(Zawgyi/Unicode)
ဥရောပ သမဂ္ဂရဲ့ ပြင်ပမှာ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းတွေ ပေါ်လာမယ်လို့ EU ကနေ ဗြိတိန် နုတ်ထွက်ရေး ထောက်ခံသူတွေက ပြောခဲ့ကြတာပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း ၂၀၂၀ အကုန်မှာ ဥရောပ သမဂ္ဂထဲကနေ ဗြိတိန် အပြီးသတ် နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီးနောက် သီတင်း ၄ ပတ်ရှိလာချိန်မှာတော့ ကုန်ကျစာရိတ် ပိုများလာပြီး အခက်အခဲတွေနဲ့လည်း ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေက ပြောဆိုကြပါတယ်။ လန်ဒန်ကနေ Henry Ridgwell ပေးပို့တဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးမှာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလ Brexit သဘောတူညီချက်မှာ ငါးလုပ်ငန်း အရေးက ထဲထဲဝင်ဝင် အရေးပါခဲ့ပါတယ်။ သဘောတူညီချက် အရ ဥရောပ ငါးဖမ်းသဘောၤတွေရဲ့ ၄ ပုံတပုံ ဗြိတိန် ရေပိုင်နက် အတွင်း ငါးဖမ်းခွင့်ကို လာမယ့် ၅ နှစ် အတွင်း ဗြိတိန် ငါးဖမ်းသဘောၤတွေကို လွှဲပြောင်းပေးရမှာပါ။
အင်္ဂလန်တောင်ပိုင်း Cornwall က ငါးဖမ်းသမား Phil Mitchell ကတော့ သိပ်ပြီး သဘောမကျပါဘူးတဲ့၊ ဝန်ကြီးချုပ် Boris Johnson က ဗြိတိန် ရေပိုင်နက်ကို အပြည့်အ၀ ထိန်းချုပ်နိုင်မယ်လို့ ကတိပေးခဲ့တာလို့ သူက ပြောပါတယ်။
“Brexit မတိုင်ခင်ကထက် ပိုဆိုးလာပါတယ်။ အားလုံးက ရေးသား ပြဌာန်းထားပြီးသားဆိုတော့ ပြန်ယူဖို့လည်း မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဒါက အတုအယောင်ပါ။ Boris သစ္စာဖောက်က ကျနော်တို့ကို သစ္စာဖောက်သွားတာပါ။”
ဗြိတိန် ငါးဖမ်းသဘောၤတွေက ဖမ်းမိတဲ့ ငါးရဲ့ ထက်ဝက်လောက်က ဥရောပ သမဂ္ဂကို တင်ပို့တာဖြစ်ပြီး ၂၀၁၉ မှာ ဒေါ်လာ သန်း ၁၈၀၀ ကျော်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် EU ကနေ ဗြိတိန် နုတ်ထွက်ပြီး နောက်မှာတော့ နယ်စပ် စစ်ဆေးရေး၊ စာရွက်စာတမ်းကိစ္စ၊ စောင့်ဆိုင်းရမှုတွေနဲ့ ကုန်ကျစာရိတ်တွေ ရှိလာပါတယ်။ ပို့ကုန် လုပ်ငန်း တချို့လည်း ဒီလ အတွင်း လွှတ်တော်အပြင်မှာ ဆန္ဒပြကြပါတယ်။ AM Shellfish ရဲ့ပိုင်ရှင် Allan Miller က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ပင်လယ်စာ အရှင်တွေမှာ နောက်ဆုံးထား ရောင်းရမယ့်ရက် သတ်မှတ်ချက် ရှိပါတယ်။ အရှင်ဘဲ ဖြစ်ဖြစ် အသေဘဲ ဖြစ်ဖြစ်ပါ။ ဒီစီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ အတွက် အစိုးရဘက်က တခုခု ထိထိရောက်ရောက် လုပ်မပေးဘူးဆိုရင် ဒီလုပ်ငန်းတွေ မရပ်တည်နိုင်တော့ပါဘူး။”
