ဇင်ဘာဘွေ ခေါင်းဆောင်ဟောင်း Robert Mugabe ကွယ်လွန်ပြီးနောက်မှာတော့ ပြည်သူရဲ့ လေးစားချစ်ခင်မှုကို မရတဲ့ ကျန်ရစ်သူ မိသားစုရဲ့ အခြေအနေက ဘယ်လို ဖြစ်လာနိုင်ပါသလဲ။ Mugabe မိသားစုအိမ်ကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း အာဏာရ ပါတီက မကြာခင်က ကြေညာလိုက်ပြီး ဒီဆောင်ရွက်ချက်ဟာဆိုရင် Mugabe ကို သဂြို ၤဟ်လိုတဲ့ အစိုးရရဲ့ ဆန္ဒကို လက်မခံဘဲ အစိုးရ ခေါင်းဆောင်မှုကိုလည်း ဝေဖန်နေတဲ့ Mugabe မိသားစုဝင်တွေကို ဖိအားပေးမှု အဖြစ်လည်း အများက ရှုမြင်ကြပါတယ်။ သမ္မတ ကတော်ဟောင်း Grace Mugabe အနေနဲ့ နိုင်ငံရေးအရရော ဥပဒေကြောင်း အရပါ စိန်ခေါ်ချက် အများအပြား ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။ ကွယ်လွန်သူ Mugabe ရဲ့ ကြွင်းကျန် ရုပ်အလောင်းကို သဂြိုၤဟ်ရေး မိသားစုနဲ့ အစိုးရကြား အငြင်းအခုံ ဖြစ်နေတာတဲ့ အတူ တင်းတင်းမာမာ ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေက ပေါ်လွင်လာပါတယ်။ အာဏာ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးနဲ့ နိုင်ငံရေး အားပြိုင်မှု အခြေအနေကို ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် Anita Powell က မြို့တော် Harare ကနေ သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။ မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးမှာပါ။
အသက် ၉၅ နှစ် အရွယ် ဒီလ အစောပိုင်းက ကွယ်လွန်ခဲ့တဲ့ ဇင်ဘာဘွေ သမ္မတဟောင်း Robert Mugabe ရဲ့ ကျန်ရစ်သူ ဇနီးသည် သမ္မတကတော်ဟောင်း Grace Mugabe ကတော့ အများအမြင်မှာတော့ သိက္ခာရှိတဲ့ တာဝန်ကျေတဲ့ မုဆိုးမ တယောက်လို့ ရှုမြင်ရပါတယ်။ ခင်ပွန်းသည်ရဲ့ ရုပ်အလောင်းထည့်ရာ ခေါင်းတလားနောက်မှာ အနက်ရောင် ဇာ ညှိုးငယ်တဲ့ မျက်နှာ၊ လေးလံတဲ့ ခြေလှမ်းတွေနဲ့ Grace Mugabe ရဲ့ နောက်ကွယ်မှာတော့ လူမသိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေ အများအပြား ရှိနေတာပါ။ Mugabe ရဲ့ ကြွင်းကျန် ရုပ်အလောင်းကို သဂြိုၤဟ်မယ့် ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Mugabe မိသားစုနဲ့ အစိုးရကြား ညှိနှိုင်းမှုက အဆင်မပြေဖြစ်နေချိန်မှာဘဲ သမ္မတ ကတော်ရဲ့ လူတွေ မသိသေးတဲ့ အတွင်းရေး ကိစ္စတွေလည်း ပေါက်ကြား ထွက်လာပါတယ်။ ဒီအခြေအတင် ကိစ္စက Grace Mugabe နဲ့ မိသားစု အတွက်တော့ ဇင်ဘာဘွေရဲ့ ရှုပ်ထွေးလှတဲ့ အာဏာလွန်ဆွဲမှုတွေရဲ့ အထွဋ်အထိပ်ကို ရောက်ရှိသွားစေပါတယ်။
မကျန်းမမာ ဖြစ်နေတဲ့ Mugabe က ငယ်ရွယ်တဲ့ ဇနီးသည်ကို သူ့အရိုက်အရာ ဆက်ခံစေလိုတယ် ဆိုတဲ့ ခန့်မှန်း ပြောဆိုချက်တွေ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ တင်းမာမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တာလို့ Harare အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အကြံပေး Derek Matyszak က ပြောပါတယ်။ ဒီလို တင်းမာနေတဲ့ အခြေအနေမှာဘဲ Grace Mugabe ရဲ့ ဖိအားပေးမှုကြောင့် သမ္မတ Mugabe က ဒုတိယ သမ္မတ Emmerson Mnangagwa ကို ရာထူးက ထုတ်ပယ်လိုက်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်လည်း ထွက်လာခဲ့တာပါ။ အဲဒီနောက် သီတင်းသုံးပတ် အကြာမှာဘဲ Mugabe နုတ်ထွက်ရေး ဖိအားပေးဖို့ Mnangagwa က စစ်တပ်ကို သုံးခဲ့ပါတယ်။ အာဏာ လွှဲပြောင်းရေးဟာ ဆန္ဒအလျောက်နဲ့ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း ရှိခဲ့ပါတယ်လို့ ပုံဖော်ဖို့က Mnangagwa အတွက် သိပ်ကို အရေးကြီးခဲ့တယ်လို့လည်း Matyszak က ပြောပါတယ်။ Mnangagwa ရဲ့ တရားဝင် ဖြစ်မှုကို အထိနာစေမယ့် စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆိုတာမျိုး သုံးနှုန်းတာကို Mugabe ကိုယ်တိုင်က လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ အခုတော့ Mugabe ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး နောက်မှာတော့ Mnangagwa နဲ့ Grace Mugabe ကြား ပိုပြီး တင်းတင်းမာမာ ဖြစ်လာခဲ့တာလို့ Matyszak က ပြောပါတယ်။
“Mugabe မဆုံးပါးခင်ကနဲ့ စာရင်တော့ အခုအချိန်မှာ Grace က သိပ်ပြီး အားနည်းသွားတဲ့ အနေအထားပါ။ Mnangagwa အနေနဲ့ Mugabe ကို လွတ်လပ်ရေး ဗိသုကာကြီး အဖြစ် ဆက်ပြီး အမွှန်းတင်ဖို့ သိပ်ပြီး သင့်တော်တဲ့ အချိန်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အမြဲတမ်း ပြဿနာ ရှိနေတာက Grace Mugabe ပါ။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ Mnangagwa ရာထူးက ထုတ်ခံရတာ Grace Mugabe ကြောင့်လို့ လူတွေက ယုံကြည်ထားကြတာပါ။ ဒါပေမယ့် Mugabe ကို လေးစားကြတာကြောင့် ဒီအခြေအနေကြောင့်ဘဲ Grace Mugabe က ထင်တိုင်းကျဲခဲ့တာပါ။”
