မကြာခင်မှာ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တက်ရောက်မိန့်ခွန်းပြောဖို့ရှိတဲ့ ၇၄ ကြိမ်မြောက် ကုလ သမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ သတင်းယူဖို့ VOA ဝိုင်းတော်သား ကိုကျော်ကျော်သိန်းနဲ့ ကိုဝင်းခန့်မောင်တို့ ရောက်နေကြပါတယ်။
ဒီမတိုင်ခင် တခြားနိုင်ငံတချို့က ခေါင်းဆောင်တွေ မြန်မာပြည်အကြောင်းပြောကြားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကိုကျော်ကျော်သိန်းကို မခွာညိုက ဆက်သွယ်မေးမြန်းစဉ် သူက အခုလို စပြောခဲ့ပါတယ်။
ကိုကျော်ကျော်သိန်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ အခုအချိန်အထိ မိန့်ခွန်းပြောသွားကြတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေထဲမှာ မြန်မာပြည်က ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့အခြေအနေတွေ ဒုက္ခသည်တွေ ထွက်ပြေးသွားတဲ့ အခြေအနေတွေ စသည်အားဖြင့် အဲဒီအခြေအနေ အရပ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျနော်တို့ သတိထားမိသလောက် တော်တော်လေးပြောသွားတဲ့အထဲမှာ မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီယာ မိုဟာမက် ပြောသွားတာ ရှိပါတယ်။ အမေရိကန်စံတော်ချိန် သောကြာနေ့နှောင်းပိုင်းမှာဆိုရင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ် Sheikh Hasina ပြောသွားတဲ့ မိန့်ခွန်းမှာလည်း ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဘက်မှာ လက်ခံထားတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ပြောဆိုသွားတာတွေရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့ ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင် ဒီအထွေထွေညီလာခံမှာ နိုင်ငံတကာက ခေါင်းဆောင်တွေ၊ နိုင်ငံ့အကြီးအကဲတွေ တက်ကြတဲ့ အထွေထွေညီလာခံ နိုင်ငံတကာ ပွဲမျိုးမှာ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အထူးအလေးပေး ပြီးတော့ အားစိုက်ပြီးတော့ ဒါတွေဖြေရှင်းမှ ရမယ် စသည်အားဖြင့် အပြင်းအထန်ပြောဆိုသွားတာရှိတယ်လို့ ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောလို့ရပါတယ်။
မခွာညို ။ ။ အဲဒီလိုပြောသွားတယ်ဆိုတော့ မြန်မာဘက်က ကိုယ်စားလှယ်တွေလည်း လာတက်နေတယ်ဆိုတဲ့အခါကျတော့ သူတို့ဘက်က ဘယ်လိုပြန်ပြီးတော့ တုံ့ပြန်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါသလဲ။
ကိုကျော်ကျော်သိန်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ စနေနေ့ နေ့လည် ညနေပိုင်းလောက်ဖြစ်မယ်ပေါ့။ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးကျော်တင့်ဆွေက မြန်မာနိုင်ငံ ကိုယ်စား အထွေထွေညီလာခံမှာ မိန့်ခွန်းပြောပါလိမ့်မယ်။ ဆိုတော့ တခြားနိုင်ငံက ခေါင်းဆောင်တွေ ပြောထားတာ ရှိတဲ့အတွက် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးကျော်တင့်ဆွေအနေနဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံဘက်က လုပ်နေတာတွေ၊ ဆောင်ရွက်နေတာတွေ ၊တခါ နိုင်ငံတကာနဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေတာတွေ စသည်အားဖြင့် ဒီအခြေအနေတွေကို သူ့ရဲ့ မိန့်ခွန်းထဲမှာ ထည့်သွင်းပြောဆိုလိမ့်မယ်လို့ ကျနော်ခန့်မှန်းရပါတယ်။ တခါ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဝေဖန်ချက်တွေကို ပြန်ပြီးတော့ တုံ့ပြန်တဲ့ တုံ့ပြန်ချက်တွေကိုလည်း ကျနော်တို့ ကြားရမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။
