[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေကြောင့် ရပ်နားထားရတဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ခရီးစဉ်နယ်မြေတွေကို ပုံစံအသစ်နဲ့ ပြန်စနိုင်ဖို့ တာဝန်ရှိသူတွေ ပြင်ဆင်နေပေမဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေလည်း ရှိနေဆဲဖြစ်တဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဒီသတင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မစုစုက တင်ဆက်ပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ခရီးသွားရာသီ မကြာခင် စတော့မှာ ဖြစ်ပေမဲ့ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ များနေဆဲ ဖြစ်တဲ့အတွက် လုပ်ငန်းတွေ ပြန်စနိုင်ဖို့က မရေမရာ ဖြစ်နေပါတယ်။ ကပ်ရောဂါကာလမှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ ရပ်ဆိုင်းထားရပေမဲ့ ပြန်လည်စတင်နိုင်တဲ့အခါ လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေ ပေးနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးအောင်အေးဟန် ကပြောပါတယ်။
“ဒီခရီးစဉ်ဒေသတွေမှာ Safe Service ဖြစ်ဖို့အတွက် လည်ပတ်တဲ့ဧည့်သည်တွေ Safe ဖြစ်အောင်လို့ ဘယ်လိုတွေ စီမံဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတဲ့ DMO လို့ခေါ်တဲ့ Destination Management Organization တွေဖွဲ့စည်းပြီးတော့မှ ဒီအဖွဲ့တွေကို သင်တန်းတွေပေးနေပါတယ်။ ပြီးလို့ရှိရင် Zone အလိုက်တွေမှာလည်း ဒီ Safe Service ကို ဘယ်လိုပေးရမလဲဆိုတဲ့ သင်တန်းတွေကိုလည်း ပို့ချနေပါတယ်။ လက်ရှိမှာဆိုရင်လည်း ကျန်းမာရေး Safe ဖြစ်ဖို့အတွက် ဘယ်လိုတွေ လိုက်နာ ဆောင်ရွက်သင့်တယ်ဆိုတာတွေ သင်တန်းပေးနေတယ်။ သွားရေးလာရေး အားလုံးစပြီးတော့ ဖွင့်ပြီဆိုတဲ့အချိန်မှာ အဆင်သင့်ဖြစ်နေနိုင်အောင်လို့ ဆရာတို့အပိုင်းကတော့ လုပ်နေတာပေါ့နော်။”
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် စီးပွားရေးသက်ရောက်မှုတွေကို ကုစားဖို့ဆောင်ရွက်နေတဲ့ အထဲမှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြန်လည်ထူထောင်ရေး အစီအစဉ်တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ အစီအစဉ်တစိတ်တပိုင်းအရ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ ရပ်နားထားရလို့ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်နေသူတွေကို သင်တန်းတွေ ပို့ချပေးတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကပ်ရောဂါကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ ပြန်စနိုင်မယ့် အခြေအနေတွေ မရေမရာ ဖြစ်နေပေမဲ့ ပြန်လည်စတင်ချိန်မှာ အသင့်ဖြစ်အောင် စီစဉ်နေတယ်လို့လည်း ဦးအောင်အေးဟန်က ပြောပါတယ်။
