(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှုတွေ ဆက်တိုးလာနေတာကြောင့် ပြည်သူတွေရော ကျန်းမာရေးတာဝန်ခံတွေပါ အထူးစိုးရိမ်လာနေကြပါတယ်။ ကူးစက်သေဆုံးမှုတွေ ဘယ်လိုတိုးလာတာပါလဲ။ ဒါကို ဘယ်လိုဖြေရှင်းသင့်ပါသလဲ။ လုံခြုံရေးကြောင့် အမည်ရင်းမဖော်လိုသူ ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူ တဦးကတော့ ဆေးရုံတွင်းမှာပဲ ခုတင်တွေ ထပ်တိုးထားရှိဖို့၊ စောင့်ကြည်လူနာစင်တာတွေ ထပ်တိုးပေးဖို့နဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေကို စည်းရုံးဖို့တွေ လိုနေပြီလို့ အကြံပြုပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို ကိုဝင်းမင်း ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အမည်ရင်း မဖော်လိုတဲ့ ဒေါက်တာရွှေဘက လက်ရှိ အရေးကြီးဆုံး ဖြစ်နေတာကို အခုလို စပြောပြပါတယ်။
“အကုန်လုံး ဖျားတယ် နာတယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ဆီမှာ စစ်လိုက်လို့ရှိရင်၊ ဥပမာ လူ ၇၀ စစ်မယ်ဆိုရင် ၄၀ လောက်ကတော့ ကျိန်းသေတယ် ကိုဗစ်ဖြစ်နေပြီပေါ့။ လူနာတွေကို ပိုရှာဖို့လိုသလို ဖြစ်နေတဲ့ လူနာတွေကိုလည်း အကုန်လုံးကို ဆေးကုသမှုတွေ ပိုပြီးတော့ လုပ်ပေးနိုင်ဖို့လည်း လိုတယ်။ အခုက လူနာတော်တော်များများကို အိမ်တွေမှာပဲထားပြီး ကျနော်တို့က ဖုန်းနဲ့ပဲ အကြံဉာဏ်တွေ ပေးနေရတယ်။ ဆေးရုံတွေ လွတ်တဲ့အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေရတယ်။ စောင့်ဆိုင်းတဲ့အချိန်က နှစ်ရက် သုံးရက် ကြာချင်လည်း ကြာမယ်၊ ငါးရက် ကြာချင်လည်း ကြာမယ်။ အဲဒီလို ကြာထားတဲ့အချိန်မှာ ဆေးရုံရပြီဆိုလို့ရှိရင် လူနာတွေကို ပြန်ဆက်သွယ်တဲ့အခါမှာ တချို့လူနာတွေက ဆုံးပါးသွားတာတွေ တွေ့ရတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - ရှေ့မှာရော ဘယ်လိုဖြစ်လာဖို့ မှန်းထားလဲ။
ဒေါက်တာရွှေဘ - “ဒီလိုနှုန်းအတိုင်း မြေပြင်မှာ အခုဖြစ်နေတဲ့ ပုံစံအတိုင်း ဆက်ပြီးတော့ ဖြစ်နေမယ်ဆိုရင် ဒီ့ထက်ပိုပြီးတော့ မြင့်တက်လာမယ်။ COVID-19 Positive ဖြစ်တဲ့လူ များလာတာနဲ့အမျှ အောက်ဆီဂျင် လိုအပ်ချက်တွေကလည်း ပိုများလာမယ်။ ဥပမာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းက ကောင်းပေမယ့် အဓိကတော့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ လိုတယ်ပဲထားဦး၊ ဦးရေ ဖြစ်တာ များလာတာနဲ့အမျှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းဆိုတာလည်း အောက်ဆီဂျင်မှာလည်း တော်တော်လေး လိုအပ်ချက် စကားတော်တော်ပြောလာမယ်လေ။”
ကိုဝင်းမင်း - ဒီအတွက် ဘယ်လိုကြိုပြီး ဖြေရှင်းသင့်လဲဆရာ။
