(Zawgyi/Unicode)
နေ့စဉ်ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ အတည်ပြုလူနာ ၁၀၀ ကျော်ထိ ပြန်တက်လာနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သီးခြားခွဲထားတဲ့ ကွာရန်တင်းစင်တာ ၃၇ ခု ထားရှိဖို့ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ တာဝန်ရှိသူက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ လူဦးရေထူထပ်တဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး မြို့နယ် ၂၂ မြို့နယ်မှာ လူ ၃၀၀၀ စာ ကွာရန်တင်းစင်တာတွေထားရှိဖို့ စီစဉ်နေတာနဲ့ပတ်သက်လို့ ရန်ကုန်ကလာတဲ့သတင်းကို မဆုမွန်ကပြောပြပါမယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အခြေအနေတွေ မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေချိန် ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်သူတွေ ပြန်တိုးနေပါတယ်။ အခုရက်ပိုင်းအတွင်း တရက်ကို ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ ၁၀၀ ကျော်ထိ ရောက်လာတာမှာ ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့ကဆို ၁၆၁ ယောက်မှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါပိုး စစ်ဆေး တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ သေဆုံးသူက ၄ ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။
အတည်ပြုလူနာတွေ ပြန်များလာတဲ့အတွက် လူနေထူထပ်တဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး မြို့နယ် ၂၂ မြို့နယ်မှာ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနက quarantine စင်တာတွေ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာန ဗဟိုကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာခင်ခင်ကြီးက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ရန်ကုန် ကွာရန်တင်းစင်တာတွေနဲ့ပတ်သတ်ပြီးတော့ ရန်ကုန်မြို့နယ် ၂၂ မြို့နယ်ရဲ့ မြို့နယ် ၃၇ နေရာမှာ လူ ၃၀၀၀ စာ ကွာရန်တင်းစင်တာဆောက်ဖို့လုပ်နေပါတယ်။ ပြင်ဆင်နေတာက လည်း ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့နဲ့ ကျန်းမာရေး ဌာနတို့ ပေါင်းလုပ်နေပါတယ်။ ဒါကတော့ တကယ်လို့ ရောဂါဖြစ်ပွားတာများလာလို့ရှိရင် သူတို့နဲ့ထိတွေ့ဆက်စပ်သူတွေကို ကွာရန်တင်းထား ဖို့ရည်ရွယ်တာဖြစ်တယ်။ လောလောဆယ် Contact တွေကို ရိုးမစင်တာကိုပို့ဆောင်ထားပါတယ်။"
လက်ရှိမှာ အတည်ပြုလူနာတွေကို ဖောင်ကြီးမှာထား ကုသပေးနေတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ကူးစက်မှု ပြန်မြင့်တက်နေတဲ့ထဲက အတည်ပြုလူနာ အများဆုံးတွေ့ရှိတာက စစ်ကိုင်းတိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒုတိယနဲ့ တတိယကတော့ ချင်းနဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းတို့ဘဲဖြစ်တယ်လို့ ဒေါက်တာ ဒေါ်ခင်ခင်ကြီးကပြောပါတယ်။ ရန်ကုန်တိုင်းကတော့ ထူတပ်တာမို့ ဖြစ်နေတာမို့ သတိထားရမယ့် အခြေအနေမှာရှိနေတယ်လို့ပြောပါတယ်။ အတည်ပြုလူနာတွေထဲမှာ ရောဂါ ပြင်းထန်မှု အဆင့်အလိုက် ဆေးရုံတွေခွဲ ကုသဖို့ ပြင်ဆင်ထားတာကိုလည်း ဒေါ်ခင်ခင်ကြီးက ခုလို ရှင်းပြပါတယ်။
“ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ မြို့နယ်ဆေးရုံတွေမှာထားဖို့ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။ ဒါဟာရောဂါလက္ခဏာမပြင်းတဲ့သူတွေ၊ သာမန်လက္ခဏာ၊ ပိုးသာတွေ့တယ် ဘာမှမခံစားရသူ တွေကို မြို့နယ်ဆေးရုံတွေမှာ ကုသမှုပေူမယ်။ တကယ်လို့ ရောဂါလက္ခဏာကြီးတယ်။ နောက်ခံ ရောဂါ ရှိတယ်။ အသက်ကြီးသူတွေကျတော့ ဆေးရုံကြီးတွေမှာကုမယ်လို့ လက်ရှိမှာဆောင်ရွက်ထားပါတယ်။"
လက်ရှိ မြန်မာမှာ အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု CDM မှာ ဆရာဝန်တွေ သူနာပြုတွေပါဝင်နေပြီး အဲဒီလို CDM ပြုလုပ်သူတွေကိုလည်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီက ဆေးကုသခွင့်လက်မှတ်ပြန်သိမ်းတာ ပြင်ပ ဆေးရုံဆေးခန်းတွေမှာ ကုသခွင့်မပေးတာစတဲ့ အရေးယူမှုတွေရှိနေတာမို့ ကိုဗစ်တတိယလှိုင်းသာ ဖြစ် လာမယ်ဆိုရင် လက်ရှိ စစ်ကောင်စီအောက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဘယ်လောက်ထိ ကြံ့ကြံ့ခံ ပြင် ဆင်ထားနိုင်မလဲ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေထွက်ပေါ်နေသလို သေဆုံးသူတိုးလာနေတာကြောင့် ပြည်တွင်းမှာ ကိုဗစ်တတိယလှိုင်းဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ဗဟိုကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဌာန ညွှန်ကြား ရေးမှူး ဒေါက်တာခင်ခင်ကြီးကတော့ အခုလိုပြောပြပါ တယ်။
“ လက်ရှိ ကိုဗစ်ဖြစ်နေတဲ့ နှုန်းက များတယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုစနေတာကိုကောင်းကောင်းထိန်းချုပ်ဖို့က ကျန်းမာရေး ဌာနတခုထဲ လုပ်လို့မရပါဘူး။ ပြည်သူတွေမှာလဲတာဝန်ရှိပါတယ်။ ပြည်သူတွေကိုဗစ် စည်းကမ်းပေါ့လျော့တယ်ဆိုရင် လက်ရှိရောဂါဖြစ်ပွားမှုက များလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ များလာမယ်ဆိုရင် လက်ရှိအနေအထားကကျမတို့ကောင်းကောင်းထိန်းချုပ်နိုင်တယ်။ သိပ်များလာပြီဆိုရင်တော့ အခက်အခဲ ဖြစ်လာမှာပါ။ ဒီနေရာမှာ quality care ဆိုတာကတော့ ခုနပြောသလို ကျန်းမာရေးစောင့် ရှောက်မှု ခက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ရောဂါပိုးကူးစက်တာများလာရင်ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာကိုလည်း ကျမတို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပါတယ်။"
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ရှိ မရှိ နေ့စဉ် စစ်ဆေးမှုနှုန်းက စစ်အာဏာမသိမ်းခင်ကတရက်ကို သောင်းဂဏန်းကျော်ရှိခဲ့ရာက စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ထောင်ဂဏန်းအထိ ကျဆင်းသွားပါတယ်။ ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့အထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အတည်ပြုလူနာ စုစုပေါင်း ၁ သိန်း ၄ သောင်းခွဲနီးပါးရှိနေပြီး သေဆုံးသူ ၃၂၃၇ ယောက် ပြန်လည်နေကောင်းလာသူ ၁ သိန်း ၃ သောင်း ၃ ထောင်နီးပါးရှိပါတယ်။
..........
