(Zawgyi/Unicode)
သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ သုံးရက်သာ လိုတော့တဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ကြိုတင်မဲပေးသူအရေအတွက် စုစုပေါင်း ၈၅ သန်းကျော်ရှိသွားပါပြီ။ ပြည်နယ်အသီးသီးမှာရှိနေတဲ့ မြန်မာနွယ်ဖွားအများအပြားလည်း ကြိုတင်မဲတွေ ပေးခဲ့ကြတယ်လို့ ဗွီအိုအေက စုံစမ်းသိရှိရပါတယ်။
ဒီတကြိမ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမှာ အမေရိကန်ပြည်သူတွေ ဘာကြောင့် ဆန္ဒမဲတွေပေးဖို့ စိတ်အားထက်သန်နေကြသလဲ။ မအင်ကြင်းနိုင်က တင်ပြထားပါတယ်။
တက္ကဆက်ပြည်နယ်မှာဆိုရင် ကြိုတင်မဲပေးတဲ့ အရေအတွက်ဟာ ၂၀၁၆ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမှာ စုစုပေါင်း မဲပေးခဲ့တဲ့ အရေအတွက်ထက် ကျော်လွန်နေပြီး လက်ရှိ စာရင်းအရ ၉သန်းကျော်သွားပြီလို့ ပြည်နယ်အစိုးရ ထိပ်တန်းတာဝန်ရှိသူတဦးက သောကြာနေ့က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ဒါအပြင် ဒီတကြိမ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ အသက်အရွယ် ငယ်သူတွေသာမကအသက်ကြီးသူတွေပါ လူပေါင်း သန်းနဲ့ချီပြီး တက်တက်ကြွကြွနဲ့ ပါဝင်မဲထည့်ကြတာကို တွေ့မြင်နေရတယ်လို့ အမေရိကန် သတင်းဌာနတွေက ဖေါ်ပြခဲ့ကြပါတယ်။ စာတိုက်ကနေ ကြိုတင်မဲပေးသူတွေလည်းရှိသလို၊ သက်ဆိုင်ရာ မဲဆန္ဒနယ်မြေတွေမှာ လူကိုယ်တိုင် မဲထည့်ကြသူတွေလည်းရှိပါတယ်။
နယူးရောက်ပြည်နယ်မှာကြိုတင်မဲတွေ ပေးခဲ့ကြသူတွေထဲပါဝင်တဲ့ နယူးရောက်မြို့က မြန်မာ့အရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ကိုမိုးချမ်းကတော့ သူဘာကြောင့် ကြိုတင်မဲ ပေးခဲ့သလဲဆိုတာကို အခုလို ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"အဓိကကတော့ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ကပ်ရောဂါပေါ့ဗျာ၊ ကိုဗစ်ကိစ္စလို့ပဲ အဓိကပြောရမှာပေါ့။ နိုဝင်ဘာလ (၃) ရက်နေ့မှာ လုပ်မယ့်ရွေးကောက်ပွဲက တရက်တည်းပဲဆိုတော့၊ ပုံမှန်အားဖြင့် တရက်ပဲ ဆိုတော့၊ လူတွေအားလုံးက မဲရုံတွေမှာ ပြုံနေမှာလေ။ နောက်ပြီး ခြောက်ပေခွာရမယ်ဆိုတဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေရှိနေတဲ့ အခါကျတော့၊ ဘယ်လိုနည်းနဲ့မှ တရက်တည်း မပြီးနိုင်ဘူး။ အဲဒီအချိန်ကျတော့ ကျနော်တို့ မဲမပေးလိုက်ရမှာလည်း စိုးရိမ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ ကြိုတင်မဲ ပေးရတာပါ။
မေး။။ ဘာကြောင့် မဲ မပေးလိုက်ရမှာကို စိုးရိမ်ရတာလဲရှင့်။
