(Zawgyi / Unicode)
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဝါရှင်တန်ပြည်နယ် Seattle မြို့မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရမှုကြောင့် စနေနေ့က ပထမဆုံး အမျိုးသားလူနာတဦး သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း အထက်တန်းကျောင်းတချို့ကို ပိတ်ထားလိုက်ကြောင်း Seattle မြို့မှာ နေထိုင်နေတဲ့ မြန်မာနွယ်ဖွားတဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ အမေရိကန် အနောက်ဘက်ခြမ်း ပြည်နယ်တွေတလျှောက် ရောဂါကူးစက် ပျံ့နှံ့လာတဲ့အပေါ် မြန်မာနွယ်ဖွားတွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို မအင်ကြင်းနိုင်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
Seattle မြို့မှာ စနေနေ့က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရတဲ့ အသက် ၅၀ ကျော်အရွယ် လူနာအမျိုးသားတဦး ဆေးရုံမှာ သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် မြို့မှာ နေထိုင်သူတွေ အတော်လေး စိုးရိမ်ထိတ်လန့်သွားကြတဲ့အကြောင်း Seattle မြို့မှာ နေထိုင်နေတဲ့ ကိုမှူးသာက ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဆေးရုံမှာ ပထမတော့ သူက ကောင်းမလိုလိုနဲ့ နောက်တော့ ဆုံးသွားတယ်။ အဲဒီမှာ လူတွေက မနေ့က အထိတ်တလန့်တွေ ဖြစ်ကြတာပေါ့။ တရုတ်ပြည်နဲ့ အဆက်အစပ်မရှိဘဲနဲ့ ဆုံးသွားတာ။ တရုတ်ပြည်က ပြန်လာတာလည်း မဟုတ်ဘူး၊ တရုတ်လူမျိုးလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဒီဗိုင်းရပ်စ်က ဘယ်လိုရောက်လာလဲဆိုတာ သူတို့က အဲဒါကို သံသယဖြစ်နေကြတာပေါ့လေ။”
Seattle မြို့က ကျောင်းသားမိဘတွေကို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ကျောင်းတွေပိတ်သင့်မသင့် နောက်ဆုံးအခြေအနေတွေကို အဆက်မပြတ် အကြောင်းကြားနေပြီး တချို့ အထက်တန်းကျောင်းတွေကိုတော့ ပိတ်လိုက်တဲ့အကြောင်း ကိုမှူးသာက ပြောပါတယ်။
“တချို့ကျောင်းတွေက Bellevue မှာ ပိတ်လိုက်တယ်။ နောက် Everett High School တခု ပိတ်တယ်။ နောက် Bothell က High School တခု ပိတ်ထားတယ်။ ပြီးတော့ အခု သူတို့ အမြဲတမ်း ကျောင်းသားမိဘတွေကို မက်ဆေ့ချ်နဲ့ Update အမြဲတမ်း ပို့ပေးနေတာပေါ့၊ ကျောင်းဖွင့်မဖွင့်၊ ပိတ်မပိတ်၊ ဘယ်ကျောင်းတွေ ပိတ်မယ်၊ ဘယ်ကျောင်းတွေ ဖွင့်မယ်၊ ဘယ်ကျောင်းတွေကတော့ Alert လုပ်ထားတယ်။ နောက် ကလေးတွေကို Sanitizer တို့ Mask တို့ အိမ်မှာ ပြင်ထားဖို့ မက်ဆေ့ချ်တွေတော့ ပို့နေတာပေါ့။ Awareness တော့ လုပ်နေတာပေါ့လေ။”
ကုန်တိုက်တွေမှာ စားသောက်ကုန်ပစ္စည်းတွေ ဝယ်ယူစုဆောင်းမှုတွေ ရှိလာပေမယ့် တရုတ်ဈေးတန်းတွေမှာတော့ လူအဝင်အထွက် အတော်လေး နည်းသွားကြောင်းလည်း ကိုမှူးသာက ဆိုပါတယ်။
