တူရကီႏိုင္ငံမွာ အ႐ွိန္အဝါအႀကီးမားဆံုး Istanbul ၿမိဳ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရ႐ွိဖို႔အတြက္ အာဏာရပါတီ AKP ဟာ သူတို႔အေပၚ အျမင္မၾကည္လင္တဲ့ Kurds လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈရ႐ွိဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနပါတယ္။ AKP ရဲ႕ ရန္သူ Kurds အလုပ္သမားပါတီ PKK နဲ႔ သင့္ျမတ္ဖို႔လဲ ရည္မွန္းေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ သူတို႔ေမွ်ာ္လင့္သလို ျဖစ္ႏိုင္ပါ႔မလား၊ VOA သတင္ေထာက္ Dorian Jones Istanbul ၿမိဳ႕က ေပးပို႔တဲ႔ သတင္းေဆာင္းပါးကို အေျခခံၿပီး ဦးေက်ာ္ဇံသာက ေျပာျပပါမယ္။
တူရကီႏိုင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုးျဖစ္တဲ့ Istanbul ၿမိဳ႕ ေရြးေကာက္ပဲြကို ဇြန္ ၂၃ မွာ ျပဳလုပ္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြမွာ အႏိုင္ရဖို႔အတြက္ အာဏာရ AKP ပါတီဟာ Kurds လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ မဲရရွိဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ေထာင္က်ခံေနရတဲ့ Kurds အလုပ္သမားပါတီ PKK ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ Abdullah Ocalan ကို သူ႔ေရွ႕ေနေတြက သြားေတြ႔ၿပီး ေမလက စၿပီး အခုဆိုရင္ ဒီလိုေတြ႔ခဲ့တာ သံုးႀကိမ္ေတာင္ ရွိေနပါၿပီ။
ဒီမတိုင္ခင္ကေတာ့ Ocalan ဟာ သူ႔ေရွ႕ေနေတြကို ေတြ႔ခြင့္မရပဲ ရွစ္ႏွစ္လံုးလံုး ပိတ္ေလွာင္ခံေနရတာပါ။ အခု ေရွ႕ေနေတြကတဆင့္ ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ သူရဲ႕ ေၾကျငာခ်က္မွာ Ocalan က Kurds ေတြနဲ႔ Turks ေတြဟာ အတူယွဥ္တဲြ ေနႏိုင္မွျဖစ္မယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ Ocalan ကို အထီးက်န္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားမႈ အဆံုးသတ္လိုက္ျခင္းဟာ PKK နဲ႔ တူရကီ အစိုးရအၾကား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ ျပန္စေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ထင္ျမင္ခ်က္ေတြ ႀကီးထြားလာေစပါတယ္။
ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ကစၿပီး တူရကီႏိုင္ငံအတြင္း Kurds လူမ်ိဳးအမ်ားဆံုးေနထိုင္ရာ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္ေတြပါမက်န္ ႏွစ္ဘက္ၾကားတိုက္ပဲြေတြ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျဖစ္ေနခဲ့တာပါ။ အခုေတာ့ တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ စတင္ဖို႔လမ္းစ ေတြ႔ႏိုင္ေတာ့မယ္လို႔ အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ ဝါရင့္ အေနာက္တိုင္ သံတမန္တဦးက ေျပာပါတယ္။
ဒီလို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈ ျပန္စႏိုင္မယ့္ကိစၥဟာ တူရကီနဲ႔ ျဖစ္ေနတဲ့ တင္းမာမႈ ေလ်ာ့ပါးေရး အလားအလာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔လည္း အေမရိကန္ဘက္က ႐ႈျမင္ေနတာပါ။ အေမရိကန္အစိုးရဟာ YPG လို႔ ေခၚတဲ့ ဆီးရီးယားထဲက Kurds လက္နက္ကိုင္ေတြကို ေထာက္ခံေနတဲ့အတြက္ ဒီ YPG ေတြကို တူရကီကို ပုန္ကန္ေနတဲ့ PKK ရဲ႕ ကိုယ္ပြားအျဖစ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ တူရကီအစိုးရနဲ႔ က႑ေကာစ ျဖစ္ေနခဲ့တာပါ။ အခုေတာ့ တူရကီရဲ႕ ပါတီႏိုင္ငံေရးဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို တြန္းအားေပးေနတဲ့ အေျခအေနစိုက္ေနခဲ့ပါၿပီ။
တူရကီႏိုင္ငံမွာ အႀကီးမားဆံုးနဲ႔ လႊမ္းမိုးမႈ အရွိဆံုး Istanbul ၿမိဳ႕ရဲ႕ မတ္လ ေရြးေကာက္ပဲြတုန္းက AKP ႐ံႈးႏွိမ့္သြားတာဟာ Kurds လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ မရရွိခဲ့လို႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေရြးေကာက္ပဲြကို ႀကီးၾကပ္သူ အရာရွိတခ်ိဳ႕ အရည္အခ်င္း မျပည့္မီဆိုၿပီး ျပန္လည္က်င္းပမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အာဏာရ AKP ကိုယ္စားလွယ္ Binali Yildirim က Kurds အမ်ားစုေနထိုင္တဲ့ Diyarbakir ၿမိဳ႕မွာ အခုလို သူ မိန္႔ခြန္းေျပာခဲ့ပါတယ္။
