စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လတ်တလောဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခတွေကြောင့် အတာသင်္ကြန်ပွဲကို အာဏာမသိမ်းခင်ကလို ပြည်သူတွေ ပျော်ရွှင်စွာ ဆင်နွှဲနိုင်ခြင်းမရှိပေမယ့်လည်း အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံမှာတော့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါအလွန် ကာလမှာ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ်နဲ့ သင်္ကြန်ပွဲကို ပျော်ရွှင်စွာ ပြန်လည် ဆင်နွှဲခွင့် ရနေကြပါပြီ။ ထိုင်းလူမျိုးတွေက Songkran လို့ခေါ်တဲ့ သင်္ကြန်ရေကစားပွဲအကြောင်း ကိုဇော်ဝင်းလှိုင်က တင်ပြပေးပါမယ်။
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် Songkran လို့ခေါ်တဲ့ သင်္ကြန်ပွဲကို ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ၃ နှစ်လောက် မကျင်းပနိုင်ခဲ့ရာက ဒီနှစ်မှာ ပြန်လည် စတင် ကျင်းပတာကြောင့် ဒေသခံ ထိုင်းလူမျိုးတွေအပါအဝင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်တွေနဲ့ နိုင်ငံခြားသား အများအပြားလည်း ပျော်ရွှင်စွာ ပါဝင် ဆင်နွှဲကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။
သင်္ကြန်ကာလအတွင်း မြို့တော် ဘန်ကောက်ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အစည်ကားဆုံးနေရာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုင်းလူမျိုးတွေ တရားဝင် သင်္ကြန် ရေကစားပွဲကျင်းပတဲ့ ဧပြီလ ၁၃ ရက်ကနေ ၁၅ ရက်နေ့အကြား တနှစ်ပတ်လုံး ဘန်ကောက်မြို့မှာ လာရောက် အလုပ်လုပ်နေကြတဲ့ နယ်အသီးသီးက ထိုင်းလူမျိုးအများအပြား မိဘတွေရှိရာ ဇာတိမြေကို ပြန်ကြလေ့ရှိပေမယ့် ဘန်ကောက်မြို့မှာ အစဉ်အလာအားဖြင့် Songkran ရေကစားပွဲ ကျင်းပလေ့ရှိတဲ့နေရာတွေဖြစ်တဲ့ ခေါက်ဆန်လမ်း၊ Central World ၊ Siam Square စတဲ့ နေရာတွေမှာတော့ ၃ နှစ်လောက် အောင့်ထားခဲ့ရတာတွေကို အတိုးချပြီး စည်ကား၊ ပျော်ရွှင်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။
ဘန်ကောက်မြို့က သင်္ကြန်ရေကစားပွဲမှာ အစည်ကားဆုံးနေရာလို့ သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ ခေါက်ဆန်လမ်းပေါ်က ရေကစားပွဲမှာ ပါဝင် ဆင်နွဲနေတဲ့ Sudathip Wongsa ဆိုတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံသူကတော့ ပြန်လည် ပျော်ရွှင်ခွင့်ရတဲ့အတွက် ဝမ်းသာကြောင်း အခုလို ပြောပါတယ်။
“သင်္ကြန်ရေကစားပွဲ ပြန်ကျင်းပခွင့်ရတဲ့အတွက် ကျမ ပျော်ပါတယ်။ ရေကစားပွဲကို ဒီနှစ်မှာ အားပေးမှု ပိုများလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ကပ်ရောဂါကာလတုန်းကလို မြို့ကြီး ချောက်ကပ်နေတာထက်စာရင် အခုလို ရေကစားခွင့်ရတာက ပိုကောင်းပါတယ်။”
