နဂိုကတည်းက သိပ်လွတ်လပ်မှု မရှိခဲ့တဲ့ မြန်မာမီဒီယာလောကဟာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစပြီး ပိုမိုအခက်ကြုံလာရပါတယ်။ မီဒီယာကို ခြိမ်းခြောက်ထိန်းချုပ်တာဟာ ဘယ်သူတွေအတွက်၊ ဘယ်လို အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်ပါသလဲ၊ ဦးကျော်ဇံသာ, ကို မသိင်္ဂ ီထိုက်က မေးမြန်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ အန်ကယ်ဦးကျော်ဇံသာ မင်္ဂလာပါရှင့်။ ဒီတပတ်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက မီဒီယာတွေ ကြုံနေရတဲ့ အခက်အခဲ၊ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အရင်ဆုံးမေးချင်ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက်မှာ မီဒီယာတွေ ကြုံနေရတဲ့ အခြေအနေဆိုးကြီး အတိုင်းအတာက ဘယ်လောက်များ ဆိုးနေပါပြီလဲ။
ဖြေ ။ ။ အရင်ကတည်းက သိပ်မကောင်းခဲ့တဲ့ အခြေအနေဟာ အခုအခါမှာ အများကြီးပိုဆိုးသွားပါတယ်။ စစ်အာဏာမသိမ်းခင်ကလဲ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မီဒီယာအခြေအနေက သိပ်ကောင်းလှတယ် မဟုတ်ပါဘူး။ မီဒီယာသမားတချို့ဟာ အကြည်ညိုပျက်စေမှုကြောင့် အရေးယူခံနေရတာ၊ တရားတဘောင် ရင်ဆိုင်နေရသူတွေ အများကြီး ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို မကောင်းတဲ့ အခြေအနေကနေ အခုဆိုရင် ဆိုးဝါးတဲ့ အခြေအနေအထိ ရောက်ရှိသွားပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လောက်ဆိုးသလဲဆိုရင် သတင်းသမားတွေ၊ မီဒီယာသမားတွေအတွက် အန္တရာယ်ရောက်လာတဲ့အထိ စိုးရိမ်ရတဲ့ အခြေအနေပါ။ မီဒီယာတိုက်တချို့ အပိတ်ခံရတယ်။ သတင်းသမားတချို့ဟာ တိုင်းပြည်ထဲမှာ မနေရဲဘဲနဲ့ ထွက်ပြေးနေရတယ်။ ဖမ်းဆီးခံထားရတာလဲ အများကြီး ရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံသား သတင်းသမားတွေသာမက၊ နိုင်ငံခြားသားသတင်းသမားတွေကိုလည်း ဖမ်းတယ်။ ဂျပန်သတင်းထောက်ကိုတော့ ပိုက်ဆံမျက်နှာကြောင့် ပြန်ပြီးတော့ လွှတ်ပေးလိုက်တယ်။ ငွေမျက်နှာကြောင့်။ အတော့်ကို ဆိုးဝါးနေတဲ့ အခြေအနေလို့ ပြောရလိမ့်မယ်။
မေး ။ ။ အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ တပ်မတော်ဘက်က အတော်လေး မီဒီယာတွေပေါ်မှာ ဖိနှိပ်နေပါတယ်။ ဒါက ဘာရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ နှိပ်ကွက်ထားနေရပါလဲ အန်ကယ်။
ဖြေ ။ ။ တခွန်တည်းနဲ့ အတိုဆုံးဖြေရရင် “ကြောက်လို့” ဖြစ်တယ်။ သူတို့ မီဒီယာတွေကို ကြောက်တယ်။ မီဒီယာတွေကို ဘာကြောင့် ကြောက်လဲဆိုတော့ မီဒီယာတွေက အမှန်ကိုပြောတယ်။ ဆိုတော့ စစ်အာဏာသိမ်းထားတဲ့ စစ်ကောင်စီက တရားဥပဒေကို မလိမ့်တပတ် လုပ်ပြီးတော့၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ချိုးဖောက်ပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့အညီ တက်လာတယ်လို့ ပြောတယ်။ လူထုရဲ့ ဆန့်ကျင်မှုကို ဒီအထိ မျှော်လင့်ခဲ့ပုံ မရဘူး။ သူတို့ ထိန်းမနိုင်၊ သိမ်းမရတဲ့အထိ လူတွေက ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ဆန့်ကျင်လာကြတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒါကို ရင်ဆိုင်လို့ မရဘူး။ ဒီအခြေအနေကို မီဒီယာတွေက ပြောတယ် - အဲဒီအမှန်တရားကို။ ဆိုတော့ ဒီအမှန်တရားနဲ့ သူတို့ရင်ဆိုင်ရမှာကို ကြောက်တယ်။ မီဒီယာကို ကြောက်တယ်။ အဓိကအားဖြင့် ဒါကြောင့် နှိပ်ကွပ်နေခြင်း ဖြစ်တယ်ဆိုရင်တော့ အမှန်ဆုံးပါပဲ။
