(Zawgyi / Unicode)
အမေရိကန်သမ္မတ Donald Trump ဟာ COVID-19 ရောဂါ ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံထားရပါတယ်။ တကယ်လို့ သမ္မတတာဝန် မထမ်းဆောင်နိုင်ရင် သူ့နေရာမှာ ဘယ်သူက တာဝန်ယူရမလဲ။ တကယ်လို့ ဒုတိယသမ္မတရော အဲလိုဖြစ်ခဲ့ရင် နောက် ဘယ်သူတွေ တာဝန်ယူနိုင်သလဲ။ ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် အမှတ် ၂၅ မှာ ဘာတွေ ပြဋ္ဌာန်းထားပါသလဲ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း အစီအစဉ် အယ်ဒီတာ ဦးကျော်ဇံသာကို မသိင်္ဂီထိုက်က မေးမြန်းပြီး တင်ပြထားပါတယ်။
မသိင်္ဂီထိုက် - အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် ၂၅ ဆိုတာကို အကျဉ်းချုံးပြီး ရှင်းပြပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ - “အကျဉ်းချုံးပြီး ပြောရရင်တော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲဖြစ်တဲ့ သမ္မတ၊ ဒါမှမဟုတ် သူပြီးရင် အဆင့်အမြင့်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ဒုတိယသမ္မတတို့ တယောက်ယောက် ကွယ်လွန်တာဖြစ်စေ၊ ရာထူးက ထုတ်ပယ်ခံရတာ၊ နုတ်ထွက်တာ၊ ဒါမှမဟုတ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း မရှိတဲ့ အခြေအနေတရပ်ရပ် ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ သူတို့ကို ဘယ်သူနဲ့ အစားထိုးရမလဲ၊ အဲဒီလို အစားထိုးဖို့အတွက် ဘယ်ပုံဘယ်နည်း လုပ်ဆောင်ရမလဲ ဆိုတာကို ပြဋ္ဌာန်းထားတာဟာ ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် အမှတ် ၂၅ ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။”
မသိင်္ဂီထိုက် - အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် အမှတ် ၂၅ ကို ဘယ်အချိန်က ပြဋ္ဌာန်းပြီး စတင်အသုံးပြုခဲ့သလဲ။
ဦးကျော်ဇံသာ - “ဒီမတိုင်ခင်ကတော့ အမေရိကန်မှာ သမ္မတ ရုတ်တရက် တာဝန် မထမ်းဆောင်နိုင်တဲ့ အြခေအနေ ရှိတဲ့အခါ ဒုတိယသမ္မတက ပုံမှန်အားဖြင့် တာဝန်ယူလာတာလေးတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ၁၉၆၃ မှာ အဲဒီတုန်းက သမ္မတ John F. Kennedy လုပ်ကြံခံရတော့ သူလုပ်ကြံခံရပြီးတဲ့ ၂ နာရီအတွင်းမှာပဲ ဒုတိယသမ္မတ Lyndon Johnson ဟာ လေယာဉ်ပေါ်မှာ သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုပါတယ်။ အဲဒီလို အပူတပြင်း လုပ်ခဲ့ရတာဟာလည်းပဲ ဒုတိယသမ္မတလည်း လုပ်ကြံခံရတဲ့အထဲမှာ ဒဏ်ရာရတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ထွက်လာတဲ့အတွက် လုပ်ခဲ့ရတာလို့ နောက်ပိုင်းမှာ ဖြေရှင်းချက်တွေ ထွက်ပါတယ်။
“ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သမ္မတဖြစ်လာတဲ့ Lyndon Johnson လက်ထက်မှာပဲ ၁၉၆၅ မှာ အထက်လွှတ်တော်နဲ့ အောက်လွှတ်တော် နှစ်ရပ်လုံးက အမတ် သုံးပုံနှစ်ပုံကျော်က အတည်ပြုတယ်။ ၁၉၆၇ မှာ ပြည်နယ်အားလုံးရဲ့ သုံးပုံနှစ်ပုံကျော်က အတည်ပြုတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီ ပြင်ဆင်ချက် အမှတ် ၂၅ ဆိုတာ တရားဝင် အတည်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး ဒါကို ကျင့်သုံးတာကတော့ ၁၉၆၇ မှာ ထိုစဉ်က သမ္မတ Richard Nixon, Watergate အရှုပ်တော်ပုံနဲ့ ရာထူးက နုတ်ထွက်ရတော့ သူ့ရဲ့လက်အောက်က ဒုတိယသမ္မတဖြစ်တဲ့ Gerald Ford ကို ဒီပြင်ဆင်ချက် ၂၅ ကို ကိုးကားပြီးတော့ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။”
မသိင်္ဂီထိုက် - အခုလောလောဆယ်မှာတော့ သမ္မတ Donald Trump က ကျန်းမာရေး ကောင်းနေတယ်လို့ သူ့ဆရာဝန်တွေက ပြောပါတယ်။ လိုအပ်လာရင်တော့ ဒုတိယသမ္မတကို လွှဲပြောင်းပေးရမယ်ဆိုရင်ရော ပြင်ဆင်ချက် ၂၅ ရဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေက ဘယ်လိုရှိပါသလဲ။
ဦးကျော်ဇံသာ - “ဒီနေရာမှာ ပြင်ဆင်ချက် ၂၅ မှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတာကတော့ သမ္မတက အထက်လွှတ်တော် အကြီးအကဲနဲ့ အောက်လွှတ်တော် အကြီးအကဲတို့ဆီကို စာရေး အကြောင်းကြားရမှာ ဖြစ်ပါတယ် အဓိကကတော့။ အထက်လွှတ်တော် အကြီးအကဲ ဆိုတဲ့နေရာမှာ လောလောဆယ် အထက်လွှတ်တော် အကြီးအကဲက ဒုတိယသမ္မတ Mike Pence ကိုယ်တိုင် ဖြစ်နေတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့ကို အာဏာလွှဲရမယ့်ကိစ္စဆိုတော့ သူ့ဆီကို မရေးကြပါဘူး။ သူမရှိတဲ့အခါ အထက်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ယာယီ တာဝန်ထမ်းဆောင်မယ့်၊ လောလောဆယ်ကတော့ ရီပတ်ဘလစ်ကန် ဆီနိတ်တာ Chuck Grassley ကို လွှဲပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်လိုကတော့ သူ့ကို President pro tempore လို့ခေါ်ပါတယ်။ pro tempore ဆိုတာ Latin စကား၊ for the time being ပေါ့လေ၊ ယာယီလို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ ဆိုတော့ အထက်လွှတ်တော်ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ မရှိစဉ်မှာ ယာယီ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမယ့် အထက်လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ၊ သူနဲ့ အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌတို့ဆီကို စာရေးပြီး အကြောင်းကြားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါပြီးတော့မှ အာဏာလွှဲရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
မသိင်္ဂီထိုက် - တခု ဆက်ပြီးမေးချင်တယ်။ သမ္မတရော ဒုတိယသမ္မတရော တာဝန် မထမ်းနိုင်ဘူးဆိုရင် ဘယ်သူက ဆက်ခံရမလဲ။
ဦးကျော်ဇံသာ - “တာဝန်ဆက်ခံနိုင်မယ့်သူ အရှင်းဆုံး In-Line သတ်မှတ်ထားတာကတော့ သမ္မတမရှိရင် ဒုတိယသမ္မတ၊ ဒုတိယမရှိရင် အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ၊ လောလောဆယ်မှာ Nancy Pelosi ဖြစ်ပါတယ်။ အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌလည်း မရှိဘူးဆိုရင်တော့ အထက်လွှတ်တော်ရဲ့ ယာယီဥက္ကဋ္ဌ၊ President pro tempore ဖြစ်တဲ့ Chuck Grassley ကို လွှဲပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူလည်း မထမ်းဆောင်နိုင်ဘူး ဆိုရင်တော့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၊ ခုလောလောဆယ်မှာတော့ Mike Pompeo ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလေးယောက်ဟာ သမ္မတပြီးရင် ရာထူးတာဝန် ဆက်လက်ထမ်းဆောင်နိုင်တဲ့ အဆင့်ဆင့် တန်းစီနေတဲ့ ရာထူးတွေ ဖြစ်ပါတယ်၊ အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေအရ။”
