[Zawgyi/Unicode]
လာမယ့် နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် မဲပေးခွင့်ရှိသူတွေ စာရင်းမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေ တော်တော် များများ ပါမလာတဲ့အတွက် မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမ်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က ပြောပြပေးပါမယ်။
စစ်တွေနဲ့ ဘူးသီးတောင် မောင်တောမြို့နယ်တွေလို မွတ်ဆလင်တွေ အများအပြားနေထိုင်ရာ ဒေသတွေမှာ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းမှာ ရိုဟင်ဂျာအများအပြား ပါမလာတာ တွေ့ရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောနေပါတယ်။
၂၀၁၀ ပြည့်နဲ့ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာပါ မဲပေးခွင့်ရခဲ့တဲ့ စစ်တွေမြို့နယ် သက်ကယ်ပြင်ကျေးရွာက ဦးမြင့်နိုင် ကတော့ ဒီတကြိမ် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းမှာ ပါမလာတဲ့အတွက် မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"၂၀၁၀ မှာတော့ ကျနော်တို့ မဲပေးခဲ့ပါတယ်။ မဲစာရင်းမှာလည်း ပါခဲ့ပါတယ်။ အခု ဒီမှာလာတဲ့ မဲစာရင်းမှာ သွားကြည့်တာ ကျနော်တို့ကတော့ မဲစာရင်းမှာမပါဘူး။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံသား အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးသွားမှာကို ကျနော်တို့ စိုးရိမ်တယ်။ ကျနော်တို့ဘက်မှာဆိုရင် ဒုက္ခသည်စခန်းရော ဒေသခံတွေနဲ့ ဆိုရင် လူဦးရေ ၂၀၀,၀၀၀ လောက်ရှိတယ်။ အခုမဲစာရင်းပါတာက ရာဂဏန်းလောက်ပဲရှိတယ်။"
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီပြီး စစ်တပ်ရဲ့ အုပ်ချုပ်မှု အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီးနောက် ပထမဆုံးအကြိမ် ကျင်းပတဲ့ ၂၀၁၀ ပြည့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရိုဟင်ဂျာတော်တော်များများ မဲပေးခွင့် ရခဲ့ကြသလို၊ ရိုဟင်ဂျာ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် အနည်းဆုံး ၃ ယောက်လည်း ရွေးချယ်ခံခဲ့ရဖူးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း နောက်ပိုင်းမှာ နိုင်ငံသားသတ်မှတ်ချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မူဝါဒအပြောင်းအလဲတွေနဲ့အတူ မဲပေးခွင့် မရတဲ့အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်လာကြရတာပါ။
ဒီတကြိမ် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အရင်ရွေးကောက်ပွဲတွေတုန်းက မဲပေးခွင့်ရခဲ့သူတွေပါ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းမှာ ပါမလာတဲ့အတွက် မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမ်မှုတွေ တိုးလာနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာအများစုရှိရာ ရခိုင်ပြည်နယ်က ဒေသတချို့မှာ မဲစာရင်းအမှားအယွင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကို အကြောင်းကြားထားတယ်လို့လည်း ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးပါတီ အတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်စိုးအောင်က ပြောပါတယ်။
