(Zawgyi/Unicode)
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် မုံရွာမြို့မှာ နေ့အချိန်မထွက်ရ သတ်မှတ်ချက် နှစ်ပတ်ပြည့်ပြီးနောက် ပြန်ရုပ်သိမ်းတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဒေသန္တရအမိန့် ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ကာလအတွင်း စားသောက်နေထိုင်ရေး အခက်အခဲကြောင့် အလံထောင် အကူအညီတောင်းတဲ့အိမ်ခြေ ၁,၀၀၀ ကျော်အထိရှိခဲ့တယ်လို့ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ရန်ကုန်ကလာတဲ့သတင်းကို နန်းလောင်ဝ်ကပာပြမှာပါ။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မုံရွာမြို့မှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုနှုန်းများနေတာ ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် ဩဂုတ်လ ၁၄ ရက်နေ့ကစပြီး မနက် ၁၁ နာရီကနေ ညနေ ၄ နာရီအထိ နေ့အချိန် မထွက်ရအမိန့်ကို သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီသတ်မှတ်ချက်ထုတ်တာ သီတင်း နှစ်ပတ်ပြည့်မယ့် မနက်ဖြန် ဩဂုတ်လ ၂၈ ရက်နေ့ကစပြီး ဒီအမိန့်ကို ပြန်ရုပ်သိမ်းတော့မယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ နေ့အချိန်မထွက်ရ ကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် ကပ်ဘေးကာလမှာ စားဝတ်နေရေးခက်ခဲသူ ပိုများလာတယ်လို့ မုံရွာအခြေစိုက် လူမှုကူညီရေးအဖွဲ့ဝင်တဦးက ပြောပါတယ်။
"မနက်ဖြန်ကတော့ နေ့မထွက်ရအမိန့် ရုပ်သိမ်းတာကိုတော့ သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူတွေ ကြေညာထားပါတယ်ဗျ။ မြေပြင်အခြေအနေမှာတော့ နှစ်ပတ်တာ ကာလအတွင်းမှာ ပြည်သူတွေက တော်တော်လေးကို အကြပ်အတည်းတွေ့သွားတာပေါ့။ မနက် ၁၁ ကနေ ညနေ ၄ ဆိုတော့ အလုပ်တွေ လုံးဝဖျက်ရတယ်ဆိုတော့ သူတို့မှာ ဝင်ငွေမရှိဘူး။ ဝင်ငွေမရှိတော့ တချို့စားဝတ်နေရေး ခက်ခဲတဲ့အိမ်တွေက အလံဖြူထောင်တဲ့အိမ်ခြေကိုက မုံရွာမှာ အားလုံးပေါင်း ၁,၀၀၀ ကျော်သွားပြီဗျ။ ဒီ နှစ်ပတ်အတွင်းမှာပေါ့။ ညဈေးတန်းတွေကလည်း နှစ်ပတ်အတွင်း ပိတ်ပြီးတော့ နှစ်ပတ်ကျော်ရင် ဖွင့်ခွင့်ကလည်း ညဈေးတန်းတွေအကုန်လုံးကလည်း လုံးဝပိတ်သိမ်းကြောင်း သူတို့က ကြေညာထားတယ်။"
နေ့အချိန်မထွက်ရအမိန့် ပြန်ရုတ်သိမ်းမှာဖြစ်ပေမဲ့ ည ၈ နာရီကနေ မနက် ၃ နာရီအထိ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ညမထွက်ရအမိန့်ကတော့ ဆက်ရှိနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ မလိုအပ်ရင် အိမ်ပြင်မထွက်ရ Stay at home ကန့်သတ်ချက်လည်း ဆက်ရှိနေပါတယ်။ မုံရွာမြို့မှာ ကိုဗစ်ကူးစက်မှုအခြေအနေကတော့ အရင်ထက်စာရင် တဖြည်းဖြည်းကျဆင်းလာပြီလို့လည်း ပရဟိတဆောင်ရွက်သူတွေက ပြောပါတယ်။