ထိုင်းနိုင်ငံက Songkran ရေကစားပွဲဟာ တယောက်ကိုတယောက် အပြန်အလှန် ရေလောင်းကြတာ၊ လမ်းဖြတ်သွားသူတွေကို ပါးမှာ သနပ်ခါးလိမ်းပေးတာ စတဲ့အချက်တွေမှာ မြန်မာတွေနဲ့ တူပေမယ့် မြန်မာလူငယ်တွေကို ခွက်စောင်းခုတ်တာ၊ ရေပိုက်အကြီးကြီးတွေနဲ့ တဘက်လူ နာကျင်သွားအောင် လုပ်ဆောင်တာတွေ မတွေ့ရပါဘူး။ ရေကစားပွဲမှာ ပါဝင် ဆင်နွဲသူတွေဟာ တစ်ဦးကိုတစ်ဦး ယဉ်ကျေးစွာ ဆက်ဆံပြီး အပြန်အလှန် လေးစားသမှုပြုကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ထိုင်း Songkran ရဲ့ နောက်ထပ် ထူးခြားတဲ့တချက်ကတော့ ဒီကာလမှာ လူငယ်တွေ အပျော်လွန်ပြီး အရက်မူးကြရာက ယာဉ်တိုက်မှုတွေဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှအားဖြင့် လူ ၅၀၀ လောက် သေဆုံးလေ့ရှိတာမို့ ဒီအချက်က ထိုင်းသင်္ကြန်ကို ရုပ်ဆိုး အကျည်းတန်စေပါတယ်။
ဒီရေကစားပွဲကို ထိုင်းလူမျိုးတွေအပြင် နိုင်ငံတကာက ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်တွေပါ တကူးတကလာရောက်ပြီး ပါဝင် ဆင်နွဲကြပါတယ်။ ထိုင်း Songkran ရေကစားပွဲမှာ ပါဝင် ဆင်နွဲနေတဲ့ Belgium နိုင်ငံသား Gert Doucet ကလည်း သူ့ရဲ့အမြင်ကို အခုလို ပြောပြပါတယ်။
“ဒါဟာ ကမ္ဘာမှာ တော်တော်ထူးခြားတဲ့ ရေကစားပွဲတခုဖြစ်ပါတယ်။ ရေကစားပွဲမတိုင်ခင် ကျနော်က အိမ်ပြန်ကြဖို့ပြောတော့ ကျနော့်ကလေးတွေက မပြန်ဘူး၊ ရေကစားပွဲအထိ နေမယ်ဆိုပြီး တားကြပါတယ်။ သူတို့ ကြိုက်ကြပါတယ်။ ထိုင်းလူမျိုးတွေရဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတခုပါ။”
အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါအလွန်ကာလ သင်္ကြန်ရေကစားပွဲတွေကို ပျော်ရွှင်စွာ ပြန်ကျင်းပနိုင်ပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခတွေအပြင် လုံခြုံရေးအတွက်ပါ စိုးရိမ်ကြရတဲ့ အခြေအနေတွေ ရှိနေတာကြောင့် စစ်အာဏာမသိမ်းခင် ကာလတွေကလို အတာသင်္ကြန်ပွဲကို လွတ်လပ် ပျော်ရွှင်စွာ မကျင်းပနိုင်ကြပါဘူး။ ဒါကြောင့်လည်း ငွေကြေးတတ်နိုင်သူ မြန်မာ အတော်များများဟာ ထိုင်းနိုင်ငံက Songkran ရေကစားပွဲမှာ လာရောက် ဆင်နွှဲကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။
မြန်မာတွေနဲ့မတူတဲ့ ထိုင်းလူမျိုးတွေရဲ့ Songkran ရေကစားပွဲကတော့ သူတို့က နေ့လည်မှာစတင်ပြီး ညဉ့်နက်တဲ့အထိ ရေပက်သူတွေ၊ အပက်ခံသူတွေနဲ့ စည်ကားနေတာဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပူပြင်းလှတဲ့ ဘန်ကောက်နေရောင်ခြည်အောက်မှာ ၃ ရက်တာ သင်္ကြန်ရေနဲ့ အေးချမ်းခွင့်ရကြတဲ့အတွက် အားလုံးရဲ့မျက်နှာမှာ အပြုံးကိုယ်စီ ဝေဆာနေကြပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အစိုးရက တရားဝင် နှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့ကို အနောက်နိုင်ငံတွေလိုဘဲ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ဖြစ်ကြောင်း ၁၉၄၀ ခုနှစ်မှာ သတ်မှတ်ခဲ့ပေမယ့် ထိုင်းလူမျိုးတွေဟာ Songkran သင်္ကြန်ရေကစားပွဲကျင်းပပြီး သူတို့ရဲ့ ရိုးရာပြက္ခဒိန်အရ မြန်မာတွေနည်းတူ နှစ်သစ်ကို ကူးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပါဠိလို Saṃkrānti ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရက ဆင်းသက်လာတဲ့ ထိုင်းလူမျိုးတွေရဲ့ Songkran ဆိုတဲ့စကားလုံးဟာ “ပြောင်းလဲခြင်း” လို့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်။ တနည်းအားဖြင့် မြန်မာတွေလိုဘဲ နှစ်ဟောင်းက အညစ်အကြေးတွေကို အတာရေနဲ့ဆေးကြောပြီး နှစ်သစ်ကို ကူးပြောင်းကြတဲ့သဘောကို ဆောင်ပါတယ်။
နှစ်စဉ် ဧပြီလ ဒုတိယအပတ်နဲ့ တတိယအပတ်အကြား နှစ်သစ်ကူးပွဲကို ကျင်းပကြတာ မြန်မာနဲ့ ထိုင်းလူမျိုးတွေတင်သာ မဟုတ်ပါဘူး။ အရှေ့တောင်အာရှနဲ့ တောင်အာရှနိုင်ငံတွေဖြစ်ကြတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွင်းက အာသံပြည်နယ်အပါအဝင် တခြားပြည်နယ်တချို့မှာ နေထိုင်ကြတဲ့ လူမျိုးစု အတော်များများ၊ တရုတ်နိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ်ထဲက Dai လူမျိုးစုတွေ၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ နီပေါနဲ့ လာအိုနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတို့မှာလည်း မိရိုးဖလာ အစဉ်အလာနဲ့ ရိုးရာပြက္ခဒိန်တွေအရ ဒီကာလမှာ နှစ်သစ်ကို ကူးကြလေ့ရှိပါတယ်။
{Unicode}
ဘနျကောကျမွို့က Songkran သငျ်ကွနျ ရကေစားပှဲ
စဈတပျက အာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လတျတလောဖွဈပေါျနတေဲ့ စဈရေး၊ နိုငျငံရေးပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ အတာသငျ်ကွနျပှဲကို အာဏာမသိမျးခငျကလို ပွညျသူတှေ ပြောျရှှငျစှာ ဆငျနှှဲနိုငျခွငျးမရှိပမေယ့ျလညျး အိမျနီးခငြျး ထိုငျးနိုငျငံမှာတော့ ကိုဗဈကပျရောဂါအလှနျ ကာလမှာ ပထမဆုံးအကွိမျအဖွဈနဲ့ သငျ်ကွနျပှဲကို ပြောျရှှငျစှာ ပွနျလညျ ဆငျနှှဲခှင့ျ ရနကွေပါပွီ။ ထိုငျးလူမြိုးတှကေ Songkran လို့ခေါျတဲ့ သငျ်ကွနျရကေစားပှဲအကွောငျး ကိုဇောျဝငျးလှိုငျက တငျပွပေးပါမယျ။
ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ Songkran လို့ခေါျတဲ့ သငျ်ကွနျပှဲကို ထိုငျးနိုငျငံမှာ ၃ နှဈလောကျ မကငြျးပနိုငျခဲ့ရာက ဒီနှဈမှာ ပွနျလညျ စတငျ ကငြျးပတာကွောင့ျ ဒသေခံ ထိုငျးလူမြိုးတှအေပါအဝငျ ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျတှနေဲ့ နိုငျငံခွားသား အမြားအပွားလညျး ပြောျရှှငျစှာ ပါဝငျ ဆငျနှှဲကွတာကို တှေ့ရပါတယျ။
