[Zawgyi/Unicode]
ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ COVID-19 ပညာပေးပန်းချီဆွဲတဲ့ လူငယ်တွေကို ဘာသာသာသနာညှိုးနွမ်းစေမှုနဲ့ သာသနာရေးဌာနက တရားစွဲဆိုထားတဲ့အပေါ် တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မဆုမွန်က ပြောပြပါမယ်။
ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့ လူအများမြင်ကွင်းနေရာဖြစ်တဲ့ ဘူတာတိုက်တန်း တိုက်နံရံမှာ နံရံပန်းချီရေးဆွဲခဲ့တဲ့ ကချင်လူငယ်သုံးဦးကို ကချင်ပြည်နယ် သာသာရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးကနေ ဘာသာသာသနာ ညှိုးနွမ်းစေမှု ပုဒ်မ ၂၉၅(က) နဲ့ မြစ်ကြီးနားမြို့နယ် တရားရုံးမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့က ဦးတိုက်လျှောက်ထား တရားစွဲဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပန်းချီဆွဲသူ ကိုဇေယျာနောင်၊ ဂျာဆိုင်းနဲ့ နော်ထွန်းအောင်တို့သုံးဦး ဖန်တီးရေးဆွဲထားတဲ့ “Stay at Home save lives” "We Fight together" ဆိုပြီး ဆရာဝန် သူနာပြုသုံးဦး လက်ဖဝါးနဲ့ တွန်းကာထားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနောက်မှာ နီညိုရောင်ဝတ်ရုံ ဝတ်ဆင်ထားတဲ့ အရိုးခေါင်းနဲ့သေမင်းပုံစံ ပန်းချီဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတော်တပါးရဲ့အသွင်နဲ့တူတဲ့အတွက် ဒါဟာ ဘာသာသာသနာကို ညှိုးနွမ်းစေခဲ့တယ်ဆိုပြီး သာသနာရေးဌာနက တရားစွဲဆိုခဲ့တာပါ။
SEE ALSO: ကိုဗစ်ကြောင့် ထိခိုက်နေတဲ့ နိုင်ငံ ၆၀ ကျော် အကူအညီပေးဖို့ ကုလပန်ကြားသုံးလကျော်ကြာ အမှုရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းခဲ့ရပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ ဒီကနေ့ ဇူလိုင်လ ၁၇ ရက်နေ့မှာ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့နယ် တရားသူကြီးက တရားစွဲဆိုခံရသူတွေမှာ အပြစ်မရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ပြီး အမှုကနေ အပြီးအပိုင် ပလပ်ပေးလိုက်တယ်လို့ တရားစွဲဆိုခံရသူ ကချင်လူငယ်တွေရဲ့ အကျိုးဆောင်ရှေ့နေဒေါ်ဒွဲဘူက ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကို ရှင်းပြပါတယ်။
"ဒီနေ့ကတော့ ကျမတို့အမှုတွဲကို အရင်ဆုံး အမိန့်ချတာဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ တရားသူကြီးက သူရေးထားတဲ့အမိန့်ကို ဖတ်ပြတာပေါ့။ ကျမတို့လည်း တော်တော်လေးကို စိုးရိမ်ပါတယ်ရှင့်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျမလည်း Public နဲ့ဆိုင်တဲ့အမှုတွေ လိုက်တဲ့အခါမှာ လွတ်တယ်ဆိုတာ မရှိဖူးပေါ့နော်။ ဒီနေ့ ဒီတမှုပဲ ကျမ လွတ်ဖူးပါသေးတယ်။ ကျမတို့ အတော်လေး ဂရုစိုက်ပြီး ထုခြေခဲ့ပါတယ်။ ပြစရာရှိတဲ့ သက်သေတွေလည်း ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒီကနေ့ တရားရုံးအဖြေရတဲ့အခါမှာ ကျမတို့ အရမ်းပဲ ဝမ်းသာပါတယ်။ ပြီးလို့ဆိုရင် ပန်းချီဆွဲတဲ့ လူငယ်ကလေးတွေကလည်း တကယ့်ကို သဘောရိုးနဲ့ ပညာပေးလိုတဲ့စိတ်နဲ့ လုပ်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ သံဃာတော်တွေကို စော်ကားဖို့ဆိုတာ သူတို့ စိတ်ထဲမှာတောင် မရှိပါဘူး။ ဒီကနေ့ ကျမတို့တွေ ဖြေရှင်းနိုင်ပြီး မှန်ကန်စွာနဲ့ လွတ်မြောက်ခွင့်ရတဲ့အခါမှာ ကျမတို့ တကယ်ပဲ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာဖြစ်တယ်။ တရားမျှတမှုကို ခံစားရသလို ဒီတရားမျှတမှုနဲ့အတူ အမြဲဒွန်တွဲနေတဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုလည်း ရှိလာပြီဆိုပြီး ကျမ ကျေနပ်မိပါတယ်ရှင့်။"
ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ ကိုဗစ် မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ကူးစက်သူတွေရှိလာနေလို့ ကချင်လူငယ်တွေဘက်ကနေ အများပြည်သူလူမြင်ကွင်းမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ရေး ပညာပေးနံရံ ပန်းချီရေးဆွဲခဲ့တဲ့အပေါ် တရားစွဲဆိုခံရလို့ သူတို့ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းခဲ့ကြပုံကိုလည်း ရှေ့နေဒေါ်ဒွဲဘူက ရှင်းပြပါတယ်။
"ဒီအမှုကတော့ ကိုဗစ်ကာလမှာ ပညာပေးပန်းချီ ဆွဲရင်းနဲ့ ဖြစ်ပေါ်လာတာပေါ့။ ဆွဲတဲ့သူကလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာပါပဲ ပြဿနာဖြစ်တာက အဲ့ဒီသေမင်းရဲ့ဝတ်ရုံက အနီရောင်ဝတ်ရုံပေါ့။ ဝတ်ရုံ ရုံထားတဲ့ပုံစံက ရဟန်းတော်တွေရဲ့ သင်္ကန်းဝတ်ရုံနဲ့ တူတယ်ပေါ့။ နောက်တခုက ပိုက်ထားတဲ့ မြေအိုးက ဘုန်းကြီးတွေ ဆွမ်းခံထွက်တဲ့ သပိတ်နဲ့တူပြီးတော့မှ ဒီဘာသာသာသနာကို စော်ကားတယ်ဆိုပြီးမှ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ပုဒ်မ ၂၉၅ (က)နဲ့ တရားစွဲခဲ့တဲ့အမှုပါ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးမှ ကျမတို့ အမှုကို ၃ လ လောက်ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါတယ်။ တမင်သက်သက်ပေ့ါနော် ဘာသာ၊ သာသနာကို ညှိုးနွမ်းအောင် လုပ်တယ်ဆိုတာကို သူတို့ သက်သေ မပြနိုင်ခဲ့ဘူး။ ကျမတို့ဘက်ကတော့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၉ ရက် ၁၉၁၁ ပေါ့နော် ပြင်သစ်နိုင်ငံထုတ် လစ်ဘာတီဂျာနယ်မှာ အနီရောင်ဝတ်သေမင်းက လူ့အသက်တွေကို ရိတ်သိမ်းနေဟန် သရုပ်ဖော်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ကျမတို့သက်သေပြပါတယ်။ နောက်တခုကတော့ ဘုန်းကြီးတွေရဲ့သင်္ကန်းဝတ်နည်း ဝတ်ဟန်ပေါ့ ဒီပန်းချီကားမှာက ဝတ်ရုံက ပုံကျပြီး အနောက်ကိုတွဲနေတယ်ပေါ့ တကယ်သံဃာတော်တွေ ဆွမ်းကပ်ထွက်ချိန် လက်ကန်တော့ထိုးတဲ့ပုံလည်း သပ်သပ်ရပ်ရပ်ရှိရမှာပေါ့နော် အဲ့တာတွေကို