မြန်မာပြည်မှာ တက္ကသိုလ် (၁၆၃) ခု ရှိလာတာဟာ ၁၉၈၈ အရေးတော်ပုံရဲ့ ရလဒ်တခုလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ၁၉၈၈ အရေးပေါ်တော်ပုံ ဖြစ်ပွားလို့ တက္ကသိုလ်အားလုံးကို စစ်အစိုးရက (၂) နှစ် ပိတ်ပစ်လိုက်ပါတယ်။ နောက် ၁၉၉၆ အုံကြွမှုနောက်ပိုင်းမှာ တက္ကသိုလ်တွေအားလုံး (၃) နှစ် ပိတ်လိုက်ပြန်ပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ ပညာအဆင့်အတန်း နိမ့်ကျလာပေမယ့် တက္ကသိုလ်ဦးရေ တိုးပွားလာပါတယ်။ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်မှာ တက္ကသိုလ် (၆၆) ခု ရှိပြီး အခြားဝန်ကြီးဌာန (၁၂) ခုအောက်မှာ (၉၆) ခု ရှိပါတယ်။ ၁၉၈၈ မှာ တက္ကသိုလ် (၉) မျိုး ရှိခဲ့ရာက စစ်အစိုးရလက်ထက်မှာ (၃၃) မျိုးအထိ ရှိလာပါတယ်။
တက္ကသိုလ်ဆရာတွေမှာ လိုအပ်တဲ့ Ph.D ပါရဂူဘွဲ့ကို မြန်မာပြည်မှာ ချီးမြှင့်လာတာ အနှစ် (၂၀) ရှိနေပါတယ်။ ၂၀၁၂ ကိုရောက်တော့ တက္ကသိုလ် (၈) ခုမှာ Ph.D ဒေါက်တာဘွဲ့ရသူ (၄၈၉၂) ဦး ရှိလာပါတယ်။ အခုလည်း ဒေါက်တာဘွဲ့အတွက် ကြိုးပမ်းနေသူ (၂၀၅၃) ဦး ရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ ဒေါက်တာဘွဲ့ရ ဆရာ၊ ဆရာမများလာပေမယ့် ရတဲ့လစာနဲ့ အလုပ်ခွင်အခြေအနေကို မကြိုက်ကြဘူးလို့ မန္တလေးက တက္ကသိုလ် ဆရာ၊ ဆရာမ (၂၂၀) ကို စုံစမ်းမေးမြန်းခဲ့တဲ့ နည်းပြဆရာမ “ဇွဲဝဒီထွန်း” က ဒီဇင်ဘာလ (၁၇) ရက်ထုတ် Oxford Teacircle စာစောင်မှာ ရေးထားပါတယ်။
တက္ကသိုလ်မှာ ဆရာမက ဆရာထက်များနေတာဟာ မြန်မာရဲ့ ထူးခြားချက်တခု ဖြစ်ပါတယ်။ (၈၆) ရာခိုင်နှုန်းကျော်ဟာ အမျိုးသမီးတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ နှစ်ရှည်လများ တက်ရတဲ့ မဟာဝိဇ္ဇာတန်းနဲ့ ပါရဂူတန်းတွေကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ အမျိုးသား အလွန်နည်းပါတယ်။ ဇွဲဝဒီထွန်း မေးမြန်းစုံစမ်းတဲ့ တက္ကသိုလ် ဆရာ၊ ဆရာမတွေထဲမှာ (၉၁) ရာခိုင်နှုန်းဟာ အလုပ်ကျေနပ်မှု ရှိကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ နေစရာ၊ အိမ်ယာ၊ ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ ပုံမှန်ဝင်ငွေ ရနေတာကို ဆရာ၊ ဆရာမ အများစုက သဘောကျနေပုံ ရပါတယ်။ ပညာရေးနဲ့ မဆိုင်တာတွေ လုပ်ရပေမယ့် စာသင်တာ ဝါသနာပါသူဟာ ဆရာ၊ ဆရာမဘဝကို