“ကာလမျှော်မှန်းချက်ကတော့ လတ်တလောမှာ အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်တွေ စနေတဲ့သူတွေ စနေပြီ။ ထိုင်းနိုင်ငံတို့ ဘာတို့ ဆိုရင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ Charter Flight တွေဆင်းပြီးတော့မှ သီးသန့်ထားတဲ့ ဟိုတယ်တွေမှာ၊ သီးသန့်သတ်မှတ်ထားတဲ့ နေရာတွေမှာ လည်ပတ်နိုင်အောင် ဆိုတာမျိုးတွေ စီမံဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်လို့ ဒါကတအားအဝေးကြီးလို့တော့ မထင်ပါဘူး။ ဒီနှစ်ခရီးသွားရာသီမှာ မမီသည့်တိုင်အောင်မှ လာမယ့်နှစ်ခရီးသွားရာသီမှာတော့ ပုံစံအသစ်လေးနဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ ပြန်စနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။”
ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေ ကြုံရချိန်ကစလို့ ပြည်ပခရီးသွားတွေနဲ့ လေကြောင်းခရီးစဉ်တွေ ရပ်နားထားရသလို ပြည်တွင်းမှာလည်း သွားလာ လှုပ်ရှားမှုတွေ ကန့်သတ်ထားတာကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရတာပါ။
မန္တလေးတိုင်းမှာတော့ ကပ်ရောဂါကာကွယ်၊ ထိန်းချုပ်ရေး ကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် နယ်မြေဖြတ်ကျော်ခွင့် ထောက်ခံစာလိုအပ်နေပြီး၊ အခုလိုကာလမှာ တိုင်းအတွင်းက ခရီးသွားသူတွေလည်း မရှိဘူးလို့ မန္တလေးတိုင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းဥက္ကဋ္ဌ ဦးမျိုးရီက ပြောပါတယ်။
“လောလောဆယ်ကတော့ မန္တလေးမှာက Stay at Home ၃ မြို့နယ်ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ကျန်တဲ့မြို့နယ်တွေကလည်း ရှိနေတော့ ပြည်တွင်းခရီးသွားကိုက အဆင်မပြေဘူး။ မန္တလေးကနေ ပြင်ဦးလွင်သွားမယ်ဆိုလည်း ရပ်ကွက်နေထိုင်ကြောင်း ထောက်ခံစာလိုတယ်။ Stay at Home ဖြစ်နေတဲ့ မြို့နယ်တွေကလည်း ခရီးကိုသွားလို့မရတာ။ ဆိုတော့ အခုလောလောဆယ်ကတော့ ဘာမှကိုလုပ်မရဘူးပေါ့နော်။ အကုန်လုံးကလည်း ပိတ်ထားပါတယ်၊ ဟိုတယ်တွေကလည်း ပိတ်ထားတယ်ဆိုတော့လေ။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ မကြာသေးခင်လတွေကစလို့ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တကျော့ပြန် ကြုံခဲ့ရပြီးနောက် ခရီးသွားတွေကြား ရေပမ်းစားတဲ့ မန္တလေးတိုင်းအတွင်းက နေရာတွေမှာလည်း ခရီးသွားတွေ အသွားအလာ မရှိတော့သလောက် ဖြစ်သွားတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ ပြန်လုပ်ခွင့်ပြုတဲ့ အချိန်မှာ ကျန်းမာရေးလမ်းညွှန်ချက်တွေနဲ့အညီ ပြန်လည်ပတ်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြောင်းလည်း ဦးမျိုးရီက ပြောပါတယ်။