ရနျကုနျတိုငျးမှာ ကိုဗဈကှာရနျတငျးစငျတာတှေ တိုးခြဲ့မညျ
(Unicode)
နေ့စဉျကိုဗဈကပျရောဂါ အတညျပွုလူနာ ၁၀၀ ကြောျထိ ပွနျတကျလာနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ သီးခွားခှဲထားတဲ့ ကှာရနျတငျးစငျတာ ၃၇ ခု ထားရှိဖို့ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ပွငျဆငျနတေယျလို့ တာဝနျရှိသူက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ လူဦးရထေူထပျတဲ့ ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီး မွို့နယျ ၂၂ မွို့နယျမှာ လူ ၃၀၀၀ စာ ကှာရနျတငျးစငျတာတှထေားရှိဖို့ စီစဉျနတောနဲ့ပတျသကျလို့ ရနျကုနျကလာတဲ့သတငျးကို မဆုမှနျကပွောပွပါမယျ။
စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျ အခွအေနတှေေ မတညျမငွိမျဖွဈနခြေိနျ ကိုဗဈရောဂါကူးစကျသူတှေ ပွနျတိုးနပေါတယျ။ အခုရကျပိုငျးအတှငျး တရကျကို ကိုဗဈအတညျပွုလူနာ ၁၀၀ ကြောျထိ ရောကျလာတာမှာ ဇှနျလ ၁၀ ရကျနေ့ကဆို ၁၆၁ ယောကျမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါပိုး စဈဆေး တှေ့ရှိခဲ့ပါတယျ။ သဆေုံးသူက ၄ ယောကျဖွဈပါတယျ။
အတညျပွုလူနာတှေ ပွနျမြားလာတဲ့အတှကျ လူနထေူထပျတဲ့ ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီး မွို့နယျ ၂၂ မွို့နယျမှာ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနက quarantine စငျတာတှေ ပွငျဆငျနတေယျလို့ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာန ဗဟိုကူးစကျရောဂါတိုကျဖကြျရေးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာခငျခငျကွီးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ရနျကုနျ ကှာရနျတငျးစငျတာတှနေဲ့ပတျသတျပွီးတော့ ရနျကုနျမွို့နယျ ၂၂ မွို့နယျရဲ့ မွို့နယျ ၃၇ နရောမှာ လူ ၃၀၀၀ စာ ကှာရနျတငျးစငျတာဆောကျဖို့လုပျနပေါတယျ။ ပွငျဆငျနတောက လညျး ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီး အစိုးရအဖှဲ့နဲ့ ကနြျးမာရေး ဌာနတို့ ပေါငျးလုပျနပေါတယျ။ ဒါကတော့ တကယျလို့ ရောဂါဖွဈပှားတာမြားလာလို့ရှိရငျ သူတို့နဲ့ထိတှေ့ဆကျစပျသူတှကေို ကှာရနျတငျးထား ဖို့ရညျရှယျတာဖွဈတယျ။ လောလောဆယျ Contact တှကေို ရိုးမစငျတာကိုပို့ဆောငျထားပါတယျ။"
လကျရှိမှာ အတညျပွုလူနာတှကေို ဖောငျကွီးမှာထား ကုသပေးနတေယျလို့ သူက ပွောပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး ကူးစကျမှု ပွနျမွင့ျတကျနတေဲ့ထဲက အတညျပွုလူနာ အမြားဆုံးတှေ့ရှိတာက စဈကိုငျးတိုငျး ဖွဈပါတယျ။ ဒုတိယနဲ့ တတိယကတော့ ခငြျးနဲ့ ရနျကုနျတိုငျးတို့ဘဲဖွဈတယျလို့ ဒေါကျတာ ဒေါျခငျခငျကွီးကပွောပါတယျ။ ရနျကုနျတိုငျးကတော့ ထူတပျတာမို့ ဖွဈနတောမို့ သတိထားရမယ့ျ အခွအေနမှောရှိနတေယျလို့ပွောပါတယျ။ အတညျပွုလူနာတှထေဲမှာ ရောဂါ ပွငျးထနျမှု အဆင့ျအလိုကျ ဆေးရုံတှခှေဲ ကုသဖို့ ပွငျဆငျထားတာကိုလညျး ဒေါျခငျခငျကွီးက ခုလို ရှငျးပွပါတယျ။