"သူတို့တွေကိုတော့ ကျနော်တို့က တိုက်ရိုက်ပြောလို့မရပေမယ့် ဒီအမိန့်က ပြည်သူတွေအတွက်လည်း အကျိုးမရှိဘူး။ ရောဂါလျော့ကျဖို့အတွက်လည်း အကျိုးမရှိဘူး။ ရောဂါလျော့ကျသွားတယ်ဆိုတာက အောက်စီဂျင်တွေ ပိုပြီးတော့ရလာတာကြောင့်ရယ်၊ တခြားအဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း အောက်စီဂျင်စက်ရုံတွေ ထောင်ပြီးတော့ သေချာလေးကို ထုတ်ပေးတာကြောင့်မို့ ရောဂါအခြေအနေက ကျသွားတာဖြစ်တယ်။ ဒီ နေ့မထွက်ရအမိန့်ထုတ်တာကြောင့် ကျသွားတာတော့ မဟုတ်ဘူးဗျ။"
နိုင်ငံတွင်း ကာကွယ်ဆေးထိုးရမယ့် လူဦးရေရဲ့ ၅၀% ကို ဒီနှစ်ထဲမှာ ဆေးအပြည့်အဝထိုးနှံပေးနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ စစ်ကောင်စီက ဒီကနေ့ပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြောသွားတာပါ။ ဒါ့အပြင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် ဒေသမှာရှိသူတွေနဲ့ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှာ နေထိုင်သူတွေကိုပါ ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"အချို့သော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ EAO များရဲ့ ဒေသတွင်းမှာရှိနေသူများကို ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ သက်ဆိုင်ရာ EAO အဖွဲ့များက ဆက်သွယ်အကြောင်းကြားလာတဲ့အတွက် EAO အဖွဲ့များရှိရာနေရာက အကျုံးဝင်တဲ့ ဒေသခံပြည်သူတွေကို ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး စစ်ဘေးရှောင်စခန်း IDP Camp မှ လူများကိုလည်း ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပေးလျက် ရှိပါတယ်။ နောက်တခု ကျနော်အလေးထားပြောလိုတာကတော့ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တော ဒေသနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ဘင်္ဂလီများကိုလည်း ကိုဗစ် ၁၉ ကာကွယ်ဆေးများ ထိုးနှံပေးသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။"
တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ကိုဗစ်ရောဂါကာကွယ်ဆေး ၄သန်း ဒီတပတ်ထဲ ရောက်ရှိမှာဖြစ်ပြီး ရုရှားနိုင်ငံကနေလည်း ကာကွယ်ဆေး ၂ သန်း ဒီလထဲ အသုတ်လိုက်ခွဲရောက်ဖို့ ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စာရင်းအရဆို ပြည်တွင်းမှာ ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ စုစုပေါင်း ၃၈၃,၀၀၀ ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၁၄,၈၀၀ ကျော် ရှိပါတယ်။ တကယ်တမ်း အရေအတွက်က ဒီ့ထက်အများကြီး ပိုများတယ်လို့ ကပ်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးမှာ ပါဝင်နေတဲ့ ပရဟိတအဖွဲ့တွေနဲ့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေကတော့ ပြောကြပါတယ်။ ကပ်ရောဂါထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် Satay at home ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ မြို့နယ်ပေါင်းကတော့ ၁၁၉ မြို့နယ်ရှိသွားပြီဖြစ်ပါတယ်။
..........................................................................................
