(Zawgyi / Unicode)
နိုဝင်ဘာလ ကျင်းပမယ့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အနိုင်ရဖို့ အလားအလာ၊ နောက် တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အနိုင်ရခဲ့ရင် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေအတွက် အကျိုးအမြတ် ဘာတွေရှိနိုင်မလဲ ဆိုတာကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အရင် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲထက် ပိုပြီး အလားအလာကောင်းတယ်လို့ သုံးသပ်သူတချို့က ရှုမြင်ပါတယ်။ သူတို့က ဘာကြောင့် အခုလို သုံးသပ်ကြတာပါလဲ။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဘက်ခြမ်း ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်က ရှမ်းစာပေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာစိုင်းထွေးမောင်က ခုလို ပြောပါတယ်။
“ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၅ နှစ် ၂၀၁၅ တုန်းက ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားတွေကလည်း NLD ကို အရမ်းအားကိုး ယုံကြည်ပြီးတော့ မဲတွေ အများကြီး ထည့်ပေးလိုက်တယ်။ အဲဒီမှာ NLD က အနိုင်ရပြီးတော့ အစိုးရဖြစ်ပြီး အုပ်ချုပ်လာတဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားတွေလည်း အားမလို အားမရ ဖြစ်ကြတယ်။ တိုင်းရင်းသား ပြည်နယ်တွေအတွက်လည်း ဘာမှ ထူးထူးခြားခြား လုပ်ပေးတာလည်း မတွေ့ရဘူး။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားတွေက အခုဆိုလို့ရှိရင် NLD ရော ပြည်မက ပါတီတွေပါ သိပ်ပြီးတော့ အားမကိုးချင်တော့ဘူး၊ အယုံအကြည်လည်း သိပ်နည်းလာတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကိုပဲ ဦးစားပေးပြီးမှ သူတို့ မဲပေးကြလိမ့်မယ်လို့ ကျနော် မျှော်လင့်ပါတယ်။”
အင်ဒီယားနားပြည်နယ်မှာနေတဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကဲခတ် ဒေါက်တာတင့်ဆွေကတော့ ကချင်နဲ့ မွန်ပြည်နယ်မှာလို ဒေသခံ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကြား တစုတည်း ပေါင်းစည်းမှုတွေက ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရဖို့ အားသာချက် ဖြစ်လာစေမယ်လို့ ရှုမြင်ပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ တိုင်းရင်းသားအမည်နဲ့ ဝင်အရွေးခံတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ပိုပြီးတော့ နိုင်မှာ သေချာပါတယ်ခင်ဗျ။ ၂၀၁၅ အတွေ့အကြုံကို ယူပြီးတော့ တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီတွေဟာ ကချင်ရော မွန်ရော ဒီဒေသနှစ်ခုက ပါတီတွေကို တခုတည်းဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှုဟာ အင်မတန် မှန်ကန်တဲ့ ဗျူဟာတခုချပြီး ဆောင်ရွက်ထားတဲ့အတွက် ၂၀၁၅ ထက်ပိုပြီးတော့ ဒီ ၂၀၂၀ မှာ အဲလို စုစည်းညီညွတ်မှု ပြနိုင်တဲ့အတွက် တိုင်းရင်းသား အင်အားစုတွေက ပိုအလားအလာကောင်းတယ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။”
အကယ်၍ ပြည်နယ်တွေမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အများစု အနိုင်ရလာရင် အရင်နဲ့မတူတဲ့ တိုးတက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်တယ်လို့ ဒေါက်တာစိုင်းထွေးမောင်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“တကယ်လို့ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်မှာ အများစု အနိုင်ရတယ်ဆိုလို့ရှိရင် ပြည်နယ်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းတဲ့အခါမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက ဦးဆောင်ပြီး ဖွဲ့စည်းနိုင်မယ်။ ကျနော်တို့ စီးပွားရေး လုံခြုံရေးကအစ ပြည်နယ်တွေမှာ ပိုပြီးမှလည်း အလေးပေးနိုင်မယ်။ ပြည်နယ်တွေ ပိုပြီး တိုးတက်လာမယ်လို့ ကျနော်တို့ မျှော်လင့်မိတယ်။”
ဒေါက်တာတင့်ဆွေကတော့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ဆက်လက် တည်မြဲနေသေးတာကြောင့် တိုင်းရင်းသားတွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကိစ္စဟာ အင်အားကြီးတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီကြီးတွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကြား ဘယ်လောက်ညှိနှိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မလဲ ဆိုတဲ့အပေါ် မူတည်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။