----------------------
(Unicode)
အမရေိကနျသမ်မတ တာဝနျမထမျးဆောငျနိုငျရငျ ဘယျလို လူစားထိုးမလဲ
အမရေိကနျသမ်မတ Donald Trump ဟာ COVID-19 ရောဂါ ဖွဈနိုငျတဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံထားရပါတယျ။ တကယျလို့ သမ်မတတာဝနျ မထမျးဆောငျနိုငျရငျ သူ့နရောမှာ ဘယျသူက တာဝနျယူရမလဲ။ တကယျလို့ ဒုတိယသမ်မတရော အဲလိုဖွဈခဲ့ရငျ နောကျ ဘယျသူတှေ တာဝနျယူနိုငျသလဲ။ ဒီကိစ်စနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒေ ပွငျဆငျခကြျ အမှတျ ၂၅ မှာ ဘာတှေ ပွဋ်ဌာနျးထားပါသလဲ။ ဒါနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး အစီအစဉျ အယျဒီတာ ဦးကြောျဇံသာကို မသိငျ်ဂီထိုကျက မေးမွနျးပွီး တငျပွထားပါတယျ။
မသိငျ်ဂီထိုကျ - အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံဥပဒေ ပွငျဆငျခကြျ ၂၅ ဆိုတာကို အကဉြျးခြုံးပွီး ရှငျးပွပါ။
ဦးကြောျဇံသာ - “အကဉြျးခြုံးပွီး ပွောရရငျတော့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ နိုငျငံတောျအကွီးအကဲဖွဈတဲ့ သမ်မတ၊ ဒါမှမဟုတျ သူပွီးရငျ အဆင့ျအမွင့ျဆုံးဖွဈတဲ့ ဒုတိယသမ်မတတို့ တယောကျယောကျ ကှယျလှနျတာဖွဈစေ၊ ရာထူးက ထုတျပယျခံရတာ၊ နုတျထှကျတာ၊ ဒါမှမဟုတျ တာဝနျထမျးဆောငျနိုငျခွငျး မရှိတဲ့ အခွအေနတေရပျရပျ ဖွဈလာတဲ့အခါမှာ သူတို့ကို ဘယျသူနဲ့ အစားထိုးရမလဲ၊ အဲဒီလို အစားထိုးဖို့အတှကျ ဘယျပုံဘယျနညျး လုပျဆောငျရမလဲ ဆိုတာကို ပွဋ်ဌာနျးထားတာဟာ ဖှဲ့စညျးပုံဥပဒေ ပွငျဆငျခကြျ အမှတျ ၂၅ ပဲ ဖွဈပါတယျ။”
မသိငျ်ဂီထိုကျ - အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒေ ပွငျဆငျခကြျ အမှတျ ၂၅ ကို ဘယျအခြိနျက ပွဋ်ဌာနျးပွီး စတငျအသုံးပွုခဲ့သလဲ။
ဦးကြောျဇံသာ - “ဒီမတိုငျခငျကတော့ အမရေိကနျမှာ သမ်မတ ရုတျတရကျ တာဝနျ မထမျးဆောငျနိုငျတဲ့ အွခအေနေ ရှိတဲ့အခါ ဒုတိယသမ်မတက ပုံမှနျအားဖွင့ျ တာဝနျယူလာတာလေးတှေ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ၁၉၆၃ မှာ အဲဒီတုနျးက သမ်မတ John F. Kennedy လုပျကွံခံရတော့ သူလုပျကွံခံရပွီးတဲ့ ၂ နာရီအတှငျးမှာပဲ ဒုတိယသမ်မတ Lyndon Johnson ဟာ လယောဉျပေါျမှာ သမ်မတအဖွဈ ကမြျးသစ်စာ ကြိနျဆိုပါတယျ။ အဲဒီလို အပူတပွငျး လုပျခဲ့ရတာဟာလညျးပဲ ဒုတိယသမ်မတလညျး လုပျကွံခံရတဲ့အထဲမှာ ဒဏျရာရတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှေ ထှကျလာတဲ့အတှကျ လုပျခဲ့ရတာလို့ နောကျပိုငျးမှာ ဖွရှေငျးခကြျတှေ ထှကျပါတယျ။
“ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး သမ်မတဖွဈလာတဲ့ Lyndon Johnson လကျထကျမှာပဲ ၁၉၆၅ မှာ အထကျလှှတျတောျနဲ့ အောကျလှှတျတောျ နှဈရပျလုံးက အမတျ သုံးပုံနှဈပုံကြောျက အတညျပွုတယျ။ ၁၉၆၇ မှာ ပွညျနယျအားလုံးရဲ့ သုံးပုံနှဈပုံကြောျက အတညျပွုတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒီ ပွငျဆငျခကြျ အမှတျ ၂၅ ဆိုတာ တရားဝငျ အတညျဖွဈလာခဲ့ပါတယျ။ ပထမဦးဆုံး ဒါကို ကငြ့ျသုံးတာကတော့ ၁၉၆၇ မှာ ထိုစဉျက သမ်မတ Richard Nixon, Watergate အရှုပျတောျပုံနဲ့ ရာထူးက နုတျထှကျရတော့ သူ့ရဲ့လကျအောကျက ဒုတိယသမ်မတဖွဈတဲ့ Gerald Ford ကို ဒီပွငျဆငျခကြျ ၂၅ ကို ကိုးကားပွီးတော့ အာဏာလှှဲပွောငျးပေးခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။”
မသိငျ်ဂီထိုကျ - အခုလောလောဆယျမှာတော့ သမ်မတ Donald Trump က ကနြျးမာရေး ကောငျးနတေယျလို့ သူ့ဆရာဝနျတှကေ ပွောပါတယျ။ လိုအပျလာရငျတော့ ဒုတိယသမ်မတကို လှှဲပွောငျးပေးရမယျဆိုရငျရော ပွငျဆငျခကြျ ၂၅ ရဲ့ လုပျထုံးလုပျနညျးတှကေ ဘယျလိုရှိပါသလဲ။
ဦးကြောျဇံသာ - “ဒီနရောမှာ ပွငျဆငျခကြျ ၂၅ မှာ ပွဋ်ဌာနျးထားတာကတော့ သမ်မတက အထကျလှှတျတောျ အကွီးအကဲနဲ့ အောကျလှှတျတောျ အကွီးအကဲတို့ဆီကို စာရေး အကွောငျးကွားရမှာ ဖွဈပါတယျ အဓိကကတော့။ အထကျလှှတျတောျ အကွီးအကဲ ဆိုတဲ့နရောမှာ လောလောဆယျ အထကျလှှတျတောျ အကွီးအကဲက ဒုတိယသမ်မတ Mike Pence ကိုယျတိုငျ ဖွဈနတေယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူ့ကို အာဏာလှှဲရမယ့ျကိစ်စဆိုတော့ သူ့ဆီကို မရေးကွပါဘူး။ သူမရှိတဲ့အခါ အထကျလှှတျတောျ ဥက်ကဋ်ဌအဖွဈ ယာယီ တာဝနျထမျးဆောငျမယ့ျ၊ လောလောဆယျကတော့ ရီပတျဘလဈကနျ ဆီနိတျတာ Chuck Grassley ကို လှှဲပေးရမှာ ဖွဈပါတယျ။ အငျ်ဂလိပျလိုကတော့ သူ့ကို President pro tempore လို့ခေါျပါတယျ။ pro tempore ဆိုတာ Latin စကား၊ for the time being ပေါ့လေ၊ ယာယီလို့ အဓိပ်ပာယျရပါတယျ။ ဆိုတော့ အထကျလှှတျတောျရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ မရှိစဉျမှာ ယာယီ တာဝနျထမျးဆောငျရမယ့ျ အထကျလှှတျတောျ ဥက်ကဋ်ဌ၊ သူနဲ့ အောကျလှှတျတောျဥက်ကဋ်ဌတို့ဆီကို စာရေးပွီး အကွောငျးကွားရမှာ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒါပွီးတော့မှ အာဏာလှှဲရမှာ ဖွဈပါတယျ။”
မသိငျ်ဂီထိုကျ - တခု ဆကျပွီးမေးခငြျတယျ။ သမ်မတရော ဒုတိယသမ်မတရော တာဝနျ မထမျးနိုငျဘူးဆိုရငျ ဘယျသူက ဆကျခံရမလဲ။
ဦးကြောျဇံသာ - “တာဝနျဆကျခံနိုငျမယ့ျသူ အရှငျးဆုံး In-Line သတျမှတျထားတာကတော့ သမ်မတမရှိရငျ ဒုတိယသမ်မတ၊ ဒုတိယမရှိရငျ အောကျလှှတျတောျဥက်ကဋ်ဌ၊ လောလောဆယျမှာ Nancy Pelosi ဖွဈပါတယျ။ အောကျလှှတျတောျဥက်ကဋ်ဌလညျး မရှိဘူးဆိုရငျတော့ အထကျလှှတျတောျရဲ့ ယာယီဥက်ကဋ်ဌ၊ President pro tempore ဖွဈတဲ့ Chuck Grassley ကို လှှဲပေးရမှာ ဖွဈပါတယျ။ သူလညျး မထမျးဆောငျနိုငျဘူး ဆိုရငျတော့ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး၊ ခုလောလောဆယျမှာတော့ Mike Pompeo ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီလေးယောကျဟာ သမ်မတပွီးရငျ ရာထူးတာဝနျ ဆကျလကျထမျးဆောငျနိုငျတဲ့ အဆင့ျဆင့ျ တနျးစီနတေဲ့ ရာထူးတှေ ဖွဈပါတယျ၊ အမရေိကနျ ဖှဲ့စညျးပုံဥပဒအေရ။”