ဖြေ။။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ ဒီတခေါက်က တော်တော်လေး အရေးကြီးတယ်။ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်တဲ့ တပြိုင်နက်တည်းမှာပဲ လက်ရှိရှိနေတဲ့ သမ္မတက ကျနော်အမြင်မှာတော့ အရမ်းကို ဖရိုဖရဲနိုင်တယ်။ ကိုဗစ်ကို နိုင်နိုင်နင်းနင်းနဲ့ မထိန်းသိမ်းတဲ့ အတွက်ကြောင့်၊ နောက် ဒီပိုးသည် တရုတ်ပြည်ကလာတယ်လို့ သူက စွပ်စွဲတယ်။ တပြိုင်နက်တည်းမှာပဲ တခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရင် တရုတ်ပြည်ကလာတယ်ဆိုပြီး တချိန်လုံး ထိုင်အော်နေကြတာမဟုတ်ဘူး။ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ကို ကိုယ်ကာကွယ်နေကြတာတွေ မြင်တွေ့ရလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီသမ္မတက အဲဒီလို လုပ်တာမတွေ့ရဘူး။
အလားတူ မေရီလန်းပြည်နယ်မှာ နေထိုင်တဲ့ ကချင်နွယ်ဖွား Gun San Nsang ကလည်း သူ့မိသားစုဝင်တော်တော်များ ကြိုတင်မဲပေးခဲ့ကြကြောင်း အခုလိုပြောပါတယ်။
” ကျနော်တို့ ဆွေမျိုးတွေ၊ မိသားစုတွေ ထဲမှာ တော်တော်များများက ကြိုတင်မဲကို စာတိုက်ကနေ ပို့ကြတာပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်ကတော့ မဲရုံမှာ ကိုယ်တိုင်ပဲ မဲသွားထည့်မယ်။”
၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲအတွက် အမေရိကန်ပြည်သူတွေ ဘာကြောင့် တက်တက်ကြွကြွနဲ့ မဲထည့်နေကြသလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းကိုတော့-
”အဓိကကတော့ ကိုဗစ်ကာလမှာ သမ္မတရဲ့ စွမ်းဆောင်မှုကို တချို့က ကျေနပ်သလို၊ တချို့ကလည်း အင်မတန် မကျေမနပ်ဖြစ်နေကြပါတယ်။ တကယ်ကို အမေရိကန်နိုင်ငံက ကိုယ်ကြိုက်တဲ့ ပါတီဘက်ကို စွဲစွဲမြဲမြဲဖြစ်တာကိုတော့ မြင်နေရတယ်။ အဲတော့ ဒီနှစ်ကတော့ မဲပေးမယ့်သူ အင်မတန် ကိုများတဲ့ အဆင့်ရောက်သွားတယ်ခင်ဗျ။”
သမ္မတ Trump နဲ့ ဒီမိုကရက် သမ္မတလောင်း Joe Biden တို့နှစ်ဦးလုံးကတော့ မနေ့ သောကြာနေ့က သူတို့အကြိတ်အနယ်ယှဉ်ပြိုင်ရမယ့် အနောက်အလယ်ပိုင်း ပြည်နယ်တွေမှာ အပြိုင်အဆိုင်မဲဆွယ်စည်းရုံးနေကြပါတယ်။
သမ္မတ Turmp အနေနဲ့ ပထမတကြိမ်က အလွယ်တကူ အနိုင်ရခဲ့တဲ့ ပြည်နယ်တချို့မှာ ဒီတကြိမ် အကြိတ်အနယ်ယှဉ်ပြိုင်ရဖို့ရှိနေပြီး မီချီဂန်၊ မင်နီဆိုးတားနဲ့ Wisconsin တွေကို သွားရောက် မဲဆွယ်ဖို့ ရှိနေပါတယ်။ ဒီမိုကရက်သမ္မတလောင်း Joe Biden ကတော့ သောကြာနေ့က အိုင်အိုဝါပြည်နယ် မှာ ရောက်ရှိ မဲဆွယ်စည်းရုံးနေပါတယ်။
...............
