[[ Zawgyi ]]
မကြာသေးခင်က တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်မှာ အမေရိကန် အနုမြူစွမ်းအင်သုံး ရေငုတ်သင်္ဘောဟာ ရေအောက်မှာ အမျိုးအမည်မသိ အရာတခုကို တိုက်မိခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ အလားတူဖြစ်ရပ်တွေ ဆက်ပြီး ဖြစ်လာနိုင်မလားဆိုပြီး လေ့လာသူတွေက သုံးသပ်နေကြပါတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်ရပ်တွေဟာ ဒေသတွင်းအင်အားကြီး တရုတ်နိုင်ငံကတဖက် အမေရိကန်နဲ့ သူရဲ့ မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေကတဖက် မလိုလားအပ်တဲ့ စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေဖြစ်လာစေမယ့် အကြောင်းအရာတွေ ဆိုပြီးလည်း သုံးသပ်နေကြပါတယ်။ ဒီအကြောင်း Ralph Jennings ရေးသားထားတဲ့ ဆောင်းပါးကို ကိုခင်မောင်စိုးမင်းက ပြောပြထားပါတယ်။
ဒေသတွင်း အင်အားကြီး တရုတ်နိုင်ငံက တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်နဲ့ အရှေ့ တရုတ်ပင်လယ်ရေပြင်တွေကို သူပိုင်တယ်လို့ ကြေညာထားသလို တဖက်ကလည်း အမေရိကန်နဲ့ သူရဲ့ မဟာမိတ်တွေက လွတ်လပ်စွာ ရေကြောင်းသွားလာမှုအတွက်ဆိုပြီး အဲဒီရေပြင်မှာ ရေတပ်အင်အားလှုပ်ရှားမှုတွေ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်လာနေတာတွေဟာ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အခင်းအကျင်း အဖြစ် တိုးမြှင့်လာနေပြီလို့ လေ့လာသူတွေက ကောက်ချက်ဆွဲနေကြပါတယ်။
အဲဒီလိုဖြစ်စဉ်တွေထဲမှာမှ ပြီးခဲ့တဲ့လက အမေရိကန် ၊ ဗြိတိန်နဲ့ သြစတေးလျနိုင်ငံတို့ပါဝင်ကြတဲ့ AUKUS ဆိုတဲ့ မဟာမိတ်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းလိုက်တာဟာလည်း တင်းမာမှု အခြေအနေတွေ ပိုမိုမြင့်တက် သွားစေပါတယ်။ AUKUS ဖွဲ့ပြီးနောက် သြစတေးလျနိုင်ငံဟာ အနုမြူ ရေငုတ်သင်္ဘောအသစ် ၁ဝ စီး ပိုင်ဆိုင်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ လတ်တလော ဖြစ်စဉ်တခုအနေနဲ့ ဒီလ အောက်တိုဘာ ၂ ရက်နေ့က အမေရိကန် အနုမြူရေငုတ်သင်္ဘော USS Connecticut ဟာ ရေအောက်မှာ ခုတ်မောင်းနေစဉ် အမျိုးအမည်မသိ အရာတခုကို တိုက်မိခဲ့ပြီး သေဆုံးသူတဦးမှ မရှိခဲ့ပေမဲ့ သင်္ဘောသားတွေ ဒဏ်ရာရခဲ့ကြတယ်လို့ အမေရိကန် ပစိဖိတ်ရေတပ်ဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး တရုတ်အစိုးရပိုင် CGTN News Website မှာ အမေရိကန် အနုမြူ ရေငုတ်သင်္ဘောဟာ မိမိတို့ တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင် ရေပိုင်နက်အတွင်း လျှို့ဝှက်စွာ တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာပြီး အင်အားကြီး နှစ်နိုင်ငံကြား စစ်ဖြစ်ပွားအောင်လို့ အတွက်အချက် လွဲမှားစွာနဲ့ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။