သငျ်ကွနျကာလအတှငျး မွို့တောျ ဘနျကောကျဟာ ထိုငျးနိုငျငံမှာ အစညျကားဆုံးနရော ဖွဈပါတယျ။ ထိုငျးလူမြိုးတှေ တရားဝငျ သငျ်ကွနျ ရကေစားပှဲကငြျးပတဲ့ ဧပွီလ ၁၃ ရကျကနေ ၁၅ ရကျနေ့အကွား တနှဈပတျလုံး ဘနျကောကျမွို့မှာ လာရောကျ အလုပျလုပျနကွေတဲ့ နယျအသီးသီးက ထိုငျးလူမြိုးအမြားအပွား မိဘတှရှေိရာ ဇာတိမွကေို ပွနျကွလေ့ရှိပမေယ့ျ ဘနျကောကျမွို့မှာ အစဥျအလာအားဖွင့ျ Songkran ရကေစားပှဲ ကငြျးပလေ့ရှိတဲ့နရောတှဖွေဈတဲ့ ခေါကျဆနျလမျး၊ Central World ၊ Siam Square စတဲ့ နရောတှမှောတော့ ၃ နှဈလောကျ အောင့ျထားခဲ့ရတာတှကေို အတိုးခပြွီး စညျကား၊ ပြောျရှှငျနကွေတာကို တှေ့ရပါတယျ။
ဘနျကောကျမွို့က သငျ်ကွနျရကေစားပှဲမှာ အစညျကားဆုံးနရောလို့ သတျမှတျခံထားရတဲ့ ခေါကျဆနျလမျးပေါျက ရကေစားပှဲမှာ ပါဝငျ ဆငျနှဲနတေဲ့ Sudathip Wongsa ဆိုတဲ့ ထိုငျးနိုငျငံသူကတော့ ပွနျလညျ ပြောျရှှငျခှင့ျရတဲ့အတှကျ ဝမျးသာကွောငျး အခုလို ပွောပါတယျ။
“သငျ်ကွနျရကေစားပှဲ ပွနျကငြျးပခှင့ျရတဲ့အတှကျ ကမြ ပြောျပါတယျ။ ရကေစားပှဲကို ဒီနှဈမှာ အားပေးမှု ပိုမြားလာတာ တှေ့ရပါတယျ။ ကပျရောဂါကာလတုနျးကလို မွို့ကွီး ခြောကျကပျနတောထကျစာရငျ အခုလို ရကေစားခှင့ျရတာက ပိုကောငျးပါတယျ။”
ထိုငျးနိုငျငံက Songkran ရကေစားပှဲဟာ တယောကျကိုတယောကျ အပွနျအလှနျ ရလေောငျးကွတာ၊ လမျးဖွတျသှားသူတှကေို ပါးမှာ သနပျခါးလိမျးပေးတာ စတဲ့အခကြျတှမှော မွနျမာတှနေဲ့ တူပမေယ့ျ မွနျမာလူငယျတှကေို ခှကျစောငျးခုတျတာ၊ ရပေိုကျအကွီးကွီးတှနေဲ့ တဘကျလူ နာကငြျသှားအောငျ လုပျဆောငျတာတှေ မတှေ့ရပါဘူး။ ရကေစားပှဲမှာ ပါဝငျ ဆငျနှဲသူတှဟော တဈဦးကိုတဈဦး ယဥျကြေးစှာ ဆကျဆံပွီး အပွနျအလှနျ လေးစားသမှုပွုကွတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ထိုငျး Songkran ရဲ့ နောကျထပျ ထူးခွားတဲ့တခကြျကတော့ ဒီကာလမှာ လူငယျတှေ အပြောျလှနျပွီး အရကျမူးကွရာက ယာဥျတိုကျမှုတှဖွေဈပွီး နှဈစဥျ ပမြျးမြှအားဖွင့ျ လူ ၅၀၀ လောကျ သဆေုံးလေ့ရှိတာမို့ ဒီအခကြျက ထိုငျးသငျ်ကွနျကို ရုပျဆိုး အကညြျးတနျစပေါတယျ။
ဒီရကေစားပှဲကို ထိုငျးလူမြိုးတှအေပွငျ နိုငျငံတကာက ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျတှပေါ တကူးတကလာရောကျပွီး ပါဝငျ ဆငျနှဲကွပါတယျ။ ထိုငျး Songkran ရကေစားပှဲမှာ ပါဝငျ ဆငျနှဲနတေဲ့ Belgium နိုငျငံသား Gert Doucet ကလညျး သူ့ရဲ့အမွငျကို အခုလို ပွောပွပါတယျ။