မေး ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ အဲဒီတော့ သူတို့ရည်ရွယ်ချက်က ပေါက်မြောက်ပါသလား။ သူတို့ ရည်ရွယ်တဲ့ အတိုင်းအတာရလဒ်ကော ဖြစ်လာပါသလားရှင့်။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်တော့ မဖြစ်လာနိုင်ပါဘူး။ ပိုပြီးဆိုးရွားသွားပါတယ်။ သူတို့က ဒီအမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်းအားဖြင့် လူတွေက မသိဘူး။ သူတို့လုပ်နေတာတွေ၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက သူတို့လုပ်နေတာတွေ ဘယ်လောက်ဆိုးတယ်ဆိုတာကို မသိဘူးဆိုတော့ သူတို့သိက္ခာဟာ အတော်လေးတက်နေလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်တယ်။ သို့သော် မီဒီယာတွေကို ဒီလိုဆိုးဆိုးရွားရွား နှိပ်ကွက်လိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့် သူတို့ရဲ့ Image ပုံရိပ်ဟာ ပိုမိုလို့ ကျဆင်းသွားပါတယ်။ တိုင်းပြည်မှာ ဖြစ်နေတာတွေကို မီဒီယာတွေကို နှိပ်ကွပ်နေပေမယ့်လဲ နိုင်ငံတကာကတော့ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ သိနေကြပါတယ်။ ဒီကနေ့မှာ မီဒီယာဆိုတာကတော့ ပါးစပ်ပေါက်ပေါင်းများစွာ ရှိနေတယ်လို့ ပြောရပါလိမ့်မယ်။ Channel မျိုးစုံနဲ့ သတင်းတွေက နိုင်ငံတကာအထိ ပျံ့နံှ့နေတာဆိုတော့ ဘယ်လိုမှ ပိတ်လို့လဲ မရနိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် သူတို့ရဲ့ ရည်မှန်းချက် မအောင်မြင်ပါဘူးလို့ပဲ ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ မီဒီယာတွေ အတိုင်းအတာတခုအထိ လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ခွင့်ရတဲ့ သက်တမ်းကလဲ အတော်လေးနုပါသေးတယ်။ ဆိုတော့ မီဒီယာတွေက မခိုင်မာသေးတာကရော ပြဿနာတခုများ ဖြစ်နေပါလား ဒီအခြေအနေမှာ။
ဖြေ ။ ။ မခိုင်မာတာလဲ အရေးကြီးတဲ့ ပြဿနာတခုပါပဲ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အရပ်သားအစိုးရကိုလည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင် သူတို့ကလဲ မီဒီယာ ခိုင်မာအောင် မလုပ်ပေးခဲ့တာ။ အခု သူတို့အခက်ကြုံရတဲ့အခါ မီဒီယာကို သူတို့သိပ်အားကိုးရပါတယ်။ သူတို့အားထားလာတယ်။ သို့သော် မီဒီယာကို သူတို့ကိုယ်တိုင် ခိုင်မာအောင် မလုပ်ပေးခဲ့ဘူး။ သူတို့ခေတ်မှာလဲ မီဒီယာဟာ သိပ်ပြီးတော့ အမှန်တရားကို ဒဲ့ဒိုးပြောခွင့် မရခဲ့ဘူးလို့ ပြောရပါလိမ့်မယ်။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ လက်ရှိအခြေအနေမှာက တပ်မတော်ဘက်ကလဲ အတော်လေး နှိပ်ကွပ်နေပါတယ်။ ဆိုတော့ မီဒီယာတွေနဲ့ တပ်မတော်ဘက်ကိုပဲ ဘက်လိုက်ပြီးတော့ ရပ်တည်ရမလား။ ဒါမှမဟုတ် စစ်အာဏာရှင်စနစ် တွန်းလှန်တော်လှန်နေသူတွေဘက်ကပဲ ရပ်တည်သင့်သလား။ တဘက်ဘက်မှာ ပြတ်ပြတ်သားသား ရပ်တည်လိုက်လို့ သင့်တော်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်ကတော့ မီဒီယာက ဘက်လိုက်ချင်တဲ့ဘက်ကို သူတို့လိုက်နိုင်ပါတယ်။ သူတို့သဘောထားပဲ။ ဒါပေမဲ့လဲ အမှန်တရားကိုတော့ အခြေခံရမယ်။ အချက်အလက်ကိုတော့ အမှန်တိုင်း ပြောရမယ်။ အချက်အလက်ကိုတော့ fabricate တိုးချဲ့ပုံကြီးချဲ့ပြီးတော့ လုပ်ကြံချဲ့ထွင်ပြီးတော့ တမင်တကာတော့ လုပ်မပြောနဲ့ ဖြစ်နေရင် ဖြစ်နေတဲ့အတိုင်း ပြောပါ။ အဲဒီအပေါ် ဝေဖန်သုံးသပ်တာကတော့ တပိုင်းလို့တော့ ပြောချင်ပါတယ်။ မီဒီယာဘက်လိုက်မှုဆိုတာလဲ ဒီနိုင်ငံမှာလဲ ရီပတ်ဘလင်ကန်ဘက်ပါတဲ့ မီဒီယာ၊ ဒီမိုကရက်တစ်ဘက်ပါတဲ့ မီဒီယာ စသည်ဖြင့် ရှိကြတယ်။ သူတို့ဆန္ဒနဲ့ သူတို့ ရပ်တည်ကြတယ်။ သို့သော်လဲ သူတို့က အခြေခံအချက်အလက်ကိုတော့ မှန်အောင်ပြောရမှာ ဖြစ်တယ်။ အဖြူကို အမည်းလို့တော့ ပြောလို့မရဘူး။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလဲ အခုဆိုရင် အာဏာပိုင်တွေက ဖန်တီးထားတဲ့ မီဒီယာတွေ။ သူတို့ဘက်ကို လိုက်ပြောနေတဲ့ မီဒီယာတွေကိုလည်း ကြားရပါတယ်။ ဒါကိုလဲ ကျနော်ကတော့ အပြစ်လို့တော့ မပြောလိုဘူး။ သူတို့လဲပဲ သူတို့ရပ်တည်ချက်နဲ့ ရပ်တည်နိုင်တယ်။ သို့သော်လဲပဲ အမှန်တရားကိုတော့ အခြေခံပြီးတော့ သုံးသပ်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ အချက်အလက်ကိုတော့ အမှန်အတိုင်း ပြောရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိက အဲဒါအရေးကြီးဆုံးလို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီမှာလဲ မလွဲမသွေကြုံရတာက လူထုရဲ့ မချင့်မရဲ ဖြစ်မှုလို့ ပြောရမလား မသိပါဘူး။ မီဒီယာတွေဟာ သူတို့လိုလားသလို့ မဖော်ပြ၊ မတင်ပြဘူးဆိုရင်လဲ ဒါဟာ ဟိုဘက်ဒီဘက် ဝေဖန်ဆဲဆို တိုက်ခိုက်တာတွေကို မီဒီယာသမားတွေ ကြုံတွေ့နေရတော့ လူထုရဲ့သဘောထားက မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်အပေါ် ဘယ်လောက်အရေးပါပါသလဲ။ ဘယ်လောက်စကားပြောပါသလဲရှင့်။
ဖြေ ။ ။ သိပ်အရေးကြီးပါတယ်။ တကယ်တော့ အမှန်တရားဆိုတာ ခါးသည်းပါတယ်။ လူတိုင်းဟာ လက်မခံနိုင်ပါဘူး။ လူထုကိုယ်တိုင်က တဘက်ဘက်ကို ပါနေကြတဲ့အခါမှာ ကိုယ့်ဘက်နဲ့ အတွေးအခေါ် Idea မတူ၊ အယူအဆချင်း မတူတဲ့ မီဒီယာကို ဆဲကြမှာပဲ။ ကျနော်တို့ မကြာခဏ ကြုံနေရတဲ့အတိုင်းပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ ကျနော်ပြောချင်တာကတော့ ကျနော်တို့ VOA တည်ထောင်စကတည်းက ပြောလာခဲ့တဲ့ စကားတခွန်းပါပဲ - ကျနော်တို့ကတော့ တိုင်းပြည်အတွက်၊ ကျနော်တို့အတွက် ကောင်းတဲ့သတင်း ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်၊ မကောင်းတဲ့သတင်းလဲ ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ ဒါပေမဲ့ အမှန်ကိုတော့ ပြောမှာပဲ။ ကြိုက်တာမကြိုက်တာကတော့ သူတို့ရဲ့အပိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ဝေဖန်တဲ့၊ ရှုတ်ချတဲ့အဆင့်မဟုတ်ဘူး ဆဲဆို၊ မိုက်မိုက်ရိုင်းရိုင်းကို ဆဲဆိုကြတာပဲ။ သူတို့ပြောဆိုပိုင်ခွင့်၊ ဆဲချင်လဲဆဲဆိုခွင့်ရှိတော့ ဆဲပါစေလို့ပဲ ခံယူပါတယ်။ အရေးကြီးတာက ကျနော်တို့ မီဒီယာသမားတွေ အရေခွံထူဖို့ပဲ အရေးကြီးတယ်။ မီဒီယာသမား ပီသဖို့၊ မီဒီယာအပေါ် သစ္စာရှိဖို့။ အမှန်တရားအပေါ် သစ္စာရှိဖို့ အဓိကအားဖြင့် အချက်အလက်တွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အမှန်တရားကို အခြေခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အခုဆိုလို့ရှိရင် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ စစ်တပ်က မီဒီယာတွေပေါ် အတော်လေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖိနှိပ်နေပါတယ်။ ဆိုတော့ အာဏာသိမ်းမှု မတိုင်မီ အစောပိုင်းကာလလောက် မီဒီယာတွေ လုပ်ပိုင်ခွင့် မရတော့ပါဘူး။ ဆိုတော့ ပြည်သူတွေအတွက် ဒါက နစ်နာမှုများ ဖြစ်လာပါပြီလားရှင့်။
ဖြေ ။ ။ နစ်နာပါတယ်။ မီဒီယာတွေကသာ မရေးရတော့ဘူးဆိုရင် ပြည်သူတွေဟာ အမှန်တရားကိုပဲ သိခွင့်ရတော့မယ်ဆိုတော့ အခုမီဒီယာတွေကို ပိတ်ပင်လိုက်တယ်။ မီဒီယာတွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပြောခွင့်မရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့် ပြည်သူလူထုက ဘယ်အချက်အလက်ကို မှီခိုပြီးတော့ မူတည်ပြီးတော့ ဆုံးဖြတ်ကြမလဲ။ သူတို့အတွက်လဲ အခက်အခဲ ကြုံရပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ တဆက်တည်း ပြောချင်တာက မီဒီယာတွေကို ပိတ်ပင်ခြင်းသည်၊ မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခြင်းသည် လူထုသာသည် ဆုံးရှုံးတာ မဟုတ်ပါဘူး။ အာဏာပိုင်တွေလည်း ဆုံးရှုံးတာပဲ။ မီဒီယာတွေ မရှိဘူးဆိုရင် သူတို့ပြောတာကို ဘယ်သူမှ မယုံဘူး။ ဆိုတော့ သူတို့ဟာ အမှန်တကယ် လုပ်ပေအုံးတော့၊ မှန်ရာကို ပြောပါမယ်ဆိုအုံးတော့ သူတို့စကားကို ဘယ်သူယုံမှာလဲ။ ပွင့်လင်းလွတ်လပ်တဲ့ မီဒီယာမရှိရင် ဘယ်လိုမှ မယုံနိုင်ကြဘူး။ သူတို့လည်း ဆုံးရှုံးတာပဲ။ သူတို့စကားကို ပြည်တွင်းမှာလဲ နားပေါက်အောင် မပြောနိုင်ဘူး။ နိုင်ငံတကာကိုလည်း နားပေါက်အောင် ယုံကြည်အောင် မီဒီယာကတဆင့် ပြောရမှာ ဖြစ်တယ်။ မီဒီယာလက်နက်ကို သူတို့အသုံးမချနိုင်ဘူး။ ယန္တရားကို အသုံးမချနိုင်ဘူးဆိုတော့ ပြည်သူလူထု ဆုံးရှုံးသလို၊ အာဏာပိုင်တွေလည်း ဆုံးရှုံးတယ်လို့ ပြောရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မီဒီယာ ဖိနှိပ်မှုဟာ ခေတ်အဆက်ဆက် ဖြစ်လာပါပြီ။ ပိုပြီးပိုပြီးတော့ ပြင်းထန်လာနေပါတယ်။ ဆိုတော့ မီဒီယာဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်ဆိုတဲ့ နေရာကို ရောက်လာနိုင်ပါ့အုံးမလား။ ဖြစ်လာနိုင်ပါမလား။
ဖြေ ။ ။ သိပ်အလှမ်းဝေးပါတယ်။ မီဒီယာဟာ စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်ဆိုတာ တကယ်တော့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေအတွက် ပြောတဲ့ ကိစ္စသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေမှာ အစိုးရက မဏ္ဍိုင် (၃) ရပ် ရှိတယ်။ တရားစီရင်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ စီမံခန့်ခွဲရေး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုပြီးတော့ အပိုင်း (၃) ပိုင်း ရှိတယ်။ ဆိုတော့ မီဒီယာက ဒီ (၃) ပိုင်းလုံးကို ထိန်းကွပ်ပေးတယ်။ ညှိနှိုင်းပေးတယ်။ စောင့်ကြည့်ပေးတဲ့အတွက် သူကို စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်လို့ တင်စားပြီးတော့ တချို့က အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ကြပါတယ်။ တခြားသော အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွေလည်း ရှိတာပေါ့။ ဥပမာအားဖြင့် ပြည်သူလူထုရဲ့ အယူအဆကို တည်ဆောက်ဖို့အတွက် မီဒီယာက ပံ့ပိုးပေးတယ်။ မီဒီယာပေါ် အခြေခံပြီးတော့ မီဒီယာတွေရဲ့ ပေးပို့တဲ့သတင်းအချက်အလက်တွေပေါ် အခြေခံပြီးတော့ ပြည်သူလူထုက မူဝါဒတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အယူအဆတခုကို သူတို့ဖန်တီးလာတယ်။ ဖော်ထုတ်လာတယ် စသည်ဖြင့် အဲဒီလိုမျိုးကြောင့် မီဒီယာဟာ သိပ်အရေးပါတဲ့ မဏ္ဍိုင်ကြီးတရပ်အဖြစ် တင်စားပြီး ပြောကြတာလည်း ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလိုဖြစ်ဖို့အတွက် မီဒီယာကို တန်းဖိုးထားတတ်ဖို့ သိပ်လိုပါတယ်။ အာဏာပိုင်တွေက တန်းဖိုးထားသလို၊ ပြည်သူလူထုကလဲ တန်းဖိုးထားဖို့ သိပ်လိုပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံကြီးတွေမှာတော့ အစိုးရက မူဝါဒအသစ်၊ သူတို့ရဲ့ သဘောထားတွေကို ပထမဦးဆုံး ပြည်သူလူထုကို ချခင်းပြချင်တယ်ဆိုရင် မီဒီယာကတဆင့် ပြောကြတာပါပဲ။ ဥပမာ ဟိုတုန်းက BBC မှာဆိုရင် Mr. David Frost - အခုတော့ ဆုံးသွားပါပြီ။ Breakfast with Frost ဆိုတာကို လုပ်ပါတယ်။ တကယ့် သတင်းအတွက် အရေးကြီးတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ Newsmakers ဝန်ကြီးချုပ်လို ပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ တနင်္ဂနွေမနက်တိုင်း တွေ့ဆုံပြီးတော့ အင်တာဗျူးလုပ်တယ်။ အဲဒီအခါမှာ တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်တွေကလည်း သူတို့ ထုတ်ပြန်ချင်တဲ့ Break လုပ်ချင်တဲ့ သတင်းတွေကို အဲဒီအစီအစဉ်မှာ ပြောကြတယ်။ သိပ်အရေးပါတဲ့ အစီအစဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဟိုတုန်းက လုပ်ခဲ့တဲ့ နမူနာတခုကို ပြောတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာကတော့ အစိုးရနဲ့ တာဝန်ရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေ Newsmakers တွေက မီဒီယာကို ယုံကြည်အားကိုးသလား။ ပြည်သူလူထုကရော ယုံကြည်အားကိုးသလားဆိုတာမျိုး အဲဒီအဆင့်ထိရောက်ဖို့ကို အတော်လေး ခဲယဉ်းအုံးမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အခုလို နှိပ်ကွပ်ခံနေရတဲ့ အချိန်မျိုးမှာတော့ အလွန့်အလွန်ကို အလှမ်းဝေးနေသေးတယ်လို့ ပြောရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