ပြသနာတွေ ဆွေးနွေးဖြေရှင်းနိုင်မယ်လို့ အစိုးရဘက်ကတော့ ခုခံ ပြောဆိုနေပါတယ်။ ဗြိတိန် ဝန်ကြီးချုပ် Boris Johnson က
“ကနဦး ကြုံရတဲ့ အခက်အခဲတွေပါ။ စာရွက်စာတမ်းတွေ မမှန်တာမျိုး လည်မှုလွဲနေတာမျိုးပါ။ ဒါကလည်း လူတွေရဲ့ အမှားမဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့ အနေနဲ့ နစ်နာကြေးပေး ကူညီမှာ ဖြစ်သလို ဒီလို ဆောင်ရွက်ဖို့ ရန်ပုံငွေလည်း ရှိထားပါပြီ။ UK ရဲ့ အံ့မခန်းတဲ့ ပင်လယ်ရေကြောင်း ဆိုင်ရာ ကြွယ်ဝမှုကနေ အကျိုးအမြတ်တွေ ရယူဖို့ UK တခုလုံးက ငါးဖမ်းသမားတွေ အတွက် မဟာ အခွင့်အလမ်းကြီးတွေ ရှိတယ်ဆိုတာကိုလည်း သံသယ မရှိပါဘူး။”
ဒါပေမယ့် ငါးလုပ်ငန်း တခုတည်း စမ်းတဝါးဝါး ဖြစ်နေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ တခြား လုပ်ငန်းတွေမှာလည်း အခက်တွေ့နေပါတယ်။ အခွန် စည်းမျဉ်းသစ်ကြောင့် ဥရောပ လက်လီအရောင်းသမားတွေက ဗြိတိန် ဖောက်သည်တွေကို အရောင်းရပ်သွားစေသလို သဘောၤ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းတွေလည်း ရေလက်ကြားကို ဖြတ်သန်း ပို့ဆောင်ရေး ရပ်ဆိုင်းထားပါတယ်။ Edward Velasco က Rodanto ရဲ့ သွင်းကုန်မန်နေဂျာ ဖြစ်ပါတယ်။
“လုပ်ငန်းမလည်ပတ်ရင် သူတို့လည်း ငွေကြေးဆုံးရှုံးပါတယ်။ ကျနော်တို့လည်း ထိခိုက်ပါတယ်။”
ဗြိတိန် ပြည်မကြီးကနေ ကုန်စည် သယ်ယူမှုမှာ အပို ကုန်ကျစာရိတ်တွေနဲ့ Northern Ireland က ဆူပါမတ်ကက်ကြီးတွေ ရင်ဆိုင်နေရပါပြီ။ ဒါက အစပိုင်းမှာမို့ ကြုံနေရတဲ့ ပြသနာလား ဒါမှမဟုတ်လည်း EU ကနေ ဗြိတိန် နုတ်ထွက်မှု ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် ဖြစ်လာရတဲ့ အကျိုးဆက်တွေပါလား။ သုံးသပ်သူ Rem Korteweg ကတော့ လုပ်ငန်းကဏ္ဍ အပေါ်မှာ မူတည်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ကုန်စည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းတွေ အခု ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ မေးခွန်းတွေက ကွန်တိန်နာထဲမှာ ပါတဲ့ ဖိနပ်ဘူး ဒါမှမဟုတ်လည်း ပစ္စည်းသေတ္တာ အားလုံးကို ပုံစံဖြည့်ရမှာလား ဆိုတာကတော့ ရှင်းရတာ လွယ်နိုင်ပါတယ်။ အစပိုင်းမို့ ကြုံရတဲ့ ပြသနာတွေလို့ ကျနော် မယူဆဘဲ ပိုပြီး ပုံစံတကျ ရှိနေတဲ့ ကိစ္စတွေဆိုရင်တော့ ကျန်းမာရေးနဲ့ ဘေးကင်းလံခြုံရေး၊ အစားအသောက်နဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံမှု စစ်ဆေးမှုတွေ၊ ငါးတင်ပို့မှု ကိစ္စတွေပါ။ ဒါတွေက တခုတည်းသော ဈေးကွက်နေ ထွက်တာရဲ့ အကျိုးဆက်ဖြစ်ပါတယ်။”
EU ကနေ ဗြိတိန်နုတ်ထွက်မှုကြောင့် EU ရဲ့ ပြင်ပမှာ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိလာမယ်လို့ ဗြိတိန်ဘက်က ပြောဆိုနေတာပါ။ ဂျပန် Nissan ကားထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းက ဗြိတိန်မှာ ကားတပ်ဆင် ထုတ်လုပ်မှု ဆက်ထားဖို့ ၊ လျှပ်စစ် ကားတွေ အတွက် ဘက်ထရီ စက်ရုံသစ် တခု တည်ဆောက်ရေး ဒေါ်လာ သန်းချီ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ ကတိပြုလိုက်တာဟာဆိုရင် Brexit မဟာဗျူဟာအရ ဒီသီတင်းပတ် အတွင်း တိုးတက်မှု တခု ရခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါဘေး ကာလ အတွင်း တခြား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ရုန်းကန်နေရတဲ့ အတွက် အခုအချိန်ထိတော့ Brexit ကြောင့် ရတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးက နည်းနေသေးပြီး ဆုံးရှုံးမှုက ပိုများနေပါတယ်။
...............
EU က နုတျထှကျပွီးနောကျ ဗွိတိနျကွုံနရေတဲ့ လတျတလော အခကျအခဲ
(Unicode)
ဥရောပ သမဂ်ဂရဲ့ ပွငျပမှာ စီးပှားရေး အခှင့ျအလမျးတှေ ပေါျလာမယျလို့ EU ကနေ ဗွိတိနျ နုတျထှကျရေး ထောကျခံသူတှကေ ပွောခဲ့ကွတာပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ၂၀၂၀ အကုနျမှာ ဥရောပ သမဂ်ဂထဲကနေ ဗွိတိနျ အပွီးသတျ နုတျထှကျခဲ့ပွီးနောကျ သီတငျး ၄ ပတျရှိလာခြိနျမှာတော့ ကုနျကစြာရိတျ ပိုမြားလာပွီး အခကျအခဲတှနေဲ့လညျး ရငျဆိုငျနရေတယျလို့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှကေ ပွောဆိုကွပါတယျ။ လနျဒနျကနေ Henry Ridgwell ပေးပို့တဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးမှာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလ Brexit သဘောတူညီခကြျမှာ ငါးလုပျငနျး အရေးက ထဲထဲဝငျဝငျ အရေးပါခဲ့ပါတယျ။ သဘောတူညီခကြျ အရ ဥရောပ ငါးဖမျးသဘောၤတှရေဲ့ ၄ ပုံတပုံ ဗွိတိနျ ရပေိုငျနကျ အတှငျး ငါးဖမျးခှင့ျကို လာမယ့ျ ၅ နှဈ အတှငျး ဗွိတိနျ ငါးဖမျးသဘောၤတှကေို လှှဲပွောငျးပေးရမှာပါ။