“ဒါဟာ ကမ်ဘာမှာ တောျတောျထူးခွားတဲ့ ရကေစားပှဲတခုဖွဈပါတယျ။ ရကေစားပှဲမတိုငျခငျ ကနြောျက အိမျပွနျကွဖို့ပွောတော့ ကနြော့ျကလေးတှကေ မပွနျဘူး၊ ရကေစားပှဲအထိ နမေယျဆိုပွီး တားကွပါတယျ။ သူတို့ ကွိုကျကွပါတယျ။ ထိုငျးလူမြိုးတှရေဲ့ ကောငျးမှနျတဲ့ ယဥျကြေးမှုတခုပါ။”
အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှမှော ကိုဗဈကပျရောဂါအလှနျကာလ သငျ်ကွနျရကေစားပှဲတှကေို ပြောျရှှငျစှာ ပွနျကငြျးပနိုငျပမေယ့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာတော့ စဈရေး၊ နိုငျငံရေး ပဋိပက်ခတှအေပွငျ လုံခွုံရေးအတှကျပါ စိုးရိမျကွရတဲ့ အခွအေနတှေေ ရှိနတောကွောင့ျ စဈအာဏာမသိမျးခငျ ကာလတှကေလို အတာသငျ်ကွနျပှဲကို လှတျလပျ ပြောျရှှငျစှာ မကငြျးပနိုငျကွပါဘူး။ ဒါကွောင့ျလညျး ငှကွေေးတတျနိုငျသူ မွနျမာ အတောျမြားမြားဟာ ထိုငျးနိုငျငံက Songkran ရကေစားပှဲမှာ လာရောကျ ဆငျနှှဲကွတာကို တှေ့ရပါတယျ။
မွနျမာတှနေဲ့မတူတဲ့ ထိုငျးလူမြိုးတှရေဲ့ Songkran ရကေစားပှဲကတော့ သူတို့က နေ့လညျမှာစတငျပွီး ညဥ့ျနကျတဲ့အထိ ရပေကျသူတှေ၊ အပကျခံသူတှနေဲ့ စညျကားနတောဘဲ ဖွဈပါတယျ။ ပူပွငျးလှတဲ့ ဘနျကောကျနရေောငျခွညျအောကျမှာ ၃ ရကျတာ သငျ်ကွနျရနေဲ့ အေးခမြျးခှင့ျရကွတဲ့အတှကျ အားလုံးရဲ့မကြျနှာမှာ အပွုံးကိုယျစီ ဝဆောနကွေပါတယျ။
ထိုငျးနိုငျငံမှာ အစိုးရက တရားဝငျ နှဈဆနျး ၁ ရကျနေ့ကို အနောကျနိုငျငံတှလေိုဘဲ ဇနျနဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ဖွဈကွောငျး ၁၉၄၀ ခုနှဈမှာ သတျမှတျခဲ့ပမေယ့ျ ထိုငျးလူမြိုးတှဟော Songkran သငျ်ကွနျရကေစားပှဲကငြျးပပွီး သူတို့ရဲ့ ရိုးရာပွက်ခဒိနျအရ မွနျမာတှနေညျးတူ နှဈသဈကို ကူးကွတာ ဖွဈပါတယျ။
ပါဠိလို Saṃkrānti ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရက ဆငျးသကျလာတဲ့ ထိုငျးလူမြိုးတှရေဲ့ Songkran ဆိုတဲ့စကားလုံးဟာ “ပွောငျးလဲခွငျး” လို့ အဓိပ်ပါယျရပါတယျ။ တနညျးအားဖွင့ျ မွနျမာတှလေိုဘဲ နှဈဟောငျးက အညဈအကွေးတှကေို အတာရနေဲ့ဆေးကွောပွီး နှဈသဈကို ကူးပွောငျးကွတဲ့သဘောကို ဆောငျပါတယျ။
နှဈစဥျ ဧပွီလ ဒုတိယအပတျနဲ့ တတိယအပတျအကွား နှဈသဈကူးပှဲကို ကငြျးပကွတာ မွနျမာနဲ့ ထိုငျးလူမြိုးတှတေငျသာ မဟုတျပါဘူး။ အရှေ့တောငျအာရှနဲ့ တောငျအာရှနိုငျငံတှဖွေဈကွတဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံအတှငျးက အာသံပွညျနယျအပါအဝငျ တခွားပွညျနယျတခြို့မှာ နထေိုငျကွတဲ့ လူမြိုးစု အတောျမြားမြား၊ တရုတျနိုငျငံ ယူနနျပွညျနယျထဲက Dai လူမြိုးစုတှေ၊ သီရိလငျ်ကာ၊ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ၊ နီပေါနဲ့ လာအိုနဲ့ ကမ်ဘောဒီးယား နိုငျငံတို့မှာလညျး မိရိုးဖလာ အစဥျအလာနဲ့ ရိုးရာပွက်ခဒိနျတှအေရ ဒီကာလမှာ နှဈသဈကို ကူးကွလေ့ရှိပါတယျ။