မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံခြားအမှတ်တံဆိပ်တွေ ချုပ်လုပ်ပေးနေတဲ့ အထည်ချုပ်စက်ရုံတွေ တခုပြီးတခုပိတ်နေတဲ့အတွက် အလုပ်သမားအများအပြား အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်မယ့် လမ်းကို ဦးတည်နေတယ်လို့ အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့တွေက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သွားတဲ့ အလုပ်သမားတွေအနေနဲ့ နောက်ထပ် အလုပ်ပြန်ရဖို့ မရေရာတဲ့ အခြေအနေမျိုး ကြုံနေကြရပါတယ်။ ရန်ကုန်ကလာတဲ့သထတင်းကို ကိုစည်သူက တင်ပြထားပါတယ်။
အိုင်ယာလန်နိုင်ငံအခြေစိုက် Primark ကုမ္မဏီအတွက် အဝတ်အထည်တွေကို ချုပ်လုပ်ပေးနေတဲ့ ရွှေပြည်သာ ဝါးတရာစက်မှုဇုံက အထည်ချုပ်စက်ရုံ ၂ ရုံဟာ ချုပ်ထည်အော်ဒါသစ်တွေ ထပ်မရတော့တာကြောင့် မနေ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက်နေ့က အပြီးပိတ်လိုက်ပါတယ်။ အလုပ်သမားစုစုပေါင်း ၂,၀၀၀ ကျော် လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသားပိုင် GTIG နဲ့ GY Sen စက်ရုံ ၂ ခုကို ပိတ်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးနောက်မှာ နိုင်ငံတကာက နာမည်ကြီးတံဆိပ်တွေ မြန်မာနိုင်ငံထဲကနေ တဖြည်းဖြည်း ထွက်ခွာနေကြပါတယ်။ လက်ရှိနိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီတွေ မှာထားတဲ့အထည်ချုပ်အမှာတွေ ဧပြီလမှာ အော်ဒါပြတ်သွားတော့မှာမို့ အဲဒီနောက်ပိုင်းဆို ပိုဆိုးလာနိုင်တယ်လို့လည်း တွက်ဆမှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ နိုင်ငံခြားက အမှတ်တံဆိပ်အော်ဒါတွေ ထပ်မရတော့ဘူးဆိုရင် စက်ရုံပိတ်သိမ်းမှုတွေကြောင့် အလုပ်သမား သိန်းချီပြီး အလုပ်ဆုံးရှုံးနိုင်ကြောင်း အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့တွေက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ အမှတ်တံဆိပ် တခုထဲက အော်ဒါတွေကို သီးသန့်ချုပ်လုပ်တဲ့ စက်ရုံတွေ ပိုပြီးထိခိုက်နိုင်တာကို သွေးစည်းညီညွတ်သော အလုပ်သမား သမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ် STUM ရဲ့ တာဝန်ရှိသူ ဒေါ်မျိုးအေးက အခုလို ပြောပြပါတယ်။
