အဂၤါေန႔က အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနရဲ႕ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ႏိုင္ငံတကာ လူကုန္ကူးမႈ ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ရာမွာ ၂၁ ရာစုအတြင္း ခန္႔မွန္းေျခ လူေပါင္း သန္း (၂၀) ေက်ာ္ လူကုန္ကူးခံေနရၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ လူကုန္ကူးသူေတြကို ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္သူေတြ အျဖစ္ ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူဖို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Rex Tillerson က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ေစာင့္ၾကည့္ခံႏုိင္ငံ အဆင့္ Tier 2 အျဖစ္ တိုးျမွင့္ခံရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ကေလးစစ္သား အသံုးျပဳမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ အဓိက ေတြ႕ခဲ႔ရေၾကာင္း အေမရိကန္ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ဆိုင္ရာ အထူး သံအမတ္ႀကီး Susan Coppedge က ေျပာသြားပါတယ္။ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို ဆက္ၿပီးတင္ျပမွာပါ။
၀ါရွင္တန္ဒီစီက အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနမွာ မေန႔က က်င္းပတဲ့ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ႏိုင္ငံတကာ လူကုန္ကူးမႈဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္တဲ့ အခမ္းအနားမွာ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Tillerson က သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ လူကုန္ကူးမႈ၊ အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေပးခိုင္းေစမႈ၊ ကေလးစစ္သား စုေဆာင္း အသံုးျပဳမႈေတြကို ရာဇ၀တ္မႈ အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ထိေရာက္စြာ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း အခုလို ေျပာသြားပါတယ္။
“ ေၾကကြဲဖြယ္ရာ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ လူကုန္ကူးသူေတြဟာ အကာအကြယ္အမဲ့ဆံုး ျဖစ္တဲ့ မိန္းကေလးေတြနဲ႔ ေယာက်္ားေလးငယ္ေတြကို ေခါင္းပံုျဖတ္ၿပီး သူတို႔မိဘေတြနဲ႔ တကြဲတျပားစီ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တယ္။ ကေလးေတြကို ျပည့္တန္ဆာေတြ အျဖစ္ လိင္လုပ္ငန္းမွာ ခိုင္းေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕၂၀၁၇ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာဟာ လူကုန္ကူးတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြ၊ လူကုန္ကူး ပြဲစားေတြ၊ အဓိက ႀကံရာပါေတြကို ေဖၚထုတ္ေပးထားပါတယ္။ ဒီႏွစ္ရဲ႕ဦးစားေပးမႈကေတာ့ အစိုးရေတြရဲ႕ တာ၀န္ ျဖစ္တဲ့ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး စာခ်ဳပ္ပါ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြအရ လူကုန္ကူးမႈဟာ ရာဇ၀တ္မႈ ျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ၿပီး လူကုန္ကူးသူေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ”
ဒီႏွစ္ အစီရင္ခံစာမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈၇ ႏိုင္ငံရဲ႕လူကုန္ကူးမႈ အေျခအေနကို အကဲျဖတ္ ထားတာပါ။ အဲဒီထဲမွာ၃၆ ႏိုင္ငံဟာ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အျပည့္အ၀ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ ႏိုင္ငံအဆင့္ Tier 1 အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ ရပါတယ္။ ေနာက္ ႏိုင္ငံေပါင္း (၈၀) ကေတာ့ Tier 2 အဆင့္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ျမန္မာ အပါအ၀င္ အျခား ႏိုင္ငံေပါင္း (၄၅) ႏိုင္ငံကိုေတာ့ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ေစာင့္ၾကည့္ခံ ႏုိင္ငံအဆင့္ Tier 2 အျဖစ္ ေဖၚျပထားပါတယ္။ က်န္ႏိုင္ငံေပါင္း (၂၃) ႏိုင္ငံကေတာ့ လူကုန္ကူးမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးမွာ လံုး၀ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ မရွိတဲ့ အဆိုးရြားဆံုး ႏုိင္ငံအဆင့္ Tier3 အျဖစ္ အစီရင္ခံစာမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုနွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို အဆိုးရြားဆံုး Tier 3 အဆင့္ကေန ၂၀၁၇ ခုနွစ္မွာ Tier 2 ေစာင့္ၾကည့္ခံ အဆင့္အျဖစ္ တိုးျမွင့္ သတ္မွတ္ခံရတဲ့အထဲမွာ အီရတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကေလးစစ္သား အသံုးျပဳမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တာ ေတြ႕ရေၾကာင္း အေမရိကန္ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ဆိုင္ရာ အထူး သံအမတ္ႀကီး Susan Coppedge က မေန႔က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနမွာ က်င္းပတဲ့ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဆင့္သတ္မွတ္ရာမွာ အနည္းဆံုး လိုက္နာရမယ့္ စံႏႈန္းေတြအရ အခ်က္အလက္ ေတာ္ေတာ္မ်ာမ်ားကို အေျခခံၿပီး အကဲခတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအကဲျဖတ္မႈဟာ အစီရင္ခံစာမွာ ထင္ဟပ္ ေပၚလြင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႕ တိုးတက္မႈ ရေအာင္လုပ္ဖို႔ လိုအပ္တာေတြကို အစီရင္ခံစာမွာ ေဖၚျပထားတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ ကေလးေတြကို စစ္တပ္မွာ အသံုးျပဳမႈကေန ဖယ္ရွားေပးရာမွာ သိသာတဲ့ ေျခလွမ္းေတြ ရွိခဲ့တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ”
ဒါ႔အျပင္ ကေလးစစ္သား အျဖစ္ကေန လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ကေလးေတြရဲ႕ ဘ၀ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရးမွာ အစိုးရပိုင္း ကေန လူမႈ အေထာက္အပံ႔ေတြ အေသအခ်ာ ေပးမေပး သူတို႔ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေၾကာင္း Susan Coppedge ကဆိုပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကေလးစစ္သား ျဖစ္ခဲ့သူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစိုးရရဲ႕တုံ႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္မႈအေပၚမွာ အေမရိကန္ရဲ႕စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္မႈကေတာ့ ဆက္ၿပီး ရွိေနေသးေၾကာင္း သူက အခုလို ေျပာသြားပါတယ္။
“ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ဆက္လက္ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္ဆဲရွိတာက အတိတ္တုုန္းက ကေလးစစ္သား အသံုးျပဳမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစိုးရရဲ႕တံု႔ျပန္မႈေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလး စစ္သားေတြကို တရားမ၀င္ စုေဆာင္းမႈမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ တခ်ိဳ႕ စစ္ဖက္အရာရွိေတြကို အစိုးရက အျပစ္ေပး အေရးယူတာေတြ ရွိခဲ့ေပမယ့္ ဒီျပစ္ဒဏ္ေတြဟာ ျပင္းထန္သင့္ သေလာက္ မျပင္းထန္ခဲ့ပါဘူး။ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ တဲ့အတြက္ အေရးယူတာမ်ိဳးထက္ လုပ္ငန္းခြင္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ အေရးယူတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီကိစၥကို က်မ ဒီဇင္ဘာလက ျမန္မာႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ခဲ့စဥ္က အစိုးရ အရာရွိေတြနဲ႔ တိုက္ရိုက္ တင္ျပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ”
ကေလးစစ္သားကိစၥ အေမရိကန္ရဲ႕စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလက ျမန္မာႏိုင္ငံကို သူကိုယ္တိုင္ သြားခဲ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ အစိုးရ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ တိုက္ရိုက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ေၾကာင္း Susan Coppedge က ဆိုပါတယ္။ ဒါအျပင္ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာအစိုးရကို ေတာင္းဆိုထားတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူက အခုလိုေျပာပါတယ္။
“ ၂၀၁၇ ခု အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ အရပ္သားေတြ အေပၚ အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေပး ခိုင္းေစမႈ မွန္သမွ် ရပ္တန္႔ဖို႔၊ အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေပးခိုင္းေစမႈ ေပၚလစီအေပၚ စစ္တပ္ရဲ႕အားကိုးမႈ ေလ်ာ့က်ေစဖို႔နဲ႔ အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေပးခိုင္းေစမႈကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ တြန္းအားေပးမႈကို ျပဳျပင္ဖို႔ အျပင္ ကေလးစစ္သား စုေဆာင္းမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး စစ္တပ္ကေန ကေလးေတြကို မိဘထံ ျပန္ပို႔တဲ့အခါ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ျပန္၀င္ဆန္႔ေစေရး အတြက္ လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔လည္း တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ ”
