(Zawgyi/Unicode)
တဦးချင်းကုန်သွယ်မှု လုပ်ငန်းရှင်ကတ် ITC ကိုင်ဆောင်ထားသူတွေအနေနဲ့ မြဝတီနယ်စပ်ကနေ ထိုင်းနိုင်ငံထုတ် ဆပ်ပြာ၊ ဆပ်ပြာမှုန့်တွေကို သွင်းခွင့်မရှိတော့ကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနက ကြေညာလိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုတင်သွင်းခွင့် ပိတ်လိုက်တဲ့အတွက် စားသုံးသူတွေအပေါ် ဘယ်လို သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်ပါသလဲ။ ရန်ကုန်ကပေးပို့လာတဲ့ သတင်းကို ကိုငြိမ်းချမ်းက ပြောပြပေးမှာပါ။
ထိုင်း- မြန်မာနယ်စပ် မြဝတီ ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကနေ ဆပ်ပြာ၊ ဆပ်ပြာမှုန့်၊ သွားတိုက်ဆေးတွေကို တဦးချင်းကုန်သွယ်မှု လုပ်ငန်းရှင်ကတ် ITC ကတ်ကိုင်ထားသူတွေ တင်သွင်းခွင့် မရှိတော့ဘူးလို့ စီးပွားရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့က စာထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
နိုင်ငံခြားသုံးငွေလျှော့ချဖို့၊ ပြည်တွင်းက အသေးစား၊ အလတ်စား လုပ်ငန်းတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့အတွက် အခုလို ကန့်သတ်လိုက်တာ ဖြစ်ကြောင်း အဲဒီထုတ်ပြန်ချက်မှာ ရေးထားပါတယ်။ ITC ကတ် ကိုင်ထားသူူ အများစုက ထိုင်းကုန်ပစ္စည်းတွေကို အဓိက တင်သွင်းကြတာပါ။ ထိုင်းနိုင်ငံကနေ တင်သွင်းနေတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေထဲမှာ ကိုယ်တိုက်ဆပ်ပြာ၊ အဝတ်လေ ျှာ်ဆပ်ပြာ၊ ခေါင်းလေ ျှာ်ရည်၊ သွားတိုက်ဆေး စတဲ့လူသုံးကုန်ပစ္စည်းတွေ အဓိကပါဝင်ပါတယ်။ မြဝတီနယ်စပ်ကနေ တသီးပုဂ္ဂလ ကုန်သည်တွေ ဆပ်ပြာသွင်းခွင့် မရတော့တဲ့အတွက် သက်ရောက်မှုနဲ့ပါတ်သက်လို့ မြဝတီမြို့က ကုန်မျိုးစုံလက်ကားဖြန့်ချီရေး လုပ်ငန်းရှင်တဦးက ခုလိုပြောပြပါတယ်။
“ ညီမကျတော့ ထပ်မယူတော့ဘူး၊ ရှိတာလေးနဲ့ ထိန်းရောင်းတယ်။ မှာဖို့တောင် လက်မခံတော့ဘူးဆိုတော့ ယူဖို့တော့ မပြောနဲ့တော့။ ကျမက တဆင့်ခံပေါ့ supplier ကနေယူတာဆိုတော့ supplier က မပို့တော့ဘူး။ ညီမမှာရှိတဲ့ လက်ကျန်လေးတွေပဲ၊ အသစ်တော့ ထပ်မမှာသေးဘူး။”