“ သကျဆိုငျရာ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျမှာရှိတဲ့ မွို့နယျဆေးရုံတှမှောထားဖို့ရညျရှယျထားပါတယျ။ ဒါဟာရောဂါလက်ခဏာမပွငျးတဲ့သူတှေ၊ သာမနျလက်ခဏာ၊ ပိုးသာတှေ့တယျ ဘာမှမခံစားရသူ တှကေို မွို့နယျဆေးရုံတှမှော ကုသမှုပေူမယျ။ တကယျလို့ ရောဂါလက်ခဏာကွီးတယျ။ နောကျခံ ရောဂါ ရှိတယျ။ အသကျကွီးသူတှကေတြော့ ဆေးရုံကွီးတှမှောကုမယျလို့ လကျရှိမှာဆောငျရှကျထားပါတယျ။"
လကျရှိ မွနျမာမှာ အာဏာဖီဆနျရေးလှုပျရှားမှု CDM မှာ ဆရာဝနျတှေ သူနာပွုတှပေါဝငျနပွေီး အဲဒီလို CDM ပွုလုပျသူတှကေိုလညျး စဈအုပျခြုပျရေး ကောငျစီက ဆေးကုသခှင့ျလကျမှတျပွနျသိမျးတာ ပွငျပ ဆေးရုံဆေးခနျးတှမှော ကုသခှင့ျမပေးတာစတဲ့ အရေးယူမှုတှရှေိနတောမို့ ကိုဗဈတတိယလှိုငျးသာ ဖွဈ လာမယျဆိုရငျ လကျရှိ စဈကောငျစီအောကျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ဘယျလောကျထိ ကွံ့ကွံ့ခံ ပွငျ ဆငျထားနိုငျမလဲ ဆိုတဲ့ မေးခှနျးတှထှေကျပေါျနသေလို သဆေုံးသူတိုးလာနတောကွောင့ျ ပွညျတှငျးမှာ ကိုဗဈတတိယလှိုငျးဖွဈလာမှာကို စိုးရိမျနကွေပါတယျ။ဗဟိုကူးစကျရောဂါတိုကျဖကြျရေးဌာန ညှှနျကွား ရေးမှူး ဒေါကျတာခငျခငျကွီးကတော့ အခုလိုပွောပွပါ တယျ။
“ လကျရှိ ကိုဗဈဖွဈနတေဲ့ နှုနျးက မြားတယျဆိုတဲ့ အနအေထားမဟုတျပါဘူး။ ဒီလိုစနတောကိုကောငျးကောငျးထိနျးခြုပျဖို့က ကနြျးမာရေး ဌာနတခုထဲ လုပျလို့မရပါဘူး။ ပွညျသူတှမှောလဲတာဝနျရှိပါတယျ။ ပွညျသူတှကေိုဗဈ စညျးကမျးပေါ့လြော့တယျဆိုရငျ လကျရှိရောဂါဖွဈပှားမှုက မြားလာမှာဖွဈပါတယျ။ မြားလာမယျဆိုရငျ လကျရှိအနအေထားကကမြတို့ကောငျးကောငျးထိနျးခြုပျနိုငျတယျ။ သိပျမြားလာပွီဆိုရငျတော့ အခကျအခဲ ဖွဈလာမှာပါ။ ဒီနရောမှာ quality care ဆိုတာကတော့ ခုနပွောသလို ကနြျးမာရေးစောင့ျ ရှောကျမှု ခကျလာမှာဖွဈပါတယျ။ ရောဂါပိုးကူးစကျတာမြားလာရငျဘယျလိုလုပျမလဲဆိုတာကိုလညျး ကမြတို့ ကွိုတငျပွငျဆငျထားပါတယျ။"
ကိုဗဈကပျရောဂါ ရှိ မရှိ နေ့စဉျ စဈဆေးမှုနှုနျးက စဈအာဏာမသိမျးခငျကတရကျကို သောငျးဂဏနျးကြောျရှိခဲ့ရာက စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျ ထောငျဂဏနျးအထိ ကဆြငျးသှားပါတယျ။ ဇှနျလ ၁၀ ရကျနေ့အထိ မွနျမာနိုငျငံမှာ အတညျပွုလူနာ စုစုပေါငျး ၁ သိနျး ၄ သောငျးခှဲနီးပါးရှိနပွေီး သဆေုံးသူ ၃၂၃၇ ယောကျ ပွနျလညျနကေောငျးလာသူ ၁ သိနျး ၃ သောငျး ၃ ထောငျနီးပါးရှိပါတယျ။
