(Zawgyi / Unicode)
ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံး သတ်မှတ်ချက်နဲ့အညီ မြန်မာအစိုးရရဲ့ ပထမဦးဆုံး အစီရင်ခံစာကို မေလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ တင်သွင်းလိုက်ပါပြီ။ ဒီအကြောင်း အပြည့်အစုံကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် တင်ပြထားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စွပ်စွဲချက်နဲ့ နိုင်ငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ ဂမ်ဘီယာက တိုင်ကြားထားတဲ့ အမှုအတွက် မြန်မာဘက်က ပထမဆုံး အစီရင်ခံစာကို တင်ထားပြီဖြစ်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရ နိုင်ငံခြားရေးဌာန အကြီးတန်းအရာရှိတဦးက ဗွီအိုအေကို အတည်ပြု ပြောဆိုတာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံက လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမယ်ဆိုတဲ့ ICJ ရဲ့ ကြားဖြတ်စီမံချက် ၄ ချက်ကို ဘယ်အတိုင်းအတာထိ အကောင်အထည် ဖော်ထားသလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ တင်ပြရမယ့် အစီရင်ခံစာကို မေလ ၂၃ ရက် စနေနေ့မှာ တင်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနဲ့ စီးပွားရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးချမ်းအေးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
"ဒီကနေ့ ၂၃ အပြီးသတ်တင်တာပါ။ ကျနော်က အဲဒီကိစ္စ ပြောခွင့်မရှိပါဘူး။ ကောင်းတာကတော့ ICJ ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေကိုပဲ စောင့်ကြည့်တာ ကောင်းပါတယ်။ ကျနော်သိသလောက်ကတော့ တချို့ဟာတွေက ICJ က Confidential ထားတာရှိတယ်။ အဲဒီလို လျှို့ဝှက်ထိန်းသိမ်းထားတာကို သူက ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ အချိန်ဆိုရင် သိလာရမယ်။ ဒါတွေက လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ ကြောင့်လည်း ပါပါတယ်။ ကျနော် မပြောသေးဘူး ဆိုတာကလေ။"
ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက ICJ တရားရုံးမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလထဲ တရားစွဲခဲ့ပြီး ဒီဇင်ဘာလ အပြန်အလှန် ကြားနာမှုတွေအပြီးမှာ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ကြားဖြတ်စီမံချက် ၄ ချက်ကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမယ်လို့ ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၃ ရက်မှာ ICJ က ချမှတ်ခဲ့တာပါ။
ဇန်နဝါရီကနေ မေလ ၄ လတာ ကာလအတွင်း ရိုဟင်ဂျာအရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ မြန်မာအစိုးရဘက်က အပြုသဘောဆောင်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တချို့ ရှိခဲ့ပေမယ့် တကယ်တမ်း ပြဿနာပြေလည်ရေးအတွက် လုံလောက်မှု မရှိသေးဘူးလို့ မြန်မာနိုင်ငံပေါ် တရားစွဲထားတဲ့ ဂမ်ဘီယာ တရားရေးအဖွဲ့မှာ အကြံပေးအဖြစ်လည်း ပါဝင်တဲ့ Arakan Rohingay Union (ARU) ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာ ဝါကာအူဒင်က ပြောပါတယ်။
"မြန်မာအစိုးရက နည်းနည်းပါးပါးလုပ်ရုံနဲ့ မလုံလောက်ပါဘူး၊ အများကြီး လုပ်စရာ ရှိပါတယ်။ ဒီပြဿနာတွေ ဘာဖြစ်လို့ဖြစ်တာလဲ ရခိုင်ပြည်မှာ။ ပြဿနာက အကြီးကြီး Genocide (လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု) ပါ။ ကျနော်ထင်တယ် သူတို့က ဝန်ခံမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့က အမုန်းစကား မပြန့်ပွားအောင် လုပ်နေပါတယ်။ နောက်ပြီး ရခိုင်တွေ ကျူးကျော်တာကို တားဆီးဖို့ မောင်းထုတ်ဖို့အတွက် လုပ်နေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကျနော်တို့က ကျောက်ဖြူမှာ IDP နဲ့ပတ်သက်လို့ ဘာညာလုပ်နေပါတယ်။ ပြီးတော့ မြန်မာအစိုးရက ICJ ကို လိုက်နာမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း၊ ICJ နဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ လိုက်နာဖို့အတွက် လုပ်နေပါတယ်ဆိုတာ ဥပမာပေးပြီးတော့ အဲဒီအစီရင်ခံစာကို ရေးမယ်ထင်ပါတယ်။"