“Mask တွေ ဝယ်ကြတယ်၊ Cosco တို့ Shopping Center တွေမှာ Mask ရတယ်။ ဒါပေမယ့် တရုတ် Market တွေမှာတော့ ဝယ်တဲ့သူ မရှိတော့ဘူးပေါ့။ နေက် လေယာဉ်တွေမှာလည်း သွားတဲ့လာတဲ့သူ မရှိတော့ဘူး။ လေယာဉ်တစီးလုံးဆို ၁၀ ယောက်၊ ၁၅ ယောက်လောက်ပဲ တက်လာတာများတယ်။”
ဝါရှင်တန်ပြည်နယ်နဲ့ ကပ်နေတဲ့ Oregon ပြည်နယ်က ကျောင်းတကျောင်းမှာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံနေရသူတဦး တွေ့ရှိခဲ့တဲ့အတွက် ကျောင်းသားမိဘတွေ အပါအဝင် ဒေသခံတွေ စိုးရိမ်ထိတ်လန့်မှုတွေ ရှိခဲ့တဲ့အကြောင်း Portland မြို့မှာ နေထိုင်တဲ့ ကိုထွန်းထွန်းက အခုလိုပြောပါတယ်။
“Forest Hill ဆိုတဲ့ကျောင်းမှာ ဝန်ထမ်းတယောက်က COVID-19 တွေ့ရပါပြီဆိုပြီး တရားဝင် ကြေညာတယ်။ အဲဒီသတင်းလည်း ထွက်လာရော လူတွေက တော်တော် ရုတ်ရုတ်သဲသဲ ဖြစ်သွားတယ်။ Mask တွေ ဝယ်ကြတာပေါ့လေ။ အခုဆို ကုန်တိုက်တွေမှာ Mask တွေ မရှိတော့ဘူး။ အဲတယောက်ကို သီးခြားခွဲထားတယ်တဲ့။ နောက် အဲဒီကျောင်းကို ပိတ်လိုက်တယ်။ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ ပြီးတာနဲ့ ပိတ်လိုက်ပြီးတော့ ကလေးတွေအကုန်လုံး အိမ်မှာနေခိုင်းတယ်၊ ဝန်ထမ်းတွေ အကုန်လုံး အိမ်မှာနေခိုင်းတယ်။ အဲဒါကို Special Investigate လုပ်နေတယ်။ ကျောင်းကိုကြတော့ Deep Cleaning လုပ်ပစ်တယ်။ လုပ်ပစ်ပြီး Update သတင်းတွေကို နေ့တိုင်း သေချာကြေညာပေးနေတယ်။ ဒါပေမယ့် တွေ့တဲ့တယောက်က ထူးခြားတာက ဘယ်နိုင်ငံကိုမှ ခရီးသွားမထားဘူး။ အဲဒါကြောင့် သူတို့ လောလောဆယ် အကြမ်းဖျင်း သတ်မှတ်တာက Human Exposure ပေါ့၊ လူလူချင်း ကူးစက်တယ်လို့ သူတို့ထင်တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက Unknown Origin အဆင့် သတ်မှတ်ထားတယ်။ အဲဒီအဆင့်မှာရှိတယ်။”
မအင်ကြင်းနိုင် - မြန်မာအသိုင်းအဝိုင်းရော စိုးရိမ်မှုတွေ ဘယ်လောက်ထိ ရှိနေလဲရှင့်။
ကိုထွန်းထွန်း - “မြန်မာမိသားစုတွေ တော်တော်များများက အဲဒါကို စိုးရိမ်ကြတယ်။ စိုးရိမ်ကြတော့ တချို့လည်း Mask တွေ လိုက်ဝယ်တာလည်း မရဘူး။ မရတော့ သူတို့ တယောက်နဲ့တယောက် ပြန်မျှပြီး ပြောကြ ဆိုကြ နေကြပေါ့။ တယောက်နဲ့တယောက် သိတဲ့ဟာလေးတွေလည်း အကြံပေးကြ။ လက်ဘယ်လိုဆေးရမယ်၊ နှာခေါင်းကို ဘယ်လိုကာရမယ်၊ တကယ်လို့ နေမကောင်းရင် အိမ်မှာပဲနေရမယ်။ ကျန်းမာရေးဌာနကို အကြောင်းကြားရမယ်။ အဲဒါတွေတော့ ဒီ Community ထဲမှာ တယောက်နဲ့တယောက် တိုင်ပင်ပြီး ပြောနေကြတယ်။”
အလားတူ အိမ်နီးချင်းပြည်နယ် ကယ်လီဖိုးနီးယားက ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့မှာလည်း ရောဂါကူးစက်ခံရသူ မတွေ့ရသေးပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်မှုကို ကြိုတင်ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ မြို့တော်ဝန်ကနေ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ လူအများစုဟာ အရေးပေါ် စားသောက်ကုန်တွေကို စုဆောင်းနေကြကြောင်း ဆန်ဖရန်စစ္စကို ဘေးဧရိယာမှာ နေထိုင်တဲ့ ပရဟိတအရေး လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ကိုကျော်နိုင်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“Costco တို့ Target တို့ Walmart တို့မှာရှိနေတဲ့ အစားအသောက်တွေ သန့်ရှင်းရေးအတွက် သုံးတဲ့ ပစ္စည်းတွေ၊ Mask တွေ အဲဒါတွေကအစ ဝယ်ရတာ ခက်ခက်ခဲခဲဖြစ်လာတယ်။ မနေ့ကဆိုရင် Costco မှာ တန်းစီပြီးဝယ်ရတဲ့ အဆင့်မျိုး ရောက်လာတယ်။ နောက်တချက်က Target မှာဆိုရင် Sanitizer လက်ကိုဆေးတဲ့ အရက်ပျံတွေကအစ ဝယ်ရတာ မရှိတော့ဘူး ဖြစ်သွားတယ်။ တချို့ အစားအသောက်တွေဆို ပြတ်လာတဲ့ အနေအထားမျိုးအထိ ဖြစ်လာတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ လူတွေက ပြင်ဆင်ပါဆိုတဲ့ မြို့တော်ဝန်ရဲ့ ပြောဆိုချက်နဲ့အတူ ကြားရှိနေတဲ့ သတင်းတွေအရ အားလုံးက တော်တော်များများ ပြင်ဆင်တယ်။ တလစာ နှစ်လစာ ဝယ်တဲ့ ပြင်ဆင်တာတွေ မြင်နေရပါတယ်။”
နောက်ဆုံးရရှိတဲ့ သတင်းတွေအရ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရမှုကြောင့် လူနာတဦး ပထမဆုံး သေဆုံးခဲ့တဲ့ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ်မှာ ရောဂါကူးစက်ခံရသူပေါင်း ၈ ဦး ရှိသွားပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်နယ်ကျန်းမာရေး တာဝန်ရှိသူတွေက တနင်္ဂနွေနေ့က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်မှာ အများဆုံး ကူးစက်ခံရတဲ့ ပြည်နယ်ကတော့ ကယ်လီဖိုနီးယားဖြစ်ပြီး ရောဂါပိုးတွေ့ရှိသူပေါင်း ၁၁ ဦးထိ ရှိနေပါတယ်။
----------------------------
(Unicode)
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈနှင့ျ အမရေိကနျပွညျနယျတခြို့က မွနျမာအသိုငျးအဝိုငျး
အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဝါရှငျတနျပွညျနယျ Seattle မွို့မှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံရမှုကွောင့ျ စနနေေ့က ပထမဆုံး အမြိုးသားလူနာတဦး သဆေုံးခဲ့ပွီးနောကျပိုငျး အထကျတနျးကြောငျးတခြို့ကို ပိတျထားလိုကျကွောငျး Seattle မွို့မှာ နထေိုငျနတေဲ့မွနျမာနှယျဖှားတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ အမရေိကနျ အနောကျဘကျခွမျး ပွညျနယျတှတေလြှောကျ ရောဂါကူးစကျ ပြံ့နှံ့လာတဲ့အပေါျ မွနျမာနှယျဖှားတှရေဲ့ အတှေ့အကွုံတှကေို မအငျကွငျးနိုငျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
Seattle မွို့မှာ စနနေေ့က ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံရတဲ့ အသကျ ၅၀ ကြောျအရှယျ လူနာအမြိုးသားတဦး ဆေးရုံမှာ သဆေုံးခဲ့ပွီးနောကျ မွို့မှာ နထေိုငျသူတှေ အတောျလေး စိုးရိမျထိတျလန့ျသှားကွတဲ့အကွောငျး Seattle မွို့မှာ နထေိုငျနတေဲ့ ကိုမှူးသာက ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဆေးရုံမှာ ပထမတော့ သူက ကောငျးမလိုလိုနဲ့ နောကျတော့ ဆုံးသှားတယျ။ အဲဒီမှာ လူတှကေ မနေ့က အထိတျတလန့ျတှေ ဖွဈကွတာပေါ့။ တရုတျပွညျနဲ့ အဆကျအစပျမရှိဘဲနဲ့ ဆုံးသှားတာ။ တရုတျပွညျက ပွနျလာတာလညျး မဟုတျဘူး၊ တရုတျလူမြိုးလညျး မဟုတျဘူး။ ဒီဗိုငျးရပျဈက ဘယျလိုရောကျလာလဲဆိုတာ သူတို့က အဲဒါကို သံသယဖွဈနကွေတာပေါ့လေ။”