ကျေနပ်နှစ်သိမ့်နေကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပါမောက္ခလခ (ကျပ် ၃၇၄,၀၀၀)၊ တွဲဘက်ပါမောက္ခ (ကျပ် ၃၄၁,၀၀၀)၊ ကထိက (ကျပ် ၂၇၅,၀၀၀)၊ လက်ထောက်ကထိက (ကျပ် ၂၇၅,၀၀၀)၊ နည်းပြ (ကျပ် ၂၁၆,၀၀၀) ဖြစ်တဲ့လစာတွေဟာ မိသားစုအတွက် လုံလောက်တဲ့ဝင်ငွေ မဟုတ်လို့ မကျေနပ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
နည်းပြနဲ့ သရုပ်ပြဆရာဟာ တက္ကသိုလ်လောကမှာ အနိမ့်ဆုံးအဆင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအဆင့်ကနေ လက်ထောက်ကထိကရာထူး ရနိုင်ဖို့အတွက် ရေးဖြေ၊ နှုတ်ဖြေစာမေးပွဲ ဖြေရမယ်လို့ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက သတ်မှတ်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မကျေနပ်တဲ့ နည်းပြသရုပ်ပြ ဆရာ၊ ဆရာမတွေ ရှိပါတယ်။ စာမေးပွဲရလဒ်ကို ဒီလကုန်မှာ သိနိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ လစ်လပ်တဲ့ လက်ထောက်ကထိကရာထူးက တစ်သောင်းကျော်ရှိနေပြီး စာမေးပွဲဝင်မယ့် ဆရာ၊ ဆရာမက နှစ်ထောင်နီးပါးသာ ရှိတာမို့ ဖြေဆိုသူအားလုံး ရာထူးတိုးမြှင့်ခံရဖွယ် ရှိပါတယ်။ တက္ကသိုလ်တွေအကြား ဆရာ၊ ဆရာမတွေ ရွှေ့ပြောင်းတဲ့ကိစ္စမှာလည်း မကျေနပ်သူတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါဟာ ဖြေရှင်းရခက်တဲ့ ပြဿနာတခု ဖြစ်ပါတယ်။
သင်ကြားရေးနဲ့ သုတေသနဟာ ဆရာ၊ ဆရာမတွေရဲ့ အဓိကအလုပ်ဖြစ်ပေမယ့် မဆိုင်တဲ့ရုံးအလုပ်တွေ လုပ်တာရှိတယ်လို့ ‘ဇွဲဝဒီထွန်း’ က ဆိုပါတယ်။ ရုံးဝန်ထမ်းတွေ ကွန်ပြူတာ မကျွမ်းကျင်တာကြောင့် ဆရာ၊ ဆရာမတွေ ဝင်ကူရတာမျိုး ရှိပါတယ်။ ရာထူးတိုးမြှင့်တဲ့စနစ်ကို မကျေနပ်သူတွေ များပါတယ်။ အရင်ကတော့ လုပ်သက်ကိုလိုက်ပြီး ရာထူးတိုးပေးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၉ ကစပြီး လုပ်သက်တင်မကပဲ ရေးသားထုတ်ဝေမှုကိုပါ ထည့်တွက်တဲ့အတွက် သုတေသနစာတမ်းကို ငွေပေးပြီး ထုတ်ဝေခိုင်းတာမျိုး ရှိလာတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အရည်အသွေး ကောင်းမွန်လာဖို့အတွက် သင်ကြားရေးနဲ့ သုတေသနလုပ်ငန်းကို အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ရုံးအလုပ်တွေနဲ့ ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ ခွဲခြားထားဖို့ လိုပါတယ်။
