(Zawgyi / Unicode)
အင်ဒို- ပစိဖိတ် စီးပွားရေး မူဘောင်တရပ် ဖော်ဆောင်ရေးကို မိတ်ဖက်တွေနဲ့ အတူ အမေရိကန်က ဆောင်ရွက်မယ့် အကြောင်း သမ္မတ အိမ်ဖြူတော်က အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
အရှေ့အာရှ ဒေသတွင်းက အဓိက နိုင်ငံတွေနဲ့ အွန်လိုင်း ဆွေးနွေးပွဲ တက်ရောက်ပြီး သမ္မတ Joe Biden က အရှေ့အာရှ သံခင်းတမန်ခင်းကို ပြန်လည် ဝင်ရောက်လာချိန်မှာဘဲ အခုကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ Anita Powell နဲ့ Patsy Widakuswara တို့ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြထားပါတယ်။
မူဘောင်နဲ့ ပတ်သက်လို့ အသေးစိတ် အချက်အလက်တွေကိုတော့ အမေရိကန် သမ္မတ အိမ်ဖြူတော်က မထုတ်ပြန်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီ မူဘောင်ဟာ ကုန်သွယ်ရေး လွယ်ကူ ချောမွေ့ရေး၊ ဒီဂျစ်တယ် စီးပွားရေးနဲ့ နည်းပညာ ဆိုင်ရာ စံသတ်မှတ်ချက်၊ ကုန်စည် စီးဆင်းမှု ခိုင်မာမှုရှိရေး၊ ကာဘွန် လျှော့ချရေးနဲ့ သန့်စင်တဲ့ စွမ်းအင်၊ အခြေခံ အဆောက်အဦ၊ လုပ်သား စံနှုန်းနဲ့ တခြားသော နှစ်ဘက် အကျိုးစီးပွားဆိုင်ရာ ကဏ္ဍတွေမှာ တူညီတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေကို ပြဌာန်းမှာ ဖြစ်တယ်လို့ သမ္မတ အိမ်ဖြူတော်က ပြောပါတယ်။
တရားဝင် မူဝါဒ မချမှတ်ရသေးပေမယ်လို့လည်း အခု ကြေညာချက်ဟာဆိုရင် ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှာ အမေရိကန်တို့က တရုတ်ကို မမီ ဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စ အပေါ် စိုးရိမ်ချက်တွေ ဖြေလျော့ရေး အထောက်အကူ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း နီးပါး ရှိတဲ့ အာရှ ပစိဖိတ် နိုင်ငံတွေကြား လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် ဖြစ်တဲ့ ဒေသတွင်း အလုံးစုံ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တရုတ်က ထောက်ခံထားပြီး ဒီစာချုပ်မှာ အမေရိကန် မပါဝင်ပါဘူး။
မဟာဗျူဟာနဲ့ နိုင်ငံတကာ လေ့လာရေး ဌာနက အရှေ့တောင်အာရှ အရေး အထူးပြု သုံးသပ်သူ Greg Poling ကတော့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေး ဦးဆောင်မှုမှာ အားနည်းချက်ကြီး ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို အစိုးရက သိရှိထားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ပစိဖိတ် တလွှား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု TPP နောက်ပိုင်း ဖြစ်လာတဲ့ CPTPP မှာ အမေရိကန်တို့ ပြန်လည် ပါဝင်လာဖို့ ဒေသ အနေနဲ့ အလိုလားဆုံး ဖြစ်ပြီး ဒီကိစ္စက ဖြစ်လာမှာ မဟုတ်ကြောင်း၊ ဒါကြောင့် အမေရိကန်တို့ အနေနဲ့ အခုလို မူဘောင်သစ် တရပ် အပြင် တခြား ရွေးချယ်စရာ မရှိ ဖြစ်စေတာလို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲကို အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့မှာ သမ္မတ Biden အွန်လိုင်းက ပါဝင် တက်ရောက်ပြီးနောက်မှာ အခု ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြေညာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်း ASEAN ရဲ့ အလှည့်ကျ ဥက္ကဌ ဖြစ်တဲ့ ဘရူနိုင်း ဘုရင် Hassanal Bolkiah က ကပ်ဘေးရောဂါ ဖြေရှင်းရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပြန်လည် ဦးမော့ရေးကို အလေးထားပြီး ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ ဒီ နိုင်ငံ ၁၈ နိုင်ငံဟာ ကမ ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ထက်ဝက်ကျော်ကို ကိုယ်စားပြုပြီး ကမ ္ဘာ့ GDP - အသားတင် ထုတ်လုပ်မှုရဲ့ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိတာကြောင့် ကျနော်တို့ရဲ့ စုပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတွေက ကမ ္ဘာကြီး တခုလုံး အတွက် သိသိသာသာ ထိရောက်မှု ရှိအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။ ”
“ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုနဲ့ Covid-19 ကပ်ဘေးရောဂါလို အခက်အခဲ ပြသနာတွေဟာ ရှုပ်ထွေးလွန်းပြီး တနိုင်ငံတည်း ဖြေရှင်းလို့ မရနိုင်ပါဘူး။ ”
အရှေ့တောင် အာရှ နိုင်ငံများ အသင်း - ၁၀ နိုင်ငံက ဦးဆောင် ကျင်းပတဲ့ နှစ်ပတ်လည် အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး ညီလာခံမှာတော့ အမေရိကန်၊ သြစတေးလျ၊ တရုတ်နဲ့ ရုရှား အပါအဝင် နိုင်ငံ ၁၈ နိုင်ငံ ပါဝင် ဆွေးနွေးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး ညီလာခံမှာတော့ တရုတ်ဘက်က ရည်မှန်းချက် ကြီးထွားလာနေတဲ့ ကိစ္စ၊ မြောက်ကိုရီးယားဘက်က ပိုပြီး ရန်လိုလာတဲ့ ကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ပိုင်း အခြေအနေတို့လို ကိစ္စတွေကို ဆွေးနွေးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ASEAN လိုမျိုး နိုင်ငံငယ်တွေ ဦးစီးတဲ့ အဖွဲ့တခုမှာ အမေရိကန်ဘက်က ပါဝင်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်းလာတဲ့ အချက်က သတိပြုဖွယ် ဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ မဟာဗျူဟာ လေ့လာရေးဌာနက သုတေသန ပညာရှင် Aaron Connelly က ပြောပါတယ်။ အမေရိကန် သမ္မတ တဦး လေးနှစ်တာ အတွင်းပထမဆုံး ပြန်လည် ပါဝင်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သမ္မတဟောင်း Donald Trump က ၂၀၁၇ ခုနှစ် ထိပ်သီး ညီလာခံမှာ မိန့်ခွန်းပြောပေမယ့်လည်း ဆွေးနွေးပွဲ မတိုင်ခင်မှာ ပြန်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းမှာ သူ့အစား အဆင့်မြင့် အရာရှိကြီးတွေကိုဘဲ စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။
