(Zawgyi / Unicode)
စစ်ရေးတင်းမာနေဆဲဖြစ်တဲ့ ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝဒေသဘက်မှာ စစ်ရှောင်တွေရော သွားလာလို့မရဘဲ ပိတ်မိနေတဲ့ ကျန်ဒေသခံတွေပါ အခက်အခဲ ကြုံနေကြရပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို နိုင်ကွန်းအိန် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
စစ်ရှောင်ဦးရေ ၇,၀၀၀ ကျော်ရှိနေတဲ့ ပလက်ဝမြို့နယ်ရဲ့ အဓိကအားထားရာ ကုလားတန်ရေလမ်းကြောင်းဟာ စစ်မီးမငြိမ်းသေးတဲ့အတွက် ပိတ်မိနေဆဲ ဖြစ်တာကြောင့် ပလက်ဝမြို့နယ်အတွင်း စားနပ်ရိက္ခာ အခက်ကြုံနေရဆဲ ရှိတယ်လို့ အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဆလိုင်းမျိုးထိုက်က ပြောပါတယ်။
“ရိက္ခာအခြေအနေကတော့ ဆမီးတိုက်ပွဲရှောင်က အဆင်ပြေတယ်ပေါ့၊ လောလောဆယ်က။ ဆန်တွေက လုံလုံလောက်လောက် စားလို့ရတယ်။ NGO တွေရော အစိုးရတွေက အထောက်အပံ့ အပြည့်အဝရတယ်။ ဒါပေမယ့် ပလက်ဝနဲ့ တချို့ တိုက်ပွဲရှောင် IDP မှာရှိတဲ့ မိသားစုတွေပေါ့၊ အဲဒီ ဆမီးနဲ့ ပလက်ဝကြားမှာ လုံခြုံရေးအရ တခါတလေ လမ်းတွေ သွားမရတဲ့အချိန်မှာ ဆန်ပို့မရလို့ ဖြစ်ခဲ့တာတော့ အမှန်ပေါ့နော်။ တချို့နယ်က ရွာတွေက မိသားစုဝင်တွေလည်းပဲ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲ ရှိတယ်ဆိုတဲ့ဟာတော့ ကျနော် ကြားရတယ်ပေါ့။”
ကုလားတန်ရေလမ်းကြောင်း ပိတ်ပင်နေတာကြောင့် ကုန်းလမ်းဖြစ်တဲ့ မတူပီနဲ့ ဆမီးမြို့အထိသာ သွားလာရေး လုံခြုံနေပြီး ဆမီးနဲ့ ပလက်ဝကြားကတော့ လုံခြုံရေး အားနည်းနေပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းတုန်းက ဆမီးမြို့ကပို့လာတဲ့ ဆန်ရိက္ခာ အိတ် ၄၀၀ လောက် ရောက်လာလို့ ယာယီအားဖြင့် အဆင်ပြေနေတယ်လို့ ချင်းစစ်ရှောင်ကူညီရေး ကော်မတီ အတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်အောင်က ပြောပါတယ်။
“အခုလတ်တလော အခြေအနေမှာကတော့ နည်းနည်းပါးပါး ဆန်တွေ ပြန်ရောက်လာတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး အခြေအနေတော့ ရှိတယ်။”
ဒီ ဆန်ရိက္ခာဟာ ပလက်၀ စစ်ရှောင်အရေအတွက်နဲ့ဆို တပတ်စာလောက်ပဲ ရှိတယ်လို့ စစ်ရှောင်တဦးက ပြောပါတယ်။
“ဆန်အိတ်သုံးလေးရာကဗျာ တပတ်ကျော်ကျော်လောက်ပဲ ခံမှာဗျ။ ဒီမြို့မှာလည်း စစ်ရှောင်ဦးရေ ၇,၀၀၀ လောက် ရှိတယ်လေ။ အဲဒါကုန်သွားရင်တော့ မရှိတော့ဘူးလေ။”
ပလက်ဝဒေသဘက်မှာ တပ်မတော်နဲ့ AA ကြား တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေတာကြောင့် ပလက်ဝမြို့ပေါ်မှာ စစ်ရှောင် ၅,၀၀၀၊ ဆမီးမြို့မှာ စစ်ရှောင် ၂,၀၀၀ ကျော် တိမ်းရှောင် ရောက်ရှိနေတာပါ။
ရေလမ်းပိတ်သွားတာကြောင့် ပလက်ဝနယ်ဘက် ကျေးရွာတွေက သောင်းနဲ့ချီတဲ့ ဒေသခံတွေ ဒုက္ခရောက်နေတယ်လို့ ချင်းစစ်ရှောင်ကူညီရေး ကော်မတီ အတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်အောင်က ပြောပါတယ်။