ဒေါက်တာရွှေဘ - “အရေးအကြီးဆုံးကတော့ ကုသရေးဆေးရုံတွေ လောလောဆယ် နောက် လူနာတွေထားဖို့ စင်တာတွေ ပိုပြီးတော့ တိုးချဲ့နိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ အကောင်းဆုံးပေါ့။ နောက်တခုကတော့ အဲလို တိုးချဲ့လိုက်ရင် အောက်ခြေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အောက်ဆီဂျင် ပြဿနာလည်း အထိုက်အလျောက် ပြေလည်သွားမယ်။ ဆေးရုံတွေ တိုးချဲ့ဖို့မှာ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ တော်တော်များများလိုတယ်။ Second Wave ကအတိုင်းပေါ့။ အားကြိုးမာန်တက် လုပ်ပေးမယ့် Volunteer တွေ လိုမယ်။ Volunteer တွေကို ထောက်ပံ့မယ့် ငွေရေးကြေးရေး၊ နောက် ပစ္စည်းတွေ PPE တို့ အောက်ဆီဂျင်အိုးတွေ အရေးပေါ်သွားရတဲ့အခါမှာ သုံးဖို့။”
ကိုဝင်းမင်း - ဒီအတွက်ရော အမြန် ဘာလုပ်သင့်လဲ။
ဒေါက်တာရွှေဘ - “Second Wave ကအတိုင်း၊ ဥပမာ ဆေးရုံထဲမှာ လူနာပြည့်နေတဲ့အတွက်ကြောင့် ဆေးရုံရဲ့ ကွက်လပ် အပြင်မှာ ကျနော်တို့က Tent ထိုးပြီးတော့ လူနာ ၃၀ စာပေါ့ ခုတင်တွေ လုပ်လိုက်တယ်။ လုပ်လိုက်ပြီးတော့ တခါ အောက်ဆီဂျင်ကို ပိုက်တွေနဲ့ ခုတင်တိုင်း ခုတင်တိုင်းကို ပေးနိုင်ဖို့ သွယ်တန်းပြီးတော့ စီမံခဲ့တာ။ အဲဒါကြတော့ ဥပမာ ဆေးရုံ ၁၀ ရုံရှိတယ်ဆိုရင် လူ ၃၀၀ စာ အထိုက်အလျောက် ပြေလည်သွားတယ်။ အရင်ကလုပ်ခဲ့တဲ့ ဖောင်ကြီးမှာဆိုရင် အခု စဖွင့်တော့ သိရသလောက် လူနာ ၂၀၀ လက်ခံတယ်။ အရင်တုန်းက လူနာ ၈၀၀ လောက် လက်ခံတယ်လို့ သိရတယ်။ အဲဒီမှာ လူနာခုတင်တွေ ထပ်တိုးမယ်၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ Volunteer တွေ အဲဒီမှာ ထပ်တိုးချမယ်ဆိုရင် နောက်ထပ် ခုတင်အသစ်က ၆၀၀ လောက် တိုးထွက်လာမယ်ပေါ့။”
ကိုဝင်းမင်း - အခုလို ဝန်ထမ်းတွေ ပါလာအောင် ဘယ်လိုလုပ်သင့်လဲဆရာ။
ဒေါက်တာရွှေဘ - “အခုဟာက အစိုးရအလုပ် မလုပ်ဘဲနဲ့ အပြင်မှာ လူငယ်ဆရာဝန် တော်တော်များများ သူတို့အတိုင်းအတာနဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့ပဲ အပြင်မှာ လှုပ်ရှားနေကြတောတော့ တွေ့ရတယ်။ အဲဒါတွေအကုန်လုံး ပူးပေါင်းပြီး လုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ အထိုက်အလျောက်တော့ အဆင်ပြေမယ်။ သူတို့ကို စည်းရုံးဖို့တော့ လိုတာပေါ့။ ကျနော်တို့ရဲ့ အမှန်အတိုင်းပေါ့ မေတ္တာတရားနဲ့ တကယ့် ပြည်သူလူထုတွေ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ အနေအထားမျိုးမှာ လူထုရဲ့ အခုခံစားနေရတဲ့ ဒုက္ခသုတ်ခတွေကို ငိုကြွေးနေကြတဲ့၊ တမ်းတနေကြတဲ့၊ တောင့်တနေကြတဲ့ မျက်နှာကို ကြည့်ပြီးတော့ စုစုစည်းစည်းနဲ့ အကုန်လုံး လုပ်ကြမယ်ဆိုရင်တော့ အဆင်ပြေမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - နောက်တခုက လက်ရှိ ဆေးရုံတက်နိုင်ဖို့ စောင့်နေရပြီး အိမ်မှာနေနေရတဲ့ လူနာတွေအတွက် အဓိက ဘာမှာချင်လဲ။
