(Zawgyi/Unicode)
ပြီးခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲစာရင်းမှားယွင်းမူတွေရှိခဲ့တယ်လို့ အဓိက အတိုက်အခံ ပြည်ထောင်စုကြံခိုင်ရေးနဲ့ဖွဲ့ဖြိုးရေးပါတီနဲ့ တပ်မတော်ဘက်က စွပ်စွဲထားပြီး၊ ဖြေရှင်းပေးဖို့ ဆက်လက်တောင်းဆိုနေချိန်မှာ လွှတ်တော်သစ်ကလည်း မကြာခင်ခေါ်ထားတာမို့ ဘယ်လိုဆက်ဖြစ်လာနိုင်ပါလဲ။
ရှေ့လ ဖေဖော်ဝါရီ (၁) ရက်မှာ ကျင်းပမယ့် လွှတ်တော်သစ် တက်၊ မတက် ဆုံးဖြတ်ရခက်နေတဲ့ ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ပြောခွင့်ရနဲ့၊ နောက် ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ အစိုးရပါတီ NLD အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပြောခွင့်ရတို့ကို ကိုဝင်းမင်းကမေးထားပါတယ်။
ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ပြောခွင့်ရ ဒေါက်တာ နန္ဒာလှမြင့်က အခုလို ဆုံးဖြတ်ရ ခက်နေပုံကို
“အခု အခြေအနေမှာတော့ ပြောဖို့ ခက်ပါတယ်။ အဓိကတော့ မဲစာရင်းဖောင်းပွမှုတွေရှိနေတယ်။ ဒါကြောင့် ကော်မရှင်ကို တောင်းဆိုထားတာ ရှိပါတယ်။ ကျနော်တို့ နောက်ဆုံးမဲပေးခဲ့တဲ့ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းပေါ့နော်၊ ဒါလေးကို ထုတ်ပြန်ပေးပါ ထုတ်ပြန်ပေးလို့ရှင်ရင် ဒါဆို ကျနော်တို့ စိစစ်ပြီးလက်ခံမယ်ပေါ့နော်။ ဒီတောင်းဆိုတဲ့ မဲစာရင်းကို ထုတ်မပေးပဲနဲ့ မဲရလဒ်ကို အတင်းအတည်ပြုတယ်ဆိုရင်တော့ အကျပ်အတည်းဖြစ်သွားနိုင်တယ်ပေါ့လေ။ ကျနော်တို့အနေနဲ့ကလည်း မဲ UEC က ဖြေရှင်းမှု တစုံတရာမပြုပဲနဲ့တော့ လွှတ်တော်ကို တက်မယ်မတက်ဘူးဆိုတာ အခုအချိန်မှာတော့ ဆုံးဖြတ်ရခက်ပါတယ်။”
NLD ပြောခွင့်ရ ဒေါက်တာမျိုးညွှန့်ကတော့ မဲပြဿနာအပေါ်
“ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်ကတည်းက ရွေးကောက်ပွဲမှာ မသမာမှုတွေရှိခဲ့ရင်ဆိုပြီးတော့ ကြိုပြီးတော့ နမိတ်ဖတ်သလို ပြောထားခဲ့တာပဲလေ။ အဲဒီတော့ ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာ အကယ်၍ ကျနော်တို့အနိုင်ဟာ ပွတ်ကာသီကာများ နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် အခုဖြစ်နေတဲ့ ဆန္ဒပြပွဲ ၊ မတည်ငြိမ်မှုတွေ အဆပေါင်းများစွာ ပိုဆိုးမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ အခုတော်သေးတယ်။”
ဒါပေမယ့် ဒေါက်တာ နန္ဒာလှမြင့်ကတော့ မဲရလဒ်ပြဿနာကို ငြင်းနေတာမဟုတ်ပဲ မဲပြဿနာ သံသယ ရှင်းချင်လို့ပါ လို့ ဆိုပါတယ်။