“ကျေးရွာမှာရှိတဲ့လူတွေက အကူအညီလည်း မရဘူး။ သူတို့ သွားရေးလာရေးလည်း အင်မတန်မှ အခက်အခဲရှိတယ်။ အစိုးရလည်း ကူညီထောက်ပံ့မှု မရှိဘူး။ အဖွဲ့အစည်း တော်တော်များများကလည်း မသိဘူးပေါ့။ ကျနော်တို့ ပလက်ဝမြို့နယ်မှာက လူဦးရေ တသိန်းနဲ့ ခုနှစ်ထောင်ဝန်းကျင်တော့ ရှိတယ်။ ဒီ ငါးသောင်း ခြောက်သောင်း ဝန်းကျင်ကတော့ စားရေးသောက်ရေး နေရေးထိုင်ရေး အခက်တွေ့ကြုံနေရတယ်။”
စစ်ရှောင် ကျီးလေကျေးရွာသား တဦးကတော့ သူတို့ရွာသားတွေ စားသောက်ရေး အခက်တွေ့နေတဲ့ အခြေအနေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“နယ်ဘက်တွေမှာ ငှက်ပျောပင်တွေ ကျိုပြီးစားတဲ့သူတွေ ရှိတယ်။ ဆန်နို့ဆီနှစ်လုံးထည့်တယ်၊ ငှက်ပျောပင်နှစ်ပင်ကို လွှာပြီးတော့ ထည့်တာပေါ့၊ အဲဒီလို ရောပြီးတော့ စားတဲ့သူလည်း ရှိတယ်။ ကျီးလေတို့ဘက် တောင်ပြိုအောက်ဘက်ဗျာ။”
ရှင်းလက်ဝကျေးရွာသားတဦးကတော့ ကုလားတန်မြစ်ရေလမ်း ပိတ်ထားတာကြောင့် စားသောက်ရေးနဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက် အခက်တွေ့နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“စားသောက်ကုန်တွေကတော့ ကျနော်တို့ မတူပီဘက်ကပတ်ပြီးတော့ လာတာ ရှင်းလက်ဝဘက်ကို ရောက်တယ်။ အဲ ဈေးကတော့ကြီးတယ်၊ ဈေးကြီးပါတယ်။ ကျနော်တို့ဆီမှာကတော့ ရေလမ်းတခုပဲ ရှိတယ်။ ကျန်းမာရေးအတွက်ကတော့ အခက်အခဲ ရှိပါတယ်။ လူနာတွေ တင်တာတွေလေ။”
ပလက်ဝမြို့နယ်မှာ ၂၀၂၀ နှစ်ဆန်းပိုင်းကနေ ဇွန်လအထိ စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်စဉ်အတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ လက်နက်ကြီး အပစ်ခံရမှုကြောင့် အရပ်သား ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ချင်းစစ်ရှောင်ကူညီရေး ကော်မတီကနေ ဒီဇွန်လဆန်းမှာ သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာလည်း AA နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်တို့ စစ်ရေးတင်းမာမှု ဖြစ်စဉ်အတွင်း ရွာသား ၂ သိန်းနီးပါး စစ်ဘေး တိမ်းရှောင်နေရပါတယ်။
ရှမ်း၊ ကရင်၊ ကချင်၊ ရခိုင်၊ ကယားနဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေမှာ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ တပ်မတော်အကြား ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် စစ်ရှောင်ဦးရေ စုစုပေါင်း ၄ သိန်းကျော်ရှိမယ်လို့ ဒုက္ခသည်အရေး လေ့လာသူတွေက ခန့်မှန်းပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွင်း စစ်ဘေးရှောင်ဦးရေက ထက်ဝက်လောက်ရှိပါတယ်။
-----------------------------
(Unicode)
ပလကျဝဒသေ စဈရှောငျမြားနဲ့ ဒသေခံတှေ စားနပျရိက်ခာ အခကျကွုံနရေဆဲ
စဈရေးတငျးမာနဆေဲဖွဈတဲ့ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝဒသေဘကျမှာ စဈရှောငျတှရေော သှားလာလို့မရဘဲ ပိတျမိနတေဲ့ ကနြျဒသေခံတှပေါ အခကျအခဲ ကွုံနကွေရပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို နိုငျကှနျးအိနျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