ITC လက်မှတ်ကိုင်ထားတဲ့ ကုန်သည်တယောက်ချင်းသွင်းခွင့် ပိတ်လိုက်ပေမဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကိုတော့ ခွင့်ပြုထားဆဲဖြစ်လို့ ဒီကုန်ပစ္စည်းတွေ အဝင် လုံးဝရပ်ဆိုင်းသွားမှာမျိုး မဟုတ်ကြောင်းမြဝတီ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ကုန်သည်များအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်သင်းသင်းမြတ်က ပြောပါတယ်။
“ ထိခိုက်စရာတော့ မရှိဘူးပေါ့၊ ကုမ္ပဏီနဲ့ သွင်းပြီးတော့မှ အဝင်ရသေးတယ်လေ။ အဲဒီတော့ သူက နယ်စပ်မှာ တင်သွင်းခွင့် ရပ်လိုက်တာ မဟုတ်ဘူး၊ ကုမ္ပဏီနဲ့သွင်းချင် သွင်းလို့ရတယ် ITC ကတ်ကိုပဲ သူတို့ကပိတ်တာ။”
ဒါပေမဲ့ ဒီတားမြစ်ချက် ထွက်လာခဲ့ပြီးနောက် တချို့ ကုန်စုံဆိုင်တွေမှာ ထိုင်းနိုင်ငံက တင်သွင်းတဲ့ ဆပ်ပြာတွေကို အရေအတွက် အကန့်အသတ်နဲ့သာ ရောင်းနေတာတေ့ွရပါတယ်။ မြန်မာပြည်အတွက် သွင်းကုန်အများစုကို ထိုင်း- မြန်မာနယ်စပ် မြဝတီကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကနေ အဓိက တင်သွင်းနေတာပါ။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ် (မတ်လထိ) မြဝတီနယ်စပ်ကနေ သွင်းကုန်တန်ဖိုးက အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ နီးပါးရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒေါ်လာငွေတန်ဖိုး တက်လို့ ထိုင်းဘတ်ငွေနဲ့ တရုတ်ယွမ်ငွေလည်း ဈေးလိုက်တက်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သွင်းကုန်အားလုံးက ပြည်တွင်းမှာ ဈေးတက်နေတာပါ။
မြဝတီနယ်စပ်ကနေ ဆပ်ပြာတင်သွင်းမှု ကန့်သတ်တာဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဘက်က ထုတ်ပြန်ထားသလို နိုင်ငံခြားသုံးငွေ လျှော့ချချင်တဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က အဓိကဖြစ်နိုင်ကြောင်း နိုင်ငံရေးလေ့လာသူတချို့က မြင်ပါတယ်။ ဒါဟာ အသုံးစရိတ် ချွေတာဖို့အတွက် ဘဏ္ဍာရေးကော်မရှင်ဘက်က ယေဘုယ စဉ်းစားချက်တခု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း နိုင်ငံရေးလေ့လာသူ ဒေါက်တာအောင်သိန်းမြင့်က ပြောပါတယ်။
“ဆိုတော့ ဘယ်ဟာတွေကတော့ အပြင်ကို နိုင်ငံခြားငွေနဲ့ပေးဝယ်ရလဲ အဲဒါတွေပိတ်ကွာ ဒီလောက်ပါပဲ။ လက်ရှိမှာ နိုင်ငံခြားငွေကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လာလို့ အကျပ်အတည်း တွေ့နေရတယ်လို့ ယူဆရတယ်ပေါ့နော်။ စစ်ရေးအရ တအားသုံးနေရတယ်ပေါ့ဗျာ။ ဟိုတလောက လေတပ်ကာချုပ် ရုရှားကို