“မဲအနိုင်အရှုံးကို ကျနော်တို့ အငြင်းမပွားဘူးခင်ဗျ။ ရလဒ်ပြောင်းသွားဖို့အခြေအနေကို ကျနော်တို့ ပြောနေတာမဟုတ်ဘူးခင်ဗျ ။ အဓိက ကျနော်တို့ ပြောချင်တဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ လွတ်လပ်ပြီးတရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်ခြင်းအနေနဲ့ရော ဒါကျနော်တို့ စတင်တည်ဆောက်ပေးခဲ့တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအတိုင်းပဲ ဒီ ၂၀၂၀ ဖြစ်စဉ်ကို ကျနော်တို့ မျှော်လင့်တယ်။ ကျနော်တို့ပါတီအနေနဲ့ စိစစ်တဲ့အခါကျတော့လည်း မဲကွာဟချက်တွေ အင်မတန်ကြီးမားတာကို တွေ့ရတယ်၊ မဲစာရင်းကွာဟချက်တွေလေ။ အခုလို ၇ သန်းကျော် ၊ ၈ သန်းနီးပါးလောက်ကြီး မဲစာရင်းမှားနေတာ ဖြစ်နေတဲ့ အခါကျတော့ သံသယရှင်းသွားအောင် မဲစာရင်းကို ထုတ်ပေးလိုက်ရင် သံသယရှင်းသွားပြီ။”
ဒါပေမယ့် ဒေါက်တာမျိုးညွှန့်ကလည်း
“ဒါက အခုမှ ဖြစ်တာမဟုတ်ပါဘူး။ ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၅ အကုန်လုံးမှာ ဒီအတိုင်းပဲ လုပ်ခဲ့တာပါပဲ။ အကယ်၍ ဒီလုပ်ရက်က မသင့်တော်ဘူးထင်ရင် ကျနော်တို့လွှတ်တော်မှာ တင်ပြဆွေးနွေးပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေတွေ နည်းဥပဒေတွေ ပြင်ဆင်ဖို့ ကြိုးစားဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။”
ဒါပေမယ့် ဒေါက်တာ နန္ဒာလှမြင့်ကတော့ အခုပြဿနာကို ရှင်းဖို့ အထူးလွှတ်တော်ခေါ်တာကို ငြင်းခဲ့တာကြောင့် လာမယ့်လွှတ်တော်အသစ်မှာလည်း ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ မသေချာဘူးလို့ ဆိုကာ အဓိက UEC ခေါ် ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် ပြဿနာလို့ ဆိုပါတယ်။
“UEC က ဖြေရှင်းပေးရမယ့်တာဝန် သူ့မှာ ရှိပါတယ်။ ပြီးတော့ တတိယအကြိမ်မဲစာရင်း နောက်ဆုံးမဲပေးခဲ့တဲ့ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းဆိုတာကလည်း UEC အနေနဲ့ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကို တရားဝင် ပေးကို ပေးရမယ့် မဲစာရင်းဖြစ်ပါတယ်။ တတိယအကြိမ်မဲစာရင်း ဆိုတာက ပထမအကြိမ် မဲစာရင်း ကြေညာတယ် အဲဒါကို ပါတီတွေကလည်း စစ်မယ်၊ ကိုယ်စားလှယ်တွေကလည်း စစ်မယ် ။ မဲစာရင်းအမှားအယွင်းတွေရှိမယ်ဆိုရင် ပြန်ပြီးတော့ ဥပဒေအရ ပြောကြဆိုကြ ၊ ပြီးရင် ဒုတိယအကြိမ် စိစစ်ထားတဲ့ မဲစာရင်းထုတ်မယ် ။ ပြီးရင် အဲဒါကိုလည်းတခါ စိစစ်ပြီး နောက်ဆုံး တတိယအကြိမ်မဲစာရင်းကတော့ Final (နောက်ဆုံး) ကြေညာလိုက်တဲ့ မဲစာရင်းပဲ။ အဲဒါရရင် သူ့ဟာသူ ဘယ်ပါတီကိုပဲ မဲပေးခဲ့ ပြဿနာမရှိဘူး ။ ဒီလူဟာ မဲဆန္ဒနယ်မှာ တကယ်ရှိလားမရှိလား၊ မဲပေးခွင့်ရခဲ့သလား ၊ မရခဲ့ဘူးလား ဒါပဲကျနော်တို့ သုံးသပ်မှာ အဆင်ပြေသွားပြီ။ UEC ဘက်က တစုံတခု ဖြေရှင်းခွင့်မပြုဘူးဆိုရ်ငတော့ လာမယ့် လွှတ်တော်မှာ ကျန်တဲ့ကိုယ်စားလှယ်တွေ တက်မယ်၊ မတက်ဘူးဆိုတာလည်း မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာတာပေါ့နော်။”