Mugabe ကို အမျိုးသား သူရဲကောင်းများ သုသာန်မှာ သဂြိုၤဟ်ဖို့ အစိုးရရဲ့ ဆန္ဒကို မိသားစုက ဆန့်ကျင်နေပုံရပြီး Mugabe ရဲ့ ဈာပဏ အစီအစဉ်က အကြိမ်ကြိမ် အပြောင်းအလဲ ဖြစ်နေတာနဲ့ အတူဘဲ လူသိမခံဘဲ ဆွေးနွေးချက်တွေက ပေါက်ကြား ထွက်လာခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံပိုင် Herald သတင်းစာက ဒီသတင်းပတ်မှာဘဲ Mugabe ရဲ့ Harare စံအိမ်ကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ဖော်ပြလိုက်ပြီး အများစုကတော့ ဒါဟာ Mugabe မိသားစု အပေါ် သြဇာညောင်းအောင် အာဏာရ ပါတီဘက်က ကြိုးစားမှု အဖြစ် ရှုမြင်ကြပါတယ်။ အဲဒီနေ့မှာဘဲ Mugabe ရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို မွေးရပ်မြေ ကျေးလက်ကို ပို့မယ့် အစီအစဉ်ကို မိသားစုဘက်က ရှင်းပြချက် မရှိဘဲ ရုပ်သိမ်းလိုက်ပါတယ်။ Mugabe ကို ရက် သုံးဆယ် အတွင်း သဂြိုၤဟ်မယ်လို့ မိသားစုဘက်က လတ်တလော ပြောဆိုချက်ဟာဆိုရင်လည်း အချိန်ဆွဲထားတဲ့ လုပ်ရပ်လို့ ယူဆရပါတယ်။
Grace Mugabe အတွက်တော့ ထွက်ခွာသွားစရာ နေရာလည်း သိပ်မရှိပါဘူး။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက တောင်အာဖရိက မော်ဒယ်အမျိုးသမီး တဦးကို ရိုက်နှက်ခဲ့မှု စွဲချက်နဲ့ တောင်အာဖရိကမှာ ဖမ်းခံရမယ့် အရေးကလည်း ရှိနေပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပ သမဂ္ဂဘက်ကလည်း သူမကို ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ထားတာ ဖြစ်ပြီး ပြည်ဝင်ခွင့်လည်း ပိတ်ထားတာပါ။ Mugabe မိသားစုဝင် တဦး ဖြစ်တဲ့ Leo Mugabe ကတော့ Grace Mugabe ရဲ့ အနာဂတ်က ဖြောင့်ဖြူးပါတယ်လို့ ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“သူက ဇင်ဘာဘွေ ပြည်သူ တဦးပါ။ ဘယ်မှ ထွက်သွားစရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။ အိမ်မှာဘဲ ဆက်နေပြီး ခြံထဲမှာ၊ နောက် သူ့အလုပ်တွေကို ပုံမှန်အတိုင်း ပြန်လုပ်မှာပါ။”
ဒါပေမယ့် Grace Mugabe အနေနဲ့ နေရပ်ရင်းမှာလည်း တရားဥပဒေကြောင်းအရ ရင်ဆိုင်နေရပြီး နိုင်ငံရေး ရည်ရွယ်ချက်အရ တရားစီရင်တယ်လို့ နာမည်ထွက်တဲ့ ဇင်ဘာဘွေမှာတော့ ဒီအမှုတွေ ပြန်ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ Matyszak က ပြောပါတယ်။
“ဆင်စွယ် မှောင်ခိုကူးမှု နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စွဲချက်တွေ ရှိနေပါတယ်။ Mugabe မိသားစုဝင်တွေ နိုင်ငံရေးမှာ ပါလာပြီ ဆိုတာနဲ့ ဒီအမှုတွေက ပြန်ပြီး ထွက်ပေါ်လာမှာပါ။ ဒီတော့ Grace Mugabe အနေနဲ့တော့ သိုသိုသိပ်သိပ် နေဖို့ လိုအပ်ပြီး သူ့အနေနဲ့တော့ အဆင်မပြေစရာ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။”
Grace Mugabe ကို ဗွီအိုအေက တွေ့ဆုံ မေးမြန်းခွင့် တောင်းခဲ့ပေမယ့် မိသားစုဘက်က တစုံတရာ မတုံ့ပြန်ပါဘူး။
...........
