ဦးအောင်ခင်ရဲ့ မြန်မာ့အရေး သုံးသပ်ချက်
မြန်မာပြည်တောင်ပိုင်းဖြစ်တဲ့ ပဲခူးတိုင်း၊ မွန်ပြည်နယ်၊ ကရင်ပြည်နယ်နဲ့ တနင်္သာရီတိုင်းတို့ရဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် အခြေအနေကို ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်နေ့က သလွင်တိုင်းမ်သတင်းဌာနက ဖော်ပြပါတယ်။ ကရင်ပြည်နယ်မှာ ဒုက္ခသည် (၉) သောင်းကျော်၊ ပဲခူးတိုင်းမှာ (၃) သောင်းကျော်၊ တနင်္သာရီတိုင်းမှာ (၃၇၀၀) ကျော်ရှိပြီး၊ မွန်ပြည်နယ်မှာတော့ ဒုက္ခသည် (၃၉၀၀) ကျော် ရှိနေပါတယ်။ ဒုက္ခသည်ဦးရေဟာ တိုးပွားနေပါတယ်။ မွန်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ကျိုက်ထိုနဲ့ ဘီးလင်းမှာသာ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ရှိပုံရပါတယ်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ရှိပြီး ကရင်ပြည်နယ်နဲ့ ဆက်နေတာကြောင့် တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေပုံ ရပါတယ်။
မွန်ပြည်နယ်မှာ ဝါအရင့်ဆုံး နိုင်ငံရေးပါတီဟာ မွန်ပြည်သစ်ပါတီပါ။ ၁၉၉၅ ကတည်းက စစ်တပ်နဲ့ အပစ်ရပ်ထားတာမို့ အပစ်ရပ်သက်တမ်း (၂၆) နှစ် ရှိပေမယ့် ရည်မှန်းချက်နဲ့ အလှမ်းဝေးနေပုံ ရပါတယ်။ လက်နက်မကိုင်တဲ့အဖွဲ့ကတော့ မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီ ဖြစ်ပါတယ်။ မွန်အမျိုးသားပါတီနဲ့ မွန်ဒေသလုံးဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီပါတီကို ၂၀၁၉ မှာ ပူးပေါင်းပြီး တည်ထောင်တဲ့ မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်နယ်အမတ် (၆) နေရာ အနိုင်ရရှိတာဟာ မွန်ပြည်သူတွေအတွက် ကြည်နူးစရာ ဖြစ်လာပါတယ်။ ပါတီနှစ်ခု မပူးပေါင်းခင်ကတော့ ကိုယ်စားလှယ် (၃) နေရာသာ ရရှိပါတယ်။
မွန်ပြည်နယ်မှာ နိုင်ငံရေးပါတီအတော်များများ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ကြပေမယ့် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီနဲ့ NLD ကသာ လူထုထောက်ခံမှု အများဆုံး ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် (၂) ပါတီအကြား ပြိုင်ဆိုင်မှုလည်း ပြင်းထန်လာပါတယ်။ NLD ပေါ်လစီမှာ တိုင်းရင်းသားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး၊ ပီပီပြင်ပြင် ဖော်ပြတာ မရှိလို့၊ ကိုယ့်ပါတီနိုင်အောင်လုပ်ပြီး ကိုယ့်လမ်းကိုယ်သွားရမယ်လို့ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ဒုဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ချမ်းတွဲ့က ဆိုပါတယ်။ ပါတီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်တင်အောင်ကတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလက ကွယ်လွန်သွားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီနဲ့ ပူးတွဲဆောင်ရွက်ဖို့ သဘောတူတာကြောင့် မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီဟာ မညီမညွတ် ဖြစ်လာပါတယ်။ ဗဟိုကော်မတီဝင် အများစုမဲနဲ့ ပူးတွဲလုပ်ကိုင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်တာမို့ ကျန်ဗဟိုကော်မတီဝင် သုံးပုံ-တပုံကျော်က ပါတီမှ နုတ်ထွက်စာ တင်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရကို ထောက်ခံသူနဲ့ စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံသူ စသဖြင့် အုပ်စု (၂) မျိုး ရှိလာပါတယ်။
မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီခေါင်းဆောင် (၂) ဦးကို စစ်ကောင်စီက နေရာပေးပါတယ်။ တဦးကို ဗဟိုအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဝင်အဖြစ် လက်ခံပြီး၊ ကျန်တဦးကို ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဝင်အဖြစ် သတ်မှတ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဝင် ဖြစ်လာပြီး မကြာမီ မော်လမြိုင်-ဘီလူးကျွန်းတံတားကို ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းတံတားကနေ သံလွင်တံတားလို့ အမည်ပြောင်းလိုက်ပါတယ်။ မွန်လူထုကတော့ ရာမညလို့ အမည်ပေးချင်ပါတယ်။ မွန်တိုင်းရင်းသားတွေဟာ သဘောထားအမျိုးမျိုး ကွဲပြားနေပေမယ့် ဖယ်ဒရယ်နိုင်ငံ ထူထောင်ရေးဆိုတဲ့ ဘုံရည်မှန်းချက် ခိုင်ခိုင်မာမာ ရှိဖို့လိုတယ်လို့ မွန်အမျိးသမီး ကွန်းဝုဒ် Kun Wood က နိုဝင်လာလ (၂) ရက်နေ့ထုတ် Transnational Institute စာစောင်မှာ ဝေဖန်သုံးသပ်ထားပါတယ်။
မွန်နိုင်ငံရေးပါတီကြီး (၂) ခု ပူးပေါင်းပြီး၊ မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီ တည်ထောင်နိုင်တာကို အနာဂတ်ဖယ်ဒရယ်နိုင်ငံရဲ့ အခြေခံအုတ်မြစ်အဖြစ် မွန်ပြည်သူတွေ ယုံကြည်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခက်အခဲမျိုးစုံကို ကျော်လွှာပြီး ကွဲပြားနေတဲ့အုပ်စုတွေကို စုစည်းနိုင်တဲ့အတွက် မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီ ပေါ်ထွက်လာတာပါ။ ဒါကြောင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲဟာ မွန်နိုင်ငံရေးကို ဂုဏ်သရေတိုးစေတယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မွန်နိုင်ငံရေးဟာ ဂုဏ်သိက္ခာ ကျဆင်းရပြန်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့အတွက် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီက နုတ်ထွက်သွားသူ အများအပြား ရှိလာပါတယ်။ စစ်ကောင်စီနဲ့ လက်တွဲတာကို မှန်တယ်ထင်တဲ့ အုပ်စုနဲ့ မှားတယ်ထင်တဲ့အုပ်စု ကွဲပြားသွားပါတယ်။ စည်းလုံးညီညွှတ်ရမယ့်အချိန်မှာ ကွဲပြဲကုန်တာဟာ အားနည်းချက် ဖြစ်ပါတယ်။