သွားတယ်ဆိုတာ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းပြပွဲကို သွားတာဖြစ်လို့ တစုံတရာ ငွေသုံးစွဲခဲ့ရမှာပဲပေါ့နော် ပစ္စည်းဝယ်ဖို့၊ ဒါသည် အသုံးစရိတ်က သိပ်မြင့်နေတယ်လို့ ယူဆလို့ရတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့ဝင်ငွေ ရပေါက်ရလမ်းတွေလည်း လျော့နည်းနေတာပေါ့နော် ခါတိုင်းထက်စာရင်။”
သွင်းခွင့်ပိတ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနက ဗွီအိုအေက ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမဲ့ ဌာနဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးတွေကြောင့် ပြန်လည် ဖြေကြားခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။
တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုတွေ ပပျောက်အောင်ရည်ရွယ်ပြီး တဦးချင်းကုန်သွယ်မှု လုပ်ငန်းရှင် ITC ကတ်တွေကို စီးပွားကူးသန်းဝန်ကြီးဌာနက ၂၀၁၂- ၂၀၁၃ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ စထုတ်ပေးခဲ့တာပါ။ ထိုင်းစားသောက်ကုန် ၅ မျိုးဖြစ်တဲ့ အချိုရည်၊ ကော်ဖီမစ်၊ တီးမစ်၊ နို့ဆီနဲ့ နို့စိမ်း တင်သွင်းခွင့်ကိုလည်း စစ်ကောင်စီက မေလအစောပိုင်းမှာ ပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီကုန်ပစ္စည်းတွေကိုတော့ ထိုင်း၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ စတဲ့ ဘယ်နယ်စပ်ဂိတ်ကမှ တင်သွင်းခွင့် မပေးတော့တာပါ။ အခု ဆပ်ပြာ၊ ဆပ်ပြာမှုန့်နဲ့ သွားတိုက်ဆေး တင်သွင်းခွင့်ကိုတော့ အဓိကတင်သွင်းနေတဲ့ မြဝတီနယ်စပ်ကနေ တင်သွင်းတာကို ကန့်သတ်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
........................................................................
တဦးခငြျးလုပျငနျးရှငျမြား ထိုငျးနယျစပျ ဆပျပွာသှငျးခှင့ျ ပိတျပငျ
(Unicode)
တဦးခငြျးကုနျသှယျမှု လုပျငနျးရှငျကတျ ITC ကိုငျဆောငျထားသူတှအေနနေဲ့ မွဝတီနယျစပျကနေ ထိုငျးနိုငျငံထုတျ ဆပျပွာ၊ ဆပျပွာမှုန့ျတှကေို သှငျးခှင့ျမရှိတော့ကွောငျး ကုနျသှယျရေးဦးစီးဌာနက ကွညောလိုကျပါတယျ။ ဒီလိုတငျသှငျးခှင့ျ ပိတျလိုကျတဲ့အတှကျ စားသုံးသူတှအေပေါျ ဘယျလို သကျရောကျမှု ရှိနိုငျပါသလဲ။ ရနျကုနျကပေးပို့လာတဲ့ သတငျးကို ကိုငွိမျးခမြျးက ပွောပွပေးမှာပါ။