(Unicode)
မူဂါဘီမိသားစုရှေ့ရေး ရငျတကျမအေးစရာ
ဇငျဘာဘှေ ခေါငျးဆောငျဟောငျး Robert Mugabe ကှယျလှနျပွီးနောကျမှာတော့ ပွညျသူရဲ့ လေးစားခစြျခငျမှုကို မရတဲ့ ကနြျရဈသူ မိသားစုရဲ့ အခွအေနကေ ဘယျလို ဖွဈလာနိုငျပါသလဲ။ Mugabe မိသားစုအိမျကို ပိုငျဆိုငျကွောငျး အာဏာရ ပါတီက မကွာခငျက ကွညောလိုကျပွီး ဒီဆောငျရှကျခကြျဟာဆိုရငျ Mugabe ကို သဂွို ၤဟျလိုတဲ့ အစိုးရရဲ့ ဆန်ဒကို လကျမခံဘဲ အစိုးရ ခေါငျးဆောငျမှုကိုလညျး ဝဖေနျနတေဲ့ Mugabe မိသားစုဝငျတှကေို ဖိအားပေးမှု အဖွဈလညျး အမြားက ရှုမွငျကွပါတယျ။ သမ်မတ ကတောျဟောငျး Grace Mugabe အနနေဲ့ နိုငျငံရေးအရရော ဥပဒကွေောငျး အရပါ စိနျခေါျခကြျ အမြားအပွား ရငျဆိုငျနရေတာပါ။ ကှယျလှနျသူ Mugabe ရဲ့ ကွှငျးကနြျ ရုပျအလောငျးကို သဂွိုၤဟျရေး မိသားစုနဲ့ အစိုးရကွား အငွငျးအခုံ ဖွဈနတောတဲ့ အတူ တငျးတငျးမာမာ ဖွဈနတေဲ့ အခွအေနကေ ပေါျလှငျလာပါတယျ။ အာဏာ၊ ပုဂ်ဂိုလျရေးနဲ့ နိုငျငံရေး အားပွိုငျမှု အခွအေနကေို ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ Anita Powell က မွို့တောျ Harare ကနေ သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးမှာပါ။
အသကျ ၉၅ နှဈ အရှယျ ဒီလ အစောပိုငျးက ကှယျလှနျခဲ့တဲ့ ဇငျဘာဘှေ သမ်မတဟောငျး Robert Mugabe ရဲ့ ကနြျရဈသူ ဇနီးသညျ သမ်မတကတောျဟောငျး Grace Mugabe ကတော့ အမြားအမွငျမှာတော့ သိက်ခာရှိတဲ့ တာဝနျကြတေဲ့ မုဆိုးမ တယောကျလို့ ရှုမွငျရပါတယျ။ ခငျပှနျးသညျရဲ့ ရုပျအလောငျးထည့ျရာ ခေါငျးတလားနောကျမှာ အနကျရောငျ ဇာ ညှိုးငယျတဲ့ မကြျနှာ၊ လေးလံတဲ့ ခွလှေမျးတှနေဲ့ Grace Mugabe ရဲ့ နောကျကှယျမှာတော့ လူမသိတဲ့ အကွောငျးအရာတှေ အမြားအပွား ရှိနတောပါ။ Mugabe ရဲ့ ကွှငျးကနြျ ရုပျအလောငျးကို သဂွိုၤဟျမယ့ျ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး Mugabe မိသားစုနဲ့ အစိုးရကွား ညှိနှိုငျးမှုက အဆငျမပွဖွေဈနခြေိနျမှာဘဲ သမ်မတ ကတောျရဲ့ လူတှေ မသိသေးတဲ့ အတှငျးရေး ကိစ်စတှလေညျး ပေါကျကွား ထှကျလာပါတယျ။ ဒီအခွအေတငျ ကိစ်စက Grace Mugabe နဲ့ မိသားစု အတှကျတော့ ဇငျဘာဘှရေဲ့ ရှုပျထှေးလှတဲ့ အာဏာလှနျဆှဲမှုတှရေဲ့ အထှဋျအထိပျကို ရောကျရှိသှားစပေါတယျ။