အခုလို လွှတ်တော်သစ် တက်မတက် မေးခွန်းထုတ်လာတဲ့အပေါ် ဒေါက်တာမျိုးညွှန့်ကတော့
“သူတို့ ပါတီတရပ်ရဲ့ တက်ခြင်း၊ မတက်ခြင်း ကတော့ ကျနော်တို့ ဘာမှ မှတ်ချက်မပေးလိုပါဘူး။ တက်ခြင်း၊ မတက်ခြင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဥပဒေတွေအတိုင်းပဲ ကျနော်တို့ ဆက်လက်လုပ်သွားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အရေးယူခံရမှာပေါ့ဗျာ။ ဘယ်လိုပုံစံတွေ အရေးယူရမယ်ဆိုတာကတော့ သူ့အထဲမှာ ပါပါတယ်။ ဒီအတွက်တော့ ကျနော်တို့ ကြိုတင်ပြီးတော့ ပူပန်မှုတွေ မရှိပါဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲ မှာ အနိုင်ရတဲ့သူက သူ တက်ဖို့အတွက် ကျနော်တို့ လွှတ်တော်ကလည်း အကြောင်းကြားထားပြီးသားပါ။ ကျနော်တို့ လွှတ်တော်တက်ဖို့ကို လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်အတိုင်းလုပ်ထားတာတွေ အကုန်လုံးတွေ့နေရပါတယ်။ အဲဒီတော့ တပ်မတော်ကနေပြီးတော့ သူ့ကိုယ်စားလှယ်တွေကို ပုံမှန်အတိုင်း အမည်စာရင်းပေးပို့ထားပြီးလည်း ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော်တို့ သိရပါတယ်။”
တကယ်တော့ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးတွေမှာ အရေးပါလေ့ရှိတဲ့ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ အခုလို ဖြစ်လာတဲ့ ပြဿနာတွေ ဘယ်လိုဖြေရှင်းနိုင်မယ်ဆိုတာကတော့ စောင့်ကြည့်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
..............
ဖဖေောျဝါရီစမယ့ျ လှှတျတောျ ကွံ့ခိုငျရေးပါတီ တကျမတကျ မသခြောသေး
(Unicode)
ပွီးခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ မဲစာရငျးမှားယှငျးမူတှရှေိခဲ့တယျလို့ အဓိက အတိုကျအခံ ပွညျထောငျစုကွံခိုငျရေးနဲ့ဖှဲ့ဖွိုးရေးပါတီနဲ့ တပျမတောျဘကျက စှပျစှဲထားပွီး၊ ဖွရှေငျးပေးဖို့ ဆကျလကျတောငျးဆိုနခြေိနျမှာ လှှတျတောျသဈကလညျး မကွာခငျခေါျထားတာမို့ ဘယျလိုဆကျဖွဈလာနိုငျပါလဲ။
ရှေ့လ ဖဖေောျဝါရီ (၁) ရကျမှာ ကငြျးပမယ့ျ လှှတျတောျသဈ တကျ၊ မတကျ ဆုံးဖွတျရခကျနတေဲ့ ကွံ့ခိုငျဖှံ့ဖွိုးရေးပါတီ ပွောခှင့ျရနဲ့၊ နောကျ ရှေးကောကျပှဲအနိုငျရ အစိုးရပါတီ NLD အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ ပွောခှင့ျရတို့ကို ကိုဝငျးမငျးကမေးထားပါတယျ။
ကွံ့ခိုငျဖှံ့ဖွိုးရေးပါတီ ပွောခှင့ျရ ဒေါကျတာ နန်ဒာလှမွင့ျက အခုလို ဆုံးဖွတျရ ခကျနပေုံကို