“အဲဒီတော့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်သူမှ ကျော်လို့လည်းမရဘူး၊ လွန်လို့လည်း မရဘူး၊ လျှော့လို့လည်း မရတဲ့ အနေအထား ဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ ဗဟိုမှာ တက်တဲ့ ပါတီကြီးကနေ တင်လိုက်တဲ့ သမ္မတကနေပြီးတော့ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာတွေ ခန့်ရမယ်၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော် ကိစ္စမှာလည်းပဲ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ခန့်ရမယ့်ကိစ္စတွေ ရှိတာပေါ့။ အဲဒီတော့ ဗဟိုအစိုးရကရော တိုင်းရင်းသားဒေသက ပါတီတွေကပါ အမြင်ကျယ်တဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လုပ်ကြရင်တော့ ပိုကောင်းလာမှာပေါ့နော်။ ဒီဟာကလည်းပဲ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်ကပဲ လုပ်ရမှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အကန့်အသတ်တွေ ကြီးတဲ့အတွက် ဗဟိုအစိုးရနဲ့ တိုင်းရင်းသား ပါတီတွေဟာ အားပြိုင်မှုတွေ ဆက်ရှိဦးမယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။”
တိုင်းရင်းသားပါတီတွေဟာ အထူးသဖြင့် သူတို့ တိုင်းရင်းသားဒေသ ပြည်နယ်တွေမှာသာ အဓိကထား ယှဉ်ပြိုင်ကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကချင်ပြည်နယ်မှာ ဒေသခံ ကချင်ပါတီကြီး ၄ ခု ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့သလို မွန်ပြည်နယ်မှာလည်း မွန်ပါတီကြီး ၂ ခု ပေါင်းဖွဲ့ထားပေမယ့် ရှမ်းမှာ ရှမ်းပါတီကြီး ၂ ခု မပူးပေါင်းနိုင်သေးဘဲ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာလည်း ရခိုင်ပါတီ ၂ ခု သီးခြား ရပ်တည်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
NLD၊ ပြည်ခိုင်ဖြိုး၊ ၈၈ မျိုးဆက် ဦးကိုကိုကြီးတို့ရဲ့ ပြည်သူ့ပါတီ၊ ဦးရွှေမန်းရဲ့ UBP၊ ဒေါက်တာ ဒေါ်သက်သက်ခိုင်တို့ရဲ့ PPP စတဲ့ပါတီတွေကတော့ မြန်မာတနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအရ ခြုံပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ပြိုင်ကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
--------------------------
(Unicode)
၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အလားအလာ
နိုဝငျဘာလ ကငြျးပမယ့ျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အနိုငျရဖို့ အလားအလာ၊ နောကျ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အနိုငျရခဲ့ရငျ တိုငျးရငျးသားဒသေတှအေတှကျ အကြိုးအမွတျ ဘာတှရှေိနိုငျမလဲ ဆိုတာကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အရငျ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲထကျ ပိုပွီး အလားအလာကောငျးတယျလို့ သုံးသပျသူတခြို့က ရှုမွငျပါတယျ။ သူတို့က ဘာကွောင့ျ အခုလို သုံးသပျကွတာပါလဲ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစု အနောကျဘကျခွမျး ကယျလီဖိုးနီးယားပွညျနယျက ရှမျးစာပနေဲ့ ယဉျကြေးမှုအသငျး ဥက်ကဋ်ဌ ဒေါကျတာစိုငျးထှေးမောငျက ခုလို ပွောပါတယျ။
“ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ လှနျခဲ့တဲ့ ၅ နှဈ ၂၀၁၅ တုနျးက ကနြောျတို့ တိုငျးရငျးသားတှကေလညျး NLD ကို အရမျးအားကိုး ယုံကွညျပွီးတော့ မဲတှေ အမြားကွီး ထည့ျပေးလိုကျတယျ။ အဲဒီမှာ NLD က အနိုငျရပွီးတော့ အစိုးရဖွဈပွီး အုပျခြုပျလာတဲ့အခါမှာ ကနြောျတို့ တိုငျးရငျးသားတှလေညျး အားမလို အားမရ ဖွဈကွတယျ။ တိုငျးရငျးသား ပွညျနယျတှအေတှကျလညျး ဘာမှ ထူးထူးခွားခွား လုပျပေးတာလညျး မတှေ့ရဘူး။ ဆိုတော့ ကနြောျတို့ တိုငျးရငျးသားတှကေ အခုဆိုလို့ရှိရငျ NLD ရော ပွညျမက ပါတီတှပေါ သိပျပွီးတော့ အားမကိုးခငြျတော့ဘူး၊ အယုံအကွညျလညျး သိပျနညျးလာတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ကနြောျတို့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေိုပဲ ဦးစားပေးပွီးမှ သူတို့ မဲပေးကွလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျ မြှောျလင့ျပါတယျ။”