မွန်ပြဿနာ မွန်ဖြေရှင်းရေးနဲ့ စစ်တပ်မကြီးစိုးရေးကို မွန်လူထုက လိုလားပါတယ်။ ဒါကြောင့် မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီဟာ ဘယ်အတွက်ကြောင့် စစ်ကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းနေတယ်ဆိုတာကို မစဉ်းစားတတ်အောင် ဖြစ်နေကြပါတယ်။ ကိုဗစ်ရောဂါဒဏ်နဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းတဲ့ဒဏ်ကြောင့် မွန်ပြည်နယ်မှာ လူမှုစီးပွားရေးအခြေအနေ ယိုယွင်းပျက်စီးနေပါတယ်။ CDM အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုကြောင့် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍမှာလည်း ယိုယွင်းနေပါတယ်။ စစ်ကောင်စီလက်ထက် မွန်ပြည်သူတွေ ဒုက္ခရောက်နေတာကို စစ်ကောင်စီနဲ့ လက်တွဲနေတဲ့ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီလည်း ဘာမှမတတ်နိုင်ပါဘူး။
ဒါကြောင့် လက်ရှိ မွန်နိုင်ငံရေးအခြေအနေဟာ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ တည်ထောင်စဉ်အချိန်မျိုး ပြန်ရောက်နေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ အခြားတိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ လက်တွဲပြီး ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ တည်ထောင်မယ်ဆိုရင် အရင်ဆုံး မွန်စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို တည်ဆောင်နိုင်ရပါလိမ့်မယ်။ အခုတော့ မွန်ညီညွတ်ရေးဟာ အလှမ်းဝေးနေပုံ ရပါတယ်။ မွန်လူမျိုး မကွယ်ပျောက်ရေးနဲ့ ဖိနှိပ်မှုက ကင်းလွတ်ရေးကို အာမခံဖို့ မွန်လူထုမှာရော မွန်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှာရော တာဝန်ရှိကြောင်း မွန်အမျိုးသမီး သုတေသီ၊ ကွန်းဝုဒ် Kun Wood က သုံးသပ်ထားပါတယ်။
== Unicode ===
ဦးအောငျခငျရဲ့ မွနျမာ့အရေး သုံးသပျခကြျ
မွနျမာပွညျတောငျပိုငျးဖွဈတဲ့ ပဲခူးတိုငျး၊ မှနျပွညျနယျ၊ ကရငျပွညျနယျနဲ့ တနငျ်သာရီတိုငျးတို့ရဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျ အခွအေနကေို ဇနျနဝါရီလ (၂) ရကျနေ့က သလှငျတိုငျးမျသတငျးဌာနက ဖောျပွပါတယျ။ ကရငျပွညျနယျမှာ ဒုက်ခသညျ (၉) သောငျးကြောျ၊ ပဲခူးတိုငျးမှာ (၃) သောငျးကြောျ၊ တနငျ်သာရီတိုငျးမှာ (၃၇၀၀) ကြောျရှိပွီး၊ မှနျပွညျနယျမှာတော့ ဒုက်ခသညျ (၃၉၀၀) ကြောျ ရှိနပေါတယျ။ ဒုက်ခသညျဦးရဟော တိုးပှားနပေါတယျ။ မှနျပွညျနယျမွောကျပိုငျး ကြိုကျထိုနဲ့ ဘီးလငျးမှာသာ စဈဘေးဒုက်ခသညျ ရှိပုံရပါတယျ။ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျရှိပွီး ကရငျပွညျနယျနဲ့ ဆကျနတောကွောင့ျ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားနပေုံ ရပါတယျ။