မကနြျးမမာ ဖွဈနတေဲ့ Mugabe က ငယျရှယျတဲ့ ဇနီးသညျကို သူ့အရိုကျအရာ ဆကျခံစလေိုတယျ ဆိုတဲ့ ခန့ျမှနျး ပွောဆိုခကြျတှေ ထှကျပေါျလာတဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှဈမှာ တငျးမာမှုတှေ ဖွဈခဲ့တာလို့ Harare အခွစေိုကျ အုပျခြုပျရေးဆိုငျရာ အကွံပေး Derek Matyszak က ပွောပါတယျ။ ဒီလို တငျးမာနတေဲ့ အခွအေနမှောဘဲ Grace Mugabe ရဲ့ ဖိအားပေးမှုကွောင့ျ သမ်မတ Mugabe က ဒုတိယ သမ်မတ Emmerson Mnangagwa ကို ရာထူးက ထုတျပယျလိုကျတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျလညျး ထှကျလာခဲ့တာပါ။ အဲဒီနောကျ သီတငျးသုံးပတျ အကွာမှာဘဲ Mugabe နုတျထှကျရေး ဖိအားပေးဖို့ Mnangagwa က စဈတပျကို သုံးခဲ့ပါတယျ။ အာဏာ လှှဲပွောငျးရေးဟာ ဆန်ဒအလြောကျနဲ့ ငွိမျးငွိမျးခမြျးခမြျး ရှိခဲ့ပါတယျလို့ ပုံဖောျဖို့က Mnangagwa အတှကျ သိပျကို အရေးကွီးခဲ့တယျလို့လညျး Matyszak က ပွောပါတယျ။ Mnangagwa ရဲ့ တရားဝငျ ဖွဈမှုကို အထိနာစမေယ့ျ စဈအာဏာသိမျးမှု ဆိုတာမြိုး သုံးနှုနျးတာကို Mugabe ကိုယျတိုငျက လကျမခံခဲ့ပါဘူး။ အခုတော့ Mugabe ကှယျလှနျခဲ့ပွီး နောကျမှာတော့ Mnangagwa နဲ့ Grace Mugabe ကွား ပိုပွီး တငျးတငျးမာမာ ဖွဈလာခဲ့တာလို့ Matyszak က ပွောပါတယျ။
“Mugabe မဆုံးပါးခငျကနဲ့ စာရငျတော့ အခုအခြိနျမှာ Grace က သိပျပွီး အားနညျးသှားတဲ့ အနအေထားပါ။ Mnangagwa အနနေဲ့ Mugabe ကို လှတျလပျရေး ဗိသုကာကွီး အဖွဈ ဆကျပွီး အမှှနျးတငျဖို့ သိပျပွီး သင့ျတောျတဲ့ အခြိနျလညျး ဖွဈပါတယျ။ အမွဲတမျး ပွူနာ ရှိနတောက Grace Mugabe ပါ။ ဘာဖွဈလို့လဲ ဆိုတော့ Mnangagwa ရာထူးက ထုတျခံရတာ Grace Mugabe ကွောင့ျလို့ လူတှကေ ယုံကွညျထားကွတာပါ။ ဒါပမေယ့ျ Mugabe ကို လေးစားကွတာကွောင့ျ ဒီအခွအေနကွေောင့ျဘဲ Grace Mugabe က ထငျတိုငျးကြဲခဲ့တာပါ။”