နှစ်ပတ်လည် အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များ ဆွေးနွေးပွဲ အပြီး ကျင်းပတဲ့ ဒီထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲကိုတော့ ဒီနှစ်မှာ အွန်လိုင်းကနေ ဆွေးနွေးခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် သမ္မတ Biden လည်း တက်ရောက်ခဲ့တာပါ။ ဒီဆွေးနွေးပွဲ တက်ရောက်သူတွေ အနေနဲ့ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကိုဘဲ ပြောဆိုလေ့ ရှိကြကြောင်း နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ဥပဒေတွေကို အဓိကထား လေ့လာသူ Hofstra တက္ကသိုလ်က ပါမောက္ခ Julian Ku က ပြောပါတယ်။
အများအားဖြင့်တော့ အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲဟာ ဆိုရင် ဘယ်သူတွေ တက်သလဲ ဆိုတဲ့ ကိစ္စက အရေးကြီး ကိစ္စတရပ် ဖြစ်ကြောင်း၊ ဥရောပနဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းတို့နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီး ဒီဆွေးနွေးပွဲကို အမေရိကန်ဘက်က အလေးမထားတာ ကြာပြီဆိုလည်း စွပ်စွဲ ပြောဆိုနေကြတာ ဖြစ်ကြောင်း ပါမောက္ခ Ku က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
ဒီနှစ်ကတော့ အွန်လိုင်းကနေ ဆွေးနွေးပွဲ ဖြစ်တာကြောင့် တက်ရောက်ဖို့က မခက်ခဲကြောင်း၊ ဒီကိစ္စဟာ ဆိုရင် အရှေ့အာရှ ဒေသတွင်း အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင် အာရှ ဒေသမှာ အမေရိကန်ရဲ့ ထိတွေ့ ဆက်ဆံမှု ပုံစံ အတွက် လ ဖြစ်ကြောင်းလည်း သူက ပြောပါတယ်။
အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ ၁၀ နိုင်ငံထဲက ၉ နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ အမေရိကန် သမ္မတ Biden တို့ အောက်တိုဘာလ ၂၆ ရက်နေ့ အင်္ဂါနေ့ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်းမှာလည်း အင်ဒို- ပစိဖိတ် ဒေသတွင်း အမေရိကန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးချဲ့ရေး အတွက် ဒေါ်လာ ၁၀၂ သန်း ပေးအပ်မယ့် အစီအစဉ်ကို သမ္မတ Biden ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
“ အာဆီယံဟာ မရှိမဖြစ် ဆိုတာကို ကျနော်တို့ အဓိက ထားပါတယ်။ အင်ဒို- ပစိဖိတ်ရဲ့ ဒေသတွင်း တည်ဆောက်မှု အတွက် မရှိမဖြစ်လို့ ကျနော် ပြောလိုပါတယ်။ အာဆီယံရဲ့ အရေးပါမှုကို အမေရိကန်ဘက်ကလည်း အခိုင်အမာ ပိုင်းဖြတ်ထားပါတယ်။ ဒီအချက်က အရေးကြီးဆုံး အချက် တခုဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ မျှဝေနေတဲ့ ဒေသရဲ့ လုံခြုံရေး၊ ကြွယ်၀ တိုးတက်ရေးနဲ့ တည်တံ့ ခိုင်မြဲရေးကို ထိန်းထားနိုင်ရေး အတွက် အရေးကြီးဆုံး အချက်တခု ဖြစ်ပါတယ်။ ”
ASEAN ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်းမှာ မြန်မာ ကိစ္စ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသလိုဘဲ အရှေ့အာရှ ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်းမှာလည်း ခေါင်းဆောင်တွေ အနေနဲ့ မြန်မာ ကိစ္စကို စိတ်ဝင်တစား ထပ်ပြီး ဆွေးနွေးကြတဲ့ အနေအထားရှိတယ်လို့လည်း ပါမောက္ခ Ku က ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း တောင်တရုတ် ပင်လယ်ပြင် အတွင်း တရုတ်ရဲ့ စစ်ရေး လှုပ်ရှားမှု တိုးလာတဲ့ ကိစ္စ၊ ထိုင်ဝမ် အပေါ် တရုတ် အစိုးရရဲ့ လုပ်ပုံကိုင်ပုံ၊ လက်နက် စမ်းသပ်မှု ကိစ္စလိုမျိုး ဒေသတွင်း မူဝါဒ ရေးရာ ကိစ္စများလို တကယ့် ကိစ္စရပ်ကြီးတွေကိုတော့ ဆွေးနွေးနိုင်ဖွယ် မရှိဘူးလို့လည်း ပါမောက္ခ Ku က ပြောပါတယ်။