Seattle မွို့က ကြောငျးသားမိဘတှကေို ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကွောင့ျ ကြောငျးတှပေိတျသင့ျမသင့ျ နောကျဆုံးအခွအေနတှေကေို အဆကျမပွတျ အကွောငျးကွားနပွေီး တခြို့ အထကျတနျးကြောငျးတှကေိုတော့ ပိတျလိုကျတဲ့အကွောငျး ကိုမှူးသာက ပွောပါတယျ။
“တခြို့ကြောငျးတှကေ Bellevue မှာ ပိတျလိုကျတယျ။ နောကျ Everett High School တခု ပိတျတယျ။ နောကျ Bothell က High School တခု ပိတျထားတယျ။ ပွီးတော့ အခု သူတို့ အမွဲတမျး ကြောငျးသားမိဘတှကေို မကျဆေ့ခြျနဲ့ Update အမွဲတမျး ပို့ပေးနတောပေါ့၊ ကြောငျးဖှင့ျမဖှင့ျ၊ ပိတျမပိတျ၊ ဘယျကြောငျးတှေ ပိတျမယျ၊ ဘယျကြောငျးတှေ ဖှင့ျမယျ၊ ဘယျကြောငျးတှကေတော့ Alert လုပျထားတယျ။ နောကျ ကလေးတှကေို Sanitizer တို့ Mask တို့ အိမျမှာ ပွငျထားဖို့ မကျဆေ့ခြျတှတေော့ ပို့နတောပေါ့။ Awareness တော့ လုပျနတောပေါ့လေ။”
ကုနျတိုကျတှမှော စားသောကျကုနျပစ်စညျးတှေ ဝယျယူစုဆောငျးမှုတှေ ရှိလာပမေယ့ျ တရုတျဈေးတနျးတှမှောတော့ လူအဝငျအထှကျ အတောျလေး နညျးသှားကွောငျးလညျး ကိုမှူးသာက ဆိုပါတယျ။
“Mask တှေ ဝယျကွတယျ၊ Cosco တို့ Shopping Center တှမှော Mask ရတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တရုတျ Market တှမှောတော့ ဝယျတဲ့သူ မရှိတော့ဘူးပေါ့။ နကျေ လယောဉျတှမှောလညျး သှားတဲ့လာတဲ့သူ မရှိတော့ဘူး။ လယောဉျတစီးလုံးဆို ၁၀ ယောကျ၊ ၁၅ ယောကျလောကျပဲ တကျလာတာမြားတယျ။”
ဝါရှငျတနျပွညျနယျနဲ့ ကပျနတေဲ့ Oregon ပွညျနယျက ကြောငျးတကြောငျးမှာလညျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံနရေသူတဦး တှေ့ရှိခဲ့တဲ့အတှကျ ကြောငျးသားမိဘတှေ အပါအဝငျ ဒသေခံတှေ စိုးရိမျထိတျလန့ျမှုတှေ ရှိခဲ့တဲ့အကွောငျး Portland မွို့မှာ နထေိုငျတဲ့ ကိုထှနျးထှနျးက အခုလိုပွောပါတယျ။
“Forest Hill ဆိုတဲ့ကြောငျးမှာ ဝနျထမျးတယောကျက COVID-19 တှေ့ရပါပွီဆိုပွီး တရားဝငျ ကွညောတယျ။ အဲဒီသတငျးလညျး ထှကျလာရော လူတှကေ တောျတောျ ရုတျရုတျသဲသဲ ဖွဈသှားတယျ။ Mask တှေ ဝယျကွတာပေါ့လေ။ အခုဆို ကုနျတိုကျတှမှော Mask တှေ မရှိတော့ဘူး။ အဲတယောကျကို သီးခွားခှဲထားတယျတဲ့။ နောကျ အဲဒီကြောငျးကို ပိတျလိုကျတယျ။ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲ ပွီးတာနဲ့ ပိတျလိုကျပွီးတော့ ကလေးတှအေကုနျလုံး အိမျမှာနခေိုငျးတယျ၊ ဝနျထမျးတှေ အကုနျလုံး အိမျမှာနခေိုငျးတယျ။ အဲဒါကို Special Investigate လုပျနတေယျ။ ကြောငျးကိုကွတော့ Deep Cleaning လုပျပဈတယျ။ လုပျပဈပွီး Update သတငျးတှကေို နေ့တိုငျး သခြောကွညောပေးနတေယျ။ ဒါပမေယ့ျ တှေ့တဲ့တယောကျက ထူးခွားတာက ဘယျနိုငျငံကိုမှ ခရီးသှားမထားဘူး။ အဲဒါကွောင့ျ သူတို့ လောလောဆယျ အကွမျးဖငြျး သတျမှတျတာက Human Exposure ပေါ့၊ လူလူခငြျး ကူးစကျတယျလို့ သူတို့ထငျတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒါက Unknown Origin အဆင့ျ သတျမှတျထားတယျ။ အဲဒီအဆင့ျမှာရှိတယျ။”