ကနျ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ မွနျမာနှယျဖှား အမရေိကနျနိုငျငံသားတှရေဲ့ ကွိုတငျမဲပေး
(Unicode)
သမ်မတရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ သုံးရကျသာ လိုတော့တဲ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ကွိုတငျမဲပေးသူအရအေတှကျ စုစုပေါငျး ၈၅ သနျးကြောျရှိသှားပါပွီ။ ပွညျနယျအသီးသီးမှာရှိနတေဲ့ မွနျမာနှယျဖှားအမြားအပွားလညျး ကွိုတငျမဲတှေ ပေးခဲ့ကွတယျလို့ ဗှီအိုအကေ စုံစမျးသိရှိရပါတယျ။
ဒီတကွိမျ သမ်မတရှေးကောကျပှဲမှာ အမရေိကနျပွညျသူတှေ ဘာကွောင့ျ ဆန်ဒမဲတှပေေးဖို့ စိတျအားထကျသနျနကွေသလဲ။ မအငျကွငျးနိုငျက တငျပွထားပါတယျ။
တက်ကဆကျပွညျနယျမှာဆိုရငျ ကွိုတငျမဲပေးတဲ့ အရအေတှကျဟာ ၂၀၁၆ခုနှဈ သမ်မတရှေးကောကျပှဲမှာ စုစုပေါငျး မဲပေးခဲ့တဲ့ အရအေတှကျထကျ ကြောျလှနျနပွေီး လကျရှိ စာရငျးအရ ၉သနျးကြောျသှားပွီလို့ ပွညျနယျအစိုးရ ထိပျတနျးတာဝနျရှိသူတဦးက သောကွာနေ့က ကွညောခဲ့ပါတယျ။ ဒါအပွငျ ဒီတကွိမျရှေးကောကျပှဲမှာ အသကျအရှယျ ငယျသူတှသောမကအသကျကွီးသူတှပေါ လူပေါငျး သနျးနဲ့ခြီပွီး တကျတကျကွှကွှနဲ့ ပါဝငျမဲထည့ျကွတာကို တှေ့မွငျနရေတယျလို့ အမရေိကနျ သတငျးဌာနတှကေ ဖေါျပွခဲ့ကွပါတယျ။ စာတိုကျကနေ ကွိုတငျမဲပေးသူတှလေညျးရှိသလို၊ သကျဆိုငျရာ မဲဆန်ဒနယျမွတှေမှော လူကိုယျတိုငျ မဲထည့ျကွသူတှလေညျးရှိပါတယျ။
နယူးရောကျပွညျနယျမှာကွိုတငျမဲတှေ ပေးခဲ့ကွသူတှထေဲပါဝငျတဲ့ နယူးရောကျမွို့က မွနျမာ့အရေးတကျကွှလှုပျရှားသူ ကိုမိုးခမြျးကတော့ သူဘာကွောင့ျ ကွိုတငျမဲ ပေးခဲ့သလဲဆိုတာကို အခုလို ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
"အဓိကကတော့ လကျရှိဖွဈပေါျနတေဲ့ ကပျရောဂါပေါ့ဗြာ၊ ကိုဗဈကိစ်စလို့ပဲ အဓိကပွောရမှာပေါ့။ နိုဝငျဘာလ (၃) ရကျနေ့မှာ လုပျမယ့ျရှေးကောကျပှဲက တရကျတညျးပဲဆိုတော့၊ ပုံမှနျအားဖွင့ျ တရကျပဲ ဆိုတော့၊ လူတှအေားလုံးက မဲရုံတှမှော ပွုံနမှောလေ။ နောကျပွီး ခွောကျပခှောရမယျဆိုတဲ့ စညျးကမျးခကြျတှရှေိနတေဲ့ အခါကတြော့၊ ဘယျလိုနညျးနဲ့မှ တရကျတညျး မပွီးနိုငျဘူး။ အဲဒီအခြိနျကတြော့ ကနြောျတို့ မဲမပေးလိုကျရမှာလညျး စိုးရိမျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကနြောျတို့ ကွိုတငျမဲ ပေးရတာပါ။