တရုတ် အရေးလို ဒါမှမဟုတ်လည်း တရုတ်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေလိုမျိုး ခက်ခဲတဲ့ ကိစ္စတွေကိုတော့ အရှေ့အာရှ ဆွေးနွေးပွဲမှာ ကိုင်တွယ်နိုင်တဲ့ ကိစ္စမျိုး မဟုတ်ဘူးလို့လည် သူက ပြောပါတယ်။
(Unicode)
အမရေိကနျ ဖောျဆောငျမယ့ျ အငျဒို - ပစိဖိတျ စီးပှားရေး မူဘောငျ
အငျဒို- ပစိဖိတျ စီးပှားရေး မူဘောငျတရပျ ဖောျဆောငျရေးကို မိတျဖကျတှနေဲ့ အတူ အမရေိကနျက ဆောငျရှကျမယ့ျ အကွောငျး သမ်မတ အိမျဖွူတောျက အောကျတိုဘာလ ၂၇ ရကျနေ့ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ကွညောခဲ့ပါတယျ။ အရှေ့အာရှ ဒသေတှငျးက အဓိက နိုငျငံတှနေဲ့ အှနျလိုငျး ဆှေးနှေးပှဲ တကျရောကျပွီး သမ်မတ Joe Biden က အရှေ့အာရှ သံခငျးတမနျခငျးကို ပွနျလညျ ဝငျရောကျလာခြိနျမှာဘဲ အခုကွညောခကြျ ထှကျပေါျလာတာ ဖွဈပါတယျ။ Anita Powell နဲ့ Patsy Widakuswara တို့ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွထားပါတယျ။
မူဘောငျနဲ့ ပတျသကျလို့ အသေးစိတျ အခကြျအလကျတှကေိုတော့ အမရေိကနျ သမ်မတ အိမျဖွူတောျက မထုတျပွနျပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး ဒီ မူဘောငျဟာ ကုနျသှယျရေး လှယျကူ ခြောမှေ့ရေး၊ ဒီဂစြျတယျ စီးပှားရေးနဲ့ နညျးပညာ ဆိုငျရာ စံသတျမှတျခကြျ၊ ကုနျစညျ စီးဆငျးမှု ခိုငျမာမှုရှိရေး၊ ကာဘှနျ လြှော့ခရြေးနဲ့ သန့ျစငျတဲ့ စှမျးအငျ၊ အခွခေံ အဆောကျအဦ၊ လုပျသား စံနှုနျးနဲ့ တခွားသော နှဈဘကျ အကြိုးစီးပှားဆိုငျရာ ကဏ်ဍတှမှော တူညီတဲ့ ရညျမှနျးခကြျတှကေို ပွဌာနျးမှာ ဖွဈတယျလို့ သမ်မတ အိမျဖွူတောျက ပွောပါတယျ။
တရားဝငျ မူဝါဒ မခမြှတျရသေးပမေယျလို့လညျး အခု ကွညောခကြျဟာဆိုရငျ ဒသေတှငျး ကုနျသှယျရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုမှာ အမရေိကနျတို့က တရုတျကို မမီ ဖွဈနတေဲ့ ကိစ်စ အပေါျ စိုးရိမျခကြျတှေ ဖွလြေော့ရေး အထောကျအကူ ဖွဈစနေိုငျပါတယျ။ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးရဲ့ ၃၀ ရာခိုငျနှုနျး နီးပါး ရှိတဲ့ အာရှ ပစိဖိတျ နိုငျငံတှကွေား လှတျလပျစှာ ကုနျသှယျမှု သဘောတူညီခကြျ ဖွဈတဲ့ ဒသေတှငျး အလုံးစုံ စီးပှားရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုကို တရုတျက ထောကျခံထားပွီး ဒီစာခြုပျမှာ အမရေိကနျ မပါဝငျပါဘူး။
မဟာဗြူဟာနဲ့ နိုငျငံတကာ လေ့လာရေး ဌာနက အရှေ့တောငျအာရှ အရေး အထူးပွု သုံးသပျသူ Greg Poling ကတော့ စီးပှားရေးဆိုငျရာ နိုငျငံရေး ဦးဆောငျမှုမှာ အားနညျးခကြျကွီး ဖွဈနတေယျဆိုတာကို အစိုးရက သိရှိထားတယျလို့ ပွောပါတယျ။ ပစိဖိတျ တလှှား ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု TPP နောကျပိုငျး ဖွဈလာတဲ့ CPTPP မှာ အမရေိကနျတို့ ပွနျလညျ ပါဝငျလာဖို့ ဒသေ အနနေဲ့ အလိုလားဆုံး ဖွဈပွီး ဒီကိစ်စက ဖွဈလာမှာ မဟုတျကွောငျး၊ ဒါကွောင့ျ အမရေိကနျတို့ အနနေဲ့ အခုလို မူဘောငျသဈ တရပျ အပွငျ တခွား ရှေးခယြျစရာ မရှိ ဖွဈစတောလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