မြန်မာ Ph.D ဘွဲ့ရ ဆရာ၊ ဆရာမတွေကို အခြေခံပညာရေးကျောင်းတွေမှာ ကျောင်းအုပ်ကြီးအဖြစ် ခန့်ဖူးတဲ့ အစဉ်အလာလည်း ရှိပါတယ်။ Ph.D ဟာ သုတေသနဘွဲ့ပါ ကျောင်းအုပ်ချုပ်ရေး မဟုတ်ပါဘူး။ ‘မူလတန်းဟာ တက္ကသိုလ်နဲ့ ဘယ်တုန်းကမှ မတူပါဘူး။ အခုတော့ တက္ကသိုလ်ဟာ မူလတန်းနဲ့ တူနေပါပြီ’ လို့ ကွယ်လွန်သူ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာသန်းထွန်းက ၁၉၉၁ မတ်လ (၁၀) ရက်နေ့က ရေးထားတဲ့ မှတ်စုလေးတခုကို သတိရမိပါတယ်။ Ph.D ဘွဲ့ရတိုင်း တက္ကသိုလ်မှာ အလုပ်မရနိုင်ပါဘူး။ လန်ဒန်မှာ ကျနော့်သားနေခဲ့တဲ့ Southfields အစိုးရအထက်တန်းကျောင်းမှာ Ph.D ဘွဲ့ရ ဆရာ (၃) ဦး ရှိပါတယ်။
အင်္ဂလန်က TV အစီအစဉ်တခုရဲ့ ဉာဏ်ကြီးရှင် Master Mind ရွေးပွဲမှာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တဦးရဲ့ သမိုင်းကျွမ်းကျင်ပုံကို အံ့သြမိပါတယ်။ အစီအစဉ်ပြီးတော့မှ ဒီရဲသားက Oxford တက္ကသိုလ်က သမိုင်း Ph.D ဘွဲ့ရ တဦး ဖြစ်နေတာ သိရပါတယ်။ သမိုင်းပါရဂူဘွဲ့ရနဲ့ သင့်တော်တဲ့ အလုပ်မရနိုင်လို့ ရဲတပ်ဖွဲ့ထဲ ဝင်လိုက်ရတဲ့သဘော ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်မှာလည်း Ph.D ဘွဲ့ရသူကို တက္ကသိုလ်က အလုပ်မပေးနိုင်ရင် အခြားအလုပ်တွေကို ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ရပါလိမ့်မယ်။ နိုင်ငံခြားမှာလည်း တက္ကသိုလ် ဆရာ၊ ဆရာမဘဝကနေ ကုမ္ပဏီလောကကို ကူးပြောင်းသွားသူ အများကြီးရှိကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။
==Unicode==
မွနျမာပွညျမှာ တက်ကသိုလျ (၁၆၃) ခု ရှိလာတာဟာ ၁၉၈၈ အရေးတောျပုံရဲ့ ရလဒျတခုလို့ ပွောနိုငျပါတယျ။ ၁၉၈၈ အရေးပေါျတောျပုံ ဖွဈပှားလို့ တက်ကသိုလျအားလုံးကို စဈအစိုးရက (၂) နှဈ ပိတျပဈလိုကျပါတယျ။ နောကျ ၁၉၉၆ အုံကွှမှုနောကျပိုငျးမှာ တက်ကသိုလျတှအေားလုံး (၃) နှဈ ပိတျလိုကျပွနျပါတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျးမှာ ပညာအဆင့ျအတနျး နိမ့ျကလြာပမေယ့ျ တက်ကသိုလျဦးရေ တိုးပှားလာပါတယျ။ ပညာရေးဝနျကွီးဌာန လကျအောကျမှာ တက်ကသိုလျ (၆၆) ခု ရှိပွီး အခွားဝနျကွီးဌာန (၁၂) ခုအောကျမှာ (၉၆) ခု ရှိပါတယျ။ ၁၉၈၈ မှာ တက်ကသိုလျ (၉) မြိုး ရှိခဲ့ရာက စဈအစိုးရလကျထကျမှာ (၃၃) မြိုးအထိ ရှိလာပါတယျ။