ဒေါက်တာရွှေဘ - “အောက်ဆီဂျင် Situation SpO2 Level က ၈၀ ပတ်ဝန်းကျင် ဖြစ်နေတာများတယ်၊ ၇၀ ကျော်တွေများတယ်။ အဲဒီလူနာတွေကြရင် တောင့်ခံနိုင်ဖို့ အကြံဉာဏ်ပေးတယ်။ နောက်တခုက လူနာက မောတယ် မောတယ်ဆိုရင် သူတို့က အဓိက အစာကျွေးဖို့ မေ့နေကြတယ်။ အစာကို ပုံမှန်လေး သူ မစားချင် စားချင် ကျနော်တို့က အားရှိတဲ့ အစားအစာလေးပေါ့၊ ဒါကို အကြံဉာဏ်ပေးတယ်။ နောက်ပြီးတော့ သူသက်သာသလို ကျန်းမာရေးဌာနက ဖေ့စ်ဘုတ်တွေမှာ ပြထားတဲ့ အသက်ရှူနည်းတို့၊ ဘယ်လိုနေ၊ အောက်ဆီဂျင်လယ်ဗယ် ဘယ်လိုလေး တက်လာနိုင်တာတို့ အဲဒါဆို သူတို့ သဘောပေါက်တယ်။ အဲဒီလိုပြောလိုက်ရင် သူတို့က အားတက်သွားတယ်။ နောက်တခုက တချို့တွေက ဘာဆေးသောက်လို့ သောက်ရမှန်း မသိဘူး။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့က Guideline အတိုင်း ဆေးလေးတွေ ပြောပြတယ်ဆိုရင် အင်မတန် ကျေးဇူးတင်ပြီး အားတက်ပြီးတော့ တော်တော်လေး ကျော်ဖြတ်သွားနိုင်တာ တွေ့ရတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - ဟုတ်ကဲ့၊ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ် ဒေါက်တာရွှေဘခင်ဗျား။
---------------------
(Unicode)
ကူးစကျသဆေုံးမှု တိုးလာတဲ့ ကိုဗဈပွူနာ ဘယျလိုဖွရှေငျးမလဲ
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကူးစကျမှုနဲ့ သဆေုံးမှုတှေ ဆကျတိုးလာနတောကွောင့ျ ပွညျသူတှရေော ကနြျးမာရေးတာဝနျခံတှပေါ အထူးစိုးရိမျလာနကွေပါတယျ။ ကူးစကျသဆေုံးမှုတှေ ဘယျလိုတိုးလာတာပါလဲ။ ဒါကို ဘယျလိုဖွရှေငျးသင့ျပါသလဲ။ လုံခွုံရေးကွောင့ျ အမညျရငျးမဖောျလိုသူ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူ တဦးကတော့ ဆေးရုံတှငျးမှာပဲ ခုတငျတှေ ထပျတိုးထားရှိဖို့၊ စောင့ျကွညျလူနာစငျတာတှေ ထပျတိုးပေးဖို့နဲ့ ကနြျးမာရေးနဲ့ စတေနာ့ဝနျထမျးတှကေို စညျးရုံးဖို့တှေ လိုနပွေီလို့ အကွံပွုပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို ကိုဝငျးမငျး ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
အမညျရငျး မဖောျလိုတဲ့ ဒေါကျတာရှှဘေက လကျရှိ အရေးကွီးဆုံး ဖွဈနတောကို အခုလို စပွောပွပါတယျ။
