[Zawgyi/Unicode]
၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်မဲတွေ စပေးနေကြပေမဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေအတွက် မဲပေးနည်းစနစ် ပညာပေးတာ အားနည်းခဲ့သလို ကြိုတင်မဲပေးတဲ့ချိန်မှာလည်း လျှို့ဝှက်နည်းစနစ်နဲ့ မဲမပေးနိုင်ခဲ့ဘူးလို့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သူတွေက ပြောပါတယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မဆုမွန်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲကြီးအတွက် အသက် ၆၀ နှစ်နဲ့အထက် မဲဆန္ဒရှင်တွေအနေနဲ့ မိမိတို့နေထိုင်ရာ မြို့နယ် ရပ်ကွက်ကျေးရွာအုပ်စုတွေမှာ အောက်တိုဘာ ၂၉ ကနေ နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်နေ့အထိ ကြိုတင်မဲပေးနိုင်ကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ကြိုတင်မဲတွေကို အိမ်တိုင်ယာရောက်ရော သက်ဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ စီစဉ်မှုနဲ့ ယာယီမဲရုံ၊ ရွေ့လျားမဲရုံလေးတွေနဲ့ လိုက်လံကောက်ခံနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ပြည်သူတွေကြား ကြိုတင်မဲပေးတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ စာအိတ်ပိတ်တာကအစ မိမိတို့ပေးလိုတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းရွေးချယ်မှုအဆုံး အဆင်မပြေဖြစ် - အခက်အခဲတွေနဲ့ကြုံရတဲ့ သတင်းတွေ ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။
ရန်ကုန်တိုင်း ကမာရွတ်မြို့နယ် ရပ်ကွက်တွေထဲက ယာယီမဲရုံတွေမှာ ကြိုတင်မဲပေးနေကြတာကို ကိုယ်တိုင်သွားရောက်လေ့လာခဲ့တဲ့ ပြည်သူ့ပါတီက ကမာရွတ်မြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ဦးနေယံဦးက မဲပေးမယ့်ပြည်သူတွေကြား ကြုံရတဲ့အခက်အခဲတွေနဲ့ သူမြင်ခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံပြောပြပါတယ်။
"အခက်အခဲတွေကနေ စပြောရမယ်ဆိုရင် ပြည်သူတွေဟာ အခုအချိန်အထိ မဲပေးပုံ မဲပေးနည်းစနစ်ကို နားမလည်သေးဘူးပေါ့နော်။ အခုဟာက အသက်ကြီးပိုင်းဆိုတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့နော်။ ဒီနှစ်ကလည်း ကိုဗစ်၁၉ ကလည်း ဖြစ်သွားတယ်ဆိုတော့ မဲဆန္ဒရှင်အသိပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ လုပ်တာက အရမ်းအားနည်းတယ်လို့ ကျနော်တို့မြင်တယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဘက်က Voter Education လို့ခေါ်တဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေကို အသိပညာပေးတာကို အားနည်းတဲ့အတွက် မဲပေးတဲ့အခါမှာ သေသေချာချာ မဲ ၃မဲ ပေးရမယ်။ မဲဆန္ဒနယ် ၃ ခု အမျိုးသားလွှတ်တော် ပြည်သူ့လွှတ်တော် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်ဆိုတာကို သူတို့ကိုယ်တိုင်က ကွဲကွဲပြားပြား ဖြစ်မနေဘူးဆိုတာ သိရတယ်ပေါ့နော်။နောက်တခုက ကိုဗစ်ကာလမှာ မဲပေးတဲ့အခါမှာ မဲပေးတဲ့သူတွေက နှာခေါင်းစည်းတွေ၊ ပါးစပ်စည်းတွေတော့ တပ်လာတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ၆ပေ ခြားပြီး မဲပေးမယ်ဆိုတဲ့ Social Distancing ကတော့ ဘယ်လိုမှ မရှိပါဘူး။ လူတွေက ဝိုင်းအုံပြီးတော့ မဲပေးကြတယ် အဲ့ဒါမျိုးတွေ တွေ့ရပါတယ်။"
ကြိုတင်မဲပေးသူတွေကြား အခုလက်ရှိကြုံနေကြရတဲ့အဓိက အခက်အခဲပြဿနာရဲ့အရင်းမြစ်ကတော့ မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူတွေကြား မဲပေးနည်းစနစ်ပညာပေးမှု အားနည်းခဲ့တာကြောင့်လို့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (PACE) ရဲ့ ပရိုဂရမ်မန်နေဂျာ ကိုဟန်စိုးထွန်းက ပြောပါတယ်။
"ကိုဗစ်ကာလမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ်ဆိုတဲ့အခါကျတော့ ကြိုတင်မဲပေးမယ့်ကာလပေါ့နော်... ၁ အချက်က Voter Education လုပ်ခွင့်မရခဲ့ဘူး အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့။ ကော်မရှင်ဘက်က Voter Education လုပ်သော်လည်းပဲ လုပ်ရတဲ့အချိန် တအားနောက်ကျတာပေါ့နော်။ ကြိုတင်ပြီးတော့ ပြင်ဆင်ထားနိုင်ခြင်းမရှိဘူး။ Voter Education ကို ကပ်ပေးတာထက် စာရင် ရွေးကောက်ပွဲရက်ကြေညာကတည်းက Voter Education တွေ ပေးနိုင်ရမယ်။ ဥပမာ အသက်၆၀ နဲ့အထက်အတွက် အစီအစဉ် Plan ရှိတယ်ဆိုရင်လည်း အဲ့ဒီ Plan ကိုသုံးရမှာပေါ့။ အခုကျတော့မှ ကပ်ပြီးတော့မှ ပြောရတာဆိုတော့ Voter Education လုံလောက်မှု မရှိခဲ့ဘူးလို့ပဲ ကျနော်ပြောချင်ပါတယ်။ Plan တွေ အစောကြီးကတည်းက ရှိရမယ်၊ မရှိခဲ့ဘူးဆိုရင် အခု ဒါတွေ လုပ်မယ်ဆိုရင် ပိုပြီးတော့ အင်အားအပြည့်နဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဖို့လိုပါမယ်။"
ကြိုတင်မဲပေးတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူတွေအတွက် အဓိက အရေးကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ လျှို့ဝှက်မဲပေးပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးနေတာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတယ်လို့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ဦးနေယံဦးက ဆက်ပြောပါတယ်။
"ယာယီမဲရုံတွေ ဖွင့်တဲ့အခါမှာ ပါတီအလံထောင်ထားတဲ့ တိုက်တွေ၊ အဆောက်အဦးတွေအောက်မှာ ယာယီမဲရုံတွေ ရွေ့လျားမဲရုံတွေကို ဖွင့်ထားတာတွေ့ရတယ်။ ဒါကတော့ သိပ်ပြီးတော့ မကောင်းလှဘူးပေါ့။ ဒီ့ထက်ပိုပြီးတော့ ဆိုးတဲ့ဖြစ်စဉ်တခုက ဘာလဲဆိုတော့ လျှို့ဝှက်ဆန္ဒမဲပေးတဲ့ဖြစ်စဉ်က ပျောက်ဆုံးနေတယ်ခင်ဗျ။ မဲဆန္ဒရှင်တွေဘက်က လွတ်လွတ်လပ်လပ်နဲ့ ကိုယ်ပေးချင်တဲ့ မဲကိုပေးပိုင်ခွင့်ရှိရမှာပေါ့နော်။ သို့သော် လက်တွေ့မှာက ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ပြည်သူတွေဘေးနားမှာ မဲရုံတာဝန်ရှိတဲ့သူတွေက အနီးကပ်ကြီးကြပ်နေပြီးတော့ ဘယ်နေရာကို ဘယ်လိုတုံးထုရမယ် စသည်အားဖြင့် ရှင်းပြနေတာ တခါတလေ ညွှန်ကြားချက်ပေးနေတာတွေ တွေ့ခဲ့ရတယ်။ တကယ်တမ်းက မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူတွေ ကိုယ်တိုင်က ကော်နဲ့ပိတ်ပြီးတော့ ပုံးထဲကို ထည့်ရမှာပါ။ သို့သော် တကယ်တမ်းလက်တွေ့မှာကတော့ သို့သော် မဲရုံတာဝန်ရှိသူတွေ ကိုယ်တိုင်ကိုက အကာအကွယ်တွေနောက်မှာ ကိုယ်တိုင်ဝင်လုပ်နေတာတွေ တွေ့ရတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒီတော့ ပြောချင်တာက လျှို့ဝှက်မဲဆန္ဒပေးခြင်းက အလွန်ကို အရေးပါ ပါတယ်။ သို့သော် ကြိုတင်မဲပေးခြင်းမှာတော့ အဲ့တာက ပျောက်ဆုံးနေတာတွေကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်ခင်ဗျ။"
ကိုဗစ်ကာလမှာ ရွေးကောက်ပွဲကို မဖြစ်မနေ ကျင်းပဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်ဆိုရင် မဲပေးမယ့်ပြည်သူတွေ စနစ်ကျတဲ့ ကျန်းမာရေးကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုတွေနဲ့ အသက်အန္တရာယ် လုံခြုံမှုရှိဖို့ အပါအဝင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရမှာ စနစ်တကျနဲ့ လွတ်လပ်တရားမျှတမှု ရှိအောင် ဖော်ဆောင်ပေးဖို့ အရေးကြီးလိုအပ်တယ်လို့ ဦးနေယံဦးက အကြံပေးပါတယ်။
"ကိုဗစ်ဖြစ်နေတဲ့ကြားထဲကနေ ရွေးကောက်ပွဲကို မဖြစ်မနေ လုပ်ဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတယ်ပေါ့နော်။ ရွေးကောက်ပွဲကို မရွှေ့ဘူး၊ ဆက်လုပ်မယ် ဆက်လုပ်မယ်ဆိုတော့လည်း လုံလောက်တဲ့ပြင်ဆင်မှုတွေ သူတို့ မလုပ်ခဲ့ဘူး။ ဒါကြောင့် ကိုဗစ်ကာလအတွင်းမှာ အန္တရာယ်ကင်းတဲ့မဲပေးတဲ့ပုံစံ ဘယ်လိုလုပ်ရမယ်ဆိုတာ မသိခဲ့ဘူး ဒါကြောင့် လက်တွေ့မှာက ညွှန်ကြားချက်တွေက ရှုပ်ထွေးနေတာ မြေပြင်မှာ မဲရုံတာဝန်ရှိသူတွေက ဘယ်လိုမျိုးလုပ်ရမယ်ဆိုတာ မသိဘူးဖြစ်နေတာတွေ တွေ့ခဲ့ရတယ်။ ကျန်ရှိနေတဲ့ အချိန်အတောအတွင်းမှာ အမြန်ဆုံးလုပ်သင့်တဲ့ ကိစ္စတခုကတော့ ပိုးမကူးရအောင် အတတ်နိုင်ဆုံး Social Distancing ကိုထိန်းစေချင်ပါတယ်။ နောက်တခုက လျှို့ဝှက်စွာမဲဆန္ဒပေးခြင်းကို