“ဒါကတော့ နိုင်ငံတော်ပေါ်လစီပေါ် မူတည်တာပေါ့နော်။ ဟိုတယ်၊ ခရီးဝန်ကြီးဌာနကလည်း ခရီးသွားလမ်းညွှန်ချက်တွေ ပေးတယ်။ အဲဒီအတိုင်း ကျနော်တို့ကလုပ်ရမှာပဲ။ ဘာမှကြိုပြင်လို့လည်း မရဘူး၊ ကြိုလုပ်လို့လည်း မရဘူး။ မရဘူးဆိုတာ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဘယ်တော့ဖွင့်မှန်းလည်း မသိသလို၊ ဖျက်သိမ်းသွားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကလည်း ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ကျနော်တို့က အခုကတော့ စောင့်ကြည့်နေတယ်။ နိုင်ငံတော်က ခရီးသွားရာသီ ပြန်ပွင့်ပြီ၊ ဒီကိုဗစ်ကို New Normal နဲ့ သွားလို့ရပြီပေါ့နော်၊ တမြို့နယ်နဲ့ တမြို့နယ်၊ တတိုင်းနဲ့ တတိုင်းသွားလို့ရပြီ ဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့မှာ Tourism Guideline ရှိပြီးသားလေ။ အဲဒီ Guideline အတိုင်း ကျနော်တို့ လုပ်ရမှာပေါ့နော်။”
ကိုဗစ်အလွန်ကာလမှာတော့ လူအများစုသွားလေ့ရှိတဲ့ လူထူထပ်တဲ့ခရီးစဉ်တွေထက် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ နီးစပ်တဲ့ဒေသသစ်တွေကို ခရီးသွားတွေအနေနဲ့ ရွေးချယ်မယ်လို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ကျွမ်းကျင်သူတွေက မှန်းဆထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အဲဒီလိုဘေးကင်းလုံခြုံတဲ့ ခရီးစဉ်ဒေသသစ်တွေ ပေါ်လာဖို့ကို တာဝန်ရှိသူတွေ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရမှာဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကလည်း ကမ္ဘာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းနေ့ မိန့်ခွန်းမှာပြောထားပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှာတော့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်၊ ကာကွယ်နိုင်ဖို့ အပန်းဖြေခရီးစဉ်တွေအတွက် ပြည်ဝင်ခွင့်ရပ်ဆိုင်းထားပြီး၊ ပုံမှန်ပြေးဆွဲပေးနေတဲ့ ပို့ဆောင်ရေးလေယာဉ် ပျံသန်းမှုတွေကိုလည်း အခုအောက်တိုဘာ လကုန်ပိုင်းအထိ ယာယီရပ်နားထားပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ့ခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျစနိုငျရေး ဖွရှေငျးလုပျဆောငျရမှာတှေ ရှိနသေေး
ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျမှုတှကွေောင့ျ ရပျနားထားရတဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှနေဲ့ ခရီးစဉျနယျမွတှေကေို ပုံစံအသဈနဲ့ ပွနျစနိုငျဖို့ တာဝနျရှိသူတှေ ပွငျဆငျနပေမေဲ့ စိနျခေါျမှုတှလေညျး ရှိနဆေဲဖွဈတဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဒီသတငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မစုစုက တငျဆကျပေးမှာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ခရီးသှားရာသီ မကွာခငျ စတော့မှာ ဖွဈပမေဲ့ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ မြားနဆေဲ ဖွဈတဲ့အတှကျ လုပျငနျးတှေ ပွနျစနိုငျဖို့က မရမေရာ ဖွဈနပေါတယျ။ ကပျရောဂါကာလမှာ ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ ရပျဆိုငျးထားရပမေဲ့ ပွနျလညျစတငျနိုငျတဲ့အခါ လုံခွုံစိတျခရြတဲ့ ဝနျဆောငျမှုတှေ ပေးနိုငျဖို့ ပွငျဆငျနတေယျလို့ ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားလာရေး ဝနျကွီးဌာန၊ ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးအောငျအေးဟနျ ကပွောပါတယျ။