မှနျပွညျနယျမှာ ဝါအရင့ျဆုံး နိုငျငံရေးပါတီဟာ မှနျပွညျသဈပါတီပါ။ ၁၉၉၅ ကတညျးက စဈတပျနဲ့ အပဈရပျထားတာမို့ အပဈရပျသကျတမျး (၂၆) နှဈ ရှိပမေယ့ျ ရညျမှနျးခကြျနဲ့ အလှမျးဝေးနပေုံ ရပါတယျ။ လကျနကျမကိုငျတဲ့အဖှဲ့ကတော့ မှနျညီညှှတျရေးပါတီ ဖွဈပါတယျ။ မှနျအမြိုးသားပါတီနဲ့ မှနျဒသေလုံးဆိုငျရာ ဒီမိုကရစေီပါတီကို ၂၀၁၉ မှာ ပူးပေါငျးပွီး တညျထောငျတဲ့ မှနျညီညှှတျရေးပါတီ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ ပွညျနယျအမတျ (၆) နရော အနိုငျရရှိတာဟာ မှနျပွညျသူတှအေတှကျ ကွညျနူးစရာ ဖွဈလာပါတယျ။ ပါတီနှဈခု မပူးပေါငျးခငျကတော့ ကိုယျစားလှယျ (၃) နရောသာ ရရှိပါတယျ။
မှနျပွညျနယျမှာ နိုငျငံရေးပါတီအတောျမြားမြား ရှေးကောကျပှဲ ဝငျကွပမေယ့ျ မှနျညီညှတျရေးပါတီနဲ့ NLD ကသာ လူထုထောကျခံမှု အမြားဆုံး ရပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ (၂) ပါတီအကွား ပွိုငျဆိုငျမှုလညျး ပွငျးထနျလာပါတယျ။ NLD ပေါျလစီမှာ တိုငျးရငျးသားနဲ့ ပတျသကျပွီး၊ ပီပီပွငျပွငျ ဖောျပွတာ မရှိလို့၊ ကိုယ့ျပါတီနိုငျအောငျလုပျပွီး ကိုယ့ျလမျးကိုယျသှားရမယျလို့ မှနျညီညှတျရေးပါတီ ဒုဥက်ကဋ်ဌ နိုငျခမြျးတှဲ့က ဆိုပါတယျ။ ပါတီဥက်ကဋ်ဌ နိုငျတငျအောငျကတော့ လှနျခဲ့တဲ့ အောကျတိုဘာလက ကှယျလှနျသှားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အာဏာသိမျးစဈကောငျစီနဲ့ ပူးတှဲဆောငျရှကျဖို့ သဘောတူတာကွောင့ျ မှနျညီညှှတျရေးပါတီဟာ မညီမညှတျ ဖွဈလာပါတယျ။ ဗဟိုကောျမတီဝငျ အမြားစုမဲနဲ့ ပူးတှဲလုပျကိုငျဖို့ ဆုံးဖွတျတာမို့ ကနြျဗဟိုကောျမတီဝငျ သုံးပုံ-တပုံကြောျက ပါတီမှ နုတျထှကျစာ တငျကွပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အမြိုးသားညီညှှတျရေးအစိုးရကို ထောကျခံသူနဲ့ စဈကောငျစီကို ထောကျခံသူ စသဖွင့ျ အုပျစု (၂) မြိုး ရှိလာပါတယျ။
မှနျညီညှှတျရေးပါတီခေါငျးဆောငျ (၂) ဦးကို စဈကောငျစီက နရောပေးပါတယျ။ တဦးကို ဗဟိုအုပျခြုပျရေးကောငျစီဝငျအဖွဈ လကျခံပွီး၊ ကနြျတဦးကို ပွညျနယျအုပျခြုပျရေးကောငျစီဝငျအဖွဈ သတျမှတျပါတယျ။ စဈကောငျစီဝငျ ဖွဈလာပွီး မကွာမီ မောျလမွိုငျ-ဘီလူးကြှနျးတံတားကို ဗိုလျခြုပျအောငျဆနျးတံတားကနေ သံလှငျတံတားလို့ အမညျပွောငျးလိုကျပါတယျ။ မှနျလူထုကတော့ ရာမညလို့ အမညျပေးခငြျပါတယျ။ မှနျတိုငျးရငျးသားတှဟော သဘောထားအမြိုးမြိုး ကှဲပွားနပေမေယ့ျ ဖယျဒရယျနိုငျငံ ထူထောငျရေးဆိုတဲ့ ဘုံရညျမှနျးခကြျ ခိုငျခိုငျမာမာ ရှိဖို့လိုတယျလို့ မှနျအမြိးသမီး ကှနျးဝုဒျ Kun Wood က နိုဝငျလာလ (၂) ရကျနေ့ထုတျ Transnational Institute စာစောငျမှာ ဝဖေနျသုံးသပျထားပါတယျ။