ကျမတို့ သက်သေပြခဲ့ပါတယ်။ ဘုန်းကြီးတပါးရဲ့ခွင့်ပြုချက်နဲ့ သင်္ကန်းဝတ်ရုံ ဝတ်နည်းတွေကိုလည်း စနစ်တကျနဲ့ ကျမတို့ သက်သေခံ တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ နောက် တခုကိုင်ထားတဲ့ သပိတ်ဆိုတာလည်း သပိတ်မဟုတ်ပါဘူး။ မြေအိုးပါ မြေအိုးမှာ COVID-19 ရောဂါဆိုတာ ကပ်ထားတာတွေကိုလည်း ကျမတို့သက်သေပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီပန်းချီဟာ ဘာသာ၊ သာသနာကို တမင်ညှိုးနွမ်းစေလိုတဲ့ တမင်လုပ်တာမဟုတ်ဘူး။ COVID-19 ဟာ သေမင်းတမန်ပုံကိုသာ ပညာပေးအနေနဲ့ ရေးဆွဲခြင်းသာဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ကျမတို့သက်သေပြခဲ့တာဖြစ်လို့ တရားမျှတမှုရပြီး အမှုမှန်ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။"
မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်တရားရုံးက ကိုဗစ်ပန်းချီအမှု တရားရုံးထုတ်မှာ သွားရောက်ဝန်းရံအားပေးခဲ့တဲ့ ကချင်လူငယ် ဆိုင်းနုပန်ကလည်းအခုလို တရားရုံးကနေ အပြစ်မရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်လိုက်တဲ့အပေါ် ကြိုဆိုပြီး နိုင်ငံသားတို့ရဲ့ လွတ်လပ်စွာဆန္ဒထုတ်ဖော်မှု လွတ်လပ်စွာ တင်ပြမှုတွေအပေါ် တရားမျှတမှုတွေ ပိုပြီးရှိလာစေဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။
"ဒီနေ့ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ်မှာ ကျမတို့အနေနဲ့ တော်တော်လေး အားရတယ်ပေါ့နော်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျမတို့ မထင်ထားဘူးပေါ့နော်။ ဒီလိုမျိုး ဖြစ်လာလိမ့်မယ်လို့ တခုခုပေါ့နော် တရားရုံးဘက်ကနေ ဒဏ်ငွေသို့မဟုတ် ထောင်ဒဏ်များ ချမလားပေါ့။ ကျမတို့သုံးသပ်ထားတာ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီလိုအနေအထား တခုဖြစ်လာတာကို တရားသေအနေနဲ့ လွတ်သွားတာကို ကျမတို့အတွက်က အရမ်းကို ဝမ်းသာတယ်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီလိုမျိုး ပန်းချီဆွဲတာလိုမျိုး ကိုယ့်အတွေးအခေါ်တွေကို လွတ်လွတ်လပ်လပ်နဲ့ တင်ပြတာ လွတ်လပ်စွာတွေးခေါ်ပိုင်ခွင့်ကို တရားစွဲလိုက်တဲ့အခါမှာ တရားစွဲခံရသူတွေမှာ အချိန်အခက်အခဲ ကိုဗစ်ကာလ သွားလာရအခက်အခဲ ပြီးတော့ ငွေလည်းကုန်ရတဲ့အနေအထားမျိုးတွေဆိုတော့ ဒီလိုတရားစွဲတာ ကျမကတော့ သဘောမကျဘူးပေါ့နော်။ လူငယ်တွေဖြစ်တဲ့အတွက် သူတို့ရဲ့စိတ်ကူးစိတ်သန်းတွေကို လူကြီးတွေအနေနဲ့က အမြဲတမ်း ဥပဒေနဲ့ အမှုဖြစ်တာကိုတော့ လူငယ်တယောက်အနေနဲ့ မဖြစ်စေချင်ပါဘူး။"