"မောင်တောခရိုင်မှာရော၊ စစ်တွေခရိုင်မှာရော မဲစာရင်းကပ်တယ်။ ကပ်တဲ့ထဲမှာ ကျနော်တို့လူတွေက မဲစာရင်းမှာပါတာ တော်တော်နည်းတယ်။ ပြည်မနဲ့ ကွာတာက ဘာလဲဆိုတော့ အိမ်ထောင်စုစာရင်းမှာပါတဲ့ ၁၈နှစ် ပြည့်ပြီး သားသူတွေ အကုန်လုံး မဲစာရင်းမှာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေက ပါမလာဘူးရခိုင်မှာ။ နောက်ထပ် ထွက်လာအောင်တော့ ကျနော်တို့ ကြိုးစားနေတယ်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဆီကို လည်း စာပို့ ထား တယ်။ နိုင်ငံတော် သမ္မတကြီးဆီကိုလည်း စာပို့ထားတယ်။ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်ဆီကိုလည်း ပို့ထား တယ်။"
ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ဇူလိုင် ၂၅ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွေမှာ အချက်အလက် မှားယွင်းတာတွေ မပါဝင်တာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင်တော့ ပြင်ဆင်ခွင့်လျှောက်ထားဖို့ သောကြာနေ့အထိ အချိန်ပေးထားပါတယ်။
ဒီအထဲက အချက်အလက် အမှားအယွင်းတွေကို ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်ထားတဲ့ စာရင်းအသစ်ကိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပခင် တလလောက်အလို အောက်တိုဘာလမှာ ထပ်မံထုတ်ပြန်သွားဖို့လည်း ကော်မရှင်က စီစဉ်ထားပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ် ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် ပြောခွင့်ရ ဦးသူရိန်ထွဋ်ကတော့ မဲပေးခွင့်ရှိသူတွေအားလုံး စာရင်းထဲမှာပါအောင် ကြိုးပမ်းနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"ကျနော်တို့ကတော့ မဲစာရင်းကောက်တုန်းက အိမ်တိုင်အရောက်သွားကောက်ကြတာပေါ့။ အဲဒီထဲမှာ တောင် တက်ဘာတက် ဟိုသွားဒီသွားနဲ့ မရှိဘူးဆိုတော့ အဲဒီအိမ်ကို ချန်ထားခဲ့မှာပေါ့နော်။ ချန်ထားခဲ့တော့ အခုမဲစာရင်းပါမှာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ ဒါပေမယ့် အဲတာတွေကို အခုက ပြန်ကောက် နေတာလေ။ အဲကျန်ခဲ့လူတွေ မကျန်ခဲ အောင်ဆိုပြီးတော့ ကြေငြာပြီးတော့ကို သေချာမဲစာရင်း ကပ်ထားပေး တာလေ။ အဲတုန်းက ကျန်နေခဲ့တဲ့ သူတွေ ကို အခုအချိန်ထည့်လိုက်ပေါ့ တာဆိုပြီးသွားပြီ ရှင်းရှင်း လေးပဲ။"
ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက လုံခြုံရေးကင်းစခန်းတွေကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ ARSA ရိုဟင်ဂျာ အစွန်းရောက်အုပ်စုကို လိုက်လံရှင်းလင်းရာမှာ မြန်မာလုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေက ကြီးလေးတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ကျုးလွန်ခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းက စွပ်စွဲထားပြီး၊ လူနည်းစုတွေကို ဖိနှိပ်မှုတွေ အဆုံးသတ်ဖို့နဲ့ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးတွေ ပေးဖို့လည်း တိုက်တွန်းနေကြတာပါ။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို တရားဝင် အသိအမှတ်မပြုတဲ့ မြန်မာအစိုးရနဲ့ တပ်မတော်ဘက်ကတော့ နိုင်ငံတကာနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့တွေက စွပ်စွဲနေသလောက် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ကျုးလွန်ခဲ့တာ မရှိကြောင်းနဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေကိုလည်း ဥပဒေနဲ့အညီ ခံစားခွင့်ပြုထားကြောင်း ပြောဆိုထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျမွောကျပိုငျးမဲဆန်ဒရှငျစာရငျး ရိုဟငျဂြာအတောျမြားမြား မပါဝငျ