အရှေ့အာရှ ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲကို အောကျတိုဘာလ ၂၇ ရကျနေ့မှာ သမ်မတ Biden အှနျလိုငျးက ပါဝငျ တကျရောကျပွီးနောကျမှာ အခု ဆုံးဖွတျခကြျကို ကွညောခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။ အရှေ့အာရှ ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲ အတှငျး ASEAN ရဲ့ အလှည့ျကြ ဥက်ကဌ ဖွဈတဲ့ ဘရူနိုငျး ဘုရငျ Hassanal Bolkiah က ကပျဘေးရောဂါ ဖွရှေငျးရေးနဲ့ စီးပှားရေး ပွနျလညျ ဦးမော့ရေးကို အလေးထားပွီး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“ ဒီ နိုငျငံ ၁၈ နိုငျငံဟာ ကမ ်ဘာ့လူဦးရရေဲ့ ထကျဝကျကြောျကို ကိုယျစားပွုပွီး ကမ ်ဘာ့ GDP - အသားတငျ ထုတျလုပျမှုရဲ့ ၆၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျရှိတာကွောင့ျ ကနြောျတို့ရဲ့ စုပေါငျး ဆောငျရှကျမှုတှကေ ကမ ်ဘာကွီး တခုလုံး အတှကျ သိသိသာသာ ထိရောကျမှု ရှိအောငျ ဆောငျရှကျနိုငျပါတယျ။ ”
“ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုနဲ့ Covid-19 ကပျဘေးရောဂါလို အခကျအခဲ ပွသနာတှဟော ရှုပျထှေးလှနျးပွီး တနိုငျငံတညျး ဖွရှေငျးလို့ မရနိုငျပါဘူး။ ”
အရှေ့တောငျ အာရှ နိုငျငံမြား အသငျး - ၁၀ နိုငျငံက ဦးဆောငျ ကငြျးပတဲ့ နှဈပတျလညျ အရှေ့အာရှ ထိပျသီး ညီလာခံမှာတော့ အမရေိကနျ၊ သွစတေးလြ၊ တရုတျနဲ့ ရုရှား အပါအဝငျ နိုငျငံ ၁၈ နိုငျငံ ပါဝငျ ဆှေးနှေးကွတာ ဖွဈပါတယျ။ အရှေ့အာရှ ထိပျသီး ညီလာခံမှာတော့ တရုတျဘကျက ရညျမှနျးခကြျ ကွီးထှားလာနတေဲ့ ကိစ်စ၊ မွောကျကိုရီးယားဘကျက ပိုပွီး ရနျလိုလာတဲ့ ကိစ်စ၊ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီး နောကျပိုငျး အခွအေနတေို့လို ကိစ်စတှကေို ဆှေးနှေးကွတာ ဖွဈပါတယျ။
ASEAN လိုမြိုး နိုငျငံငယျတှေ ဦးစီးတဲ့ အဖှဲ့တခုမှာ အမရေိကနျဘကျက ပါဝငျဖို့ စိတျအားထကျသနျးလာတဲ့ အခကြျက သတိပွုဖှယျ ဖွဈတယျလို့ နိုငျငံတကာ မဟာဗြူဟာ လေ့လာရေးဌာနက သုတသေန ပညာရှငျ Aaron Connelly က ပွောပါတယျ။ အမရေိကနျ သမ်မတ တဦး လေးနှဈတာ အတှငျးပထမဆုံး ပွနျလညျ ပါဝငျတာလညျး ဖွဈပါတယျ။ သမ်မတဟောငျး Donald Trump က ၂၀၁၇ ခုနှဈ ထိပျသီး ညီလာခံမှာ မိန့ျခှနျးပွောပမေယ့ျလညျး ဆှေးနှေးပှဲ မတိုငျခငျမှာ ပွနျလာခဲ့တာ ဖွဈပွီး နောကျပိုငျးမှာ သူ့အစား အဆင့ျမွင့ျ အရာရှိကွီးတှကေိုဘဲ စလှေှတျခဲ့ပါတယျ။
နှဈပတျလညျ အာဆီယံ ခေါငျးဆောငျမြား ဆှေးနှေးပှဲ အပွီး ကငြျးပတဲ့ ဒီထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲကိုတော့ ဒီနှဈမှာ အှနျလိုငျးကနေ ဆှေးနှေးခဲ့တာ ဖွဈပွီး အမရေိကနျ သမ်မတ Biden လညျး တကျရောကျခဲ့တာပါ။ ဒီဆှေးနှေးပှဲ တကျရောကျသူတှေ အနနေဲ့ အပွုသဘောဆောငျတဲ့ အကွောငျးအရာတှကေိုဘဲ ပွောဆိုလေ့ ရှိကွကွောငျး နိုငျငံတကာ အငွငျးပှားမှုတှနေဲ့ ဥပဒတှေကေို အဓိကထား လေ့လာသူ Hofstra တက်ကသိုလျက ပါမောက်ခ Julian Ku က ပွောပါတယျ။