"တကယ်ထွက်ခွာမယ်လို့ပြောတဲ့ Brand တွေအားလုံး ထွက်ခွာမယ်၊ တခြားအော်ဒါတွေလည်း အဲဒီစက်ရုံတွေက မရှာနိုင်ဘူးဆိုရင်တော့ သိန်းချီတဲ့ အလုပ်သမားတွေဟာ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်သွားမယ်လို့ ယူဆတယ်။ ဒါပေမဲ့ တချို့က Brand တခုတည်းအပေါ် မှီခိုပြီး နေတာမဟုတ်ဘူး၊ တခြားဟာတွေလည်း ချုပ်ကြတယ်လေ။"
စက်ရုံတွေ ပိတ်သိမ်းသွားတဲ့အခါမှာ အလုပ်သမားတွေရဲ့ နစ်နာကြေး ရပိုင်ခွင့်နဲ့ အခွင့်အရေးတွေအတွက် နိုင်ငံတကာဥပဒေအတိုင်း လုပ်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။ တချို့စက်ရုံတွေဟာ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနကို ကြိုတင် အသိပေးတာမျိုးမရှိဘဲ ရုတ်ချည်းပိတ်လိုက်တာမျိုး၊ ပိတ်တဲ့ရက်မှ အသိပေးတာမျိုးတွေ ရှိနေတာကို သူကထောက်ပြပါတယ်။
"ပြည်တွင်းထဲကနေ ထွက်ခွာမယ်လို့ ပြောတဲ့အထဲမှာ Primark ကတော့ ၂၀၂၃ မတ်လအကုန်မှာ အပြီး ထွက်သွားမယ်လို့ သူကပြောခဲ့တယ်။ ကျန်တဲ့ Brand တွေကတော့ ထွက်ခွာဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်၊ တဆင့်ချင်းစီ ထွက်ခွာဖို့အတွက်ကို step by step လုပ်တယ်။ သူတို့ ထွက်ခွာသွားတဲ့အချိန်မှာ နောက်ထပ်အော်ဒါတွေ ရတဲ့အနေအထားမျိုးတွေ ဘယ်လိုလဲတို့ အဲဒီအော်ဒါတွေရအောင် စောင့်တယ်တို့ကြားတယ်။
တကယ်လို့ စည်းကမ်းနဲ့ မညီဆောင်ရွက်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို သူတို့အနေနဲ့ အရေးယူနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်သွားမယ့် အစီအစဉ်တွေကိုလည်း STUM ရဲ့ တာဝန်ရှိသူက ခုလိုပြောပါတယ်။
“ကျမတို့လည်း သိပ်မကြာခင်မှာ အလုပ်ပိတ်သိမ်း ထွက်ခွာတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လုပ်ငန်းတွေဘက် ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်တွေ လုပ်ရမယ့်အချက်တွေကို IndustriALL ကမ္ဘာ့သမဂ္ဂနဲ့ အလုပ်သမားသမဂ္ဂနဲ့ brand တွေနဲ့ စကားပြောထားတဲ့ အချက်တွေ၊ ညှိနှိုင်း သဘောတူထားတဲ့ အချက်တွေကို အင်္ဂလိပ်ဗားရှင်းနဲ့ ဖတ်ရပြီပေါ့နော် အဲဒါကို မြန်မာလိုကျမတို့ ဘာသာပြန်ပြီးတော့ အဲဒါကို သေချာကြည့်မယ် ကြည့်ပြီးရင် ဒီbrandတွေ တဆင့်ချင်း ထွက်ခွာတဲ့အခါမှာ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုမရှိဘဲ ထွက်သွားတာမျိုးတွေ ဆိုရင်တော့ ကျမတို့က brand ကို ဆက်လက်ပြီးတော့ တိုင်ကြားတာတို့ ဖော်ထုတ်တာတို့ လုပ်မယ်ပေါ့နော်။"
ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ရက်က ပိတ်သိမ်းလိုက်တဲ့ GTIG နဲ့ GY Sen စက်ရုံဟာ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေဆီကို ပိတ်သိမ်းကြောင်း စာတင်ခဲ့ပေမဲ့ ယာယီပိတ်မှာလား၊ အပြီးပိတ်တာလားဆိုတာ အလုပ်သမားတွေဘက်က မသိရှိရပါဘူး။ အလုပ်သမားတွေကို အလုပ်ထုတ် နစ်နာကြေးသာရခဲ့ပြီး လျော်ကြေးတော့ မရရှိသေးပါဘူး။ GY Sen စက်ရုံရဲ့ ဝန်ထမ်းတဦးက အခုလိုပြောပါတယ်။
"ဒီလိုကျပ်တည်းနေတဲ့အချိန်မှာ စက်ရုံက ဗြုန်းစားကြီး ထပိတ်လိုက်တဲ့အချိန်မှာ တချို့ဝန်ထမ်းတွေဆိုရင် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်သွားတာ တော်တော်များပေါ့၊ တချို့ကြတော့ တခြားစက်ရုံတွေမှာ အလုပ်ဝင်လျှောက်ကြတယ်၊ တချို့က အလုပ်လျှောက်လို့မရဘူး နယ်ပြန်ကြတယ်။ အထူးသဖြင့် ယောကျ်ားလေးတွေပေါ့နော်။ ယောကျ်ားလေတွေက အရမ်းကို ခက်ခဲသွားတဲ့ အနေအထားတခု ဖြစ်သွားတယ်။ တော်ရုံလုပ်ငန်းခွင်က ယောကျ်ားလေးတွေကို မခေါ်ကြဘူး။ ဝန်ထမ်းတွေအတွက်က တော်တော်လေးကို ထိခိုက်မှု၊ နစ်နာမှုရှိတယ်။"
ဥပဒေအရဆိုရင် နစ်နာကြေး အလုပ်လစာ ၃ လပေးရမှာဖြစ်ပေမဲ့ အခုအလုပ်သမားတွေအနေနဲ့ ဘယ်နှလစာ ညှိုနှိုင်းရရှိတယ်ဆိုတော့ မသိရပါဘူး။ အချိန်ပို အတင်းအကျပ်စေခိုင်းတာ၊ လုပ်ခလစာခေါင်းပုံဖြတ်တာ၊ တခြားစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် အလုပ်သမားတွေနဲ့ စက်ရုံတွေကြားက ပဋိပက္ခတွေလည်း ပိုများလာနေပါတယ်။
{Unicode}
အထညျခြုပျစကျရုံတှပေိတျကုနျလို့ အလုပျလကျမဲ့မြားလာနိုငျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ နိုငျငံခွားအမှတျတံဆိပျတှေ ခြုပျလုပျပေးနတေဲ့ အထညျခြုပျစကျရုံတှေ တခုပွီးတခုပိတျနတေဲ့အတှကျ အလုပျသမားအမြားအပွား အလုပျလကျမဲ့ဖွဈမယ့ျ လမျးကို ဦးတညျနတေယျလို့ အလုပျသမားရေးရာ အဖှဲ့တှကေ သတိပေးလိုကျပါတယျ။ အလုပျလကျမဲ့ဖွဈသှားတဲ့ အလုပျသမားတှအေနနေဲ့ နောကျထပျ အလုပျပွနျရဖို့ မရရောတဲ့ အခွအေနမြေိုး ကွုံနကွေရပါတယျ။ ရနျကုနျကလာတဲ့သထတငျးကို ကိုစညျသူက တငျပွထားပါတယျ။