အတတ်နိုင်ဆုံး ထိန်းသိမ်းဖို့ ကျနော်က အကြံဉာဏ်ပေးချင်ပါတယ်ခင်ဗျ။အခုအနေအထားမှာ လျှို့ဝှက်စွာမဲပေးခြင်းဆိုတာ ဘယ်လိုမှ မဖြစ်ခဲ့ဘူးပေါ့နော်။ နောက်တခုက ကြိုတင်မဲတွေရဲ့ခိုင်မာမှုပေါ့။ အဲ့ဒီ့ဟာက ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ အမြဲသံသယ ရှိကြတယ်။ ၂၀၁၀ တုန်းကလည်း ကြိုတင်မဲတွေ ပြဿနာတက်ခဲ့တာမျိုးတွေရှိတော့ အခုခါမှာလည်း ကြိုတင်မဲတွေပြဿနာ တက်နေတာတွေ တွေ့တော့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အနေနဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေနဲ့ တွဲပြီးတော့ ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းကျ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ် တခုဖြစ်လာဖို့အတွက် ပူးပေါင်းပြီးစောင့်ကြည့်တဲ့ကိစ္စတခုကို တိုက်တိုက်တွန်းတွန်း လုပ်သင့်တယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်ခင်ဗျ။"
လာမယ့် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမယ့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်နယ်တိုင်းဒေသကြီး မဲဆန္ဒနယ် ၁,၁၅၇ နယ်မြေအတွက် ပါတီပေါင်း ၉၁ ပါတီက ပါတီကိုယ်စားပြုနဲ့ တသီးပုဂ္ဂလကိုယ်စားပေါင်း ၅,၈၃၉ ဦး ပါဝင် ယှဉ်ပြိုင်ကြမှာပါ။ ဒီလို တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ မဲရုံပေါင်း ၄၁,၀၀၀ ဝန်းကျင်အတွက် မဲရုံဝန်ထမ်းက ၄၁၀,၀၀၀ တာဝန်ယူမှာဖြစ်ပြီး မဲပေးမယ့်သူပေါင်းကတော့ ၃၇ သန်းကျော်ရှိမယ်လို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ကြေညာထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ကွိုတငျမဲပေးတဲ့အခွအေနပေေါျ ဝဖေနျထောကျပွတာတှေ ရှိနေ
၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ ကွိုတငျမဲတှေ စပေးနကွေပမေဲ့ မဲဆန်ဒရှငျတှအေတှကျ မဲပေးနညျးစနဈ ပညာပေးတာ အားနညျးခဲ့သလို ကွိုတငျမဲပေးတဲ့ခြိနျမှာလညျး လြှို့ဝှကျနညျးစနဈနဲ့ မဲမပေးနိုငျခဲ့ဘူးလို့ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခဲ့သူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မဆုမှနျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ ပါတီစုံဒီမိုကရစေီရှေးကောကျပှဲကွီးအတှကျ အသကျ ၆၀ နှဈနဲ့အထကျ မဲဆန်ဒရှငျတှအေနနေဲ့ မိမိတို့နထေိုငျရာ မွို့နယျ ရပျကှကျကြေးရှာအုပျစုတှမှော အောကျတိုဘာ ၂၉ ကနေ နိုဝငျဘာ ၆ ရကျနေ့အထိ ကွိုတငျမဲပေးနိုငျကွပွီ ဖွဈပါတယျ။ ကွိုတငျမဲတှကေို အိမျတိုငျယာရောကျရော သကျဆိုငျရာ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ စီစဉျမှုနဲ့ ယာယီမဲရုံ၊ ရှေ့လြားမဲရုံလေးတှနေဲ့ လိုကျလံကောကျခံနတောဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ပွညျသူတှကွေား ကွိုတငျမဲပေးတာနဲ့ ပတျသကျလို့ စာအိတျပိတျတာကအစ မိမိတို့ပေးလိုတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီ ကိုယျစားလှယျလောငျးရှေးခယြျမှုအဆုံး အဆငျမပွဖွေဈ - အခကျအခဲတှနေဲ့ကွုံရတဲ့ သတငျးတှေ ထှကျပေါျနပေါတယျ။
ရနျကုနျတိုငျး ကမာရှတျမွို့နယျ ရပျကှကျတှထေဲက ယာယီမဲရုံတှမှော ကွိုတငျမဲပေးနကွေတာကို ကိုယျတိုငျသှားရောကျလေ့လာခဲ့တဲ့ ပွညျသူ့ပါတီက ကမာရှတျမွို့နယျ ပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျလောငျး ဦးနယေံဦးက မဲပေးမယ့ျပွညျသူတှကွေား ကွုံရတဲ့အခကျအခဲတှနေဲ့ သူမွငျခဲ့ရတဲ့ အတှေ့အကွုံပွောပွပါတယျ။
ရန်ကုန်မြို့တွင် အသက် ၆၀ အထက် လူကြီးများ မဲပေးကြသည့် မြင်ကွင်းတချို့။
"အခကျအခဲတှကေနေ စပွောရမယျဆိုရငျ ပွညျသူတှဟော အခုအခြိနျအထိ မဲပေးပုံ မဲပေးနညျးစနဈကို နားမလညျသေးဘူးပေါ့နောျ။ အခုဟာက အသကျကွီးပိုငျးဆိုတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့နောျ။ ဒီနှဈကလညျး ကိုဗဈ၁၉ ကလညျး ဖွဈသှားတယျဆိုတော့ မဲဆန်ဒရှငျအသိပညာပေးလုပျငနျးတှေ လုပျတာက အရမျးအားနညျးတယျလို့ ကနြောျတို့မွငျတယျ။ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျဘကျက Voter Education လို့ခေါျတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျတှကေို အသိပညာပေးတာကို အားနညျးတဲ့အတှကျ မဲပေးတဲ့အခါမှာ သသေခြောခြာ မဲ ၃မဲ ပေးရမယျ။ မဲဆန်ဒနယျ ၃ ခု အမြိုးသားလှှတျတောျ ပွညျသူ့လှှတျတောျ တိုငျးဒသေကွီးလှှတျတောျဆိုတာကို သူတို့ကိုယျတိုငျက ကှဲကှဲပွားပွား ဖွဈမနဘေူးဆိုတာ သိရတယျပေါ့နောျ။နောကျတခုက ကိုဗဈကာလမှာ မဲပေးတဲ့အခါမှာ မဲပေးတဲ့သူတှကေ နှာခေါငျးစညျးတှေ၊ ပါးစပျစညျးတှတေော့ တပျလာတယျ။ သို့သောျလညျးပဲ ၆ပေ ခွားပွီး မဲပေးမယျဆိုတဲ့ Social Distancing ကတော့ ဘယျလိုမှ မရှိပါဘူး။ လူတှကေ ဝိုငျးအုံပွီးတော့ မဲပေးကွတယျ အဲ့ဒါမြိုးတှေ တှေ့ရပါတယျ။"
ကွိုတငျမဲပေးသူတှကွေား အခုလကျရှိကွုံနကွေရတဲ့အဓိက အခကျအခဲပွူနာရဲ့အရငျးမွဈကတော့ မဲဆန်ဒရှငျပွညျသူတှကွေား မဲပေးနညျးစနဈပညာပေးမှု အားနညျးခဲ့တာကွောင့ျလို့ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ ပွညျသူ့လှုပျရှားမှုအဖှဲ့ (PACE) ရဲ့ ပရိုဂရမျမနျနဂြော ကိုဟနျစိုးထှနျးက ပွောပါတယျ။