ICJ က ဇန်နဝါရီလကတည်းက အမိန့်ချခဲ့တာဖြစ်ပေမယ့် မြန်မာအစိုးရက ချက်ချင်း အကောင်ထည်ဖော် လုပ်တာမျိုးမရှိဘဲ ၂ လလောက်ကြာမှ သမ္မတရုံးရဲ့ အမိန့်တချို့ ထွက်လာတာလို့ ဒေါက်တာ ဝါကာအူဒင်က ထောက်ပြပါတယ်။ အဲဒီလို ကာလအတွင်းမှာ အစိုးရတပ်က မောင်တောမှာရှိတဲ့ တရားရုံးဆိုင်ရာ သက်သေခံ အထောက်ထားတချို့ကို ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့တယ်လို့ ဒေါက်တာ ဝါကာအူဒင်က စွပ်စွဲ ပြောဆိုပါတယ်။
"ဧပြီလ ၈ ရက်နေ့မှာ သမ္မတရုံးက ကြေညာချက် ထုတ်ပါတယ်။ အထောက်အထားတွေကို စောင့်ရှောက်ဖို့အတွက် လိုက်နာဖို့အတွက်။ ဒါပေမယ့် ICJ ရဲ့ ကြားဖြတ်ဆုံးဖြတ်ချက် ပေးတာက ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့၊ အဲဒါ ၂ လခွဲကြာမှ အဲဒီအမိန့်ထုတ်တော့ တော်တော် နောက်ကျသွားပါပြီ။ အဲဒီအတွင်းမှာ မြန်မာတပ်မတော်က အများကြီး ဖျက်ဆီးလိုက်တယ်။”
ICJ က ကြားဖြတ်အမိန့် ထုတ်ခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံက လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းရေးကော်မရှင် (ICOE) ကလည်း ဖေဖော်ဝါရီလထဲမှာ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၁၇ စစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး ဖြစ်စဉ်အတွင်း ချွတ်ပြင်ရွာနဲ့ မောင်နုရွာတွေမှာ လူရာဂဏန်း အသတ်ခံရတယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီကိစ္စကို တာဝန်ယူ စစ်ဆေးသွားမယ်လို့ ဖေဖော်ဝါရီ လကုန်ပိုင်း တပ်မတော်ဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီအတောတွင်း ICJ အမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ မြန်မာအစိုးရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ကူညီဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း တပ်မတော်က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွေမှာ ပြောဆိုပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ သင်္ကြန်ကာလတုန်းကလည်း ရိုဟင်ဂျာ ၈၀၀ လောက်ကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နဲ့ အစိုးရက ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် ထွက်သွားကြတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်လာနိုင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ် ဆက်လက်အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ UNHCR/UNDP ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့တွေနဲ့ လက်တွဲဆောင်ရွက်ရေး နောက်ထပ် သက်တမ်းတနှစ် တိုးထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပါဘူး။
ICJ တရားရုံးက ချမှတ်ထားတဲ့ မြန်မာအစိုးရ လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမယ့် ကြားဖြတ်စီမံချက် ၄ ချက်ထဲမှာတော့ ၁၊ ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုက အကာအကွယ်ပေးဖို့၊ ၂၊ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေက လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မလုပ်ဖို့၊ ၃၊ သက်သေအထောက်အထားတွေ မပျောက်ပျက်အောင် ထိန်းသိမ်းထားဖို့၊ ၄၊ အမိန့်ချမှတ်တဲ့ နေ့ကစပြီး ၄ လအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံက အစီရင်ခံစာ တင်သွင်းဖို့နဲ့ အဲဒီနောက်ပိုင်း ဒီအမှုကြီးအတွက် အပြီးသတ် အမိန့်မချမချင်း ၆ လတခါ အစီရင်ခံစာ တင်သွင်းရေး ဖြစ်ပါတယ်။