ထိုငျး- မွနျမာနယျစပျ မွဝတီ ကုနျသှယျရေးဇုနျကနေ ဆပျပွာ၊ ဆပျပွာမှုန့ျ၊ သှားတိုကျဆေးတှကေို တဦးခငြျးကုနျသှယျမှု လုပျငနျးရှငျကတျ ITC ကတျကိုငျထားသူတှေ တငျသှငျးခှင့ျ မရှိတော့ဘူးလို့ စီးပှားရေးနဲ့ ကူးသနျးရောငျးဝယျရေးဝနျကွီးဌာနက ဇှနျလ ၄ ရကျနေ့က စာထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။
နိုငျငံခွားသုံးငှလြှေော့ခဖြို့၊ ပွညျတှငျးက အသေးစား၊ အလတျစား လုပျငနျးတှကေို အကာအကှယျပေးဖို့အတှကျ အခုလို ကန့ျသတျလိုကျတာ ဖွဈကွောငျး အဲဒီထုတျပွနျခကြျမှာ ရေးထားပါတယျ။ ITC ကတျ ကိုငျထားသူူ အမြားစုက ထိုငျးကုနျပစ်စညျးတှကေို အဓိက တငျသှငျးကွတာပါ။ ထိုငျးနိုငျငံကနေ တငျသှငျးနတေဲ့ ကုနျပစ်စညျးတှထေဲမှာ ကိုယျတိုကျဆပျပွာ၊ အဝတျလေ ြှာျဆပျပွာ၊ ခေါငျးလေ ြှာျရညျ၊ သှားတိုကျဆေး စတဲ့လူသုံးကုနျပစ်စညျးတှေ အဓိကပါဝငျပါတယျ။ မွဝတီနယျစပျကနေ တသီးပုဂ်ဂလ ကုနျသညျတှေ ဆပျပွာသှငျးခှင့ျ မရတော့တဲ့အတှကျ သကျရောကျမှုနဲ့ပါတျသကျလို့ မွဝတီမွို့က ကုနျမြိုးစုံလကျကားဖွန့ျခြီရေး လုပျငနျးရှငျတဦးက ခုလိုပွောပွပါတယျ။
“ ညီမကတြော့ ထပျမယူတော့ဘူး၊ ရှိတာလေးနဲ့ ထိနျးရောငျးတယျ။ မှာဖို့တောငျ လကျမခံတော့ဘူးဆိုတော့ ယူဖို့တော့ မပွောနဲ့တော့။ ကမြက တဆင့ျခံပေါ့ supplier ကနယေူတာဆိုတော့ supplier က မပို့တော့ဘူး။ ညီမမှာရှိတဲ့ လကျကနြျလေးတှပေဲ၊ အသဈတော့ ထပျမမှာသေးဘူး။”
ITC လကျမှတျကိုငျထားတဲ့ ကုနျသညျတယောကျခငြျးသှငျးခှင့ျ ပိတျလိုကျပမေဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေိုတော့ ခှင့ျပွုထားဆဲဖွဈလို့ ဒီကုနျပစ်စညျးတှေ အဝငျ လုံးဝရပျဆိုငျးသှားမှာမြိုး မဟုတျကွောငျးမွဝတီ နယျစပျကုနျသှယျရေး ကုနျသညျမြားအသငျး ဥက်ကဋ်ဌ ဒေါျသငျးသငျးမွတျက ပွောပါတယျ။
“ ထိခိုကျစရာတော့ မရှိဘူးပေါ့၊ ကုမ်ပဏီနဲ့ သှငျးပွီးတော့မှ အဝငျရသေးတယျလေ။ အဲဒီတော့ သူက နယျစပျမှာ တငျသှငျးခှင့ျ ရပျလိုကျတာ မဟုတျဘူး၊ ကုမ်ပဏီနဲ့သှငျးခငြျ သှငျးလို့ရတယျ ITC ကတျကိုပဲ သူတို့ကပိတျတာ။”
ဒါပမေဲ့ ဒီတားမွဈခကြျ ထှကျလာခဲ့ပွီးနောကျ တခြို့ ကုနျစုံဆိုငျတှမှော ထိုငျးနိုငျငံက တငျသှငျးတဲ့ ဆပျပွာတှကေို အရအေတှကျ အကန့ျအသတျနဲ့သာ ရောငျးနတောတှေ့ရပါတယျ။ မွနျမာပွညျအတှကျ သှငျးကုနျအမြားစုကို ထိုငျး- မွနျမာနယျစပျ မွဝတီကုနျသှယျရေးဇုနျကနေ အဓိက တငျသှငျးနတောပါ။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ်ဍာနှဈ (မတျလထိ) မွဝတီနယျစပျကနေ သှငျးကုနျတနျဖိုးက အမရေိကနျဒေါျလာ သနျး ၄၀၀ နီးပါးရှိပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒေါျလာငှတေနျဖိုး တကျလို့ ထိုငျးဘတျငှနေဲ့ တရုတျယှမျငှလေညျး ဈေးလိုကျတကျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ သှငျးကုနျအားလုံးက ပွညျတှငျးမှာ ဈေးတကျနတောပါ။
မွဝတီနယျစပျကနေ ဆပျပွာတငျသှငျးမှု ကန့ျသတျတာဟာ စဈအုပျခြုပျရေးကောငျစီဘကျက ထုတျပွနျထားသလို နိုငျငံခွားသုံးငှေ လြှော့ခခြငြျတဲ့ ရညျရှယျခကြျက အဓိကဖွဈနိုငျကွောငျး နိုငျငံရေးလေ့လာသူတခြို့က မွငျပါတယျ။ ဒါဟာ အသုံးစရိတျ ခြှတောဖို့အတှကျ ဘဏ်ဍာရေးကောျမရှငျဘကျက ယဘေုယ စဉျးစားခကြျတခု ဖွဈနိုငျကွောငျး နိုငျငံရေးလေ့လာသူ ဒေါကျတာအောငျသိနျးမွင့ျက ပွောပါတယျ။
“ဆိုတော့ ဘယျဟာတှကေတော့ အပွငျကို နိုငျငံခွားငှနေဲ့ပေးဝယျရလဲ အဲဒါတှပေိတျကှာ ဒီလောကျပါပဲ။ လကျရှိမှာ နိုငျငံခွားငှကေိစ်စနဲ့ ပတျသကျလာလို့ အကပြျအတညျး တှေ့နရေတယျလို့ ယူဆရတယျပေါ့နောျ။ စဈရေးအရ တအားသုံးနရေတယျပေါ့ဗြာ။ ဟိုတလောက လတေပျကာခြုပျ ရုရှားကို သှားတယျဆိုတာ စဈလကျနကျပစ်စညျးပွပှဲကို သှားတာဖွဈလို့ တစုံတရာ ငှသေုံးစှဲခဲ့ရမှာပဲပေါ့နောျ ပစ်စညျးဝယျဖို့၊ ဒါသညျ အသုံးစရိတျက သိပျမွင့ျနတေယျလို့ ယူဆလို့ရတယျ။ ပွီးတော့ သူတို့ဝငျငှေ ရပေါကျရလမျးတှလေညျး လြော့နညျးနတောပေါ့နောျ ခါတိုငျးထကျစာရငျ။”
သှငျးခှင့ျပိတျတဲ့ ကုနျပစ်စညျးတှနေဲ့ပတျသကျလို့ ကုနျသှယျရေးဦးစီးဌာနက ဗှီအိုအကေ ဆကျသှယျခဲ့ပမေဲ့ ဌာနဆိုငျရာ အစညျးအဝေးတှကွေောင့ျ ပွနျလညျ ဖွကွေားခွငျး မရှိခဲ့ပါဘူး။
တရားမဝငျကုနျသှယျမှုတှေ ပပြောကျအောငျရညျရှယျပွီး တဦးခငြျးကုနျသှယျမှု လုပျငနျးရှငျ ITC ကတျတှကေို စီးပှားကူးသနျးဝနျကွီးဌာနက ၂၀၁၂- ၂၀၁၃ ဘဏ်ဍာနှဈမှာ စထုတျပေးခဲ့တာပါ။ ထိုငျးစားသောကျကုနျ ၅ မြိုးဖွဈတဲ့ အခြိုရညျ၊ ကောျဖီမဈ၊ တီးမဈ၊ နို့ဆီနဲ့ နို့စိမျး တငျသှငျးခှင့ျကိုလညျး စဈကောငျစီက မလေအစောပိုငျးမှာ ပိတျပငျခဲ့ပါတယျ။ ဒီကုနျပစ်စညျးတှကေိုတော့ ထိုငျး၊ တရုတျ၊ အိန်ဒိယ စတဲ့ ဘယျနယျစပျဂိတျကမှ တငျသှငျးခှင့ျ မပေးတော့တာပါ။ အခု ဆပျပွာ၊ ဆပျပွာမှုန့ျနဲ့ သှားတိုကျဆေး တငျသှငျးခှင့ျကိုတော့ အဓိကတငျသှငျးနတေဲ့ မွဝတီနယျစပျကနေ တငျသှငျးတာကို ကန့ျသတျလိုကျတာဖွဈပါတယျ။