"က်ေနာ့္ကို ေထာက္ခံၾကပါလို႔ လူႀကီးမင္းတို႔ကို ေမတၱာရပ္ခံဖို႔ က်ေနာ္ကို Diyarbakir ကို လာခဲ့တာပါ။ ဒီၿမိဳ႕ဟာ အၿမဲတမ္း က်ေနာ္တို႔ဘက္မွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ အခုတႀကိမ္လည္း က်ေနာ္တို႔ဘက္မွာပဲ ရွိေနၾကမွာပါ။"
ဒါ့အျပင္ Yildirim က သူေရာက္ေနတဲ့ အဲဒီေဒသကိုလည္းပဲ Kurdistan လို႔ ေခၚေဝၚသံုးႏႈန္းသြားပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ Kurdistan ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းကို တူရကီ သမၼတ Erdogan က ၿပီးခဲ့တဲ့ လအနည္းငယ္ကမွ ေဝဖန္႐ံႈ႕ခ်ခဲ့ၿပီး ဒီလို ေခၚေဝါသူေတြ တူရကီမွာ မေနနဲ႔လို႔ေတာင္ ေျပာခဲ့ပါေသးတယ္။
အခုေလာေလာဆယ္မွာ Kurds ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈရေအာင္ ဘယ္လို ႀကိဳးပမ္းေနေပမဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြ ပ်က္ခ်ိန္ကစၿပီး Kurds ေတြ လႈပ္ရွားမႈကို စစ္ေရးအရေရာ၊ တရားဥပေဒအရပါ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တာကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေထာက္ခံမႈရႏိုင္ပါ့မလားဆိုတာ သံသယ ရွိစရာပါပဲ။
Istanbul ၿမိဳ႕ Kadir Has တကၠသိုလ္က ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးပညာရွင္ Soli Ozel က သံုးသပ္ပါတယ္။
"သိပ္ ထိေရာက္ပါ့မလား ဆိုတာ က်ေနာ္ သံသယ ရွိပါတယ္။ အခုဟာက ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ေျမာက္ မဟုတ္တဲ့အျပင္ သိပ္ ေနာက္က်ၿပီ။ Too little too late ပါ။ တူရကီ လူထုဟာ ေမ့လြယ္၊ ေပ်ာက္လြယ္တယ္ဆိုတာ လူေတြ သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မတ္လ အကုန္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥကို အခုလိုခ်ိန္မွာ မမွတ္မိေတာ့ေလာက္တဲ့အထိ မွတ္ဥာဏ္ နည္းၾကလိမ့္မယ္ မဟုတ္ပါဘူး။"
Yildirim သြားေရာက္မဲဆြယ္တဲ့ Diyarbakir ၿမိဳ႕က ရပ္ကြက္အမ်ားစုဟာ ၂၀၁၆ တုန္းက PKK နဲ႔ အစိုးရတပ္တို႔ အျပင္းအထန္တိုက္ပဲြ ျဖစ္တဲ့ဒဏ္ကို ဆိုးဆိုးရြားရြားခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Kurds လိုလားတဲ့ HDP ပါတီကလည္း Erdogan ရဲ႕ AKP ပါတီနဲ႔ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ အေပးအယူ မလုပ္ဘူးလို႔ ေျပာထားတာပါ။
Ertugrul Kurkcu ဟာ HDP ပါတီရဲ႕ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဥကၠ႒ႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။
"AKP ဟာ အဓိကျပသနာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ Kurds ေတြရဲ႕ အျမင္ပါ။ တူရကီႏိုင္ငံအတြက္ အျပဳသေဘာ အေျပာင္းအလဲ တစုံတရာ လုပ္ဖို႔ AKP အေပၚယုံၾကည္ စိတ္ခ်ဖို႔ လုံးဝမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ေပးႏိုင္တာက အာဏာရွင္စနစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျပႆနာေတြကို အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ ေျဖရွင္းလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ပိုလို႔ေတာင္ ဆုိးလာႏိုင္ပါတယ္။"
တခ်ိန္ထဲမွာပဲ Kurds ေတြနဲ႔ သင့္ျမတ္ေရး ကမ္းလွမ္းမႈအေပၚ AKP ပါတီအတြင္းမွာလည္း သေဘာထား ကြဲလြဲမႈေတြ ရွိေနျပန္ပါတယ္။ တူရကီစစ္တပ္ကလည္း အိမ္နီးခ်င္း အီရတ္ႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ PKK စခန္းေတြကို ထိုးစစ္ႀကီးေတြ ဆင္ႏႊဲေနပါတယ္။ ဒီထိုးစစ္ေတြ ဆင္ႏဲႊတာဟာ Kurds ေတြနဲ႔ ေစ့စပ္ေရးကို ႏႈတ္ဆိတ္သြားေအာင္ ရည္ရြယ္ၿပီးျဖစ္တယ္လို႔ အမည္မေဖာ္လိုတဲ့ တူရကီ အႀကီးတန္းသံတမန္ တဦးက ရွင္းျပပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း ကြ်မ္းက်င္သူ Ozel က Kurds ေတြကို သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအင္အား ခိုင္မာေတာင့္တင္းေနၿပီး AKP ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေျခလွမ္း အားေပ်ာ့တယ္ဆိုတာ ေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္ထားၾကတယ္လို႔ ယူဆေနေၾကာင္းပါတဲ့ ခင္ဗ်ာ။