“အကုနျလုံး ဖြားတယျ နာတယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ဆီမှာ စဈလိုကျလို့ရှိရငျ၊ ဥပမာ လူ ၇၀ စဈမယျဆိုရငျ ၄၀ လောကျကတော့ ကြိနျးသတေယျ ကိုဗဈဖွဈနပွေီပေါ့။ လူနာတှကေို ပိုရှာဖို့လိုသလို ဖွဈနတေဲ့ လူနာတှကေိုလညျး အကုနျလုံးကို ဆေးကုသမှုတှေ ပိုပွီးတော့ လုပျပေးနိုငျဖို့လညျး လိုတယျ။ အခုက လူနာတောျတောျမြားမြားကို အိမျတှမှောပဲထားပွီး ကနြောျတို့က ဖုနျးနဲ့ပဲ အကွံဉာဏျတှေ ပေးနရေတယျ။ ဆေးရုံတှေ လှတျတဲ့အခြိနျကို စောင့ျဆိုငျးနရေတယျ။ စောင့ျဆိုငျးတဲ့အခြိနျက နှဈရကျ သုံးရကျ ကွာခငြျလညျး ကွာမယျ၊ ငါးရကျ ကွာခငြျလညျး ကွာမယျ။ အဲဒီလို ကွာထားတဲ့အခြိနျမှာ ဆေးရုံရပွီဆိုလို့ရှိရငျ လူနာတှကေို ပွနျဆကျသှယျတဲ့အခါမှာ တခြို့လူနာတှကေ ဆုံးပါးသှားတာတှေ တှေ့ရတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - ရှေ့မှာရော ဘယျလိုဖွဈလာဖို့ မှနျးထားလဲ။
ဒေါကျတာရှှဘေ - “ဒီလိုနှုနျးအတိုငျး မွပွေငျမှာ အခုဖွဈနတေဲ့ ပုံစံအတိုငျး ဆကျပွီးတော့ ဖွဈနမေယျဆိုရငျ ဒီ့ထကျပိုပွီးတော့ မွင့ျတကျလာမယျ။ COVID-19 Positive ဖွဈတဲ့လူ မြားလာတာနဲ့အမြှ အောကျဆီဂငြျ လိုအပျခကြျတှကေလညျး ပိုမြားလာမယျ။ ဥပမာ ၈၀ ရာခိုငျနှုနျးက ကောငျးပမေယ့ျ အဓိကတော့ ၂၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျပဲ လိုတယျပဲထားဦး၊ ဦးရေ ဖွဈတာ မြားလာတာနဲ့အမြှ ၂၀ ရာခိုငျနှုနျးဆိုတာလညျး အောကျဆီဂငြျမှာလညျး တောျတောျလေး လိုအပျခကြျ စကားတောျတောျပွောလာမယျလေ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဒီအတှကျ ဘယျလိုကွိုပွီး ဖွရှေငျးသင့ျလဲဆရာ။
ဒေါကျတာရှှဘေ - “အရေးအကွီးဆုံးကတော့ ကုသရေးဆေးရုံတှေ လောလောဆယျ နောကျ လူနာတှထေားဖို့ စငျတာတှေ ပိုပွီးတော့ တိုးခြဲ့နိုငျမယျဆိုရငျတော့ အကောငျးဆုံးပေါ့။ နောကျတခုကတော့ အဲလို တိုးခြဲ့လိုကျရငျ အောကျခွေ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အောကျဆီဂငြျ ပွူနာလညျး အထိုကျအလြောကျ ပွလေညျသှားမယျ။ ဆေးရုံတှေ တိုးခြဲ့ဖို့မှာ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှေ တောျတောျမြားမြားလိုတယျ။ Second Wave ကအတိုငျးပေါ့။ အားကွိုးမာနျတကျ လုပျပေးမယ့ျ Volunteer တှေ လိုမယျ။ Volunteer တှကေို ထောကျပံ့မယ့ျ ငှရေေးကွေးရေး၊ နောကျ ပစ်စညျးတှေ PPE တို့ အောကျဆီဂငြျအိုးတှေ အရေးပေါျသှားရတဲ့အခါမှာ သုံးဖို့။”
ကိုဝငျးမငျး - ဒီအတှကျရော အမွနျ ဘာလုပျသင့ျလဲ။