အငျဒီယားနားပွညျနယျမှာနတေဲ့ မွနျမာ့နိုငျငံရေးအကဲခတျ ဒေါကျတာတင့ျဆှကေတော့ ကခငြျနဲ့ မှနျပွညျနယျမှာလို ဒသေခံ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကွေား တစုတညျး ပေါငျးစညျးမှုတှကေ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ အနိုငျရဖို့ အားသာခကြျ ဖွဈလာစမေယျလို့ ရှုမွငျပါတယျ။
“တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော တိုငျးရငျးသားအမညျနဲ့ ဝငျအရှေးခံတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီတှေ ပိုပွီးတော့ နိုငျမှာ သခြောပါတယျခငျဗြ။ ၂၀၁၅ အတှေ့အကွုံကို ယူပွီးတော့ တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီတှဟော ကခငြျရော မှနျရော ဒီဒသေနှဈခုက ပါတီတှကေို တခုတညျးဖွဈအောငျ ကွိုးစားမှုဟာ အငျမတနျ မှနျကနျတဲ့ ဗြူဟာတခုခပြွီး ဆောငျရှကျထားတဲ့အတှကျ ၂၀၁၅ ထကျပိုပွီးတော့ ဒီ ၂၀၂၀ မှာ အဲလို စုစညျးညီညှတျမှု ပွနိုငျတဲ့အတှကျ တိုငျးရငျးသား အငျအားစုတှကေ ပိုအလားအလာကောငျးတယျလို့ ကနြောျမွငျပါတယျ။”
အကယျ၍ ပွညျနယျတှမှော တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အမြားစု အနိုငျရလာရငျ အရငျနဲ့မတူတဲ့ တိုးတကျမှုတှေ ရှိလာနိုငျတယျလို့ ဒေါကျတာစိုငျးထှေးမောငျက သုံးသပျပါတယျ။
“တကယျလို့ ကနြောျတို့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေ တိုငျးရငျးသားပွညျနယျမှာ အမြားစု အနိုငျရတယျဆိုလို့ရှိရငျ ပွညျနယျအစိုးရ ဖှဲ့စညျးတဲ့အခါမှာ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေ ဦးဆောငျပွီး ဖှဲ့စညျးနိုငျမယျ။ ကနြောျတို့ စီးပှားရေး လုံခွုံရေးကအစ ပွညျနယျတှမှော ပိုပွီးမှလညျး အလေးပေးနိုငျမယျ။ ပွညျနယျတှေ ပိုပွီး တိုးတကျလာမယျလို့ ကနြောျတို့ မြှောျလင့ျမိတယျ။”
ဒေါကျတာတင့ျဆှကေတော့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒေ ဆကျလကျ တညျမွဲနသေေးတာကွောင့ျ တိုငျးရငျးသားတှေ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေးကိစ်စဟာအငျအားကွီးတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီကွီးတှနေဲ့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကွေား ဘယျလောကျညှိနှိုငျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနိုငျမလဲ ဆိုတဲ့အပေါျ မူတညျတယျလို့ မွငျပါတယျ။
“အဲဒီတော့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံကို ဘယျသူမှ ကြောျလို့လညျးမရဘူး၊ လှနျလို့လညျး မရဘူး၊ လြှော့လို့လညျး မရတဲ့ အနအေထား ဖွဈတယျ။ ဆိုတော့ ဗဟိုမှာ တကျတဲ့ ပါတီကွီးကနေ တငျလိုကျတဲ့ သမ်မတကနပွေီးတော့ ပွညျနယျဆိုငျရာတှေ ခန့ျရမယျ၊ ပွညျနယျလှှတျတောျ ကိစ်စမှာလညျးပဲ လှှတျတောျဥက်ကဋ်ဌ ခန့ျရမယ့ျကိစ်စတှေ ရှိတာပေါ့။ အဲဒီတော့ ဗဟိုအစိုးရကရော တိုငျးရငျးသားဒသေက ပါတီတှကေပါ အမွငျကယြျတဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု လုပျကွရငျတော့ ပိုကောငျးလာမှာပေါ့နောျ။ ဒီဟာကလညျးပဲ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအောကျကပဲ လုပျရမှာ ဖွဈတဲ့အတှကျ အကန့ျအသတျတှေ ကွီးတဲ့အတှကျ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ တိုငျးရငျးသား ပါတီတှဟော အားပွိုငျမှုတှေ ဆကျရှိဦးမယျလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။”
တိုငျးရငျးသားပါတီတှဟော အထူးသဖွင့ျ သူတို့ တိုငျးရငျးသားဒသေ ပွညျနယျတှမှောသာ အဓိကထား ယှဉျပွိုငျကွမှာ ဖွဈပါတယျ။ ကခငြျပွညျနယျမှာဒသေခံ ကခငြျပါတီကွီး ၄ ခု ပေါငျးစညျးနိုငျခဲ့သလို မှနျပွညျနယျမှာလညျး မှနျပါတီကွီး ၂ ခု ပေါငျးဖှဲ့ထားပမေယ့ျ ရှမျးမှာ ရှမျးပါတီကွီး ၂ ခု မပူးပေါငျးနိုငျသေးဘဲ ရခိုငျပွညျနယျမှာလညျး ရခိုငျပါတီ ၂ ခု သီးခွား ရပျတညျနဆေဲ ဖွဈပါတယျ။
NLD၊ ပွညျခိုငျဖွိုး၊ ၈၈ မြိုးဆကျ ဦးကိုကိုကွီးတို့ရဲ့ ပွညျသူ့ပါတီ၊ ဦးရှှမေနျးရဲ့ UBP၊ ဒေါကျတာ ဒေါျသကျသကျခိုငျတို့ရဲ့ PPP စတဲ့ပါတီတှကေတော့မွနျမာတနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာအရ ခွုံပွီး ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲကို ဝငျပွိုငျကွမှာ ဖွဈပါတယျ။