“ဒီခရီးစဉျဒသေတှမှော Safe Service ဖွဈဖို့အတှကျ လညျပတျတဲ့ဧည့ျသညျတှေ Safe ဖွဈအောငျလို့ ဘယျလိုတှေ စီမံဆောငျရှကျမယျဆိုတဲ့ DMO လို့ခေါျတဲ့ Destination Management Organization တှဖှေဲ့စညျးပွီးတော့မှ ဒီအဖှဲ့တှကေို သငျတနျးတှပေေးနပေါတယျ။ ပွီးလို့ရှိရငျ Zone အလိုကျတှမှောလညျး ဒီ Safe Service ကို ဘယျလိုပေးရမလဲဆိုတဲ့ သငျတနျးတှကေိုလညျး ပို့ခနြပေါတယျ။ လကျရှိမှာဆိုရငျလညျး ကနြျးမာရေး Safe ဖွဈဖို့အတှကျ ဘယျလိုတှေ လိုကျနာ ဆောငျရှကျသင့ျတယျဆိုတာတှေ သငျတနျးပေးနတေယျ။ သှားရေးလာရေး အားလုံးစပွီးတော့ ဖှင့ျပွီဆိုတဲ့အခြိနျမှာ အဆငျသင့ျဖွဈနနေိုငျအောငျလို့ ဆရာတို့အပိုငျးကတော့ လုပျနတောပေါ့နောျ။”
ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ စီးပှားရေးသကျရောကျမှုတှကေို ကုစားဖို့ဆောငျရှကျနတေဲ့ အထဲမှာ ခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျလညျထူထောငျရေး အစီအစဉျတှလေညျး ပါဝငျပါတယျ။ အစီအစဉျတစိတျတပိုငျးအရ ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ ရပျနားထားရလို့ အလုပျလကျမဲ့ဖွဈနသေူတှကေို သငျတနျးတှေ ပို့ခပြေးတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ကပျရောဂါကွောင့ျ ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ ပွနျစနိုငျမယ့ျ အခွအေနတှေေ မရမေရာ ဖွဈနပေမေဲ့ ပွနျလညျစတငျခြိနျမှာ အသင့ျဖွဈအောငျ စီစဉျနတေယျလို့လညျး ဦးအောငျအေးဟနျက ပွောပါတယျ။
“ကာလမြှောျမှနျးခကြျကတော့ လတျတလောမှာ အိမျနီးခငြျးတိုငျးပွညျတှေ စနတေဲ့သူတှေ စနပွေီ။ ထိုငျးနိုငျငံတို့ ဘာတို့ ဆိုရငျလညျး တရုတျနိုငျငံနဲ့ Charter Flight တှဆေငျးပွီးတော့မှ သီးသန့ျထားတဲ့ ဟိုတယျတှမှော၊ သီးသန့ျသတျမှတျထားတဲ့ နရောတှမှော လညျပတျနိုငျအောငျ ဆိုတာမြိုးတှေ စီမံဆောငျရှကျနပွေီဖွဈလို့ ဒါကတအားအဝေးကွီးလို့တော့ မထငျပါဘူး။ ဒီနှဈခရီးသှားရာသီမှာ မမီသည့ျတိုငျအောငျမှ လာမယ့ျနှဈခရီးသှားရာသီမှာတော့ ပုံစံအသဈလေးနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ ပွနျစနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။”
ကပျရောဂါ ကူးစကျမှုတှေ ကွုံရခြိနျကစလို့ ပွညျပခရီးသှားတှနေဲ့ လကွေောငျးခရီးစဉျတှေ ရပျနားထားရသလို ပွညျတှငျးမှာလညျး သှားလာ လှုပျရှားမှုတှေ ကန့ျသတျထားတာကွောင့ျ ခရီးသှားလုပျငနျးမှာ အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေတာပါ။
မန်တလေးတိုငျးမှာတော့ ကပျရောဂါကာကှယျ၊ ထိနျးခြုပျရေး ကန့ျသတျခကြျတှကွေောင့ျ နယျမွဖွေတျကြောျခှင့ျ ထောကျခံစာလိုအပျနပွေီး၊ အခုလိုကာလမှာ တိုငျးအတှငျးက ခရီးသှားသူတှလေညျး မရှိဘူးလို့ မန်တလေးတိုငျး၊ မွနျမာနိုငျငံ ခရီးသှားလုပျငနျးရှငျမြား အသငျးဥက်ကဋ်ဌ ဦးမြိုးရီက ပွောပါတယျ။