ျမန္မာအစိုးရဟာ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ အနည္းဆံုး သတ္မွတ္ထားတဲ့ စံႏွဳန္းေတြနဲ႔ အျပည့္အ၀ ကိုက္ညီမႈ မရွိေပမယ္လို႔ သိသာထင္ရွားတဲ့ တိုးတက္မႈေတြကို ေဆာင္ရြက္ေနတာ ေတြ႕ရေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမွာေဖၚျပထားပါတယ္။
၂၀၁၇ခုနွစ္ မတ္လ (၃၀) ရက္ေန႔အထိ အစီရင္ခံစာ ျပဳစုတဲ့ ကာလအတြင္း ျမန္မာအစိုးရဲ႕အဓိက ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ႔တဲ့ အခ်က္ေတြအျဖစ္ ကေလးစစ္သားေတြကို စုေဆာင္း အသံုးျပဳမႈ ပေပ်ာက္ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြမွာ တိုးတက္မႈ ရွိေအာင္ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ၊ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး တပ္ဖဲြ႔မွာ အလုပ္တာ၀န္ ေက်ျပြန္ေအာင္ ထမ္းေဆာင္သူ အေရအတြက္ တိုးျမွင့္ႏိုင္တာ၊ ၂၀၀၅ ခုနွစ္ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒအရ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အစိုးရ တာ၀န္ရွိသူေတြကို အေရးယူႏိုင္ခဲ့တာ စတဲ့ အခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္ကဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလးေတြကို အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေပး ခိုင္းေစတဲ့ အဓိက ႏိုင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ ျပည္တြင္းမွာ သာမက ျပည္ပမွာပါ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြဟာ လိင္ကြ်န္ေတြအျဖစ္ ေရာင္းစား ခံခဲ့ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အိမ္နီးခ်င္း ထိုင္းနဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံေတြ အပါအ၀င္ အျခားအာရွႏိုင္ငံေတြ အျပင္၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကတဲ့ ျမန္မာအမ်ဳိးသားေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ ကေလးေတြဟာ အတင္းအဓမၼ အလုပ္ေစခိုင္းခံရတာ၊ လိင္ကြ်န္အျဖစ္ ေရာင္းစားခံရတာေတြရွိပါတယ္။
အမ်ဴိးသားေတြ ဆိုရင္ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း၊ စက္ရံုလုပ္ငန္း၊ စိုက္ပ်ဴိးေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ကိုင္ၾကရၿပီး အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ မိန္းကေလးငယ္ေတြ ကေတာ့ လိင္ေဖ်ာ္ေျဖေရး ဒါမွမဟုတ္ အိမ္အကူနဲ႔ အထည္ခ်ဳပ္ စက္ရံုေတြမွာ အတင္းအဓမၼ အလုပ္ေစခိုင္းခံၾကရပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုနွစ္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားတပိုင္း အစိုးရ တက္လာၿပီးေနာက္ သမၼတ အိုဘာမား အစိုးရ လက္ထက္မွာ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရး တိုးတက္လာမႈနဲ႔ အတူ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ေတြေၾကာင့္ အဆိုးရြားဆံုး ႏိုင္ငံအဆင့္ Tier 3 ကေန ၂၀၁၂- ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ၄ ႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို Tier 2 ေစာင့္ၾကည့္ခံ အဆင့္အျဖစ္ တိုးျမွင့္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္အရ Tier 2 ေစာင့္ၾကည့္ခံ အဆင့္မွာ ေလးႏွစ္သက္တမ္း ျပည့္ခဲ့ေပမယ့္ ထူးျခား တိုးတက္မ ႈမရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ၂၀၁၆ ခုနွစ္မွာ Tier 3 အဆင့္ကို ျပန္လည္ ေလ ွ်ာ့ခ် သတမွတ္ခဲ႔တာ ျဖစ္ပါတယ္။
နယူးေယာက္အေျခစိုက္ HRW ေခၚ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႕ႀကီးရဲ႕မေန႔က သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ ျမန္မာနဲ႔ အီရတ္မွာ ကေလးစစ္သားေတြ ဆက္ၿပီး ရွိေနေသးေၾကာင္း ေဖၚျပထားပါတယ္။ အလားတူ ပဋိပကၡေတြ ဆက္ၿပီး ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေဒသေတြမွာ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔ေတြပါ ကေလးစစ္သားေတြကို စုေဆာင္းအသံုးျပဳေနဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း ကုလသမဂၢ ဘက္ကလည္း အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