မခွာညို ။ ။ အခုလို ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ ကျင်းပပြီဆိုရင် ညီလာခံနဲ့ မဆိုင်ပေမယ့် sideline events လေးတွေပေါ့နော် အဲဒီထဲမှာရော မြန်မာပြည်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘာအစီအစဉ်တွေ ရှိတယ်လို့ ကြားမိပါသလဲ။
ကိုကျော်ကျော်သိန်း။ ။ ကျနော်တို့ အခု သိထားသလောက်ကလေ United Nations Global Compact ဆိုတဲ့ ကုလ သမဂ္ဂလက်အောက်ခံအဖွဲ့ကနေပြီးတော့ ဒီကြီးမှုးကျင်းပပြီးတော့ ပေးတဲ့ ဆုတမျိုးပေါ့နော် အဲဒါကတော့ ၂၀၁၉ ခုနှစ် sustainable development goals ခိုင်မာတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ ရည်မှန်းချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ရှေ့ဆောင် ဆောင်ရွက်သူတွေဆိုပြီးတော့ နိုင်ငံတကာက ပုဂ္ဂိုလ် ၁၀ ယောက်ကို ရွေးချယ်ပြီးတော့ ဆုပေးတာ ရှိပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံ ကရွှေတောင်ညိုကြီး ကုမ္ပဏီလီမစ်တက် ကို ပူးတွဲတည်ထောင်သူ ကိုဇော်ရဲနောင်လည်း ဆုရရှိသူ တဦးအနေနဲ့ ဆုလက်ခံဖို့ ရောက်နေပါတယ်။ ကိုဇော်ရဲနောင်ကိုလည်း ကျနော်တို့ VOA အနေနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းဖို့ စီစဉ်ထားတာရှိပါတယ်။
မခွာညို ။ ။ လုံခြုံရေးအခြေအနေရောဘယ်လိုရှိပါသလဲ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေ အစုံလာရောက်နေတယ်ဆိုတဲ့အခါကျတော့ နယူးရောက်ရဲ့ လုံခြုံရေး အခြေအနေကိုလည်း ပြောပြပါဦး။
ကိုကျော်ကျော်သိန်း။ ။ ကျနော် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ ကျင်းပတဲ့ New York မြို့ကို လာပြီး သတင်းလာယူတာ ဒီတကြိမ်နဲ့ဆိုရင် ၃ ကြိမ်ထက်မနည်းရှိပါပြီ။ ဒီနှစ်လုံခြုံရေးက ခါတိုင်းနှစ်တွေထက် လုံခြုံရေး ပိုပြီးတော့ တင်းကျပ်တာ တွေ့ရပါတယ်။ ခါတိုင်းလည်း ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံကျင်းပတဲ့ ကာလမှာ New York မြို့ဝန်းကျင်မှာ ရဲအင်အားပိုချထားတာ ၊ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အဦးရဲ့ ဘေးပတ်ဝန်းကျင် ခပ်လှမ်းလှမ်းက လမ်းတော်တော်များများကို ပိတ်ထားတာ အဲဒါမျိုးတွေ ကျနော်ကြုံခဲ့ရပါတယ်။ ဒီနှစ်က အဲဒီထက်ကို ပိုပြီးတော့ လမ်းပိတ်တာလည်း ပိုများပါတယ်။ ရဲလုံခြုံရေးအင်အားလည်း ပိုပြီးတော့ ချထားတာ ကျနော်တို့ တွေ့ရပါတယ်။ ခြုံပြီးတော့ ပြောရင်တော့ ဒီနှစ်ကျင်းပတဲ့ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ ကာလအတွင်း New York မြို့လုံခြုံရေးကို ခါတိုင်းထက်ကို ပိုပြီး တင်းတင်းကျပ်ကျပ်နဲ့ ဂရုတစိုက်ဆောင်ရွက်နေတဲ့ သဘောမျိုးလို့ ကျနော်တွေ့နေရပါတယ်။
မခွာညို ။ ။ ကိုကျော်ကျော်သိန်းရေ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
ကိုကျော်ကျော်သိန်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ။
၇၄ ကြိမ်မြောက် ကုလ သမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ သတင်းယူဖို့ ရောက်ရှိနေတဲ့ကိုကျော်ကျော်သိန်းကို မခွာညိုက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတာပါ။
...............