မုံရှာ ကပျရောဂါထိနျးခြုပျရေး နေ့မထှကျရအမိန့ျ ပွနျရုပျတော့မယျ
ကိုဗဈကပျရောဂါထိနျးခြုပျဖို့အတှကျ မုံရှာမွို့မှာ နေ့အခြိနျမထှကျရ သတျမှတျခကြျ နှဈပတျပွည့ျပွီးနောကျ ပွနျရုပျသိမျးတော့မှာဖွဈပါတယျ။ ဒီဒသေန်တရအမိန့ျ ထုတျပွနျထားတဲ့ကာလအတှငျး စားသောကျနထေိုငျရေး အခကျအခဲကွောင့ျ အလံထောငျ အကူအညီတောငျးတဲ့အိမျခွေ ၁,၀၀၀ ကြောျအထိရှိခဲ့တယျလို့ ကူညီဆောငျရှကျပေးနသေူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ရနျကုနျကလာတဲ့သတငျးကို နနျးလောငျဝျကပာပွမှာပါ။
စဈကိုငျးတိုငျး၊ မုံရှာမွို့မှာ ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျမှုနှုနျးမြားနတော ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့အတှကျ ဩဂုတျလ ၁၄ ရကျနေ့ကစပွီး မနကျ ၁၁ နာရီကနေ ညနေ ၄ နာရီအထိ နေ့အခြိနျ မထှကျရအမိန့ျကို သတျမှတျခဲ့ပါတယျ။ ဒီသတျမှတျခကြျထုတျတာ သီတငျး နှဈပတျပွည့ျမယ့ျ မနကျဖွနျ ဩဂုတျလ ၂၈ ရကျနေ့ကစပွီး ဒီအမိန့ျကို ပွနျရုပျသိမျးတော့မယျလို့ တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။ နေ့အခြိနျမထှကျရ ကန့ျသတျခကြျတှကွေောင့ျ ကပျဘေးကာလမှာ စားဝတျနရေေးခကျခဲသူ ပိုမြားလာတယျလို့ မုံရှာအခွစေိုကျ လူမှုကူညီရေးအဖှဲ့ဝငျတဦးက ပွောပါတယျ။
"မနကျဖွနျကတော့ နေ့မထှကျရအမိန့ျ ရုပျသိမျးတာကိုတော့ သကျဆိုငျရာတာဝနျရှိသူတှေ ကွညောထားပါတယျဗြ။ မွပွေငျအခွအေနမှောတော့ နှဈပတျတာ ကာလအတှငျးမှာ ပွညျသူတှကေ တောျတောျလေးကို အကွပျအတညျးတှေ့သှားတာပေါ့။ မနကျ ၁၁ ကနေ ညနေ ၄ ဆိုတော့ အလုပျတှေ လုံးဝဖကြျရတယျဆိုတော့ သူတို့မှာ ဝငျငှမေရှိဘူး။ ဝငျငှမေရှိတော့ တခြို့စားဝတျနရေေး ခကျခဲတဲ့အိမျတှကေ အလံဖွူထောငျတဲ့အိမျခွကေိုက မုံရှာမှာ အားလုံးပေါငျး ၁,၀၀၀ ကြောျသှားပွီဗြ။ ဒီ နှဈပတျအတှငျးမှာပေါ့။ ညဈေးတနျးတှကေလညျး နှဈပတျအတှငျး ပိတျပွီးတော့ နှဈပတျကြောျရငျ ဖှင့ျခှင့ျကလညျး ညဈေးတနျးတှအေကုနျလုံးကလညျး လုံးဝပိတျသိမျးကွောငျး သူတို့က ကွညောထားတယျ။"
နေ့အခြိနျမထှကျရအမိန့ျ ပွနျရုတျသိမျးမှာဖွဈပမေဲ့ ည ၈ နာရီကနေ မနကျ ၃ နာရီအထိ သတျမှတျထားတဲ့ ညမထှကျရအမိန့ျကတော့ ဆကျရှိနပေါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ပွီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုငျလ ၁၃ ရကျနေ့က ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ မလိုအပျရငျ အိမျပွငျမထှကျရ Stay at home ကန့ျသတျခကြျလညျး ဆကျရှိနပေါတယျ။ မုံရှာမွို့မှာ ကိုဗဈကူးစကျမှုအခွအေနကေတော့ အရငျထကျစာရငျ တဖွညျးဖွညျးကဆြငျးလာပွီလို့လညျး ပရဟိတဆောငျရှကျသူတှကေ ပွောပါတယျ။