တက်ကသိုလျဆရာတှမှော လိုအပျတဲ့ Ph.D ပါရဂူဘှဲ့ကို မွနျမာပွညျမှာ ခြီးမွှင့ျလာတာ အနှဈ (၂၀) ရှိနပေါတယျ။ ၂၀၁၂ ကိုရောကျတော့ တက်ကသိုလျ (၈) ခုမှာ Ph.D ဒေါကျတာဘှဲ့ရသူ (၄၈၉၂) ဦး ရှိလာပါတယျ။ အခုလညျး ဒေါကျတာဘှဲ့အတှကျ ကွိုးပမျးနသေူ (၂၀၅၃) ဦး ရှိကွောငျး သိရပါတယျ။ ဒေါကျတာဘှဲ့ရ ဆရာ၊ ဆရာမမြားလာပမေယ့ျ ရတဲ့လစာနဲ့ အလုပျခှငျအခွအေနကေို မကွိုကျကွဘူးလို့ မန်တလေးက တက်ကသိုလျ ဆရာ၊ ဆရာမ (၂၂၀) ကို စုံစမျးမေးမွနျးခဲ့တဲ့ နညျးပွဆရာမ “ဇှဲဝဒီထှနျး” က ဒီဇငျဘာလ (၁၇) ရကျထုတျ Oxford Teacircle စာစောငျမှာ ရေးထားပါတယျ။
တက်ကသိုလျမှာ ဆရာမက ဆရာထကျမြားနတောဟာ မွနျမာရဲ့ ထူးခွားခကြျတခု ဖွဈပါတယျ။ (၈၆) ရာခိုငျနှုနျးကြောျဟာ အမြိုးသမီးတှေ ဖွဈနပေါတယျ။ နှဈရှညျလမြား တကျရတဲ့ မဟာဝိဇ်ဇာတနျးနဲ့ ပါရဂူတနျးတှကေို စိတျဝငျစားတဲ့ အမြိုးသား အလှနျနညျးပါတယျ။ ဇှဲဝဒီထှနျး မေးမွနျးစုံစမျးတဲ့ တက်ကသိုလျ ဆရာ၊ ဆရာမတှထေဲမှာ (၉၁) ရာခိုငျနှုနျးဟာ အလုပျကြနေပျမှု ရှိကွတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ နစေရာ၊ အိမျယာ၊ ဂုဏျသိက်ခာနဲ့ ပုံမှနျဝငျငှေ ရနတောကို ဆရာ၊ ဆရာမ အမြားစုက သဘောကနြပေုံ ရပါတယျ။ ပညာရေးနဲ့ မဆိုငျတာတှေ လုပျရပမေယ့ျ စာသငျတာ ဝါသနာပါသူဟာ ဆရာ၊ ဆရာမဘဝကို ကြနေပျနှဈသိမ့ျနကွေတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ပါမောက်ခလခ (ကပြျ ၃၇၄,၀၀၀)၊ တှဲဘကျပါမောက်ခ (ကပြျ ၃၄၁,၀၀၀)၊ ကထိက (ကပြျ ၂၇၅,၀၀၀)၊ လကျထောကျကထိက (ကပြျ ၂၇၅,၀၀၀)၊ နညျးပွ (ကပြျ ၂၁၆,၀၀၀) ဖွဈတဲ့လစာတှဟော မိသားစုအတှကျ လုံလောကျတဲ့ဝငျငှေ မဟုတျလို့ မကြနေပျတာ ဖွဈပါတယျ။
နညျးပွနဲ့ သရုပျပွဆရာဟာ တက်ကသိုလျလောကမှာ အနိမ့ျဆုံးအဆင့ျ ဖွဈပါတယျ။ ဒီအဆင့ျကနေ လကျထောကျကထိကရာထူး ရနိုငျဖို့အတှကျ ရေးဖွေ၊ နှုတျဖွစောမေးပှဲ ဖွရေမယျလို့ ပညာရေးဝနျကွီးဌာနက သတျမှတျတာနဲ့ ပတျသကျပွီး မကြနေပျတဲ့ နညျးပွသရုပျပွ ဆရာ၊ ဆရာမတှေ ရှိပါတယျ။ စာမေးပှဲရလဒျကို ဒီလကုနျမှာ သိနိုငျလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျရပါတယျ။ လဈလပျတဲ့ လကျထောကျကထိကရာထူးက တဈသောငျးကြောျရှိနပွေီး စာမေးပှဲဝငျမယ့ျ ဆရာ၊ ဆရာမက နှဈထောငျနီးပါးသာ ရှိတာမို့ ဖွဆေိုသူအားလုံး ရာထူးတိုးမွှင့ျခံရဖှယျ ရှိပါတယျ။ တက်ကသိုလျတှအေကွား ဆရာ၊ ဆရာမတှေ ရှှေ့ပွောငျးတဲ့ကိစ်စမှာလညျး မကြနေပျသူတှေ ရှိပါတယျ။ ဒါဟာ ဖွရှေငျးရခကျတဲ့ ပွူနာတခု ဖွဈပါတယျ။
