(Zawgyi/Unicode)
ကမ္ဘာ့ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေးပြသနာတွေကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးက ကြိုးပမ်းနေချိန်မှာပဲ၊ ကုလသမဂ္ဂတည်ထောင်ခြင်း (၇၅) နှစ်ပြည့် အထိမ်းမှတ်ပွဲတွေ ကျင်းပဖို့ကိုလည်း ပြင်ဆင်နေပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဥရောပဌာနချုပ်ရုံးရှိရာ ဂျနီဗာကနေ Lisa Schlein ပေးပို့တဲ့ သတင်းကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် တင်ပြမှာပါ။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးမှာ ဒီလိုစိတ်မချမ်းမြေ့ဖွယ် ပဋိပက္ခမျိုး ထပ်မဖြစ်ရအောင် ဆိုတဲ့ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ၁၉၄၅ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နေ့မှာ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးကို တည်ထောင်ခဲ့တာပါ။ ဟိုအရင်ရှိခဲ့တဲ့ League of Nations ခေါ် နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီးဟာ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်း လုံခြုံရေးကို မထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့တာကြောင့် United Nations ခေါ် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့သစ်က ဒါကိုအောင်မြင်အောင် လုပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ စဖွဲ့ချိန်မှာပါခဲ့တဲ့ အဖွဲ့ဝင် ၅၁ နိုင်ငံက မျှော်လင့်ခဲ့ကြပါတယ်။
ရခိုင်အရေး ASEAN ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ် ကြိုဆိုတဲ့သတင်းကို ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။
(၇၅)နှစ်ပြည့် ကုလသမဂ္ဂတည်ထောင်ခြင်း အထိမ်းမှတ်ပွဲကျင်းပနိုင်ရေး ပြင်ဆင်ဖို့အတွက် ကုလသမဂ္ဂ လက်ထောက် အတွင်းရေးမှူးချုပ် Fabrizio Hoschschild ကို အထူးအကြံပေးအဖြစ် တာဝန်ပေးထားပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂသက်တမ်း ၇၅ နှစ်ရှိလာပေမယ့် ရည်ရွယ်ချက်တွေ ခုထိ အထမမြောက်သေးဘူးလို့ သူကဝန်ခံပြောဆိုပြီး၊ ပဋိပက္ခတွေ ပိုတိုးလာသလို၊ ပိုပြီးလည်း ပြင်းထန်လာပေမယ့် တချို့သော မဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံတွေက ဒါကို လျစ်လျူရှုထားတယ်လို့ သူကဝေဖန်ပါတယ်။
“လောလောဆယ်မှာ ပဋိပက္ခနဲ့ဆိုင်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ၊ လုံခြုံရေးကောင်စီရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကိုကြည့်ရင် ပေးထားတဲ့ ကတိကို အကောင်ထည်ဖေါ်နိုင်ခဲ့တာမျိုး မရှိဘူးဆိုတာရှင်းပါတယ်။ ဆီးရီးယားစစ်ကြောင့် လူထောင်သောင်းချီ သေဆုံးခဲ့ရတာက စိတ်ထိခိုက်ဖွယ်ရာ သာဓကပဲ ဖြစ်မှာပါ။
ဒီလို ဆုံးရှုံးမှုတွေ၊ ရှေ့မတိုးနိုင်မှုတွေ ရှိခဲ့ပေမဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၇၅ နှစ်အတွင်း ကမ္ဘာတလွှားမှာ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေမှာ သိသာတဲ့ အောင်မြင်မှုတွေရအောင် လုပ်ခဲ့ရမှာ ဖြစ်တယ်လို့ Hoschschild က ပြောပါတယ်။