အိုငျယာလနျနိုငျငံအခွစေိုကျ Primark ကုမ်မဏီအတှကျ အဝတျအထညျတှကေို ခြုပျလုပျပေးနတေဲ့ ရှှပွေညျသာ ဝါးတရာစကျမှုဇုံက အထညျခြုပျစကျရုံ ၂ ရုံဟာ ခြုပျထညျအောျဒါသဈတှေ ထပျမရတော့တာကွောင့ျ မနေ့ ဖဖေောျဝါရီ ၂၈ ရကျနေ့က အပွီးပိတျလိုကျပါတယျ။ အလုပျသမားစုစုပေါငျး ၂,၀၀၀ ကြောျ လုပျကိုငျနကွေတဲ့ တရုတျနိုငျငံသားပိုငျ GTIG နဲ့ GY Sen စကျရုံ ၂ ခုကို ပိတျလိုကျတာဖွဈပါတယျ။ စဈတပျအာဏာသိမျးခဲ့ပွီးနောကျမှာ နိုငျငံတကာက နာမညျကွီးတံဆိပျတှေ မွနျမာနိုငျငံထဲကနေ တဖွညျးဖွညျး ထှကျခှာနကွေပါတယျ။ လကျရှိနိုငျငံတကာကုမ်ပဏီတှေ မှာထားတဲ့အထညျခြုပျအမှာတှေ ဧပွီလမှာ အောျဒါပွတျသှားတော့မှာမို့ အဲဒီနောကျပိုငျးဆို ပိုဆိုးလာနိုငျတယျလို့လညျး တှကျဆမှုတှေ ရှိနပေါတယျ။ နိုငျငံခွားက အမှတျတံဆိပျအောျဒါတှေ ထပျမရတော့ဘူးဆိုရငျ စကျရုံပိတျသိမျးမှုတှကွေောင့ျ အလုပျသမား သိနျးခြီပွီး အလုပျဆုံးရှုံးနိုငျကွောငျး အလုပျသမားရေးရာ အဖှဲ့တှကေ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ အမှတျတံဆိပျ တခုထဲက အောျဒါတှကေို သီးသန့ျခြုပျလုပျတဲ့ စကျရုံတှေ ပိုပွီးထိခိုကျနိုငျတာကို သှေးစညျးညီညှတျသော အလုပျသမား သမဂ်ဂမြားအဖှဲ့ခြုပျ STUM ရဲ့ တာဝနျရှိသူ ဒေါျမြိုးအေးက အခုလို ပွောပွပါတယျ။
"တကယျထှကျခှာမယျလို့ပွောတဲ့ Brand တှအေားလုံး ထှကျခှာမယျ၊ တခွားအောျဒါတှလေညျး အဲဒီစကျရုံတှကေ မရှာနိုငျဘူးဆိုရငျတော့ သိနျးခြီတဲ့ အလုပျသမားတှဟော အလုပျလကျမဲ့ ဖွဈသှားမယျလို့ ယူဆတယျ။ ဒါပမေဲ့ တခြို့က Brand တခုတညျးအပေါျ မှီခိုပွီး နတောမဟုတျဘူး၊ တခွားဟာတှလေညျး ခြုပျကွတယျလေ။"
စကျရုံတှေ ပိတျသိမျးသှားတဲ့အခါမှာ အလုပျသမားတှရေဲ့ နဈနာကွေး ရပိုငျခှင့ျနဲ့ အခှင့ျအရေးတှအေတှကျ နိုငျငံတကာဥပဒအေတိုငျး လုပျဖို့ လိုအပျကွောငျး အလုပျသမားရေးရာ အဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။ တခြို့စကျရုံတှဟော အလုပျသမားဝနျကွီးဌာနကို ကွိုတငျ အသိပေးတာမြိုးမရှိဘဲ ရုတျခညြျးပိတျလိုကျတာမြိုး၊ ပိတျတဲ့ရကျမှ အသိပေးတာမြိုးတှေ ရှိနတောကို သူကထောကျပွပါတယျ။
"ပွညျတှငျးထဲကနေ ထှကျခှာမယျလို့ ပွောတဲ့အထဲမှာ Primark ကတော့ ၂၀၂၃ မတျလအကုနျမှာ အပွီး ထှကျသှားမယျလို့ သူကပွောခဲ့တယျ။ ကနြျတဲ့ Brand တှကေတော့ ထှကျခှာဖို့ ပွငျဆငျနတေယျ၊ တဆင့ျခငြျးစီ ထှကျခှာဖို့အတှကျကို step by step လုပျတယျ။ သူတို့ ထှကျခှာသှားတဲ့အခြိနျမှာ နောကျထပျအောျဒါတှေ ရတဲ့အနအေထားမြိုးတှေ ဘယျလိုလဲတို့ အဲဒီအောျဒါတှရေအောငျ စောင့ျတယျတို့ကွားတယျ။