သငျကွားရေးနဲ့ သုတသေနဟာ ဆရာ၊ ဆရာမတှရေဲ့ အဓိကအလုပျဖွဈပမေယ့ျ မဆိုငျတဲ့ရုံးအလုပျတှေ လုပျတာရှိတယျလို့ ‘ဇှဲဝဒီထှနျး’ က ဆိုပါတယျ။ ရုံးဝနျထမျးတှေ ကှနျပွူတာ မကြှမျးကငြျတာကွောင့ျ ဆရာ၊ ဆရာမတှေ ဝငျကူရတာမြိုး ရှိပါတယျ။ ရာထူးတိုးမွှင့ျတဲ့စနဈကို မကြနေပျသူတှေ မြားပါတယျ။ အရငျကတော့ လုပျသကျကိုလိုကျပွီး ရာထူးတိုးပေးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ၂၀၁၉ ကစပွီး လုပျသကျတငျမကပဲ ရေးသားထုတျဝမှေုကိုပါ ထည့ျတှကျတဲ့အတှကျ သုတသေနစာတမျးကို ငှပေေးပွီး ထုတျဝခေိုငျးတာမြိုး ရှိလာတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အရညျအသှေး ကောငျးမှနျလာဖို့အတှကျ သငျကွားရေးနဲ့ သုတသေနလုပျငနျးကို အုပျခြုပျရေးဆိုငျရာ ရုံးအလုပျတှနေဲ့ ရှငျးလငျးပွတျသားစှာ ခှဲခွားထားဖို့ လိုပါတယျ။
မွနျမာ Ph.D ဘှဲ့ရ ဆရာ၊ ဆရာမတှကေို အခွခေံပညာရေးကြောငျးတှမှော ကြောငျးအုပျကွီးအဖွဈ ခန့ျဖူးတဲ့ အစဉျအလာလညျး ရှိပါတယျ။ Ph.D ဟာ သုတသေနဘှဲ့ပါ ကြောငျးအုပျခြုပျရေး မဟုတျပါဘူး။ ‘မူလတနျးဟာ တက်ကသိုလျနဲ့ ဘယျတုနျးကမှ မတူပါဘူး။ အခုတော့ တက်ကသိုလျဟာ မူလတနျးနဲ့ တူနပေါပွီ’ လို့ ကှယျလှနျသူ ပါမောက်ခ ဒေါကျတာသနျးထှနျးက ၁၉၉၁ မတျလ (၁၀) ရကျနေ့က ရေးထားတဲ့ မှတျစုလေးတခုကို သတိရမိပါတယျ။ Ph.D ဘှဲ့ရတိုငျး တက်ကသိုလျမှာ အလုပျမရနိုငျပါဘူး။ လနျဒနျမှာ ကနြော့ျသားနခေဲ့တဲ့ Southfields အစိုးရအထကျတနျးကြောငျးမှာ Ph.D ဘှဲ့ရ ဆရာ (၃) ဦး ရှိပါတယျ။
အငျ်ဂလနျက TV အစီအစဉျတခုရဲ့ ဉာဏျကွီးရှငျ Master Mind ရှေးပှဲမှာ ရဲတပျဖှဲ့ဝငျတဦးရဲ့ သမိုငျးကြှမျးကငြျပုံကို အံ့သွမိပါတယျ။ အစီအစဉျပွီးတော့မှ ဒီရဲသားက Oxford တက်ကသိုလျက သမိုငျး Ph.D ဘှဲ့ရ တဦး ဖွဈနတော သိရပါတယျ။ သမိုငျးပါရဂူဘှဲ့ရနဲ့ သင့ျတောျတဲ့ အလုပျမရနိုငျလို့ ရဲတပျဖှဲ့ထဲ ဝငျလိုကျရတဲ့သဘော ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာပွညျမှာလညျး Ph.D ဘှဲ့ရသူကို တက်ကသိုလျက အလုပျမပေးနိုငျရငျ အခွားအလုပျတှကေို ဝငျရောကျလုပျကိုငျရပါလိမ့ျမယျ။ နိုငျငံခွားမှာလညျး တက်ကသိုလျ ဆရာ၊ ဆရာမဘဝကနေ ကုမ်ပဏီလောကကို ကူးပွောငျးသှားသူ အမြားကွီးရှိကွောငျး တငျပွလိုကျရပါတယျ။