“အခု အခွအေနမှောတော့ ပွောဖို့ ခကျပါတယျ။ အဓိကတော့ မဲစာရငျးဖောငျးပှမှုတှရှေိနတေယျ။ ဒါကွောင့ျ ကောျမရှငျကို တောငျးဆိုထားတာ ရှိပါတယျ။ ကနြောျတို့ နောကျဆုံးမဲပေးခဲ့တဲ့ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးပေါ့နောျ၊ ဒါလေးကို ထုတျပွနျပေးပါ ထုတျပွနျပေးလို့ရှငျရငျ ဒါဆို ကနြောျတို့ စိစဈပွီးလကျခံမယျပေါ့နောျ။ ဒီတောငျးဆိုတဲ့ မဲစာရငျးကို ထုတျမပေးပဲနဲ့ မဲရလဒျကို အတငျးအတညျပွုတယျဆိုရငျတော့ အကပြျအတညျးဖွဈသှားနိုငျတယျပေါ့လေ။ ကနြောျတို့အနနေဲ့ကလညျး မဲ UEC က ဖွရှေငျးမှု တစုံတရာမပွုပဲနဲ့တော့ လှှတျတောျကို တကျမယျမတကျဘူးဆိုတာ အခုအခြိနျမှာတော့ ဆုံးဖွတျရခကျပါတယျ။”
NLD ပွောခှင့ျရ ဒေါကျတာမြိုးညှှန့ျကတော့ မဲပွူနာအပေါျ
“ရှေးကောကျပှဲမတိုငျခငျကတညျးက ရှေးကောကျပှဲမှာ မသမာမှုတှရှေိခဲ့ရငျဆိုပွီးတော့ ကွိုပွီးတော့ နမိတျဖတျသလို ပွောထားခဲ့တာပဲလေ။ အဲဒီတော့ ဒီရှေးကောကျပှဲမှာ အကယျ၍ ကနြောျတို့အနိုငျဟာ ပှတျကာသီကာမြား နိုငျခဲ့မယျဆိုရငျ အခုဖွဈနတေဲ့ ဆန်ဒပွပှဲ ၊ မတညျငွိမျမှုတှေ အဆပေါငျးမြားစှာ ပိုဆိုးမယျလို့ မြှောျလင့ျထားပါတယျ။ အခုတောျသေးတယျ။”
ဒါပမေယ့ျ ဒေါကျတာ နန်ဒာလှမွင့ျကတော့ မဲရလဒျပွူနာကို ငွငျးနတောမဟုတျပဲ မဲပွူနာ သံသယ ရှငျးခငြျလို့ပါ လို့ ဆိုပါတယျ။
“မဲအနိုငျအရှုံးကို ကနြောျတို့ အငွငျးမပှားဘူးခငျဗြ။ ရလဒျပွောငျးသှားဖို့အခွအေနကေို ကနြောျတို့ ပွောနတောမဟုတျဘူးခငျဗြ ။ အဓိက ကနြောျတို့ ပွောခငြျတဲ့ရညျရှယျခကြျကတော့ လှတျလပျပွီးတရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ၊ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈခွငျးအနနေဲ့ရော ဒါကနြောျတို့ စတငျတညျဆောကျပေးခဲ့တဲ့ ယဉျကြေးမှုအတိုငျးပဲ ဒီ ၂၀၂၀ ဖွဈစဉျကို ကနြောျတို့ မြှောျလင့ျတယျ။ ကနြောျတို့ပါတီအနနေဲ့ စိစဈတဲ့အခါကတြော့လညျး မဲကှာဟခကြျတှေ အငျမတနျကွီးမားတာကို တှေ့ရတယျ၊ မဲစာရငျးကှာဟခကြျတှလေေ။ အခုလို ၇ သနျးကြောျ ၊ ၈ သနျးနီးပါးလောကျကွီး မဲစာရငျးမှားနတော ဖွဈနတေဲ့ အခါကတြော့ သံသယရှငျးသှားအောငျ မဲစာရငျးကို ထုတျပေးလိုကျရငျ သံသယရှငျးသှားပွီ။”
ဒါပမေယ့ျ ဒေါကျတာမြိုးညှှန့ျကလညျး
“ဒါက အခုမှ ဖွဈတာမဟုတျပါဘူး။ ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၅ အကုနျလုံးမှာ ဒီအတိုငျးပဲ လုပျခဲ့တာပါပဲ။ အကယျ၍ ဒီလုပျရကျက မသင့ျတောျဘူးထငျရငျ ကနြောျတို့လှှတျတောျမှာ တငျပွဆှေးနှေးပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲ ဥပဒတှေေ နညျးဥပဒတှေေ ပွငျဆငျဖို့ ကွိုးစားဖို့ပဲ ရှိပါတယျ။”