အငျ်ဂလနျတောငျပိုငျး Cornwall က ငါးဖမျးသမား Phil Mitchell ကတော့ သိပျပွီး သဘောမကပြါဘူးတဲ့၊ ဝနျကွီးခြုပျ Boris Johnson က ဗွိတိနျ ရပေိုငျနကျကို အပွည့ျအ၀ ထိနျးခြုပျနိုငျမယျလို့ ကတိပေးခဲ့တာလို့ သူက ပွောပါတယျ။
“Brexit မတိုငျခငျကထကျ ပိုဆိုးလာပါတယျ။ အားလုံးက ရေးသား ပွဌာနျးထားပွီးသားဆိုတော့ ပွနျယူဖို့လညျး မဖွဈနိုငျပါဘူး။ ဒါက အတုအယောငျပါ။ Boris သစ်စာဖောကျက ကနြောျတို့ကို သစ်စာဖောကျသှားတာပါ။”
ဗွိတိနျ ငါးဖမျးသဘောၤတှကေ ဖမျးမိတဲ့ ငါးရဲ့ ထကျဝကျလောကျက ဥရောပ သမဂ်ဂကို တငျပို့တာဖွဈပွီး ၂၀၁၉ မှာ ဒေါျလာ သနျး ၁၈၀၀ ကြောျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ EU ကနေ ဗွိတိနျ နုတျထှကျပွီး နောကျမှာတော့ နယျစပျ စဈဆေးရေး၊ စာရှကျစာတမျးကိစ်စ၊ စောင့ျဆိုငျးရမှုတှနေဲ့ ကုနျကစြာရိတျတှေ ရှိလာပါတယျ။ ပို့ကုနျ လုပျငနျး တခြို့လညျး ဒီလ အတှငျး လှှတျတောျအပွငျမှာ ဆန်ဒပွကွပါတယျ။ AM Shellfish ရဲ့ပိုငျရှငျ Allan Miller က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ပငျလယျစာ အရှငျတှမှော နောကျဆုံးထား ရောငျးရမယ့ျရကျ သတျမှတျခကြျ ရှိပါတယျ။ အရှငျဘဲ ဖွဈဖွဈ အသဘေဲ ဖွဈဖွဈပါ။ ဒီစီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ အတှကျ အစိုးရဘကျက တခုခု ထိထိရောကျရောကျ လုပျမပေးဘူးဆိုရငျ ဒီလုပျငနျးတှေ မရပျတညျနိုငျတော့ပါဘူး။”
ပွသနာတှေ ဆှေးနှေးဖွရှေငျးနိုငျမယျလို့ အစိုးရဘကျကတော့ ခုခံ ပွောဆိုနပေါတယျ။ ဗွိတိနျ ဝနျကွီးခြုပျ Boris Johnson က
“ကနဦး ကွုံရတဲ့ အခကျအခဲတှပေါ။ စာရှကျစာတမျးတှေ မမှနျတာမြိုး လညျမှုလှဲနတောမြိုးပါ။ ဒါကလညျး လူတှရေဲ့ အမှားမဟုတျပါဘူး။ ကနြောျတို့ အနနေဲ့ နဈနာကွေးပေး ကူညီမှာ ဖွဈသလို ဒီလို ဆောငျရှကျဖို့ ရနျပုံငှလေညျး ရှိထားပါပွီ။ UK ရဲ့ အံ့မခနျးတဲ့ ပငျလယျရကွေောငျး ဆိုငျရာ ကွှယျဝမှုကနေ အကြိုးအမွတျတှေ ရယူဖို့ UK တခုလုံးက ငါးဖမျးသမားတှေ အတှကျ မဟာ အခှင့ျအလမျးကွီးတှေ ရှိတယျဆိုတာကိုလညျး သံသယ မရှိပါဘူး။”