ဒေါကျတာရှှဘေ - “Second Wave ကအတိုငျး၊ ဥပမာ ဆေးရုံထဲမှာ လူနာပွည့ျနတေဲ့အတှကျကွောင့ျ ဆေးရုံရဲ့ ကှကျလပျ အပွငျမှာ ကနြောျတို့က Tent ထိုးပွီးတော့ လူနာ ၃၀ စာပေါ့ ခုတငျတှေ လုပျလိုကျတယျ။ လုပျလိုကျပွီးတော့ တခါ အောကျဆီဂငြျကို ပိုကျတှနေဲ့ ခုတငျတိုငျး ခုတငျတိုငျးကို ပေးနိုငျဖို့ သှယျတနျးပွီးတော့ စီမံခဲ့တာ။ အဲဒါကွတော့ ဥပမာ ဆေးရုံ ၁၀ ရုံရှိတယျဆိုရငျ လူ ၃၀၀ စာ အထိုကျအလြောကျ ပွလေညျသှားတယျ။ အရငျကလုပျခဲ့တဲ့ ဖောငျကွီးမှာဆိုရငျ အခု စဖှင့ျတော့ သိရသလောကျ လူနာ ၂၀၀ လကျခံတယျ။ အရငျတုနျးက လူနာ ၈၀၀ လောကျ လကျခံတယျလို့ သိရတယျ။ အဲဒီမှာ လူနာခုတငျတှေ ထပျတိုးမယျ၊ ကနြျးမာရေးနဲ့ Volunteer တှေ အဲဒီမှာ ထပျတိုးခမြယျဆိုရငျ နောကျထပျ ခုတငျအသဈက ၆၀၀ လောကျ တိုးထှကျလာမယျပေါ့။”
ကိုဝငျးမငျး - အခုလို ဝနျထမျးတှေ ပါလာအောငျ ဘယျလိုလုပျသင့ျလဲဆရာ။
ဒေါကျတာရှှဘေ - “အခုဟာက အစိုးရအလုပျ မလုပျဘဲနဲ့ အပွငျမှာ လူငယျဆရာဝနျ တောျတောျမြားမြား သူတို့အတိုငျးအတာနဲ့ ရပျတညျခကြျနဲ့ပဲ အပွငျမှာ လှုပျရှားနကွေတောတော့ တှေ့ရတယျ။ အဲဒါတှအေကုနျလုံး ပူးပေါငျးပွီး လုပျမယျဆိုရငျတော့ အထိုကျအလြောကျတော့ အဆငျပွမေယျ။ သူတို့ကို စညျးရုံးဖို့တော့ လိုတာပေါ့။ ကနြောျတို့ရဲ့ အမှနျအတိုငျးပေါ့ မတေ်တာတရားနဲ့ တကယ့ျ ပွညျသူလူထုတှေ ဒုက်ခရောကျနတေဲ့ အနအေထားမြိုးမှာ လူထုရဲ့ အခုခံစားနရေတဲ့ ဒုက်ခသုတျခတှကေို ငိုကွှေးနကွေတဲ့၊ တမျးတနကွေတဲ့၊ တောင့ျတနကွေတဲ့ မကြျနှာကို ကွည့ျပွီးတော့ စုစုစညျးစညျးနဲ့ အကုနျလုံး လုပျကွမယျဆိုရငျတော့ အဆငျပွမေယျလို့ ထငျပါတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - နောကျတခုက လကျရှိ ဆေးရုံတကျနိုငျဖို့ စောင့ျနရေပွီး အိမျမှာနနေရေတဲ့ လူနာတှအေတှကျ အဓိက ဘာမှာခငြျလဲ။
ဒေါကျတာရှှဘေ - “အောကျဆီဂငြျ Situation SpO2 Level က ၈၀ ပတျဝနျးကငြျ ဖွဈနတောမြားတယျ၊ ၇၀ ကြောျတှမြေားတယျ။ အဲဒီလူနာတှကွေရငျ တောင့ျခံနိုငျဖို့ အကွံဉာဏျပေးတယျ။ နောကျတခုက လူနာက မောတယျ မောတယျဆိုရငျ သူတို့က အဓိက အစာကြှေးဖို့ မေ့နကွေတယျ။ အစာကို ပုံမှနျလေး သူ မစားခငြျ စားခငြျ ကနြောျတို့က အားရှိတဲ့ အစားအစာလေးပေါ့၊ ဒါကို အကွံဉာဏျပေးတယျ။ နောကျပွီးတော့ သူသကျသာသလို ကနြျးမာရေးဌာနက ဖေ့ဈဘုတျတှမှော ပွထားတဲ့ အသကျရှူနညျးတို့၊ ဘယျလိုနေ၊ အောကျဆီဂငြျလယျဗယျ ဘယျလိုလေး တကျလာနိုငျတာတို့ အဲဒါဆို သူတို့ သဘောပေါကျတယျ။ အဲဒီလိုပွောလိုကျရငျ သူတို့က အားတကျသှားတယျ။ နောကျတခုက တခြို့တှကေ ဘာဆေးသောကျလို့ သောကျရမှနျး မသိဘူး။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့က Guideline အတိုငျး ဆေးလေးတှေ ပွောပွတယျဆိုရငျ အငျမတနျ ကြေးဇူးတငျပွီး အားတကျပွီးတော့ တောျတောျလေး ကြောျဖွတျသှားနိုငျတာ တှေ့ရတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - ဟုတျကဲ့၊ ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ ဒေါကျတာရှှဘေခငျဗြား။