ဒါပမေယ့ျ ဒေါကျတာ နန်ဒာလှမွင့ျကတော့ အခုပွူနာကို ရှငျးဖို့ အထူးလှှတျတောျခေါျတာကို ငွငျးခဲ့တာကွောင့ျ လာမယ့ျလှှတျတောျအသဈမှာလညျး ဖွရှေငျးနိုငျဖို့ မသခြောဘူးလို့ ဆိုကာ အဓိက UEC ခေါျ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ ပွူနာလို့ ဆိုပါတယျ။
“UEC က ဖွရှေငျးပေးရမယ့ျတာဝနျ သူ့မှာ ရှိပါတယျ။ ပွီးတော့ တတိယအကွိမျမဲစာရငျး နောကျဆုံးမဲပေးခဲ့တဲ့ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးဆိုတာကလညျး UEC အနနေဲ့ သကျဆိုငျရာ နိုငျငံရေးပါတီတှေ၊ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျတဲ့ ကိုယျစားလှယျတှကေို တရားဝငျ ပေးကို ပေးရမယ့ျ မဲစာရငျးဖွဈပါတယျ။ တတိယအကွိမျမဲစာရငျး ဆိုတာက ပထမအကွိမျ မဲစာရငျး ကွညောတယျ အဲဒါကို ပါတီတှကေလညျး စဈမယျ၊ ကိုယျစားလှယျတှကေလညျး စဈမယျ ။ မဲစာရငျးအမှားအယှငျးတှရှေိမယျဆိုရငျ ပွနျပွီးတော့ ဥပဒအေရ ပွောကွဆိုကွ ၊ ပွီးရငျ ဒုတိယအကွိမျ စိစဈထားတဲ့ မဲစာရငျးထုတျမယျ ။ ပွီးရငျ အဲဒါကိုလညျးတခါ စိစဈပွီး နောကျဆုံး တတိယအကွိမျမဲစာရငျးကတော့ Final (နောကျဆုံး) ကွညောလိုကျတဲ့ မဲစာရငျးပဲ။ အဲဒါရရငျ သူ့ဟာသူ ဘယျပါတီကိုပဲ မဲပေးခဲ့ ပွူနာမရှိဘူး ။ ဒီလူဟာ မဲဆန်ဒနယျမှာ တကယျရှိလားမရှိလား၊ မဲပေးခှင့ျရခဲ့သလား ၊ မရခဲ့ဘူးလား ဒါပဲကနြောျတို့ သုံးသပျမှာ အဆငျပွသှေားပွီ။ UEC ဘကျက တစုံတခု ဖွရှေငျးခှင့ျမပွုဘူးဆိုရျငတော့ လာမယ့ျ လှှတျတောျမှာ ကနြျတဲ့ကိုယျစားလှယျတှေ တကျမယျ၊ မတကျဘူးဆိုတာလညျး မေးခှနျးထုတျစရာဖွဈလာတာပေါ့နောျ။”
အခုလို လှှတျတောျသဈ တကျမတကျ မေးခှနျးထုတျလာတဲ့အပေါျ ဒေါကျတာမြိုးညှှန့ျကတော့
“သူတို့ ပါတီတရပျရဲ့ တကျခွငျး၊ မတကျခွငျး ကတော့ ကနြောျတို့ ဘာမှ မှတျခကြျမပေးလိုပါဘူး။ တကျခွငျး၊ မတကျခွငျးနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဥပဒတှေအေတိုငျးပဲ ကနြောျတို့ ဆကျလကျလုပျသှားရမှာဖွဈပါတယျ။ အရေးယူခံရမှာပေါ့ဗြာ။ ဘယျလိုပုံစံတှေ အရေးယူရမယျဆိုတာကတော့ သူ့အထဲမှာ ပါပါတယျ။ ဒီအတှကျတော့ ကနြောျတို့ ကွိုတငျပွီးတော့ ပူပနျမှုတှေ မရှိပါဘူး။ ရှေးကောကျပှဲ မှာ အနိုငျရတဲ့သူက သူ တကျဖို့အတှကျ ကနြောျတို့ လှှတျတောျကလညျး အကွောငျးကွားထားပွီးသားပါ။ ကနြောျတို့ လှှတျတောျတကျဖို့ကို လုပျရိုးလုပျစဉျအတိုငျးလုပျထားတာတှေ အကုနျလုံးတှေ့နရေပါတယျ။ အဲဒီတော့ တပျမတောျကနပွေီးတော့ သူ့ကိုယျစားလှယျတှကေို ပုံမှနျအတိုငျး အမညျစာရငျးပေးပို့ထားပွီးလညျး ဖွဈတယျလို့ ကနြောျတို့ သိရပါတယျ။”
တကယျတော့ ဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးရေးတှမှော အရေးပါလေ့ရှိတဲ့ ဒုတိယအကွိမျမွောကျ ရှေးကောကျပှဲတှမှော အခုလို ဖွဈလာတဲ့ ပွူနာတှေ ဘယျလိုဖွရှေငျးနိုငျမယျဆိုတာကတော့ စောင့ျကွည့ျရဦးမှာ ဖွဈပါတယျ။