“လောလောဆယျကတော့ မန်တလေးမှာက Stay at Home ၃ မွို့နယျရှိတယျပေါ့နောျ။ ကနြျတဲ့မွို့နယျတှကေလညျး ရှိနတေော့ ပွညျတှငျးခရီးသှားကိုက အဆငျမပွဘေူး။ မန်တလေးကနေ ပွငျဦးလှငျသှားမယျဆိုလညျး ရပျကှကျနထေိုငျကွောငျး ထောကျခံစာလိုတယျ။ Stay at Home ဖွဈနတေဲ့ မွို့နယျတှကေလညျး ခရီးကိုသှားလို့မရတာ။ ဆိုတော့ အခုလောလောဆယျကတော့ ဘာမှကိုလုပျမရဘူးပေါ့နောျ။ အကုနျလုံးကလညျး ပိတျထားပါတယျ၊ ဟိုတယျတှကေလညျး ပိတျထားတယျဆိုတော့လေ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ မကွာသေးခငျလတှကေစလို့ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ တကြော့ပွနျ ကွုံခဲ့ရပွီးနောကျ ခရီးသှားတှကွေား ရပေမျးစားတဲ့ မန်တလေးတိုငျးအတှငျးက နရောတှမှောလညျး ခရီးသှားတှေ အသှားအလာ မရှိတော့သလောကျ ဖွဈသှားတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ခရီးသှားလုပျငနျးတှေ ပွနျလုပျခှင့ျပွုတဲ့ အခြိနျမှာ ကနြျးမာရေးလမျးညှှနျခကြျတှနေဲ့အညီ ပွနျလညျပတျနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျကွောငျးလညျး ဦးမြိုးရီက ပွောပါတယျ။
“ဒါကတော့ နိုငျငံတောျပေါျလစီပေါျ မူတညျတာပေါ့နောျ။ ဟိုတယျ၊ ခရီးဝနျကွီးဌာနကလညျး ခရီးသှားလမျးညှှနျခကြျတှေ ပေးတယျ။ အဲဒီအတိုငျး ကနြောျတို့ကလုပျရမှာပဲ။ ဘာမှကွိုပွငျလို့လညျး မရဘူး၊ ကွိုလုပျလို့လညျး မရဘူး။ မရဘူးဆိုတာ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဘယျတော့ဖှင့ျမှနျးလညျး မသိသလို၊ ဖကြျသိမျးသှားတဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေလညျး ရှိတယျပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့က အခုကတော့ စောင့ျကွည့ျနတေယျ။ နိုငျငံတောျက ခရီးသှားရာသီ ပွနျပှင့ျပွီ၊ ဒီကိုဗဈကို New Normal နဲ့ သှားလို့ရပွီပေါ့နောျ၊ တမွို့နယျနဲ့ တမွို့နယျ၊ တတိုငျးနဲ့ တတိုငျးသှားလို့ရပွီ ဆိုရငျတော့ ကနြောျတို့မှာ Tourism Guideline ရှိပွီးသားလေ။ အဲဒီ Guideline အတိုငျး ကနြောျတို့ လုပျရမှာပေါ့နောျ။”
ကိုဗဈအလှနျကာလမှာတော့ လူအမြားစုသှားလေ့ရှိတဲ့ လူထူထပျတဲ့ခရီးစဉျတှထေကျ သဘာဝပတျဝနျးကငြျနဲ့ နီးစပျတဲ့ဒသေသဈတှကေို ခရီးသှားတှအေနနေဲ့ ရှေးခယြျမယျလို့ ခရီးသှားလုပျငနျး ကြှမျးကငြျသူတှကေ မှနျးဆထားပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ အဲဒီလိုဘေးကငျးလုံခွုံတဲ့ ခရီးစဉျဒသေသဈတှေ ပေါျလာဖို့ကို တာဝနျရှိသူတှေ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရမှာဖွဈတယျလို့ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကလညျး ကမ်ဘာ့ခရီးသှားလုပျငနျးနေ့ မိန့ျခှနျးမှာပွောထားပါတယျ။ ပွညျတှငျးမှာတော့ ကိုဗဈကပျရောဂါ ထိနျးခြုပျ၊ ကာကှယျနိုငျဖို့ အပနျးဖွခေရီးစဉျတှအေတှကျ ပွညျဝငျခှင့ျရပျဆိုငျးထားပွီး၊ ပုံမှနျပွေးဆှဲပေးနတေဲ့ ပို့ဆောငျရေးလယောဉျ ပြံသနျးမှုတှကေိုလညျး အခုအောကျတိုဘာ လကုနျပိုငျးအထိ ယာယီရပျနားထားပါတယျ။