မအငျကွငျးနိုငျ - မွနျမာအသိုငျးအဝိုငျးရော စိုးရိမျမှုတှေ ဘယျလောကျထိ ရှိနလေဲရှင့ျ။
ကိုထှနျးထှနျး - “မွနျမာမိသားစုတှေ တောျတောျမြားမြားက အဲဒါကို စိုးရိမျကွတယျ။ စိုးရိမျကွတော့ တခြို့လညျး Mask တှေ လိုကျဝယျတာလညျး မရဘူး။ မရတော့ သူတို့ တယောကျနဲ့တယောကျ ပွနျမြှပွီး ပွောကွ ဆိုကွ နကွေပေါ့။ တယောကျနဲ့တယောကျ သိတဲ့ဟာလေးတှလေညျး အကွံပေးကွ။ လကျဘယျလိုဆေးရမယျ၊ နှာခေါငျးကို ဘယျလိုကာရမယျ၊ တကယျလို့ နမေကောငျးရငျ အိမျမှာပဲနရေမယျ။ ကနြျးမာရေးဌာနကို အကွောငျးကွားရမယျ။ အဲဒါတှတေော့ ဒီ Community ထဲမှာ တယောကျနဲ့တယောကျ တိုငျပငျပွီး ပွောနကွေတယျ။”
အလားတူ အိမျနီးခငြျးပွညျနယျ ကယျလီဖိုးနီးယားက ဆနျဖရနျစစ်စကိုမွို့မှာလညျး ရောဂါကူးစကျခံရသူ မတှေ့ရသေးပမေယ့ျ ဗိုငျးရပျဈပိုးကူးစကျမှုကို ကွိုတငျကာကှယျတဲ့အနနေဲ့ မွို့တောျဝနျကနေ ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျကအရေးပေါျအခွအေနေ ကွညောခဲ့ပါတယျ။ လူအမြားစုဟာ အရေးပေါျ စားသောကျကုနျတှကေို စုဆောငျးနကွေကွောငျး ဆနျဖရနျစစ်စကို ဘေးဧရိယာမှာ နထေိုငျတဲ့ ပရဟိတအရေး လုပျကိုငျနတေဲ့ ကိုကြောျနိုငျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“Costco တို့ Target တို့ Walmart တို့မှာရှိနတေဲ့ အစားအသောကျတှေ သန့ျရှငျးရေးအတှကျ သုံးတဲ့ ပစ်စညျးတှေ၊ Mask တှေ အဲဒါတှကေအစ ဝယျရတာ ခကျခကျခဲခဲဖွဈလာတယျ။ မနေ့ကဆိုရငျ Costco မှာ တနျးစီပွီးဝယျရတဲ့ အဆင့ျမြိုး ရောကျလာတယျ။ နောကျတခကြျက Target မှာဆိုရငျ Sanitizer လကျကိုဆေးတဲ့ အရကျပြံတှကေအစ ဝယျရတာ မရှိတော့ဘူး ဖွဈသှားတယျ။ တခြို့ အစားအသောကျတှဆေို ပွတျလာတဲ့ အနအေထားမြိုးအထိ ဖွဈလာတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ လူတှကေ ပွငျဆငျပါဆိုတဲ့ မွို့တောျဝနျရဲ့ ပွောဆိုခကြျနဲ့အတူ ကွားရှိနတေဲ့ သတငျးတှအေရ အားလုံးက တောျတောျမြားမြား ပွငျဆငျတယျ။ တလစာ နှဈလစာ ဝယျတဲ့ ပွငျဆငျတာတှေ မွငျနရေပါတယျ။”
နောကျဆုံးရရှိတဲ့ သတငျးတှအေရ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံရမှုကွောင့ျ လူနာတဦး ပထမဆုံး သဆေုံးခဲ့တဲ့ ဝါရှငျတနျပွညျနယျမှာ ရောဂါကူးစကျခံရသူပေါငျး ၈ ဦး ရှိသှားပွီဖွဈကွောငျး ပွညျနယျကနြျးမာရေး တာဝနျရှိသူတှကေ တနငျ်ဂနှနေေ့က ကွညောခဲ့ပါတယျ။ အမရေိကနျမှာ အမြားဆုံး ကူးစကျခံရတဲ့ ပွညျနယျကတော့ ကယျလီဖိုနီးယားဖွဈပွီး ရောဂါပိုးတှေ့ရှိသူပေါငျး ၁၁ ဦးထိ ရှိနပေါတယျ။
Your browser doesn’t support HTML5