အမြားအားဖွင့ျတော့ အရှေ့အာရှ ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲဟာ ဆိုရငျ ဘယျသူတှေ တကျသလဲ ဆိုတဲ့ ကိစ်စက အရေးကွီး ကိစ်စတရပျ ဖွဈကွောငျး၊ ဥရောပနဲ့ အရှေ့အလယျပိုငျးတို့နဲ့ နှိုငျးယှဉျပွီး ဒီဆှေးနှေးပှဲကို အမရေိကနျဘကျက အလေးမထားတာ ကွာပွီဆိုလညျး စှပျစှဲ ပွောဆိုနကွေတာ ဖွဈကွောငျး ပါမောက်ခ Ku က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
ဒီနှဈကတော့ အှနျလိုငျးကနေ ဆှေးနှေးပှဲ ဖွဈတာကွောင့ျ တကျရောကျဖို့က မခကျခဲကွောငျး၊ ဒီကိစ်စဟာ ဆိုရငျ အရှေ့အာရှ ဒသေတှငျး အထူးသဖွင့ျ အရှေ့တောငျ အာရှ ဒသေမှာ အမရေိကနျရဲ့ ထိတှေ့ ဆကျဆံမှု ပုံစံ အတှကျ လ ဖွဈကွောငျးလညျး သူက ပွောပါတယျ။
အာဆီယံ အဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံ ၁၀ နိုငျငံထဲက ၉ နိုငျငံ ခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ အမရေိကနျ သမ်မတ Biden တို့ အောကျတိုဘာလ ၂၆ ရကျနေ့ အငျ်ဂါနေ့ ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲ အတှငျးမှာလညျး အငျဒို- ပစိဖိတျ ဒသေတှငျး အမရေိကနျရဲ့ မဟာဗြူဟာမွောကျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု တိုးခြဲ့ရေး အတှကျ ဒေါျလာ ၁၀၂ သနျး ပေးအပျမယ့ျ အစီအစဉျကို သမ်မတ Biden ကွညောခဲ့ပါတယျ။
“ အာဆီယံဟာ မရှိမဖွဈ ဆိုတာကို ကနြောျတို့ အဓိက ထားပါတယျ။ အငျဒို- ပစိဖိတျရဲ့ ဒသေတှငျး တညျဆောကျမှု အတှကျ မရှိမဖွဈလို့ ကနြောျ ပွောလိုပါတယျ။ အာဆီယံရဲ့ အရေးပါမှုကို အမရေိကနျဘကျကလညျး အခိုငျအမာ ပိုငျးဖွတျထားပါတယျ။ ဒီအခကြျက အရေးကွီးဆုံး အခကြျ တခုဖွဈပါတယျ။ ကနြောျတို့ မြှဝနေတေဲ့ ဒသေရဲ့ လုံခွုံရေး၊ ကွှယျ၀ တိုးတကျရေးနဲ့ တညျတံ့ ခိုငျမွဲရေးကို ထိနျးထားနိုငျရေး အတှကျ အရေးကွီးဆုံး အခကြျတခု ဖွဈပါတယျ။ ”
ASEAN ထိပျသီး ဆှေးနှေးပှဲ အတှငျးမှာ မွနျမာ ကိစ်စ ဆှေးနှေးခဲ့ကွသလိုဘဲ အရှေ့အာရှ ဆှေးနှေးပှဲ အတှငျးမှာလညျး ခေါငျးဆောငျတှေ အနနေဲ့ မွနျမာ ကိစ်စကို စိတျဝငျတစား ထပျပွီး ဆှေးနှေးကွတဲ့ အနအေထားရှိတယျလို့လညျး ပါမောက်ခ Ku က ပွောပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျလညျး တောငျတရုတျ ပငျလယျပွငျ အတှငျး တရုတျရဲ့ စဈရေး လှုပျရှားမှု တိုးလာတဲ့ ကိစ်စ၊ ထိုငျဝမျ အပေါျ တရုတျ အစိုးရရဲ့ လုပျပုံကိုငျပုံ၊ လကျနကျ စမျးသပျမှု ကိစ်စလိုမြိုး ဒသေတှငျး မူဝါဒ ရေးရာ ကိစ်စမြားလို တကယ့ျ ကိစ်စရပျကွီးတှကေိုတော့ ဆှေးနှေးနိုငျဖှယျ မရှိဘူးလို့လညျး ပါမောက်ခ Ku က ပွောပါတယျ။
တရုတျ အရေးလို ဒါမှမဟုတျလညျး တရုတျရဲ့ လုပျရပျတှလေိုမြိုး ခကျခဲတဲ့ ကိစ်စတှကေိုတော့ အရှေ့အာရှ ဆှေးနှေးပှဲမှာ ကိုငျတှယျနိုငျတဲ့ ကိစ်စမြိုး မဟုတျဘူးလို့လညျ သူက ပွောပါတယျ။