“အကယ်၍ ကျန်းမာရေးကိစ္စ တွေးကြည့်မယ်ဆိုရင် ကုလသမဂ္ဂ တည်ထောင်ချိန်တုန်းက ပျှမ်းမျှ လူ့သက်တမ်းကို အနှစ်(၅၀)ဝန်းကျင် ရှိမယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့ကြပြီး၊ ဒီကနေ့ကာလမှာ ၇၅ နှစ်ဝန်းကျင် ဖြစ်လာတာကြောင့် လူတွေ အသက် ၂၅ နှစ်ပိုနေရတဲ့ သဘောဖြစ်ပါတယ်။ ဆင်းရဲမွဲ တေမှု ပပျောက်ရေးအကြောင်း တွေးမယ်ဆိုရင်တော့ ကုလသမဂ္ဂ စထူးထောင်ချိန်မှာ ကမ္ဘာ့ဆင်းရဲမှုက ၅၀%လောက်မှာ ရှိခဲ့ရာက အခုဆိုရင် ၁၀% ကျဆင်းသွားပါတယ်။”
လာမယ့် အောက်တိုဘာ ၂၄ -ကုလသမဂ္ဂ ၇၅နှစ်ပြည့်အချိန်မှာ အထူးအစီအစဉ်တွေ ကျင်းပဖို့ပြင်ဆင်ထားပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ လာမယ့် မတ်လကုန် နယူးယောက်မှာ ကြီးမားတဲ့လူငယ်ညီလာခံတခု ကျင်းပဖို့ရှိပြီး၊ ၁၉၄၅ တုန်းက ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမှာ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိဉာဉ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုခဲ့တဲ့ အထိမ်းအမှတ်နေ့ဖြစ်တဲ့ ဂျွန်လ ၂၆ မှာပဲ အထိမ်းမှတ်ပွဲ ကျင်းပဖို့ရှိပါတယ်။
စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့ကျရင် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံကျင်းပချိန်နဲ့လည်း တိုက်ဆိုင်နေတာမို့ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေ နယူးယောက် မြို့မှာ လာရောက်စုဝေးကြမှာပါ။ တနှစ်တာအတွင်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေအပေါ် ပြန်လည်သုံးသပ် ဆွေးနွေး အကြံပြု ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။
.........................
စိနျရတု တိုငျတော့မယ့ျ ကုလသမဂ်ဂ ဘာတှလေုပျနိုငျခဲ့ပွီလဲ
(Unicode)
ကမ်ဘာ့ ငွိမျးခမြျးရေး၊ လုံခွုံရေးပွသနာတှကေို ထိနျးသိမျးနိုငျဖို့ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ကွီးက ကွိုးပမျးနခြေိနျမှာပဲ၊ ကုလသမဂ်ဂတညျထောငျခွငျး (၇၅) နှဈပွည့ျ အထိမျးမှတျပှဲတှေ ကငြျးပဖို့ကိုလညျး ပွငျဆငျနပေါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ဥရောပဌာနခြုပျရုံးရှိရာ ဂနြီဗာကနေ Lisa Schlein ပေးပို့တဲ့ သတငျးကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ တငျပွမှာပါ။
ဒုတိယကမ်ဘာစဈအပွီးမှာ ဒီလိုစိတျမခမြျးမွေ့ဖှယျ ပဋိပက်ခမြိုး ထပျမဖွဈရအောငျ ဆိုတဲ့ရညျရှယျခကြျနဲ့ ၁၉၄၅ အောကျတိုဘာ ၂၄ ရကျနေ့မှာ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ကွီးကို တညျထောငျခဲ့တာပါ။ ဟိုအရငျရှိခဲ့တဲ့ League of Nations ခေါျ နိုငျငံပေါငျးခြုပျအသငျးကွီးဟာ ကမ်ဘာ့ငွိမျးခမြျး လုံခွုံရေးကို မထိနျးသိမျးနိုငျခဲ့တာကွောင့ျ United Nations ခေါျ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့သဈက ဒါကိုအောငျမွငျအောငျ လုပျနိုငျလိမ့ျမယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ စဖှဲ့ခြိနျမှာပါခဲ့တဲ့ အဖှဲ့ဝငျ ၅၁ နိုငျငံက မြှောျလင့ျခဲ့ကွပါတယျ။