ဒါပမေယ့ျ ငါးလုပျငနျး တခုတညျး စမျးတဝါးဝါး ဖွဈနတော မဟုတျပါဘူး။ တခွား လုပျငနျးတှမှောလညျး အခကျတှေ့နပေါတယျ။ အခှနျ စညျးမဉြျးသဈကွောင့ျ ဥရောပ လကျလီအရောငျးသမားတှကေ ဗွိတိနျ ဖောကျသညျတှကေို အရောငျးရပျသှားစသေလို သဘောၤ သယျယူပို့ဆောငျရေး လုပျငနျးတှလေညျး ရလေကျကွားကို ဖွတျသနျး ပို့ဆောငျရေး ရပျဆိုငျးထားပါတယျ။ Edward Velasco က Rodanto ရဲ့ သှငျးကုနျမနျနဂြော ဖွဈပါတယျ။
“လုပျငနျးမလညျပတျရငျ သူတို့လညျး ငှကွေေးဆုံးရှုံးပါတယျ။ ကနြောျတို့လညျး ထိခိုကျပါတယျ။”
ဗွိတိနျ ပွညျမကွီးကနေ ကုနျစညျ သယျယူမှုမှာ အပို ကုနျကစြာရိတျတှနေဲ့ Northern Ireland က ဆူပါမတျကကျကွီးတှေ ရငျဆိုငျနရေပါပွီ။ ဒါက အစပိုငျးမှာမို့ ကွုံနရေတဲ့ ပွသနာလား ဒါမှမဟုတျလညျး EU ကနေ ဗွိတိနျ နုတျထှကျမှု ဆုံးဖွတျခကြျကွောင့ျ ဖွဈလာရတဲ့ အကြိုးဆကျတှပေါလား။ သုံးသပျသူ Rem Korteweg ကတော့ လုပျငနျးကဏ်ဍ အပေါျမှာ မူတညျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“ကုနျစညျ သယျယူပို့ဆောငျရေး လုပျငနျးတှေ အခု ရငျဆိုငျနရေတဲ့ မေးခှနျးတှကေ ကှနျတိနျနာထဲမှာ ပါတဲ့ ဖိနပျဘူး ဒါမှမဟုတျလညျး ပစ်စညျးသတေ်တာ အားလုံးကို ပုံစံဖွည့ျရမှာလား ဆိုတာကတော့ ရှငျးရတာ လှယျနိုငျပါတယျ။ အစပိုငျးမို့ ကွုံရတဲ့ ပွသနာတှလေို့ ကနြောျ မယူဆဘဲ ပိုပွီး ပုံစံတကြ ရှိနတေဲ့ ကိစ်စတှဆေိုရငျတော့ ကနြျးမာရေးနဲ့ ဘေးကငျးလံခွုံရေး၊ အစားအသောကျနဲ့ ဘေးကငျးလုံခွုံမှု စဈဆေးမှုတှေ၊ ငါးတငျပို့မှု ကိစ်စတှပေါ။ ဒါတှကေ တခုတညျးသော ဈေးကှကျနေ ထှကျတာရဲ့ အကြိုးဆကျဖွဈပါတယျ။”
EU ကနေ ဗွိတိနျနုတျထှကျမှုကွောင့ျ EU ရဲ့ ပွငျပမှာ စီးပှားရေး အခှင့ျအလမျးတှေ ရှိလာမယျလို့ ဗွိတိနျဘကျက ပွောဆိုနတောပါ။ ဂပြနျ Nissan ကားထုတျလုပျရေး လုပျငနျးက ဗွိတိနျမှာ ကားတပျဆငျ ထုတျလုပျမှု ဆကျထားဖို့ ၊ လြှပျစဈ ကားတှေ အတှကျ ဘကျထရီ စကျရုံသဈ တခု တညျဆောကျရေး ဒေါျလာ သနျးခြီ ရငျးနှီးမွှုပျနှံဖို့ ကတိပွုလိုကျတာဟာဆိုရငျ Brexit မဟာဗြူဟာအရ ဒီသီတငျးပတျ အတှငျး တိုးတကျမှု တခု ရခဲ့တာပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါဘေး ကာလ အတှငျး တခွား စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ ရုနျးကနျနရေတဲ့ အတှကျ အခုအခြိနျထိတော့ Brexit ကွောင့ျ ရတဲ့ အကြိုးကြေးဇူးက နညျးနသေေးပွီး ဆုံးရှုံးမှုက ပိုမြားနပေါတယျ။