-----------------------------
(Unicode)
လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု စှပျစှဲခကြျအမှုနဲ့ ပတျသကျပွီး နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJ ကို မွနျမာ အစီရငျခံစာ တငျသှငျးပွီ
ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံး သတျမှတျခကြျနဲ့အညီ မွနျမာအစိုးရရဲ့ ပထမဦးဆုံး အစီရငျခံစာကို မလေ ၂၃ ရကျနေ့မှာ တငျသှငျးလိုကျပါပွီ။ ဒီအကွောငျး အပွည့ျအစုံကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ တငျပွထားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု စှပျစှဲခကြျနဲ့ နိုငျငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ ဂမျဘီယာက တိုငျကွားထားတဲ့ အမှုအတှကျ မွနျမာဘကျက ပထမဆုံး အစီရငျခံစာကို တငျထားပွီဖွဈကွောငျး မွနျမာအစိုးရ နိုငျငံခွားရေးဌာန အကွီးတနျးအရာရှိတဦးက ဗှီအိုအကေို အတညျပွု ပွောဆိုတာပါ။
မွနျမာနိုငျငံက လိုကျနာဆောငျရှကျရမယျဆိုတဲ့ ICJ ရဲ့ ကွားဖွတျစီမံခကြျ ၄ ခကြျကို ဘယျအတိုငျးအတာထိ အကောငျအထညျ ဖောျထားသလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတျသကျလို့ တငျပွရမယ့ျ အစီရငျခံစာကို မလေ ၂၃ ရကျ စနနေေ့မှာ တငျခဲ့ပွီဖွဈကွောငျး နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန၊ အပွညျပွညျဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးမြားနဲ့ စီးပှားရေးဦးစီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးခမြျးအေးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
"ဒီကနေ့ ၂၃ အပွီးသတျတငျတာပါ။ ကနြောျက အဲဒီကိစ်စ ပွောခှင့ျမရှိပါဘူး။ ကောငျးတာကတော့ ICJ ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျတှကေိုပဲ စောင့ျကွည့ျတာ ကောငျးပါတယျ။ ကနြောျသိသလောကျကတော့ တခြို့ဟာတှကေ ICJ ကConfidential ထားတာရှိတယျ။ အဲဒီလို လြှို့ဝှကျထိနျးသိမျးထားတာကို သူက ထုတျပွနျလိုကျတဲ့ အခြိနျဆိုရငျ သိလာရမယျ။ ဒါတှကေ လုပျထုံးလုပျနညျးတှေ ကွောင့ျလညျး ပါပါတယျ။ ကနြောျ မပွောသေးဘူး ဆိုတာကလေ။"
ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျခဲ့တယျဆိုပွီး ဂမျဘီယာနိုငျငံက ICJ တရားရုံးမှာ မွနျမာနိုငျငံကို ပွီးခဲ့တဲ့ နိုဝငျဘာလထဲ တရားစှဲခဲ့ပွီး ဒီဇငျဘာလ အပွနျအလှနျ ကွားနာမှုတှအေပွီးမှာ မွနျမာနိုငျငံဘကျက ကွားဖွတျစီမံခကြျ ၄ ခကြျကို လိုကျနာဆောငျရှကျရမယျလို့ ၂၀၂၀ ဇနျနဝါရီ ၂၃ ရကျမှာ ICJ က ခမြှတျခဲ့တာပါ။
ဇနျနဝါရီကနေ မလေ ၄ လတာ ကာလအတှငျး ရိုဟငျဂြာအရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ မွနျမာအစိုးရဘကျက အပွုသဘောဆောငျတဲ့ လုပျဆောငျခကြျတခြို့ ရှိခဲ့ပမေယ့ျ တကယျတမျး ပွူနာပွလေညျရေးအတှကျ လုံလောကျမှု မရှိသေးဘူးလို့မွနျမာနိုငျငံပေါျ တရားစှဲထားတဲ့ ဂမျဘီယာ တရားရေးအဖှဲ့မှာ အကွံပေးအဖွဈလညျး ပါဝငျတဲ့ Arakan Rohingay Union (ARU) ရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဒေါကျတာ ဝါကာအူဒငျက ပွောပါတယျ။