ရခိုငျအရေး ASEAN ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျ ကွိုဆိုတဲ့သတငျးကို ဖတျရှုနိုငျပါပွီ။
(၇၅)နှဈပွည့ျ ကုလသမဂ်ဂတညျထောငျခွငျး အထိမျးမှတျပှဲကငြျးပနိုငျရေး ပွငျဆငျဖို့အတှကျ ကုလသမဂ်ဂ လကျထောကျ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ Fabrizio Hoschschild ကို အထူးအကွံပေးအဖွဈ တာဝနျပေးထားပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂသကျတမျး ၇၅ နှဈရှိလာပမေယ့ျ ရညျရှယျခကြျတှေ ခုထိ အထမမွောကျသေးဘူးလို့ သူကဝနျခံပွောဆိုပွီး၊ ပဋိပက်ခတှေ ပိုတိုးလာသလို၊ ပိုပွီးလညျး ပွငျးထနျလာပမေယ့ျ တခြို့သော မဟာအငျအားကွီးနိုငျငံတှကေ ဒါကို လစြျလြူရှုထားတယျလို့ သူကဝဖေနျပါတယျ။
“လောလောဆယျမှာ ပဋိပက်ခနဲ့ဆိုငျတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ ဆုံးဖွတျခကြျတှေ၊ လုံခွုံရေးကောငျစီရဲ့ဆုံးဖွတျခကြျတှကေိုကွည့ျရငျ ပေးထားတဲ့ ကတိကို အကောငျထညျဖေါျနိုငျခဲ့တာမြိုး မရှိဘူးဆိုတာရှငျးပါတယျ။ ဆီးရီးယားစဈကွောင့ျ လူထောငျသောငျးခြီ သဆေုံးခဲ့ရတာက စိတျထိခိုကျဖှယျရာ သာဓကပဲ ဖွဈမှာပါ။
ဒီလို ဆုံးရှုံးမှုတှေ၊ ရှေ့မတိုးနိုငျမှုတှေ ရှိခဲ့ပမေဲ့ လှနျခဲ့တဲ့ ၇၅ နှဈအတှငျး ကမ်ဘာတလှှားမှာ လူမှုရေး၊ စီးပှားရေးနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကိစ်စတှမှော သိသာတဲ့ အောငျမွငျမှုတှရေအောငျ လုပျခဲ့ရမှာ ဖွဈတယျလို့ Hoschschild က ပွောပါတယျ။
“အကယျ၍ ကနြျးမာရေးကိစ်စ တှေးကွည့ျမယျဆိုရငျ ကုလသမဂ်ဂ တညျထောငျခြိနျတုနျးက ပြှမျးမြှ လူ့သကျတမျးကို အနှဈ(၅၀)ဝနျးကငြျ ရှိမယျလို့ မြှောျလင့ျခဲ့ကွပွီး၊ ဒီကနေ့ကာလမှာ ၇၅ နှဈဝနျးကငြျ ဖွဈလာတာကွောင့ျ လူတှေ အသကျ ၂၅ နှဈပိုနရေတဲ့ သဘောဖွဈပါတယျ။ ဆငျးရဲမှဲ တမှေု ပပြောကျရေးအကွောငျး တှေးမယျဆိုရငျတော့ ကုလသမဂ်ဂ စထူးထောငျခြိနျမှာ ကမ်ဘာ့ဆငျးရဲမှုက ၅၀%လောကျမှာ ရှိခဲ့ရာက အခုဆိုရငျ ၁၀% ကဆြငျးသှားပါတယျ။”
လာမယ့ျ အောကျတိုဘာ ၂၄ -ကုလသမဂ်ဂ ၇၅နှဈပွည့ျအခြိနျမှာ အထူးအစီအစဉျတှေ ကငြျးပဖို့ပွငျဆငျထားပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ လာမယ့ျ မတျလကုနျ နယူးယောကျမှာ ကွီးမားတဲ့လူငယျညီလာခံတခု ကငြျးပဖို့ရှိပွီး၊ ၁၉၄၅ တုနျးက ဆနျဖရနျစစ်စကိုမှာ ကုလသမဂ်ဂ ပဋိဉာဉျစာခြုပျ ခြုပျဆိုခဲ့တဲ့ အထိမျးအမှတျနေ့ဖွဈတဲ့ ဂြှနျလ ၂၆ မှာပဲ အထိမျးမှတျပှဲ ကငြျးပဖို့ရှိပါတယျ။
စကျတငျဘာ ၂၁ ရကျနေ့ကရြငျ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံကငြျးပခြိနျနဲ့လညျး တိုကျဆိုငျနတောမို့ ကမ်ဘာ့ခေါငျးဆောငျတှေ နယူးယောကျ မွို့မှာ လာရောကျစုဝေးကွမှာပါ။ တနှဈတာအတှငျး ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှကွေား ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုတှအေပေါျ ပွနျလညျသုံးသပျ ဆှေးနှေး အကွံပွု ကွမှာဖွဈပါတယျ။
