလညျး ဆနျဈေးနှုနျးတှမွေင့ျတကျနပေါတယျ။ တရုတျနိုငျငံက မွနျမာဆနျအဝယျလိုကျနတောမို့ ဆနျဈေးအဆမတနျတကျလာတယျလို့ ဈေးကှကျတှငျးသတငျးတှအေရသိရပါတယျ။ ရခိုငျပွညျနယျအတှငျးမှာတော့ ဒီနှဈစပါးထှကျနှုနျးကဆြငျးလို့ ဆနျဈေးနှုနျးတှေ ဆကျမွင့ျတကျလာနိုငျတယျလို့ စီးပှားရေးလေ့လာသူတှကေ သုံးသပျကွပါတယျ။