"ကိုဗဈကာလမှာ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပမယျဆိုတဲ့အခါကတြော့ ကွိုတငျမဲပေးမယ့ျကာလပေါ့နောျ... ၁ အခကြျက Voter Education လုပျခှင့ျမရခဲ့ဘူး အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှအေနနေဲ့။ ကောျမရှငျဘကျက Voter Education လုပျသောျလညျးပဲ လုပျရတဲ့အခြိနျ တအားနောကျကတြာပေါ့နောျ။ ကွိုတငျပွီးတော့ ပွငျဆငျထားနိုငျခွငျးမရှိဘူး။ Voter Education ကို ကပျပေးတာထကျ စာရငျ ရှေးကောကျပှဲရကျကွညောကတညျးက Voter Education တှေ ပေးနိုငျရမယျ။ ဥပမာ အသကျ၆၀ နဲ့အထကျအတှကျ အစီအစဉျ Plan ရှိတယျဆိုရငျလညျး အဲ့ဒီ Plan ကိုသုံးရမှာပေါ့။ အခုကတြော့မှ ကပျပွီးတော့မှ ပွောရတာဆိုတော့ Voter Education လုံလောကျမှု မရှိခဲ့ဘူးလို့ပဲ ကနြောျပွောခငြျပါတယျ။ Plan တှေ အစောကွီးကတညျးက ရှိရမယျ၊ မရှိခဲ့ဘူးဆိုရငျ အခု ဒါတှေ လုပျမယျဆိုရငျ ပိုပွီးတော့ အငျအားအပွည့ျနဲ့ ပူးပေါငျးလုပျဖို့လိုပါမယျ။"
ကွိုတငျမဲပေးတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျပွညျသူတှအေတှကျ အဓိက အရေးကွီးဆုံးဖွဈတဲ့ လြှို့ဝှကျမဲပေးပိုငျခှင့ျ အခှင့ျအရေး ဆုံးရှုံးနတောကို မွငျတှေ့ခဲ့ရတယျလို့ ကိုယျစားလှယျလောငျး ဦးနယေံဦးက ဆကျပွောပါတယျ။
"ယာယီမဲရုံတှေ ဖှင့ျတဲ့အခါမှာ ပါတီအလံထောငျထားတဲ့ တိုကျတှေ၊ အဆောကျအဦးတှအေောကျမှာ ယာယီမဲရုံတှေ ရှေ့လြားမဲရုံတှကေို ဖှင့ျထားတာတှေ့ရတယျ။ ဒါကတော့ သိပျပွီးတော့ မကောငျးလှဘူးပေါ့။ ဒီ့ထကျပိုပွီးတော့ ဆိုးတဲ့ဖွဈစဉျတခုက ဘာလဲဆိုတော့ လြှို့ဝှကျဆန်ဒမဲပေးတဲ့ဖွဈစဉျက ပြောကျဆုံးနတေယျခငျဗြ။ မဲဆန်ဒရှငျတှဘေကျက လှတျလှတျလပျလပျနဲ့ ကိုယျပေးခငြျတဲ့ မဲကိုပေးပိုငျခှင့ျရှိရမှာပေါ့နောျ။ သို့သောျ လကျတှေ့မှာက ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ပွညျသူတှဘေေးနားမှာ မဲရုံတာဝနျရှိတဲ့သူတှကေ အနီးကပျကွီးကွပျနပွေီးတော့ ဘယျနရောကို ဘယျလိုတုံးထုရမယျ စသညျအားဖွင့ျ ရှငျးပွနတော တခါတလေ ညှှနျကွားခကြျပေးနတောတှေ တှေ့ခဲ့ရတယျ။ တကယျတမျးက မဲဆန်ဒရှငျပွညျသူတှေ ကိုယျတိုငျက ကောျနဲ့ပိတျပွီးတော့ ပုံးထဲကို ထည့ျရမှာပါ။ သို့သောျ တကယျတမျးလကျတှေ့မှာကတော့ သို့သောျ မဲရုံတာဝနျရှိသူတှေ ကိုယျတိုငျကိုက အကာအကှယျတှနေောကျမှာ ကိုယျတိုငျဝငျလုပျနတောတှေ တှေ့ရတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီတော့ ပွောခငြျတာက လြှို့ဝှကျမဲဆန်ဒပေးခွငျးက အလှနျကို အရေးပါ ပါတယျ။ သို့သောျ ကွိုတငျမဲပေးခွငျးမှာတော့ အဲ့တာက ပြောကျဆုံးနတောတှကေို တှေ့ခဲ့ရပါတယျခငျဗြ။"