SEE ALSO: COVID-19 ပညာပေးပန်းချီကြောင့် အမှုဖွင့်ထားတာ ရုပ်သိမ်းဖို့ HRW တောင်းဆိုဒီ COVID ပန်းချီကား ရေးဆွဲသူတွေကို စပြီးတရားစွဲဆိုခဲ့ချိန်ကတည်းက အမှုဖွင့်အရေးယူထားတာတွေအားလုံး ချက်ချင်းရုပ်သိမ်းပေးဖို့ လူ့အခွင့်အရေးလေ့လာစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ HRW က ကြေညာချက်ထုတ် တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာတာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါအရေးကို ပိုပြီး အလေးထား ဆောင်ရွက်သင့်တယ်လို့ HRW အာရှရေးရာ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး Phil Robertson က ပြောခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ကိုဗစ် ပညာပေးပန်းချီကြောင့် တရားစွဲခံရတဲ့ ကချင်လူငယ်တွေအမှု တရားရုံးပလပ်
[Unicode Version]
ကိုဗဈ ပညာပေးပနျးခြီကွောင့ျ တရားစှဲခံရတဲ့ ကခငြျလူငယျတှအေမှု တရားရုံးပလပျ
ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါ COVID-19 ပညာပေးပနျးခြီဆှဲတဲ့ လူငယျတှကေို ဘာသာသာသနာညှိုးနှမျးစမှေုနဲ့ သာသနာရေးဌာနက တရားစှဲဆိုထားတဲ့အပေါျ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မဆုမှနျက ပွောပွပါမယျ။
ကခငြျပွညျနယျ မွဈကွီးနားမွို့ လူအမြားမွငျကှငျးနရောဖွဈတဲ့ ဘူတာတိုကျတနျး တိုကျနံရံမှာ နံရံပနျးခြီရေးဆှဲခဲ့တဲ့ ကခငြျလူငယျသုံးဦးကို ကခငြျပွညျနယျ သာသာရေးဦးစီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူးကနေ ဘာသာသာသနာ ညှိုးနှမျးစမှေု ပုဒျမ ၂၉၅(က) နဲ့ မွဈကွီးနားမွို့နယျ တရားရုံးမှာ ပွီးခဲ့တဲ့ ဧပွီလ ၃ ရကျနေ့က ဦးတိုကျလြှောကျထား တရားစှဲဆိုခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
ပနျးခြီဆှဲသူ ကိုဇယြောနောငျ၊ ဂြာဆိုငျးနဲ့ နောျထှနျးအောငျတို့သုံးဦး ဖနျတီးရေးဆှဲထားတဲ့ “Stay at Home save lives” "We Fight together" ဆိုပွီး ဆရာဝနျ သူနာပွုသုံးဦး လကျဖဝါးနဲ့ တှနျးကာထားတဲ့ ဗိုငျးရပျဈပိုးနောကျမှာ နီညိုရောငျဝတျရုံ ဝတျဆငျထားတဲ့ အရိုးခေါငျးနဲ့သမေငျးပုံစံ ပနျးခြီဟာ ဗုဒ်ဓဘာသာရဟနျးတောျတပါးရဲ့အသှငျနဲ့တူတဲ့အတှကျ ဒါဟာ ဘာသာသာသနာကို ညှိုးနှမျးစခေဲ့တယျဆိုပွီး သာသနာရေးဌာနက တရားစှဲဆိုခဲ့တာပါ။
သုံးလကြောျကွာ အမှုရငျဆိုငျဖွရှေငျးခဲ့ရပွီးတဲ့နောကျမှာတော့ ဒီကနေ့ ဇူလိုငျလ ၁၇ ရကျနေ့မှာ ကခငြျပွညျနယျ မွဈကွီးနားမွို့နယျ တရားသူကွီးက တရားစှဲဆိုခံရသူတှမှော အပွဈမရှိကွောငျး ဆုံးဖွတျပွီး အမှုကနေ အပွီးအပိုငျ ပလပျပေးလိုကျတယျလို့ တရားစှဲဆိုခံရသူ ကခငြျလူငယျတှရေဲ့ အကြိုးဆောငျရှေ့နဒေေါျဒှဲဘူက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကို ရှငျးပွပါတယျ။