အဲဒီဖြစ်စဉ်အပေါ်မှာ အဲဒီ CGTN တခုတည်းကသာ စိုးရိမ်နေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ တရုတ်ကတဖက် အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်တွေက တဖက်အဲဒီလို အတိမ်းအပါးအခံတဲ့ အခြေအနေတွေဖြစ်လာမှာကို သူတို့လည်း စိုးရိမ်နေကြတယ်လို့ တခြားပညာရှင်တွေက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
ဒါနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဝါရှင်တန် အခြေစိုက် Rand Corporation သုတေသနဌာနရဲ့ ဝါရင့်နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် Scott Harold က အခုလိုပြောပါတယ်။
"အတားအဆီးတခုကို တိုက်မိသလား၊ ဒဏ်ရာရ သေဆုံးမှုတွေရှိသလား ဒါမှမဟုတ် နစ်မြုတ်သွားသလား၊ ကျနော်အမြင်ကတော့ ဒါကိစ္စမှာ ရည်ရွယ်ချက်က ဘာလဲဆိုတာကို အမေရိကန်ရဲ့ မူဝါဒရေးရာ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်သူတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဌာနက အရာရှိတွေနဲ့ စစ်ဖက် အရာရှိတွေကနေ အမြန်ဆုံး သုံးသပ်ရပါလိမ့်မယ်။ ဒါ့အပြင် အဲဒီဒေသက ဖိလစ်ပိုင်နဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံတို့ကကော အမေရိကန်မပါပဲ တုန့်ပြန်ဖို့ ဖြစ်နိုင်မလား ဆိုတာကိုလဲ တွက်ဆရမှာပါ။"
ဟာဝိုင်ယီကျွန်းမှာရှိတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ အင်ဒို ပစိဖိတ်စစ်ဌာနချုပ်ကတော့ အဲဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ပတ်သက်လို့ တစုံတရာဖြေကြားတာ မှတ်ချက်ပြုတာ မရှိသေးပါဘူး။
တရုတ်နိုင်ငံဟာ တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်ရဲ့ ၉ဝ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ကြေညာထားရုံသာမက အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်ပြင်မှာလည်း ဂျပန်နဲ့ ရေပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အမေရိကန်က ထောက်ကူထားတဲ့ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ကြောင်းကြေညာထားပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းတွေက စစ်လေယာဉ်အများအပြားနဲ့ ထိုင်ဝမ်လေပိုင်နက်ကို ဖြတ်သန်းဝင်ရောက်ခဲ့ ပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ သြစတေးလျှနိုင်ငံ New South Wales တက္ကသိုလ်က နိုင်ငံရေးသိပ္ပံ ပါမောက္ခ Carl Thayer ပြောတာက -