ကိုဗဈကာလမှာ ရှေးကောကျပှဲကို မဖွဈမနေ ကငြျးပဖို့ဆုံးဖွတျခဲ့တယျဆိုရငျ မဲပေးမယ့ျပွညျသူတှေ စနဈကတြဲ့ ကနြျးမာရေးကာကှယျစောင့ျရှောကျမှုတှနေဲ့ အသကျအန်တရာယျ လုံခွုံမှုရှိဖို့ အပါအဝငျ ရှေးကောကျပှဲကငြျးပရမှာ စနဈတကနြဲ့ လှတျလပျတရားမြှတမှု ရှိအောငျ ဖောျဆောငျပေးဖို့ အရေးကွီးလိုအပျတယျလို့ ဦးနယေံဦးက အကွံပေးပါတယျ။
"ကိုဗဈဖွဈနတေဲ့ကွားထဲကနေ ရှေးကောကျပှဲကို မဖွဈမနေ လုပျဖို့ဆုံးဖွတျခဲ့ကွတယျပေါ့နောျ။ ရှေးကောကျပှဲကို မရှှေ့ဘူး၊ ဆကျလုပျမယျ ဆကျလုပျမယျဆိုတော့လညျး လုံလောကျတဲ့ပွငျဆငျမှုတှေ သူတို့ မလုပျခဲ့ဘူး။ ဒါကွောင့ျ ကိုဗဈကာလအတှငျးမှာ အန်တရာယျကငျးတဲ့မဲပေးတဲ့ပုံစံ ဘယျလိုလုပျရမယျဆိုတာ မသိခဲ့ဘူး ဒါကွောင့ျ လကျတှေ့မှာက ညှှနျကွားခကြျတှကေ ရှုပျထှေးနတော မွပွေငျမှာ မဲရုံတာဝနျရှိသူတှကေ ဘယျလိုမြိုးလုပျရမယျဆိုတာ မသိဘူးဖွဈနတောတှေ တှေ့ခဲ့ရတယျ။ ကနြျရှိနတေဲ့ အခြိနျအတောအတှငျးမှာ အမွနျဆုံးလုပျသင့ျတဲ့ ကိစ်စတခုကတော့ ပိုးမကူးရအောငျ အတတျနိုငျဆုံး Social Distancing ကိုထိနျးစခေငြျပါတယျ။ နောကျတခုက လြှို့ဝှကျစှာမဲဆန်ဒပေးခွငျးကို အတတျနိုငျဆုံး ထိနျးသိမျးဖို့ ကနြောျက အကွံဉာဏျပေးခငြျပါတယျခငျဗြ။အခုအနအေထားမှာ လြှို့ဝှကျစှာမဲပေးခွငျးဆိုတာ ဘယျလိုမှ မဖွဈခဲ့ဘူးပေါ့နောျ။ နောကျတခုက ကွိုတငျမဲတှရေဲ့ခိုငျမာမှုပေါ့။ အဲ့ဒီ့ဟာက ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ အမွဲသံသယ ရှိကွတယျ။ ၂၀၁၀ တုနျးကလညျး ကွိုတငျမဲတှေ ပွူနာတကျခဲ့တာမြိုးတှရှေိတော့ အခုခါမှာလညျး ကွိုတငျမဲတှပွေူနာ တကျနတောတှေ တှေ့တော့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျအနနေဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှေ လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှနေဲ့ တှဲပွီးတော့ ဒီမိုကရစေီနညျးလမျးကြ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈစဉျ တခုဖွဈလာဖို့အတှကျ ပူးပေါငျးပွီးစောင့ျကွည့ျတဲ့ကိစ်စတခုကို တိုကျတိုကျတှနျးတှနျး လုပျသင့ျတယျလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျခငျဗြ။"
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပမယ့ျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ ပွညျနယျတိုငျးဒသေကွီး မဲဆန်ဒနယျ ၁,၁၅၇ နယျမွအေတှကျ ပါတီပေါငျး ၉၁ ပါတီက ပါတီကိုယျစားပွုနဲ့ တသီးပုဂ်ဂလကိုယျစားပေါငျး ၅,၈၃၉ ဦး ပါဝငျ ယှဉျပွိုငျကွမှာပါ။ ဒီလို တနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ မဲရုံပေါငျး ၄၁,၀၀၀ ဝနျးကငြျအတှကျ မဲရုံဝနျထမျးက ၄၁၀,၀၀၀ တာဝနျယူမှာဖွဈပွီး မဲပေးမယ့ျသူပေါငျးကတော့ ၃၇ သနျးကြောျရှိမယျလို့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ကွညောထားပါတယျ။