== Unicode ==
မွနျမာ့မီဒီယာ အကပြျအတညျး
နဂိုကတညျးက သိပျလှတျလပျမှု မရှိခဲ့တဲ့ မွနျမာမီဒီယာလောကဟာ စဈအာဏာသိမျးပွီးခြိနျကစပွီး ပိုမိုအခကျကွုံလာရပါတယျ။ မီဒီယာကို ခွိမျးခွောကျထိနျးခြုပျတာဟာ ဘယျသူတှအေတှကျ၊ ဘယျလို အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိနိုငျပါသလဲ၊ ဦးကြောျဇံသာ, ကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျက မေးမွနျးတငျဆကျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ အနျကယျဦးကြောျဇံသာ မငျ်ဂလာပါရှင့ျ။ ဒီတပတျမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံအတှငျးက မီဒီယာတှေ ကွုံနရေတဲ့ အခကျအခဲ၊ အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အရငျဆုံးမေးခငြျပါတယျ။ အာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျမှာ မီဒီယာတှေ ကွုံနရေတဲ့ အခွအေနဆေိုးကွီး အတိုငျးအတာက ဘယျလောကျမြား ဆိုးနပေါပွီလဲ။
ဖွေ ။ ။ အရငျကတညျးက သိပျမကောငျးခဲ့တဲ့ အခွအေနဟော အခုအခါမှာ အမြားကွီးပိုဆိုးသှားပါတယျ။ စဈအာဏာမသိမျးခငျကလဲ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ မီဒီယာအခွအေနကေ သိပျကောငျးလှတယျ မဟုတျပါဘူး။ မီဒီယာသမားတခြို့ဟာ အကွညျညိုပကြျစမှေုကွောင့ျ အရေးယူခံနရေတာ၊ တရားတဘောငျ ရငျဆိုငျနရေသူတှေ အမြားကွီး ရှိခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီလို မကောငျးတဲ့ အခွအေနကေနေ အခုဆိုရငျ ဆိုးဝါးတဲ့ အခွအေနအေထိ ရောကျရှိသှားပွီ ဖွဈပါတယျ။ ဘယျလောကျဆိုးသလဲဆိုရငျ သတငျးသမားတှေ၊ မီဒီယာသမားတှအေတှကျ အန်တရာယျရောကျလာတဲ့အထိ စိုးရိမျရတဲ့ အခွအေနပေါ။ မီဒီယာတိုကျတခြို့ အပိတျခံရတယျ။ သတငျးသမားတခြို့ဟာ တိုငျးပွညျထဲမှာ မနရေဲဘဲနဲ့ ထှကျပွေးနရေတယျ။ ဖမျးဆီးခံထားရတာလဲ အမြားကွီး ရှိပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံသား သတငျးသမားတှသောမက၊ နိုငျငံခွားသားသတငျးသမားတှကေိုလညျး ဖမျးတယျ။ ဂပြနျသတငျးထောကျကိုတော့ ပိုကျဆံမကြျနှာကွောင့ျ ပွနျပွီးတော့ လှှတျပေးလိုကျတယျ။ ငှမေကြျနှာကွောင့ျ။ အတော့ျကို ဆိုးဝါးနတေဲ့ အခွအေနလေို့ ပွောရလိမ့ျမယျ။
မေး ။ ။ အာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျပိုငျးမှာ တပျမတောျဘကျက အတောျလေး မီဒီယာတှပေေါျမှာ ဖိနှိပျနပေါတယျ။ ဒါက ဘာရညျရှယျခကြျနဲ့ ပဈမှတျထားပွီးတော့ နှိပျကှကျထားနရေပါလဲ အနျကယျ။
ဖွေ ။ ။ တခှနျတညျးနဲ့ အတိုဆုံးဖွရေရငျ “ကွောကျလို့” ဖွဈတယျ။ သူတို့ မီဒီယာတှကေို ကွောကျတယျ။ မီဒီယာတှကေို ဘာကွောင့ျ ကွောကျလဲဆိုတော့ မီဒီယာတှကေ အမှနျကိုပွောတယျ။ ဆိုတော့ စဈအာဏာသိမျးထားတဲ့ စဈကောငျစီက တရားဥပဒကေို မလိမ့ျတပတျ လုပျပွီးတော့၊ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒကေို ခြိုးဖောကျပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးပုံနဲ့အညီ တကျလာတယျလို့ ပွောတယျ။ လူထုရဲ့ ဆန့ျကငြျမှုကို ဒီအထိ မြှောျလင့ျခဲ့ပုံ မရဘူး။ သူတို့ ထိနျးမနိုငျ၊ သိမျးမရတဲ့အထိ လူတှကေ ပုံစံအမြိုးမြိုးနဲ့ ဆန့ျကငြျလာကွတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒါကို ရငျဆိုငျလို့ မရဘူး။ ဒီအခွအေနကေို မီဒီယာတှကေ ပွောတယျ - အဲဒီအမှနျတရားကို။ ဆိုတော့ ဒီအမှနျတရားနဲ့ သူတို့ရငျဆိုငျရမှာကို ကွောကျတယျ။ မီဒီယာကို ကွောကျတယျ။ အဓိကအားဖွင့ျ ဒါကွောင့ျ နှိပျကှပျနခွေငျး ဖွဈတယျဆိုရငျတော့ အမှနျဆုံးပါပဲ။