တကယျလို့ စညျးကမျးနဲ့ မညီဆောငျရှကျတဲ့ လုပျငနျးတှကေို သူတို့အနနေဲ့ အရေးယူနိုငျဖို့ ဆောငျရှကျသှားမယ့ျ အစီအစဉျတှကေိုလညျး STUM ရဲ့ တာဝနျရှိသူက ခုလိုပွောပါတယျ။
“ကမြတို့လညျး သိပျမကွာခငျမှာ အလုပျပိတျသိမျး ထှကျခှာတာနဲ့ ပတျသကျပွီး လုပျငနျးတှဘေကျ ဆောငျရနျရှောငျရနျတှေ လုပျရမယ့ျအခကြျတှကေို IndustriALL ကမ်ဘာ့သမဂ်ဂနဲ့ အလုပျသမားသမဂ်ဂနဲ့ brand တှနေဲ့ စကားပွောထားတဲ့ အခကြျတှေ၊ ညှိနှိုငျး သဘောတူထားတဲ့ အခကြျတှကေို အငျ်ဂလိပျဗားရှငျးနဲ့ ဖတျရပွီပေါ့နောျ အဲဒါကို မွနျမာလိုကမြတို့ ဘာသာပွနျပွီးတော့ အဲဒါကို သခြောကွည့ျမယျ ကွည့ျပွီးရငျ ဒီbrandတှေ တဆင့ျခငြျး ထှကျခှာတဲ့အခါမှာ တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံမှုမရှိဘဲ ထှကျသှားတာမြိုးတှေ ဆိုရငျတော့ ကမြတို့က brand ကို ဆကျလကျပွီးတော့ တိုငျကွားတာတို့ ဖောျထုတျတာတို့ လုပျမယျပေါ့နောျ။"
ဖဖေောျဝါရီ ၂၈ရကျက ပိတျသိမျးလိုကျတဲ့ GTIG နဲ့ GY Sen စကျရုံဟာ သကျဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးတှဆေီကို ပိတျသိမျးကွောငျး စာတငျခဲ့ပမေဲ့ ယာယီပိတျမှာလား၊ အပွီးပိတျတာလားဆိုတာ အလုပျသမားတှဘေကျက မသိရှိရပါဘူး။ အလုပျသမားတှကေို အလုပျထုတျ နဈနာကွေးသာရခဲ့ပွီး လြောျကွေးတော့ မရရှိသေးပါဘူး။ GY Sen စကျရုံရဲ့ ဝနျထမျးတဦးက အခုလိုပွောပါတယျ။
"ဒီလိုကပြျတညျးနတေဲ့အခြိနျမှာ စကျရုံက ဗွုနျးစားကွီး ထပိတျလိုကျတဲ့အခြိနျမှာ တခြို့ဝနျထမျးတှဆေိုရငျ အလုပျလကျမဲ့ ဖွဈသှားတာ တောျတောျမြားပေါ့၊ တခြို့ကွတော့ တခွားစကျရုံတှမှော အလုပျဝငျလြှောကျကွတယျ၊ တခြို့က အလုပျလြှောကျလို့မရဘူး နယျပွနျကွတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ယောကြျားလေးတှပေေါ့နောျ။ ယောကြျားလတှေကေ အရမျးကို ခကျခဲသှားတဲ့ အနအေထားတခု ဖွဈသှားတယျ။ တောျရုံလုပျငနျးခှငျက ယောကြျားလေးတှကေို မခေါျကွဘူး။ ဝနျထမျးတှအေတှကျက တောျတောျလေးကို ထိခိုကျမှု၊ နဈနာမှုရှိတယျ။"
ဥပဒအေရဆိုရငျ နဈနာကွေး အလုပျလစာ ၃ လပေးရမှာဖွဈပမေဲ့ အခုအလုပျသမားတှအေနနေဲ့ ဘယျနှလစာ ညှိုနှိုငျးရရှိတယျဆိုတော့ မသိရပါဘူး။ အခြိနျပို အတငျးအကပြျစခေိုငျးတာ၊ လုပျခလစာခေါငျးပုံဖွတျတာ၊ တခွားစိတျပိုငျးဆိုငျရာ ဖိနှိပျမှုတှကွေောင့ျ အလုပျသမားတှနေဲ့ စကျရုံတှကွေားက ပဋိပက်ခတှလေညျး ပိုမြားလာနပေါတယျ။