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ မဲပေးခှင့ျရှိသူတှေ စာရငျးမှာ ရိုဟငျဂြာတှေ တောျတောျ မြားမြား ပါမလာတဲ့အတှကျ မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက ပွောပွပေးပါမယျ။
စဈတှနေဲ့ ဘူးသီးတောငျ မောငျတောမွို့နယျတှလေို မှတျဆလငျတှေ အမြားအပွားနထေိုငျရာ ဒသေတှမှော ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ထုတျပွနျထားတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးမှာ ရိုဟငျဂြာအမြားအပွား ပါမလာတာ တှေ့ရတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောနပေါတယျ။
၂၀၁၀ ပွည့ျနဲ့ ၂၀၁၅ ခုနှဈ ရှေးကောကျပှဲတှမှောပါ မဲပေးခှင့ျရခဲ့တဲ့ စဈတှမွေို့နယျ သကျကယျပွငျကြေးရှာက ဦးမွင့ျနိုငျ ကတော့ ဒီတကွိမျ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးမှာ ပါမလာတဲ့အတှကျ မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
"၂၀၁၀ မှာတော့ ကနြောျတို့ မဲပေးခဲ့ပါတယျ။ မဲစာရငျးမှာလညျး ပါခဲ့ပါတယျ။ အခု ဒီမှာလာတဲ့ မဲစာရငျးမှာ သှားကွည့ျတာ ကနြောျတို့ကတော့ မဲစာရငျးမှာမပါဘူး။ ကနြောျတို့ နိုငျငံသား အခှင့ျအရေး ဆုံးရှုံးသှားမှာကို ကနြောျတို့ စိုးရိမျတယျ။ ကနြောျတို့ဘကျမှာဆိုရငျ ဒုက်ခသညျစခနျးရော ဒသေခံတှနေဲ့ ဆိုရငျ လူဦးရေ ၂၀၀,၀၀၀ လောကျရှိတယျ။ အခုမဲစာရငျးပါတာက ရာဂဏနျးလောကျပဲရှိတယျ။"
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီပွီး စဈတပျရဲ့ အုပျခြုပျမှု အဆုံးသတျခဲ့ပွီးနောကျ ပထမဆုံးအကွိမျ ကငြျးပတဲ့ ၂၀၁၀ ပွည့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ ရိုဟငျဂြာတောျတောျမြားမြား မဲပေးခှင့ျ ရခဲ့ကွသလို၊ ရိုဟငျဂြာ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ အနညျးဆုံး ၃ ယောကျလညျး ရှေးခယြျခံခဲ့ရဖူးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး နောကျပိုငျးမှာ နိုငျငံသားသတျမှတျခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ မူဝါဒအပွောငျးအလဲတှနေဲ့အတူ မဲပေးခှင့ျ မရတဲ့အခွအေနနေဲ့ ရငျဆိုငျလာကွရတာပါ။
ဒီတကွိမျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အရငျရှေးကောကျပှဲတှတေုနျးက မဲပေးခှင့ျရခဲ့သူတှပေါ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးမှာ ပါမလာတဲ့အတှကျ မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးမှာ စိုးရိမျမှုတှေ တိုးလာနတောဖွဈပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာအမြားစုရှိရာ ရခိုငျပွညျနယျက ဒသေတခြို့မှာ မဲစာရငျးအမှားအယှငျးတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျကို အကွောငျးကွားထားတယျလို့လညျး ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးပါတီ အတှငျးရေးမှူး ဦးကြောျစိုးအောငျက ပွောပါတယျ။