မေး ။ ။ ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ အဲဒီတော့ သူတို့ရညျရှယျခကြျက ပေါကျမွောကျပါသလား။ သူတို့ ရညျရှယျတဲ့ အတိုငျးအတာရလဒျကော ဖွဈလာပါသလားရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျတော့ မဖွဈလာနိုငျပါဘူး။ ပိုပွီးဆိုးရှားသှားပါတယျ။ သူတို့က ဒီအမှနျတရားကို ဖုံးကှယျထားခွငျးအားဖွင့ျ လူတှကေ မသိဘူး။ သူတို့လုပျနတောတှေ၊ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှကေ သူတို့လုပျနတောတှေ ဘယျလောကျဆိုးတယျဆိုတာကို မသိဘူးဆိုတော့ သူတို့သိက်ခာဟာ အတောျလေးတကျနလေိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျတယျ။ သို့သောျ မီဒီယာတှကေို ဒီလိုဆိုးဆိုးရှားရှား နှိပျကှကျလိုကျတဲ့အတှကျကွောင့ျ သူတို့ရဲ့ Image ပုံရိပျဟာ ပိုမိုလို့ ကဆြငျးသှားပါတယျ။ တိုငျးပွညျမှာ ဖွဈနတောတှကေို မီဒီယာတှကေို နှိပျကှပျနပေမေယ့ျလဲ နိုငျငံတကာကတော့ ပုံစံအမြိုးမြိုးနဲ့ သိနကွေပါတယျ။ ဒီကနေ့မှာ မီဒီယာဆိုတာကတော့ ပါးစပျပေါကျပေါငျးမြားစှာ ရှိနတေယျလို့ ပွောရပါလိမ့ျမယျ။ Channel မြိုးစုံနဲ့ သတငျးတှကေ နိုငျငံတကာအထိ ပြံ့နံှ့နတောဆိုတော့ ဘယျလိုမှ ပိတျလို့လဲ မရနိုငျပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ သူတို့ရဲ့ ရညျမှနျးခကြျ မအောငျမွငျပါဘူးလို့ပဲ ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ မီဒီယာတှေ အတိုငျးအတာတခုအထိ လှတျလှတျလပျလပျ လုပျခှင့ျရတဲ့ သကျတမျးကလဲ အတောျလေးနုပါသေးတယျ။ ဆိုတော့ မီဒီယာတှကေ မခိုငျမာသေးတာကရော ပွူနာတခုမြား ဖွဈနပေါလား ဒီအခွအေနမှော။
ဖွေ ။ ။ မခိုငျမာတာလဲ အရေးကွီးတဲ့ ပွူနာတခုပါပဲ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ အရပျသားအစိုးရကိုလညျး ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျး ပွောရရငျ သူတို့ကလဲ မီဒီယာ ခိုငျမာအောငျ မလုပျပေးခဲ့တာ။ အခု သူတို့အခကျကွုံရတဲ့အခါ မီဒီယာကို သူတို့သိပျအားကိုးရပါတယျ။ သူတို့အားထားလာတယျ။ သို့သောျ မီဒီယာကို သူတို့ကိုယျတိုငျ ခိုငျမာအောငျ မလုပျပေးခဲ့ဘူး။ သူတို့ခတျေမှာလဲ မီဒီယာဟာ သိပျပွီးတော့ အမှနျတရားကို ဒဲ့ဒိုးပွောခှင့ျ မရခဲ့ဘူးလို့ ပွောရပါလိမ့ျမယျ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ လကျရှိအခွအေနမှောက တပျမတောျဘကျကလဲ အတောျလေး နှိပျကှပျနပေါတယျ။ ဆိုတော့ မီဒီယာတှနေဲ့ တပျမတောျဘကျကိုပဲ ဘကျလိုကျပွီးတော့ ရပျတညျရမလား။ ဒါမှမဟုတျ စဈအာဏာရှငျစနဈ တှနျးလှနျတောျလှနျနသေူတှဘေကျကပဲ ရပျတညျသင့ျသလား။ တဘကျဘကျမှာ ပွတျပွတျသားသား ရပျတညျလိုကျလို့ သင့ျတောျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျကတော့ မီဒီယာက ဘကျလိုကျခငြျတဲ့ဘကျကို သူတို့လိုကျနိုငျပါတယျ။ သူတို့သဘောထားပဲ။ ဒါပမေဲ့လဲ အမှနျတရားကိုတော့ အခွခေံရမယျ။ အခကြျအလကျကိုတော့ အမှနျတိုငျး ပွောရမယျ။ အခကြျအလကျကိုတော့ fabricate တိုးခြဲ့ပုံကွီးခြဲ့ပွီးတော့ လုပျကွံခြဲ့ထှငျပွီးတော့ တမငျတကာတော့ လုပျမပွောနဲ့ ဖွဈနရေငျ ဖွဈနတေဲ့အတိုငျး ပွောပါ။ အဲဒီအပေါျ ဝဖေနျသုံးသပျတာကတော့ တပိုငျးလို့တော့ ပွောခငြျပါတယျ။ မီဒီယာဘကျလိုကျမှုဆိုတာလဲ ဒီနိုငျငံမှာလဲ ရီပတျဘလငျကနျဘကျပါတဲ့ မီဒီယာ၊ ဒီမိုကရကျတဈဘကျပါတဲ့ မီဒီယာ စသညျဖွင့ျ ရှိကွတယျ။ သူတို့ဆန်ဒနဲ့ သူတို့ ရပျတညျကွတယျ။ သို့သောျလဲ သူတို့က အခွခေံအခကြျအလကျကိုတော့ မှနျအောငျပွောရမှာ ဖွဈတယျ။ အဖွူကို အမညျးလို့တော့ ပွောလို့မရဘူး။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာလဲ အခုဆိုရငျ အာဏာပိုငျတှကေ ဖနျတီးထားတဲ့ မီဒီယာတှေ။ သူတို့ဘကျကို လိုကျပွောနတေဲ့ မီဒီယာတှကေိုလညျး ကွားရပါတယျ။ ဒါကိုလဲ ကနြောျကတော့ အပွဈလို့တော့ မပွောလိုဘူး။ သူတို့လဲပဲ သူတို့ရပျတညျခကြျနဲ့ ရပျတညျနိုငျတယျ။ သို့သောျလဲပဲ အမှနျတရားကိုတော့ အခွခေံပွီးတော့ သုံးသပျရမှာ ဖွဈတယျ။ အခကြျအလကျကိုတော့ အမှနျအတိုငျး ပွောရမှာ ဖွဈပါတယျ။ အဓိက အဲဒါအရေးကွီးဆုံးလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီမှာလဲ မလှဲမသှကွေုံရတာက လူထုရဲ့ မခငြ့ျမရဲ ဖွဈမှုလို့ ပွောရမလား မသိပါဘူး။ မီဒီယာတှဟော သူတို့လိုလားသလို့ မဖောျပွ၊ မတငျပွဘူးဆိုရငျလဲ ဒါဟာ ဟိုဘကျဒီဘကျ ဝဖေနျဆဲဆို တိုကျခိုကျတာတှကေို မီဒီယာသမားတှေ ကွုံတှေ့နရေတော့ လူထုရဲ့သဘောထားက မီဒီယာလှတျလပျခှင့ျအပေါျ ဘယျလောကျအရေးပါပါသလဲ။ ဘယျလောကျစကားပွောပါသလဲရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ သိပျအရေးကွီးပါတယျ။ တကယျတော့ အမှနျတရားဆိုတာ ခါးသညျးပါတယျ။ လူတိုငျးဟာ လကျမခံနိုငျပါဘူး။ လူထုကိုယျတိုငျက တဘကျဘကျကို ပါနကွေတဲ့အခါမှာ ကိုယ့ျဘကျနဲ့ အတှေးအခေါျ Idea မတူ၊ အယူအဆခငြျး မတူတဲ့ မီဒီယာကို ဆဲကွမှာပဲ။ ကနြောျတို့ မကွာခဏ ကွုံနရေတဲ့အတိုငျးပါပဲ။ ဒါပမေဲ့ ဒီနရောမှာ ကနြောျပွောခငြျတာကတော့ ကနြောျတို့ VOA တညျထောငျစကတညျးက ပွောလာခဲ့တဲ့ စကားတခှနျးပါပဲ - ကနြောျတို့ကတော့ တိုငျးပွညျအတှကျ၊ ကနြောျတို့အတှကျ ကောငျးတဲ့သတငျး ဖွဈခငြျဖွဈမယျ၊ မကောငျးတဲ့သတငျးလဲ ဖွဈခငြျဖွဈမယျ။ ဒါပမေဲ့ အမှနျကိုတော့ ပွောမှာပဲ။ ကွိုကျတာမကွိုကျတာကတော့ သူတို့ရဲ့အပိုငျး ဖွဈပါတယျ။ အခုဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံမှာဆိုရငျ ဝဖေနျတဲ့၊ ရှုတျခတြဲ့အဆင့ျမဟုတျဘူး ဆဲဆို၊ မိုကျမိုကျရိုငျးရိုငျးကို ဆဲဆိုကွတာပဲ။ သူတို့ပွောဆိုပိုငျခှင့ျ၊ ဆဲခငြျလဲဆဲဆိုခှင့ျရှိတော့ ဆဲပါစလေို့ပဲ ခံယူပါတယျ။ အရေးကွီးတာက ကနြောျတို့ မီဒီယာသမားတှေ အရခှေံထူဖို့ပဲ အရေးကွီးတယျ။ မီဒီယာသမား ပီသဖို့၊ မီဒီယာအပေါျ သစ်စာရှိဖို့။ အမှနျတရားအပေါျ သစ်စာရှိဖို့ အဓိကအားဖွင့ျ အခကြျအလကျတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ အမှနျတရားကို အခွခေံရမှာ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အခုဆိုလို့ရှိရငျ အာဏာသိမျးထားတဲ့ စဈတပျက မီဒီယာတှပေေါျ အတောျလေးကို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဖိနှိပျနပေါတယျ။ ဆိုတော့ အာဏာသိမျးမှု မတိုငျမီ အစောပိုငျးကာလလောကျ မီဒီယာတှေ လုပျပိုငျခှင့ျ မရတော့ပါဘူး။ ဆိုတော့ ပွညျသူတှအေတှကျ ဒါက နဈနာမှုမြား ဖွဈလာပါပွီလားရှင့ျ။
ဖွေ ။ ။ နဈနာပါတယျ။ မီဒီယာတှကေသာ မရေးရတော့ဘူးဆိုရငျ ပွညျသူတှဟော အမှနျတရားကိုပဲ သိခှင့ျရတော့မယျဆိုတော့ အခုမီဒီယာတှကေို ပိတျပငျလိုကျတယျ။ မီဒီယာတှေ လှတျလှတျလပျလပျ ပွောခှင့ျမရှိတဲ့ အတှကျကွောင့ျ ပွညျသူလူထုက ဘယျအခကြျအလကျကို မှီခိုပွီးတော့ မူတညျပွီးတော့ ဆုံးဖွတျကွမလဲ။ သူတို့အတှကျလဲ အခကျအခဲ ကွုံရပါတယျ။ ဒီနရောမှာ တဆကျတညျး ပွောခငြျတာက မီဒီယာတှကေို ပိတျပငျခွငျးသညျ၊ မီဒီယာလှတျလပျခှင့ျကို ပိတျပငျခွငျးသညျ လူထုသာသညျ ဆုံးရှုံးတာ မဟုတျပါဘူး။ အာဏာပိုငျတှလေညျး ဆုံးရှုံးတာပဲ။ မီဒီယာတှေ မရှိဘူးဆိုရငျ သူတို့ပွောတာကို ဘယျသူမှ မယုံဘူး။ ဆိုတော့ သူတို့ဟာ အမှနျတကယျ လုပျပအေုံးတော့၊ မှနျရာကို ပွောပါမယျဆိုအုံးတော့ သူတို့စကားကို ဘယျသူယုံမှာလဲ။ ပှင့ျလငျးလှတျလပျတဲ့ မီဒီယာမရှိရငျ ဘယျလိုမှ မယုံနိုငျကွဘူး။ သူတို့လညျး ဆုံးရှုံးတာပဲ။ သူတို့စကားကို ပွညျတှငျးမှာလဲ နားပေါကျအောငျ မပွောနိုငျဘူး။ နိုငျငံတကာကိုလညျး နားပေါကျအောငျ ယုံကွညျအောငျ မီဒီယာကတဆင့ျ ပွောရမှာ ဖွဈတယျ။ မီဒီယာလကျနကျကို သူတို့အသုံးမခနြိုငျဘူး။ ယန်တရားကို အသုံးမခနြိုငျဘူးဆိုတော့ ပွညျသူလူထု ဆုံးရှုံးသလို၊ အာဏာပိုငျတှလေညျး ဆုံးရှုံးတယျလို့ ပွောရမှာ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ အဲဒီတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ မီဒီယာ ဖိနှိပျမှုဟာ ခတျေအဆကျဆကျ ဖွဈလာပါပွီ။ ပိုပွီးပိုပွီးတော့ ပွငျးထနျလာနပေါတယျ။ ဆိုတော့ မီဒီယာဟာ မွနျမာနိုငျငံမှာ စတုတ်ထမဏ်ဍိုငျဆိုတဲ့ နရောကို ရောကျလာနိုငျပါ့အုံးမလား။ ဖွဈလာနိုငျပါမလား။
ဖွေ ။ ။ သိပျအလှမျးဝေးပါတယျ။ မီဒီယာဟာ စတုတ်ထမဏ်ဍိုငျဆိုတာ တကယျတော့ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံတှအေတှကျ ပွောတဲ့ ကိစ်စသာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံတှမှော အစိုးရက မဏ်ဍိုငျ (၃) ရပျ ရှိတယျ။ တရားစီရငျရေး၊ ဥပဒပွေုရေး၊ စီမံခန့ျခှဲရေး အုပျခြုပျရေးဆိုပွီးတော့ အပိုငျး (၃) ပိုငျး ရှိတယျ။ ဆိုတော့ မီဒီယာက ဒီ (၃) ပိုငျးလုံးကို ထိနျးကှပျပေးတယျ။ ညှိနှိုငျးပေးတယျ။ စောင့ျကွည့ျပေးတဲ့အတှကျ သူကို စတုတ်ထမဏ်ဍိုငျလို့ တငျစားပွီးတော့ တခြို့က အဓိပ်ပါယျဖှင့ျကွပါတယျ။ တခွားသော အဓိပ်ပါယျဖှင့ျဆိုခကြျတှလေညျး ရှိတာပေါ့။ ဥပမာအားဖွင့ျ ပွညျသူလူထုရဲ့ အယူအဆကို တညျဆောကျဖို့အတှကျ မီဒီယာက ပံ့ပိုးပေးတယျ။ မီဒီယာပေါျ အခွခေံပွီးတော့ မီဒီယာတှရေဲ့ ပေးပို့တဲ့သတငျးအခကြျအလကျတှပေေါျ အခွခေံပွီးတော့ ပွညျသူလူထုက မူဝါဒတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ အယူအဆတခုကို သူတို့ဖနျတီးလာတယျ။ ဖောျထုတျလာတယျ စသညျဖွင့ျ အဲဒီလိုမြိုးကွောင့ျ မီဒီယာဟာ သိပျအရေးပါတဲ့ မဏ်ဍိုငျကွီးတရပျအဖွဈ တငျစားပွီး ပွောကွတာလညျး ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီလိုဖွဈဖို့အတှကျ မီဒီယာကို တနျးဖိုးထားတတျဖို့ သိပျလိုပါတယျ။ အာဏာပိုငျတှကေ တနျးဖိုးထားသလို၊ ပွညျသူလူထုကလဲ တနျးဖိုးထားဖို့ သိပျလိုပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီ နိုငျငံကွီးတှမှောတော့ အစိုးရက မူဝါဒအသဈ၊ သူတို့ရဲ့ သဘောထားတှကေို ပထမဦးဆုံး ပွညျသူလူထုကို ခခြငျးပွခငြျတယျဆိုရငျ မီဒီယာကတဆင့ျ ပွောကွတာပါပဲ။ ဥပမာ ဟိုတုနျးက BBC မှာဆိုရငျ Mr. David Frost - အခုတော့ ဆုံးသှားပါပွီ။ Breakfast with Frost ဆိုတာကို လုပျပါတယျ။ တကယ့ျ သတငျးအတှကျ အရေးကွီးတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှေ၊ Newsmakers ဝနျကွီးခြုပျလို ပုဂ်ဂိုလျတှနေဲ့ တနငျ်ဂနှမေနကျတိုငျး တှေ့ဆုံပွီးတော့ အငျတာဗြူးလုပျတယျ။ အဲဒီအခါမှာ တာဝနျရှိပုဂ်ဂိုလျတှကေလညျး သူတို့ ထုတျပွနျခငြျတဲ့ Break လုပျခငြျတဲ့ သတငျးတှကေို အဲဒီအစီအစဉျမှာ ပွောကွတယျ။ သိပျအရေးပါတဲ့ အစီအစဉျ ဖွဈပါတယျ။ ဟိုတုနျးက လုပျခဲ့တဲ့ နမူနာတခုကို ပွောတာ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံမှာကတော့ အစိုးရနဲ့ တာဝနျရှိတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှေ Newsmakers တှကေ မီဒီယာကို ယုံကွညျအားကိုးသလား။ ပွညျသူလူထုကရော ယုံကွညျအားကိုးသလားဆိုတာမြိုး အဲဒီအဆင့ျထိရောကျဖို့ကို အတောျလေး ခဲယဉျးအုံးမယျလို့ ထငျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အခုလို နှိပျကှပျခံနရေတဲ့ အခြိနျမြိုးမှာတော့ အလှန့ျအလှနျကို အလှမျးဝေးနသေေးတယျလို့ ပွောရမှာ ဖွဈပါတယျ။