"ဒီနေ့ကတော့ ကမြတို့အမှုတှဲကို အရငျဆုံး အမိန့ျခတြာဖွဈပါတယျရှင့ျ။ တရားသူကွီးက သူရေးထားတဲ့အမိန့ျကို ဖတျပွတာပေါ့။ ကမြတို့လညျး တောျတောျလေးကို စိုးရိမျပါတယျရှင့ျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကမြလညျး Public နဲ့ဆိုငျတဲ့အမှုတှေ လိုကျတဲ့အခါမှာ လှတျတယျဆိုတာ မရှိဖူးပေါ့နောျ။ ဒီနေ့ ဒီတမှုပဲ ကမြ လှတျဖူးပါသေးတယျ။ ကမြတို့ အတောျလေး ဂရုစိုကျပွီး ထုခွခေဲ့ပါတယျ။ ပွစရာရှိတဲ့ သကျသတှေလေညျး ပွခဲ့ပါတယျ။ ဒီကနေ့ တရားရုံးအဖွရေတဲ့အခါမှာ ကမြတို့ အရမျးပဲ ဝမျးသာပါတယျ။ ပွီးလို့ဆိုရငျ ပနျးခြီဆှဲတဲ့ လူငယျကလေးတှကေလညျး တကယ့ျကို သဘောရိုးနဲ့ ပညာပေးလိုတဲ့စိတျနဲ့ လုပျတာဖွဈပါတယျ။ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ သံဃာတောျတှကေို စောျကားဖို့ဆိုတာ သူတို့ စိတျထဲမှာတောငျ မရှိပါဘူး။ ဒီကနေ့ ကမြတို့တှေ ဖွရှေငျးနိုငျပွီး မှနျကနျစှာနဲ့ လှတျမွောကျခှင့ျရတဲ့အခါမှာ ကမြတို့ တကယျပဲ ဝမျးမွောကျဝမျးသာဖွဈတယျ။ တရားမြှတမှုကို ခံစားရသလို ဒီတရားမြှတမှုနဲ့အတူ အမွဲဒှနျတှဲနတေဲ့ တရားဥပဒစေိုးမိုးမှုလညျး ရှိလာပွီဆိုပွီး ကမြ ကြနေပျမိပါတယျရှင့ျ။"
SEE ALSO: မြန်မာ့လူ့အခွင့်အရေး တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို လူ့အခွင့်အရေးဖွဲ့ ၆၄ ဖွဲ့တောင်းဆိုကမ်ဘာ့ကပျရောဂါ ကိုဗဈ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး ကူးစကျသူတှရှေိလာနလေို့ ကခငြျလူငယျတှဘေကျကနေ အမြားပွညျသူလူမွငျကှငျးမှာ ကိုဗဈကာကှယျရေး ပညာပေးနံရံ ပနျးခြီရေးဆှဲခဲ့တဲ့အပေါျ တရားစှဲဆိုခံရလို့ သူတို့ရငျဆိုငျဖွရှေငျးခဲ့ကွပုံကိုလညျး ရှေ့နဒေေါျဒှဲဘူက ရှငျးပွပါတယျ။
"ဒီအမှုကတော့ ကိုဗဈကာလမှာ ပညာပေးပနျးခြီ ဆှဲရငျးနဲ့ ဖွဈပေါျလာတာပေါ့။ ဆှဲတဲ့သူကလညျး ဗုဒ်ဓဘာသာပါပဲ ပွူနာဖွဈတာက အဲ့ဒီသမေငျးရဲ့ဝတျရုံက အနီရောငျဝတျရုံပေါ့။ ဝတျရုံ ရုံထားတဲ့ပုံစံက ရဟနျးတောျတှရေဲ့ သငျ်ကနျးဝတျရုံနဲ့ တူတယျပေါ့။ နောကျတခုက ပိုကျထားတဲ့ မွအေိုးက ဘုနျးကွီးတှေ ဆှမျးခံထှကျတဲ့ သပိတျနဲ့တူပွီးတော့မှ ဒီဘာသာသာသနာကို စောျကားတယျဆိုပွီးမှ ပွဈမှုဆိုငျရာ ပုဒျမ ၂၉၅ (က)နဲ့ တရားစှဲခဲ့တဲ့အမှုပါ။ ဒါနဲ့ပတျသကျပွီးမှ ကမြတို့ အမှုကို ၃ လ လောကျရငျဆိုငျခဲ့ရပါတယျ။ တမငျသကျသကျပေ့ါနောျ ဘာသာ၊ သာသနာကို ညှိုးနှမျးအောငျ လုပျတယျဆိုတာကို သူတို့ သကျသေ မပွနိုငျခဲ့ဘူး။ ကမြတို့ဘကျကတော့ ဖဖေောျဝါရီလ ၁၉ ရကျ ၁၉၁၁ ပေါ့နောျ ပွငျသဈနိုငျငံထုတျ လဈဘာတီဂြာနယျမှာ အနီရောငျဝတျသမေငျးက လူ့အသကျတှကေို ရိတျသိမျးနဟေနျ သရုပျဖောျခဲ့တယျဆိုတာ ကမြတို့သကျသပွေပါတယျ။ နောကျတခုကတော့ ဘုနျးကွီးတှရေဲ့သငျ်ကနျးဝတျနညျး ဝတျဟနျပေါ့ ဒီပနျးခြီကားမှာက ဝတျရုံက ပုံကပြွီး အနောကျကိုတှဲနတေယျပေါ့ တကယျသံဃာတောျတှေ ဆှမျးကပျထှကျခြိနျ လကျကနျတော့ထိုးတဲ့ပုံလညျး သပျသပျရပျရပျရှိရမှာပေါ့နောျ အဲ့တာတှကေို ကမြတို့ သကျသပွေခဲ့ပါတယျ။ ဘုနျးကွီးတပါးရဲ့ခှင့ျပွုခကြျနဲ့ သငျ်ကနျးဝတျရုံ ဝတျနညျးတှကေိုလညျး စနဈတကနြဲ့ ကမြတို့ သကျသခေံ တငျပွခဲ့ပါတယျ။ နောကျ တခုကိုငျထားတဲ့ သပိတျဆိုတာလညျး သပိတျမဟုတျပါဘူး။ မွအေိုးပါ မွအေိုးမှာ COVID-19 ရောဂါဆိုတာ ကပျထားတာတှကေိုလညျး ကမြတို့သကျသပွေနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒီပနျးခြီဟာ ဘာသာ၊ သာသနာကို တမငျညှိုးနှမျးစလေိုတဲ့ တမငျလုပျတာမဟုတျဘူး။ COVID-19 ဟာ သမေငျးတမနျပုံကိုသာ ပညာပေးအနနေဲ့ ရေးဆှဲခွငျးသာဖွဈတယျဆိုတာကို ကမြတို့သကျသပွေခဲ့တာဖွဈလို့ တရားမြှတမှုရပွီး အမှုမှနျကို ဖောျထုတျနိုငျခဲ့တာဖွဈပါတယျရှင့ျ။"
SEE ALSO: ဘော်ဒါဆောင်တွေ ဖွင့်ခွင့်မပေးသေးလို့ နယ်ကျောင်းသားတွေ ပညာရေးထိခိုက်မှာစိုးရိမ်မွဈကွီးနားမွို့နယျတရားရုံးက ကိုဗဈပနျးခြီအမှု တရားရုံးထုတျမှာ သှားရောကျဝနျးရံအားပေးခဲ့တဲ့ ကခငြျလူငယျ ဆိုငျးနုပနျကလညျးအခုလို တရားရုံးကနေ အပွဈမရှိကွောငျး ဆုံးဖွတျလိုကျတဲ့အပေါျ ကွိုဆိုပွီး နိုငျငံသားတို့ရဲ့ လှတျလပျစှာဆန်ဒထုတျဖောျမှု လှတျလပျစှာ တငျပွမှုတှအေပေါျ တရားမြှတမှုတှေ ပိုပွီးရှိလာစဖေို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။
"ဒီနေ့ဆုံးဖွတျခကြျအပေါျမှာ ကမြတို့အနနေဲ့ တောျတောျလေး အားရတယျပေါ့နောျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကမြတို့ မထငျထားဘူးပေါ့နောျ။ ဒီလိုမြိုး ဖွဈလာလိမ့ျမယျလို့ တခုခုပေါ့နောျ တရားရုံးဘကျကနေ ဒဏျငှသေို့မဟုတျ ထောငျဒဏျမြား ခမြလားပေါ့။ ကမြတို့သုံးသပျထားတာ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီလိုအနအေထား တခုဖွဈလာတာကို တရားသအေနနေဲ့ လှတျသှားတာကို ကမြတို့အတှကျက အရမျးကို ဝမျးသာတယျပေါ့။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီလိုမြိုး ပနျးခြီဆှဲတာလိုမြိုး ကိုယ့ျအတှေးအခေါျတှကေို လှတျလှတျလပျလပျနဲ့ တငျပွတာ လှတျလပျစှာတှေးခေါျပိုငျခှင့ျကို တရားစှဲလိုကျတဲ့အခါမှာ တရားစှဲခံရသူတှမှော အခြိနျအခကျအခဲ ကိုဗဈကာလ သှားလာရအခကျအခဲ ပွီးတော့ ငှလေညျးကုနျရတဲ့အနအေထားမြိုးတှဆေိုတော့ ဒီလိုတရားစှဲတာ ကမြကတော့ သဘောမကဘြူးပေါ့နောျ။ လူငယျတှဖွေဈတဲ့အတှကျ သူတို့ရဲ့စိတျကူးစိတျသနျးတှကေို လူကွီးတှအေနနေဲ့က အမွဲတမျး ဥပဒနေဲ့ အမှုဖွဈတာကိုတော့ လူငယျတယောကျအနနေဲ့ မဖွဈစခေငြျပါဘူး။"
ဒီ COVID ပနျးခြီကား ရေးဆှဲသူတှကေို စပွီးတရားစှဲဆိုခဲ့ခြိနျကတညျးက အမှုဖှင့ျအရေးယူထားတာတှအေားလုံး ခကြျခငြျးရုပျသိမျးပေးဖို့ လူ့အခှင့ျအရေးလေ့လာစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ HRW က ကွညောခကြျထုတျ တောငျးဆိုခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာတာဝနျရှိသူတှအေနနေဲ့ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါအရေးကို ပိုပွီး အလေးထား ဆောငျရှကျသင့ျတယျလို့ HRW အာရှရေးရာ လကျထောကျညှှနျကွားရေးမှူး Phil Robertson က ပွောခဲ့တာဖွဈပါတယျ။