" ထိုင်ဝမ် စစ်လေယာဉ်တွေက အချက်ပေး ခလုတ်တွေကို ပိတ်ထားထား ဖွင့်ထားထား လေကြောင်းပိုင်နက်ထဲကို ဝင်လာတဲ့ တရုတ်လေယာဉ်တွေကို Missile ဒုံးကျဉ်တွေနဲ့ ပစ်လွှတ်နိုင်ပါတယ်။ "
တခါ တရုတ်နိုင်ငံဟာ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအနီးက Scarborough Shoal ကျွန်းကို ပိုင်နက်အငြင်းပွားမှု ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ အဲဒီအတွက် လာမယ့် ၂ဝ၂၂ ခုနှစ် ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အဓိက အကြောင်းအရာဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ စင်္ကာပူနိုင်ငံတကာရေးရာဌာနက အကြီးတန်းပညာရှင် Oh Ei Sun ကလည်း -
" ကျနော့်အမြင်ကတော့ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုးတွေဟာ ဖြစ်စဉ်တခုခုအပေါ်မှာ သူတို့ကိုယ်ပိုင် လွတ်လွတ်လပ်လပ် အမြင်တွေရှိကြပါတယ်။ အမေရိကန်အနေနဲ့လည်း ဖိလစ်ပိုင်ကို လာရောက်ပြီး ကယ်တင်ဖို့ရာမှာ သူတို့မှာ တာဝန်တွေရှိကောင်းရှိပါလိမ့်မယ်"
တကယ်တော့ အမေရိကန်ရော တရုတ်နိုင်ငံရောမှာ မှားယွင်း ပစ်ခတ်ခဲ့မှုတွေ၊ ရေယာဉ်ချင်း မတော်တဆ တိုက်မှုတွေအတွက် အန္တရာယ်ရှိတဲ့အခြေအနေတွေမရောက်အောင် တရားမဝင် ဖြေရှင်းတဲ့ နည်းလမ်းတွေရှိကြပါတယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ကောက်ချက်ဆွဲကြပါတယ်။ ဥပမာ ၁၉၉၉ ခုနှစ်က အမေရိကန်က နေတိုးအနေနဲ့ ဆားဗီးယားနိုင်ငံ ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့တော်ရှိ တရုတ်သံရုံးကို မှားယွင်း ဗုံးကြဲခဲ့တာ၊ တခါ၂ဝဝ၁ ခုနှစ်က တရုတ်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းကမ်းခြေအနီးမှာ အမေရိကန် ရေတပ်ထောက်လှမ်းရေး လေယာဉ်နောက်က ကပ်လိုက်လာတဲ့ တရုတ်လေတပ်က လေယာဉ် ၂ စင်းနဲ့ တိုက်မိကြခဲ့ကြပါတယ်။ အမေရိကန်လေယာဉ်လည်း အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသလို တရုတ်လေတပ်က လေယာဉ်တစင်းလည်း ပျက်ကျခဲ့ပါတယ်။
{{ Unicode }}
ကနျ နဲ့ တရုတျ ပွူနာဖွဈသှားနိုငျတဲ့ တောငျတရုတျပငျလယျထဲက ရငေုပျသငျ်ဘော မတောျတဆမှု
မကွာသေးခငျက တောငျတရုတျပငျလယျပွငျမှာ အမရေိကနျ အနုမွူစှမျးအငျသုံး ရငေုတျသငျ်ဘောဟာ ရအေောကျမှာ အမြိုးအမညျမသိ အရာတခုကို တိုကျမိခဲ့တာနဲ့ ပတျသကျလို့ အလားတူဖွဈရပျတှေ ဆကျပွီး ဖွဈလာနိုငျမလားဆိုပွီး လေ့လာသူတှကေ သုံးသပျနကွေပါတယျ။ အဲဒီလိုဖွဈရပျတှဟော ဒသေတှငျးအငျအားကွီး တရုတျနိုငျငံကတဖကျ အမရေိကနျနဲ့ သူရဲ့ မဟာမိတျနိုငျငံတှကေတဖကျ မလိုလားအပျတဲ့ စဈရေးတငျးမာမှုတှဖွေဈလာစမေယ့ျ အကွောငျးအရာတှေ ဆိုပွီးလညျး သုံးသပျနကွေပါတယျ။ ဒီအကွောငျး Ralph Jennings ရေးသားထားတဲ့ ဆောငျးပါးကို ကိုခငျမောငျစိုးမငျးက ပွောပွထားပါတယျ။