မှနျနိုငျငံရေးပါတီကွီး (၂) ခု ပူးပေါငျးပွီး၊ မှနျညီညှှတျရေးပါတီ တညျထောငျနိုငျတာကို အနာဂတျဖယျဒရယျနိုငျငံရဲ့ အခွခေံအုတျမွဈအဖွဈ မှနျပွညျသူတှေ ယုံကွညျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အခကျအခဲမြိုးစုံကို ကြောျလှှာပွီး ကှဲပွားနတေဲ့အုပျစုတှကေို စုစညျးနိုငျတဲ့အတှကျ မှနျညီညှှတျရေးပါတီ ပေါျထှကျလာတာပါ။ ဒါကွောင့ျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲဟာ မှနျနိုငျငံရေးကို ဂုဏျသရတေိုးစတေယျလို့ ပွောကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ စဈအာဏာသိမျးမှုကွောင့ျ မှနျနိုငျငံရေးဟာ ဂုဏျသိက်ခာ ကဆြငျးရပွနျပါတယျ။ စဈကောငျစီနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျတဲ့အတှကျ မှနျညီညှတျရေးပါတီက နုတျထှကျသှားသူ အမြားအပွား ရှိလာပါတယျ။ စဈကောငျစီနဲ့ လကျတှဲတာကို မှနျတယျထငျတဲ့ အုပျစုနဲ့ မှားတယျထငျတဲ့အုပျစု ကှဲပွားသှားပါတယျ။ စညျးလုံးညီညှှတျရမယ့ျအခြိနျမှာ ကှဲပွဲကုနျတာဟာ အားနညျးခကြျ ဖွဈပါတယျ။
မှနျပွူနာ မှနျဖွရှေငျးရေးနဲ့ စဈတပျမကွီးစိုးရေးကို မှနျလူထုက လိုလားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မှနျညီညှှတျရေးပါတီဟာ ဘယျအတှကျကွောင့ျ စဈကောငျစီနဲ့ ပူးပေါငျးနတေယျဆိုတာကို မစဉျးစားတတျအောငျ ဖွဈနကွေပါတယျ။ ကိုဗဈရောဂါဒဏျနဲ့ စဈအာဏာသိမျးတဲ့ဒဏျကွောင့ျ မှနျပွညျနယျမှာ လူမှုစီးပှားရေးအခွအေနေ ယိုယှငျးပကြျစီးနပေါတယျ။ CDM အာဏာဖီဆနျရေး လှုပျရှားမှုကွောင့ျ ကနြျးမာရေးကဏ်ဍမှာလညျး ယိုယှငျးနပေါတယျ။ စဈကောငျစီလကျထကျ မှနျပွညျသူတှေ ဒုက်ခရောကျနတောကို စဈကောငျစီနဲ့ လကျတှဲနတေဲ့ မှနျညီညှတျရေးပါတီလညျး ဘာမှမတတျနိုငျပါဘူး။
ဒါကွောင့ျ လကျရှိ မှနျနိုငျငံရေးအခွအေနဟော မှနျညီညှတျရေးပါတီ တညျထောငျစဉျအခြိနျမြိုး ပွနျရောကျနပွေီလို့ ဆိုပါတယျ။ အခွားတိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ လကျတှဲပွီး ဖယျဒရယျဒီမိုကရစေီနိုငျငံ တညျထောငျမယျဆိုရငျ အရငျဆုံး မှနျစညျးလုံးညီညှတျရေးကို တညျဆောငျနိုငျရပါလိမ့ျမယျ။ အခုတော့ မှနျညီညှတျရေးဟာ အလှမျးဝေးနပေုံ ရပါတယျ။ မှနျလူမြိုး မကှယျပြောကျရေးနဲ့ ဖိနှိပျမှုက ကငျးလှတျရေးကို အာမခံဖို့ မှနျလူထုမှာရော မှနျခေါငျးဆောငျပိုငျးမှာရော တာဝနျရှိကွောငျး မှနျအမြိုးသမီး သုတသေီ၊ ကှနျးဝုဒျ Kun Wood က သုံးသပျထားပါတယျ။