{Unicode}
ဒီနှဈ ကုလညီလာခံ မွနျမာအတှကျ ဘာတှထေူးသလဲ
မကွာခငျမှာ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ တကျရောကျမိန့ျခှနျးပွောဖို့ရှိတဲ့ ၇၄ ကွိမျမွောကျ ကုလ သမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ သတငျးယူဖို့ VOA ဝိုငျးတောျသား ကိုကြောျကြောျသိနျးနဲ့ ကိုဝငျးခန့ျမောငျတို့ ရောကျနကွေပါတယျ။ ဒီမတိုငျခငျ တခွားနိုငျငံတခြို့က ခေါငျးဆောငျတှေ မွနျမာပွညျအကွောငျးပွောကွားမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ကိုကြောျကြောျသိနျးကို မခှာညိုက ဆကျသှယျမေးမွနျးစဉျ သူက အခုလို စပွောခဲ့ပါတယျ။
ကိုကြောျကြောျသိနျး။ ။ ဟုတျကဲ့ပါ အခုအခြိနျအထိ မိန့ျခှနျးပွောသှားကွတဲ့ ခေါငျးဆောငျတှထေဲမှာ မွနျမာပွညျက ရခိုငျမွောကျပိုငျးမှာ ဖွဈခဲ့တဲ့အခွအေနတှေေ ဒုက်ခသညျတှေ ထှကျပွေးသှားတဲ့ အခွအေနတှေေ စသညျအားဖွင့ျ အဲဒီအခွအေနေ အရပျရပျနဲ့ ပတျသကျပွီး ကနြောျတို့ သတိထားမိသလောကျ တောျတောျလေးပွောသှားတဲ့အထဲမှာ မလေးရှားဝနျကွီးခြုပျ မဟာသီယာ မိုဟာမကျ ပွောသှားတာ ရှိပါတယျ။ အမရေိကနျစံတောျခြိနျ သောကွာနေ့နှောငျးပိုငျးမှာဆိုရငျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဝနျကွီးခြုပျ Sheikh Hasina ပွောသှားတဲ့ မိန့ျခှနျးမှာလညျး ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးက ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဘကျမှာ လကျခံထားတဲ့ ဒုက်ခသညျတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ပွောဆိုသှားတာတှရှေိပါတယျ။ ဆိုတော့ ကနြောျတို့ ယဘေုယအြားဖွင့ျ ပွောရမယျဆိုရငျ ဒီအထှထှေညေီလာခံမှာ နိုငျငံတကာက ခေါငျးဆောငျတှေ၊ နိုငျငံ့အကွီးအကဲတှေ တကျကွတဲ့ အထှထှေညေီလာခံ နိုငျငံတကာ ပှဲမြိုးမှာ မွနျမာနိုငျငံအခွအေနနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အထူးအလေးပေး ပွီးတော့ အားစိုကျပွီးတော့ ဒါတှဖွေရှေငျးမှ ရမယျ စသညျအားဖွင့ျ အပွငျးအထနျပွောဆိုသှားတာရှိတယျလို့ ယဘေုယအြားဖွင့ျ ပွောလို့ရပါတယျ။
မခှာညို ။ ။ အဲဒီလိုပွောသှားတယျဆိုတော့ မွနျမာဘကျက ကိုယျစားလှယျတှလေညျး လာတကျနတေယျဆိုတဲ့အခါကတြော့ သူတို့ဘကျက ဘယျလိုပွနျပွီးတော့ တုံ့ပွနျမယျလို့ မြှောျလင့ျရပါသလဲ။
ကိုကြောျကြောျသိနျး။ ။ ဟုတျကဲ့ စနနေေ့ နေ့လညျ ညနပေိုငျးလောကျဖွဈမယျပေါ့။ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျ ပွညျထောငျစုဝနျကွီး ဦးကြောျတင့ျဆှကေ မွနျမာနိုငျငံ ကိုယျစား အထှထှေညေီလာခံမှာ မိန့ျခှနျးပွောပါလိမ့ျမယျ။ ဆိုတော့ တခွားနိုငျငံက ခေါငျးဆောငျတှေ ပွောထားတာ ရှိတဲ့အတှကျ ပွညျထောငျစုဝနျကွီး ဦးကြောျတင့ျဆှအေနနေဲ့လညျး မွနျမာနိုငျငံဘကျက လုပျနတောတှေ၊ ဆောငျရှကျနတောတှေ ၊တခါ နိုငျငံတကာနဲ့ ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျနတောတှေ စသညျအားဖွင့ျ ဒီအခွအေနတှေကေို သူ့ရဲ့ မိန့ျခှနျးထဲမှာ ထည့ျသှငျးပွောဆိုလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျခန့ျမှနျးရပါတယျ။ တခါ နိုငျငံတကာရဲ့ ဝဖေနျခကြျတှကေို ပွနျပွီးတော့ တုံ့ပွနျတဲ့ တုံ့ပွနျခကြျတှကေိုလညျး ကနြောျတို့ ကွားရမယျလို့ မြှောျလင့ျထားပါတယျ။