"သူတို့တှကေိုတော့ ကနြောျတို့က တိုကျရိုကျပွောလို့မရပမေယ့ျ ဒီအမိန့ျက ပွညျသူတှအေတှကျလညျး အကြိုးမရှိဘူး။ ရောဂါလြော့ကဖြို့အတှကျလညျး အကြိုးမရှိဘူး။ ရောဂါလြော့ကသြှားတယျဆိုတာက အောကျစီဂငြျတှေ ပိုပွီးတော့ရလာတာကွောင့ျရယျ၊ တခွားအဖှဲ့အစညျးတှကေလညျး အောကျစီဂငြျစကျရုံတှေ ထောငျပွီးတော့ သခြောလေးကို ထုတျပေးတာကွောင့ျမို့ ရောဂါအခွအေနကေ ကသြှားတာဖွဈတယျ။ ဒီ နေ့မထှကျရအမိန့ျထုတျတာကွောင့ျ ကသြှားတာတော့ မဟုတျဘူးဗြ။"
နိုငျငံတှငျး ကာကှယျဆေးထိုးရမယ့ျ လူဦးရရေဲ့ ၅၀% ကို ဒီနှဈထဲမှာ ဆေးအပွည့ျအဝထိုးနှံပေးနိုငျဖို့ ဆောငျရှကျနတေယျလို့ စဈကောငျစီက ဒီကနေ့ပွုလုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးက ပွောသှားတာပါ။ ဒါ့အပွငျ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ ဒသေမှာရှိသူတှနေဲ့ စဈဘေးရှောငျစခနျးမှာ နထေိုငျသူတှကေိုပါ ကာကှယျဆေးထိုးပေးနိုငျဖို့ ဆောငျရှကျနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
"အခြို့သော တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ အဖှဲ့အစညျးမြား EAO မြားရဲ့ ဒသေတှငျးမှာရှိနသေူမြားကို ကာကှယျဆေးထိုးနှံနိုငျရေး ဆောငျရှကျပေးဖို့ သကျဆိုငျရာ EAO အဖှဲ့မြားက ဆကျသှယျအကွောငျးကွားလာတဲ့အတှကျ EAO အဖှဲ့မြားရှိရာနရောက အကြုံးဝငျတဲ့ ဒသေခံပွညျသူတှကေို ကာကှယျဆေးထိုးနှံနိုငျဖို့ ဆောငျရှကျလကြျရှိပွီး စဈဘေးရှောငျစခနျး IDP Camp မှ လူမြားကိုလညျး ကာကှယျဆေးထိုးနှံပေးလကြျ ရှိပါတယျ။ နောကျတခု ကနြောျအလေးထားပွောလိုတာကတော့ ဘူးသီးတောငျ၊ မောငျတော ဒသေနဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာရှိတဲ့ ဘငျ်ဂလီမြားကိုလညျး ကိုဗဈ ၁၉ ကာကှယျဆေးမြား ထိုးနှံပေးသှားမှာဖွဈပါတယျ။"
တရုတျနိုငျငံထုတျ ကိုဗဈရောဂါကာကှယျဆေး ၄သနျး ဒီတပတျထဲ ရောကျရှိမှာဖွဈပွီး ရုရှားနိုငျငံကနလေညျး ကာကှယျဆေး ၂ သနျး ဒီလထဲ အသုတျလိုကျခှဲရောကျဖို့ ရှိတယျလို့ ပွောပါတယျ။
ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ထုတျပွနျထားတဲ့ စာရငျးအရဆို ပွညျတှငျးမှာ ကိုဗဈအတညျပွုလူနာ စုစုပေါငျး ၃၈၃,၀၀၀ ကြောျနဲ့ သဆေုံးသူ ၁၄,၈၀၀ ကြောျ ရှိပါတယျ။ တကယျတမျး အရအေတှကျက ဒီ့ထကျအမြားကွီး ပိုမြားတယျလို့ ကပျရောဂါတိုကျဖကြျရေးမှာ ပါဝငျနတေဲ့ ပရဟိတအဖှဲ့တှနေဲ့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေတော့ ပွောကွပါတယျ။ ကပျရောဂါထိနျးခြုပျနိုငျဖို့အတှကျ Satay at home ထုတျပွနျထားတဲ့ မွို့နယျပေါငျးကတော့ ၁၁၉ မွို့နယျရှိသှားပွီဖွဈပါတယျ။