ဒသေတှငျး အငျအားကွီး တရုတျနိုငျငံက တောငျတရုတျပငျလယျပွငျနဲ့ အရှေ့ တရုတျပငျလယျရပွေငျတှကေို သူပိုငျတယျလို့ ကွညောထားသလို တဖကျကလညျး အမရေိကနျနဲ့ သူရဲ့ မဟာမိတျတှကေ လှတျလပျစှာ ရကွေောငျးသှားလာမှုအတှကျဆိုပွီး အဲဒီရပွေငျမှာ ရတေပျအငျအားလှုပျရှားမှုတှေ တိုးမွှင့ျလုပျဆောငျလာနတောတှဟော အန်တရာယျရှိတဲ့ အခငျးအကငြျး အဖွဈ တိုးမွှင့ျလာနပွေီလို့ လေ့လာသူတှကေ ကောကျခကြျဆှဲနကွေပါတယျ။
အဲဒီလိုဖွဈစဉျတှထေဲမှာမှ ပွီးခဲ့တဲ့လက အမရေိကနျ ၊ ဗွိတိနျနဲ့ သွစတေးလနြိုငျငံတို့ပါဝငျကွတဲ့ AUKUS ဆိုတဲ့ မဟာမိတျအဖှဲ့ကို ဖှဲ့စညျးလိုကျတာဟာလညျး တငျးမာမှု အခွအေနတှေေ ပိုမိုမွင့ျတကျ သှားစပေါတယျ။ AUKUS ဖှဲ့ပွီးနောကျ သွစတေးလနြိုငျငံဟာ အနုမွူ ရငေုတျသငျ်ဘောအသဈ ၁ဝ စီး ပိုငျဆိုငျလာမှာဖွဈပါတယျ။ လတျတလော ဖွဈစဉျတခုအနနေဲ့ ဒီလ အောကျတိုဘာ ၂ ရကျနေ့က အမရေိကနျ အနုမွူရငေုတျသငျ်ဘော USS Connecticut ဟာ ရအေောကျမှာ ခုတျမောငျးနစေဉျ အမြိုးအမညျမသိ အရာတခုကို တိုကျမိခဲ့ပွီး သဆေုံးသူတဦးမှ မရှိခဲ့ပမေဲ့ သငျ်ဘောသားတှေ ဒဏျရာရခဲ့ကွတယျလို့ အမရေိကနျ ပစိဖိတျရတေပျဖှဲ့က သတငျးထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။
ဒါနဲ့ပတျသကျပွီး တရုတျအစိုးရပိုငျ CGTN News Website မှာ အမရေိကနျ အနုမွူ ရငေုတျသငျ်ဘောဟာ မိမိတို့ တောငျတရုတျပငျလယျပွငျ ရပေိုငျနကျအတှငျး လြှို့ဝှကျစှာ တရားမဝငျ ဝငျရောကျလာပွီး အငျအားကွီး နှဈနိုငျငံကွား စဈဖွဈပှားအောငျလို့ အတှကျအခကြျ လှဲမှားစှာနဲ့ လုပျဆောငျနတေယျလို့ သုံးသပျထားပါတယျ။
အဲဒီဖွဈစဉျအပေါျမှာ အဲဒီ CGTN တခုတညျးကသာ စိုးရိမျနတော မဟုတျပါဘူး။ တရုတျကတဖကျ အမရေိကနျနဲ့ မဟာမိတျတှကေ တဖကျအဲဒီလို အတိမျးအပါးအခံတဲ့ အခွအေနတှေဖွေဈလာမှာကို သူတို့လညျး စိုးရိမျနကွေတယျလို့ တခွားပညာရှငျတှကေ ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
ဒါနဲ့ ပတျသကျလို့ ဝါရှငျတနျ အခွစေိုကျ Rand Corporation သုတသေနဌာနရဲ့ ဝါရင့ျနိုငျငံရေးသိပ်ပံပညာရှငျ Scott Harold က အခုလိုပွောပါတယျ။
"အတားအဆီးတခုကို တိုကျမိသလား၊ ဒဏျရာရ သဆေုံးမှုတှရှေိသလား ဒါမှမဟုတျ နဈမွုတျသှားသလား၊ ကနြောျအမွငျကတော့ ဒါကိစ်စမှာ ရညျရှယျခကြျက ဘာလဲဆိုတာကို အမရေိကနျရဲ့ မူဝါဒရေးရာ ဆုံးဖွတျခကြျ ခမြှတျသူတှရေဲ့ အခနျးကဏ်ဍနဲ့ အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျ ကာကှယျရေးဌာနက အရာရှိတှနေဲ့ စဈဖကျ အရာရှိတှကေနေ အမွနျဆုံး သုံးသပျရပါလိမ့ျမယျ။ ဒါ့အပွငျ အဲဒီဒသေက ဖိလဈပိုငျနဲ့ ဂပြနျနိုငျငံတို့ကကော အမရေိကနျမပါပဲ တုန့ျပွနျဖို့ ဖွဈနိုငျမလား ဆိုတာကိုလဲ တှကျဆရမှာပါ။"