မခှာညို ။ ။ အခုလို ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံ ကငြျးပပွီဆိုရငျ ညီလာခံနဲ့ မဆိုငျပမေယ့ျ sideline events လေးတှပေေါ့နောျ အဲဒီထဲမှာရော မွနျမာပွညျနဲ့ ပတျသကျလို့ ဘာအစီအစဉျတှေ ရှိတယျလို့ ကွားမိပါသလဲ။
ကိုကြောျကြောျသိနျး။ ။ ကနြောျတို့ အခု သိထားသလောကျကလေ United Nations Global Compact ဆိုတဲ့ ကုလ သမဂ်ဂလကျအောကျခံအဖှဲ့ကနပွေီးတော့ ဒီကွီးမှုးကငြျးပပွီးတော့ ပေးတဲ့ ဆုတမြိုးပေါ့နောျ အဲဒါကတော့ ၂၀၁၉ ခုနှဈ sustainable development goals ခိုငျမာတဲ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေးဆိုငျရာ ရညျမှနျးခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ရှေ့ဆောငျ ဆောငျရှကျသူတှဆေိုပွီးတော့ နိုငျငံတကာက ပုဂ်ဂိုလျ ၁၀ ယောကျကို ရှေးခယြျပွီးတော့ ဆုပေးတာ ရှိပါတယျ။ အဲဒီအထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံ ကရှှတေောငျညိုကွီး ကုမ်ပဏီလီမဈတကျ ကို ပူးတှဲတညျထောငျသူ ကိုဇောျရဲနောငျလညျး ဆုရရှိသူ တဦးအနနေဲ့ ဆုလကျခံဖို့ ရောကျနပေါတယျ။ ကိုဇောျရဲနောငျကိုလညျး ကနြောျတို့ VOA အနနေဲ့ တှေ့ဆုံမေးမွနျးဖို့ စီစဉျထားတာရှိပါတယျ။
မခှာညို ။ ။ လုံခွုံရေးအခွအေနရေောဘယျလိုရှိပါသလဲ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ ကမ်ဘာ့ခေါငျးဆောငျတှေ အစုံလာရောကျနတေယျဆိုတဲ့အခါကတြော့ နယူးရောကျရဲ့ လုံခွုံရေး အခွအေနကေိုလညျး ပွောပွပါဦး။
ကိုကြောျကြောျသိနျး။ ။ ကနြောျ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံ ကငြျးပတဲ့ New York မွို့ကို လာပွီး သတငျးလာယူတာ ဒီတကွိမျနဲ့ဆိုရငျ ၃ ကွိမျထကျမနညျးရှိပါပွီ။ ဒီနှဈလုံခွုံရေးက ခါတိုငျးနှဈတှထေကျ လုံခွုံရေး ပိုပွီးတော့ တငျးကပြျတာ တှေ့ရပါတယျ။ ခါတိုငျးလညျး ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံကငြျးပတဲ့ ကာလမှာ New York မွို့ဝနျးကငြျမှာ ရဲအငျအားပိုခထြားတာ ၊ ကုလသမဂ်ဂ အဆောကျအဦးရဲ့ ဘေးပတျဝနျးကငြျ ခပျလှမျးလှမျးက လမျးတောျတောျမြားမြားကို ပိတျထားတာ အဲဒါမြိုးတှေ ကနြောျကွုံခဲ့ရပါတယျ။ ဒီနှဈက အဲဒီထကျကို ပိုပွီးတော့ လမျးပိတျတာလညျး ပိုမြားပါတယျ။ ရဲလုံခွုံရေးအငျအားလညျး ပိုပွီးတော့ ခထြားတာ ကနြောျတို့ တှေ့ရပါတယျ။ ခွုံပွီးတော့ ပွောရငျတော့ ဒီနှဈကငြျးပတဲ့ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံ ကာလအတှငျး New York မွို့လုံခွုံရေးကို ခါတိုငျးထကျကို ပိုပွီး တငျးတငျးကပြျကပြျနဲ့ ဂရုတစိုကျဆောငျရှကျနတေဲ့ သဘောမြိုးလို့ ကနြောျတှေ့နရေပါတယျ။
မခှာညို ။ ။ ကိုကြောျကြောျသိနျးရေ ကြေးဇူးတငျပါတယျ။
ကိုကြောျကြောျသိနျး။ ။ ဟုတျကဲ့ပါ။
၇၄ ကွိမျမွောကျ ကုလ သမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ သတငျးယူဖို့ ရောကျရှိနတေဲ့ကိုကြောျကြောျသိနျးကို မခှာညိုက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတာပါ။