Mugabe ကို အမြိုးသား သူရဲကောငျးမြား သုသာနျမှာ သဂွိုၤဟျဖို့ အစိုးရရဲ့ ဆန်ဒကို မိသားစုက ဆန့ျကငြျနပေုံရပွီး Mugabe ရဲ့ ဈာပဏ အစီအစဉျက အကွိမျကွိမျ အပွောငျးအလဲ ဖွဈနတောနဲ့ အတူဘဲ လူသိမခံဘဲ ဆှေးနှေးခကြျတှကေ ပေါကျကွား ထှကျလာခဲ့ပါတယျ။ နိုငျငံပိုငျ Herald သတငျးစာက ဒီသတငျးပတျမှာဘဲ Mugabe ရဲ့ Harare စံအိမျကို ပိုငျဆိုငျကွောငျး ဖောျပွလိုကျပွီး အမြားစုကတော့ ဒါဟာ Mugabe မိသားစု အပေါျ သွဇာညောငျးအောငျ အာဏာရ ပါတီဘကျက ကွိုးစားမှု အဖွဈ ရှုမွငျကွပါတယျ။ အဲဒီနေ့မှာဘဲ Mugabe ရဲ့ ရုပျအလောငျးကို မှေးရပျမွေ ကြေးလကျကို ပို့မယ့ျ အစီအစဉျကို မိသားစုဘကျက ရှငျးပွခကြျ မရှိဘဲ ရုပျသိမျးလိုကျပါတယျ။ Mugabe ကို ရကျ သုံးဆယျ အတှငျး သဂွိုၤဟျမယျလို့ မိသားစုဘကျက လတျတလော ပွောဆိုခကြျဟာဆိုရငျလညျး အခြိနျဆှဲထားတဲ့ လုပျရပျလို့ ယူဆရပါတယျ။
Grace Mugabe အတှကျတော့ ထှကျခှာသှားစရာ နရောလညျး သိပျမရှိပါဘူး။ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက တောငျအာဖရိက မောျဒယျအမြိုးသမီး တဦးကို ရိုကျနှကျခဲ့မှု စှဲခကြျနဲ့ တောငျအာဖရိကမှာ ဖမျးခံရမယ့ျ အရေးကလညျး ရှိနပေါတယျ။ အမရေိကနျနဲ့ ဥရောပ သမဂ်ဂဘကျကလညျး သူမကို ဒဏျခတျပိတျဆို့ထားတာ ဖွဈပွီး ပွညျဝငျခှင့ျလညျး ပိတျထားတာပါ။ Mugabe မိသားစုဝငျ တဦး ဖွဈတဲ့ Leo Mugabe ကတော့ Grace Mugabe ရဲ့ အနာဂတျက ဖွောင့ျဖွူးပါတယျလို့ ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“သူက ဇငျဘာဘှေ ပွညျသူ တဦးပါ။ ဘယျမှ ထှကျသှားစရာ အကွောငျးမရှိပါဘူး။ အိမျမှာဘဲ ဆကျနပွေီး ခွံထဲမှာ၊ နောကျ သူ့အလုပျတှကေို ပုံမှနျအတိုငျး ပွနျလုပျမှာပါ။”
ဒါပမေယ့ျ Grace Mugabe အနနေဲ့ နရေပျရငျးမှာလညျး တရားဥပဒကွေောငျးအရ ရငျဆိုငျနရေပွီး နိုငျငံရေး ရညျရှယျခကြျအရ တရားစီရငျတယျလို့ နာမညျထှကျတဲ့ ဇငျဘာဘှမှောတော့ ဒီအမှုတှေ ပွနျပေါျလာနိုငျတယျလို့ Matyszak က ပွောပါတယျ။
“ဆငျစှယျ မှောငျခိုကူးမှု နဲ့ ပတျသကျတဲ့ စှဲခကြျတှေ ရှိနပေါတယျ။ Mugabe မိသားစုဝငျတှေ နိုငျငံရေးမှာ ပါလာပွီ ဆိုတာနဲ့ ဒီအမှုတှကေ ပွနျပွီး ထှကျပေါျလာမှာပါ။ ဒီတော့ Grace Mugabe အနနေဲ့တော့ သိုသိုသိပျသိပျ နဖေို့ လိုအပျပွီး သူ့အနနေဲ့တော့ အဆငျမပွစေရာ အခွအေနမြေိုး ဖွဈနိုငျတယျလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျ။”
Grace Mugabe ကို ဗှီအိုအကေ တှေ့ဆုံ မေးမွနျးခှင့ျ တောငျးခဲ့ပမေယ့ျ မိသားစုဘကျက တစုံတရာ မတုံ့ပွနျပါဘူး။