"မောငျတောခရိုငျမှာရော၊ စဈတှခေရိုငျမှာရော မဲစာရငျးကပျတယျ။ ကပျတဲ့ထဲမှာ ကနြောျတို့လူတှကေ မဲစာရငျးမှာပါတာ တောျတောျနညျးတယျ။ ပွညျမနဲ့ ကှာတာက ဘာလဲဆိုတော့ အိမျထောငျစုစာရငျးမှာပါတဲ့ ၁၈နှဈ ပွည့ျပွီး သားသူတှေ အကုနျလုံး မဲစာရငျးမှာပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှကေ ပါမလာဘူးရခိုငျမှာ။ နောကျထပျ ထှကျလာအောငျတော့ ကနြောျတို့ ကွိုးစားနတေယျ။ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဆီကို လညျး စာပို့ ထား တယျ။ နိုငျငံတောျ သမ်မတကွီးဆီကိုလညျး စာပို့ထားတယျ။ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျဆီကိုလညျး ပို့ထား တယျ။"
ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ဇူလိုငျ ၂၅ ရကျနေ့မှာ ထုတျပွနျထားတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးတှမှော အခကြျအလကျ မှားယှငျးတာတှေ မပါဝငျတာတှေ ရှိတယျဆိုရငျတော့ ပွငျဆငျခှင့ျလြှောကျထားဖို့ သောကွာနေ့အထိ အခြိနျပေးထားပါတယျ။
ဒီအထဲက အခကြျအလကျ အမှားအယှငျးတှကေို ပွငျဆငျဖွည့ျစှကျထားတဲ့ စာရငျးအသဈကိုတော့ ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပခငျ တလလောကျအလို အောကျတိုဘာလမှာ ထပျမံထုတျပွနျသှားဖို့လညျး ကောျမရှငျက စီစဉျထားပါတယျ။ ရခိုငျပွညျနယျ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ ပွောခှင့ျရ ဦးသူရိနျထှဋျကတော့ မဲပေးခှင့ျရှိသူတှအေားလုံး စာရငျးထဲမှာပါအောငျ ကွိုးပမျးနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
"ကနြောျတို့ကတော့ မဲစာရငျးကောကျတုနျးက အိမျတိုငျအရောကျသှားကောကျကွတာပေါ့။ အဲဒီထဲမှာ တောငျ တကျဘာတကျ ဟိုသှားဒီသှားနဲ့ မရှိဘူးဆိုတော့ အဲဒီအိမျကို ခနြျထားခဲ့မှာပေါ့နောျ။ ခနြျထားခဲ့တော့ အခုမဲစာရငျးပါမှာ မဟုတျဘူးပေါ့။ ဒါပမေယ့ျ အဲတာတှကေို အခုက ပွနျကောကျ နတောလေ။ အဲကနြျခဲ့လူတှေ မကနြျခဲ အောငျဆိုပွီးတော့ ကွငွောပွီးတော့ကို သခြောမဲစာရငျး ကပျထားပေး တာလေ။ အဲတုနျးက ကနြျနခေဲ့တဲ့ သူတှေ ကို အခုအခြိနျထည့ျလိုကျပေါ့ တာဆိုပွီးသှားပွီ ရှငျးရှငျး လေးပဲ။"
ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက လုံခွုံရေးကငျးစခနျးတှကေို စီးနငျးတိုကျခိုကျခဲ့တဲ့ ARSA ရိုဟငျဂြာ အစှနျးရောကျအုပျစုကို လိုကျလံရှငျးလငျးရာမှာ မွနျမာလုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှကေ ကွီးလေးတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ကြုးလှနျခဲ့ကွောငျး ကုလသမဂ်ဂနဲ့ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးက စှပျစှဲထားပွီး၊ လူနညျးစုတှကေို ဖိနှိပျမှုတှေ အဆုံးသတျဖို့နဲ့ နိုငျငံသားအခှင့ျအရေးတှေ ပေးဖို့လညျး တိုကျတှနျးနကွေတာပါ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို တရားဝငျ အသိအမှတျမပွုတဲ့ မွနျမာအစိုးရနဲ့ တပျမတောျဘကျကတော့ နိုငျငံတကာနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး အဖှဲ့တှကေ စှပျစှဲနသေလောကျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ကြုးလှနျခဲ့တာ မရှိကွောငျးနဲ့ အခွခေံအခှင့ျအရေးတှကေိုလညျး ဥပဒနေဲ့အညီ ခံစားခှင့ျပွုထားကွောငျး ပွောဆိုထားပါတယျ။