မေး။။ ဘာကွောင့ျ မဲ မပေးလိုကျရမှာကို စိုးရိမျရတာလဲရှင့ျ။
ဖွေ။။ ဘာကွောင့ျလဲ ဆိုတော့ ဒီတခေါကျက တောျတောျလေး အရေးကွီးတယျ။ ကပျရောဂါ ဖွဈတဲ့ တပွိုငျနကျတညျးမှာပဲ လကျရှိရှိနတေဲ့ သမ်မတက ကနြောျအမွငျမှာတော့ အရမျးကို ဖရိုဖရဲနိုငျတယျ။ ကိုဗဈကို နိုငျနိုငျနငျးနငျးနဲ့ မထိနျးသိမျးတဲ့ အတှကျကွောင့ျ၊ နောကျ ဒီပိုးသညျ တရုတျပွညျကလာတယျလို့ သူက စှပျစှဲတယျ။ တပွိုငျနကျတညျးမှာပဲ တခွားနိုငျငံတှနေဲ့ နှိုငျးယှဉျကွည့ျရငျ တရုတျပွညျကလာတယျဆိုပွီး တခြိနျလုံး ထိုငျအောျနကွေတာမဟုတျဘူး။ ကိုယ့ျတိုငျးပွညျကို ကိုယျကာကှယျနကွေတာတှေ မွငျတှေ့ရလိမ့ျမယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီသမ်မတက အဲဒီလို လုပျတာမတှေ့ရဘူး။
အလားတူ မရေီလနျးပွညျနယျမှာ နထေိုငျတဲ့ ကခငြျနှယျဖှား Gun San Nsang ကလညျး သူ့မိသားစုဝငျတောျတောျမြား ကွိုတငျမဲပေးခဲ့ကွကွောငျး အခုလိုပွောပါတယျ။
” ကနြောျတို့ ဆှမြေိုးတှေ၊ မိသားစုတှေ ထဲမှာ တောျတောျမြားမြားက ကွိုတငျမဲကို စာတိုကျကနေ ပို့ကွတာပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျကတော့ မဲရုံမှာ ကိုယျတိုငျပဲ မဲသှားထည့ျမယျ။”
၂၀၂၀ နိုဝငျဘာ သမ်မတရှေးကောကျပှဲအတှကျ အမရေိကနျပွညျသူတှေ ဘာကွောင့ျ တကျတကျကွှကွှနဲ့ မဲထည့ျနကွေသလဲဆိုတဲ့ မေးခှနျးကိုတော့-
”အဓိကကတော့ ကိုဗဈကာလမှာ သမ်မတရဲ့ စှမျးဆောငျမှုကို တခြို့က ကြနေပျသလို၊ တခြို့ကလညျး အငျမတနျ မကြမေနပျဖွဈနကွေပါတယျ။ တကယျကို အမရေိကနျနိုငျငံက ကိုယျကွိုကျတဲ့ ပါတီဘကျကို စှဲစှဲမွဲမွဲဖွဈတာကိုတော့ မွငျနရေတယျ။ အဲတော့ ဒီနှဈကတော့ မဲပေးမယ့ျသူ အငျမတနျ ကိုမြားတဲ့ အဆင့ျရောကျသှားတယျခငျဗြ။”
သမ်မတ Trump နဲ့ ဒီမိုကရကျ သမ်မတလောငျး Joe Biden တို့နှဈဦးလုံးကတော့ မနေ့ သောကွာနေ့က သူတို့အကွိတျအနယျယှဉျပွိုငျရမယ့ျ အနောကျအလယျပိုငျး ပွညျနယျတှမှော အပွိုငျအဆိုငျမဲဆှယျစညျးရုံးနကွေပါတယျ။
သမ်မတ Turmp အနနေဲ့ ပထမတကွိမျက အလှယျတကူ အနိုငျရခဲ့တဲ့ ပွညျနယျတခြို့မှာ ဒီတကွိမျ အကွိတျအနယျယှဉျပွိုငျရဖို့ရှိနပွေီး မီခြီဂနျ၊ မငျနီဆိုးတားနဲ့ Wisconsin တှကေို သှားရောကျ မဲဆှယျဖို့ ရှိနပေါတယျ။ ဒီမိုကရကျသမ်မတလောငျး Joe Biden ကတော့ သောကွာနေ့က အိုငျအိုဝါပွညျနယျ မှာ ရောကျရှိ မဲဆှယျစညျးရုံးနပေါတယျ။