ဟာဝိုငျယီကြှနျးမှာရှိတဲ့ အမရေိကနျရဲ့ အငျဒို ပစိဖိတျစဈဌာနခြုပျကတော့ အဲဒီဖွဈစဉျနဲ့ပတျသကျလို့ တစုံတရာဖွကွေားတာ မှတျခကြျပွုတာ မရှိသေးပါဘူး။
တရုတျနိုငျငံဟာ တောငျတရုတျပငျလယျပွငျရဲ့ ၉ဝ ရာခိုငျနှုနျးကို ပိုငျဆိုငျကွောငျး ကွညောထားရုံသာမက အရှေ့တရုတျပငျလယျပွငျမှာလညျး ဂပြနျနဲ့ ရပေိုငျနကျအငွငျးပှားမှုတှေ ရှိနပေါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အမရေိကနျက ထောကျကူထားတဲ့ ထိုငျဝမျကြှနျးကိုလညျး ပိုငျဆိုငျကွောငျးကွညောထားပွီး ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးတှကေ စဈလယောဉျအမြားအပွားနဲ့ ထိုငျဝမျလပေိုငျနကျကို ဖွတျသနျးဝငျရောကျခဲ့ ပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ သွစတေးလြှနိုငျငံ New South Wales တက်ကသိုလျက နိုငျငံရေးသိပ်ပံ ပါမောက်ခ Carl Thayer ပွောတာက -
" ထိုငျဝမျ စဈလယောဉျတှကေ အခကြျပေး ခလုတျတှကေို ပိတျထားထား ဖှင့ျထားထား လကွေောငျးပိုငျနကျထဲကို ဝငျလာတဲ့ တရုတျလယောဉျတှကေို Missile ဒုံးကဉြျတှနေဲ့ ပဈလှှတျနိုငျပါတယျ။ "
တခါ တရုတျနိုငျငံဟာ ဖိလဈပိုငျနိုငျငံအနီးက Scarborough Shoal ကြှနျးကို ပိုငျနကျအငွငျးပှားမှု ဖွဈပှားနပေါတယျ။ အဲဒီအတှကျ လာမယ့ျ ၂ဝ၂၂ ခုနှဈ ဖိလဈပိုငျသမ်မတ ရှေးကောကျပှဲမှာ အဓိက အကွောငျးအရာဖွဈလာပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ စငျ်ကာပူနိုငျငံတကာရေးရာဌာနက အကွီးတနျးပညာရှငျ Oh Ei Sun ကလညျး -
" ကနြော့ျအမွငျကတော့ ဖိလဈပိုငျလူမြိုးတှဟော ဖွဈစဉျတခုခုအပေါျမှာ သူတို့ကိုယျပိုငျ လှတျလှတျလပျလပျ အမွငျတှရှေိကွပါတယျ။ အမရေိကနျအနနေဲ့လညျး ဖိလဈပိုငျကို လာရောကျပွီး ကယျတငျဖို့ရာမှာ သူတို့မှာ တာဝနျတှရှေိကောငျးရှိပါလိမ့ျမယျ"
တကယျတော့ အမရေိကနျရော တရုတျနိုငျငံရောမှာ မှားယှငျး ပဈခတျခဲ့မှုတှေ၊ ရယောဉျခငြျး မတောျတဆ တိုကျမှုတှအေတှကျ အန်တရာယျရှိတဲ့အခွအေနတှေမေရောကျအောငျ တရားမဝငျ ဖွရှေငျးတဲ့ နညျးလမျးတှရှေိကွပါတယျလို့ လေ့လာသူတှကေ ကောကျခကြျဆှဲကွပါတယျ။ ဥပမာ ၁၉၉၉ ခုနှဈက အမရေိကနျက နတေိုးအနနေဲ့ ဆားဗီးယားနိုငျငံ ဘဲလျဂရိတျမွို့တောျရှိ တရုတျသံရုံးကို မှားယှငျး ဗုံးကွဲခဲ့တာ၊ တခါ၂ဝဝ၁ ခုနှဈက တရုတျနိုငျငံ တောငျပိုငျးကမျးခွအေနီးမှာ အမရေိကနျ ရတေပျထောကျလှမျးရေး လယောဉျနောကျက ကပျလိုကျလာတဲ့ တရုတျလတေပျက လယောဉျ ၂ စငျးနဲ့ တိုကျမိကွခဲ့ကွပါတယျ။ အမရေိကနျလယောဉျလညျး အရေးပေါျ ဆငျးသကျခဲ့ရသလို တရုတျလတေပျက လယောဉျတစငျးလညျး ပကြျကခြဲ့ပါတယျ။