"မွနျမာအစိုးရက နညျးနညျးပါးပါးလုပျရုံနဲ့ မလုံလောကျပါဘူး၊ အမြားကွီး လုပျစရာ ရှိပါတယျ။ ဒီပွူနာတှေ ဘာဖွဈလို့ဖွဈတာလဲ ရခိုငျပွညျမှာ။ ပွူနာက အကွီးကွီး Genocide (လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု) ပါ။ ကနြောျထငျတယျ သူတို့က ဝနျခံမှာ မဟုတျပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ကနြောျတို့က အမုနျးစကား မပွန့ျပှားအောငျ လုပျနပေါတယျ။ နောကျပွီး ရခိုငျတှေ ကြူးကြောျတာကို တားဆီးဖို့ မောငျးထုတျဖို့အတှကျ လုပျနပေါတယျ။ ပွီးတော့ ကနြောျတို့က ကြောကျဖွူမှာ IDP နဲ့ပတျသကျလို့ ဘာညာလုပျနပေါတယျ။ ပွီးတော့ မွနျမာအစိုးရက ICJ ကို လိုကျနာမယျဆိုတဲ့အကွောငျး၊ ICJ နဲ့ ပူးပေါငျးပွီးတော့ လိုကျနာဖို့အတှကျ လုပျနပေါတယျဆိုတာ ဥပမာပေးပွီးတော့ အဲဒီအစီရငျခံစာကို ရေးမယျထငျပါတယျ။"
ICJ က ဇနျနဝါရီလကတညျးက အမိန့ျခခြဲ့တာဖွဈပမေယ့ျ မွနျမာအစိုးရက ခကြျခငြျး အကောငျထညျဖောျ လုပျတာမြိုးမရှိဘဲ ၂ လလောကျကွာမှ သမ်မတရုံးရဲ့ အမိန့ျတခြို့ ထှကျလာတာလို့ ဒေါကျတာ ဝါကာအူဒငျက ထောကျပွပါတယျ။ အဲဒီလို ကာလအတှငျးမှာ အစိုးရတပျက မောငျတောမှာရှိတဲ့ တရားရုံးဆိုငျရာ သကျသခေံ အထောကျထားတခြို့ကို ဖကြျဆီးပဈခဲ့တယျလို့ ဒေါကျတာ ဝါကာအူဒငျက စှပျစှဲ ပွောဆိုပါတယျ။
"ဧပွီလ ၈ ရကျနေ့မှာ သမ်မတရုံးက ကွညောခကြျ ထုတျပါတယျ။အထောကျအထားတှကေို စောင့ျရှောကျဖို့အတှကျ လိုကျနာဖို့အတှကျ။ ဒါပမေယ့ျ ICJ ရဲ့ ကွားဖွတျဆုံးဖွတျခကြျ ပေးတာက ဇနျနဝါရီလ ၂၃ ရကျနေ့၊ အဲဒါ ၂ လခှဲကွာမှ အဲဒီအမိန့ျထုတျတော့ တောျတောျ နောကျကသြှားပါပွီ။ အဲဒီအတှငျးမှာ မွနျမာတပျမတောျက အမြားကွီး ဖကြျဆီးလိုကျတယျ။”
ICJ က ကွားဖွတျအမိန့ျ ထုတျခဲ့ပွီးနောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံက လှတျလပျတဲ့ စုံစမျးရေးကောျမရှငျ (ICOE) ကလညျး ဖဖေောျဝါရီလထဲမှာ အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျခဲ့ပွီး ရခိုငျပွညျနယျမှာ ၂၀၁၇ စဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေး ဖွဈစဉျအတှငျး ခြှတျပွငျရှာနဲ့ မောငျနုရှာတှမှော လူရာဂဏနျး အသတျခံရတယျလို့ ဖောျပွခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီကိစ်စကို တာဝနျယူ စဈဆေးသှားမယျလို့ ဖဖေောျဝါရီ လကုနျပိုငျး တပျမတောျဘကျက သတငျးထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။
ဒီအတောတှငျး ICJ အမှုနဲ့ပတျသကျလို့ မွနျမာအစိုးရဲ့ လိုအပျခကြျတှကေို ကူညီဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈကွောငျး တပျမတောျက သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲတှမှော ပွောဆိုပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ သငျ်ကွနျကာလတုနျးကလညျး ရိုဟငျဂြာ ၈၀၀ လောကျကို လှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျနဲ့ အစိုးရက ပွနျလှှတျပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျ ထှကျသှားကွတဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျလာနိုငျရေး လုပျငနျးစဉျ ဆကျလကျအကောငျအထညျဖောျဖို့ UNHCR/UNDP ကုလသမဂ်ဂ အဖှဲ့တှနေဲ့ လကျတှဲဆောငျရှကျရေး နောကျထပျ သကျတမျးတနှဈ တိုးထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပါဘူး။
ICJ တရားရုံးက ခမြှတျထားတဲ့ မွနျမာအစိုးရ လိုကျနာဆောငျရှကျရမယ့ျ ကွားဖွတျစီမံခကြျ ၄ ခကြျထဲမှာတော့ ၁၊ရိုဟငျဂြာတှကေို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုက အကာအကှယျပေးဖို့၊ ၂၊ မွနျမာ့တပျမတောျနဲ့ လကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့တှကေ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု မလုပျဖို့၊ ၃၊ သကျသအေထောကျအထားတှေ မပြောကျပကြျအောငျ ထိနျးသိမျးထားဖို့၊ ၄၊ အမိန့ျခမြှတျတဲ့ နေ့ကစပွီး ၄ လအတှငျး မွနျမာနိုငျငံက အစီရငျခံစာ တငျသှငျးဖို့နဲ့ အဲဒီနောကျပိုငျး ဒီအမှုကွီးအတှကျ အပွီးသတျ အမိန့ျမခမြခငြျး၆ လတခါ အစီရငျခံစာ တငျသှငျးရေး ဖွဈပါတယျ။