စဈရှောငျဦးရေ ၇,၀၀၀ ကြောျရှိနတေဲ့ ပလကျဝမွို့နယျရဲ့ အဓိကအားထားရာ ကုလားတနျရလေမျးကွောငျးဟာ စဈမီးမငွိမျးသေးတဲ့အတှကျ ပိတျမိနဆေဲ ဖွဈတာကွောင့ျ ပလကျဝမွို့နယျအတှငျး စားနပျရိက်ခာ အခကျကွုံနရေဆဲ ရှိတယျလို့ အမြိုးသားလှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဆလိုငျးမြိုးထိုကျက ပွောပါတယျ။
“ရိက်ခာအခွအေနကေတော့ ဆမီးတိုကျပှဲရှောငျက အဆငျပွတေယျပေါ့၊ လောလောဆယျက။ ဆနျတှကေ လုံလုံလောကျလောကျ စားလို့ရတယျ။ NGO တှရေော အစိုးရတှကေ အထောကျအပံ့ အပွည့ျအဝရတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ပလကျဝနဲ့ တခြို့ တိုကျပှဲရှောငျ IDP မှာရှိတဲ့ မိသားစုတှပေေါ့၊ အဲဒီ ဆမီးနဲ့ ပလကျဝကွားမှာ လုံခွုံရေးအရ တခါတလေ လမျးတှေ သှားမရတဲ့အခြိနျမှာ ဆနျပို့မရလို့ ဖွဈခဲ့တာတော့ အမှနျပေါ့နောျ။ တခြို့နယျက ရှာတှကေ မိသားစုဝငျတှလေညျးပဲ စားဝတျနရေေး အခကျအခဲ ရှိတယျဆိုတဲ့ဟာတော့ ကနြောျ ကွားရတယျပေါ့။”
ကုလားတနျရလေမျးကွောငျး ပိတျပငျနတောကွောင့ျ ကုနျးလမျးဖွဈတဲ့ မတူပီနဲ့ ဆမီးမွို့အထိသာ သှားလာရေး လုံခွုံနပွေီး ဆမီးနဲ့ ပလကျဝကွားကတော့ လုံခွုံရေး အားနညျးနပေါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးတုနျးက ဆမီးမွို့ကပို့လာတဲ့ ဆနျရိက်ခာ အိတျ ၄၀၀ လောကျ ရောကျလာလို့ ယာယီအားဖွင့ျ အဆငျပွနေတေယျလို့ ခငြျးစဈရှောငျကူညီရေး ကောျမတီ အတှငျးရေးမှူး ဦးကြောျအောငျက ပွောပါတယျ။
“အခုလတျတလော အခွအေနမှောကတော့ နညျးနညျးပါးပါး ဆနျတှေ ပွနျရောကျလာတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး အခွအေနတေော့ ရှိတယျ။”
ဒီ ဆနျရိက်ခာဟာ ပလကျ၀ စဈရှောငျအရအေတှကျနဲ့ဆို တပတျစာလောကျပဲ ရှိတယျလို့ စဈရှောငျတဦးက ပွောပါတယျ။
“ဆနျအိတျသုံးလေးရာကဗြာ တပတျကြောျကြောျလောကျပဲ ခံမှာဗြ။ ဒီမွို့မှာလညျး စဈရှောငျဦးရေ ၇,၀၀၀ လောကျ ရှိတယျလေ။ အဲဒါကုနျသှားရငျတော့ မရှိတော့ဘူးလေ။”
ပလကျဝဒသေဘကျမှာ တပျမတောျနဲ့ AA ကွား တိုကျပှဲပွငျးထနျနတောကွောင့ျ ပလကျဝမွို့ပေါျမှာ စဈရှောငျ ၅,၀၀၀၊ ဆမီးမွို့မှာ စဈရှောငျ ၂,၀၀၀ ကြောျ တိမျးရှောငျ ရောကျရှိနတောပါ။
ရလေမျးပိတျသှားတာကွောင့ျ ပလကျဝနယျဘကျ ကြေးရှာတှကေ သောငျးနဲ့ခြီတဲ့ ဒသေခံတှေ ဒုက်ခရောကျနတေယျလို့ ခငြျးစဈရှောငျကူညီရေး ကောျမတီ အတှငျးရေးမှူး ဦးကြောျအောငျက ပွောပါတယျ။
“ကြေးရှာမှာရှိတဲ့လူတှကေ အကူအညီလညျး မရဘူး။ သူတို့ သှားရေးလာရေးလညျး အငျမတနျမှ အခကျအခဲရှိတယျ။ အစိုးရလညျး ကူညီထောကျပံ့မှု မရှိဘူး။ အဖှဲ့အစညျး တောျတောျမြားမြားကလညျး မသိဘူးပေါ့။ ကနြောျတို့ ပလကျဝမွို့နယျမှာက လူဦးရေ တသိနျးနဲ့ ခုနှဈထောငျဝနျးကငြျတော့ ရှိတယျ။ ဒီ ငါးသောငျး ခွောကျသောငျး ဝနျးကငြျကတော့ စားရေးသောကျရေး နရေေးထိုငျရေး အခကျတှေ့ကွုံနရေတယျ။”
စဈရှောငျ ကြီးလကြေေးရှာသား တဦးကတော့ သူတို့ရှာသားတှေ စားသောကျရေး အခကျတှေ့နတေဲ့ အခွအေနကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“နယျဘကျတှမှော ငှကျပြောပငျတှေ ကြိုပွီးစားတဲ့သူတှေ ရှိတယျ။ ဆနျနို့ဆီနှဈလုံးထည့ျတယျ၊ ငှကျပြောပငျနှဈပငျကို လှှာပွီးတော့ ထည့ျတာပေါ့၊ အဲဒီလို ရောပွီးတော့ စားတဲ့သူလညျး ရှိတယျ။ ကြီးလတေို့ဘကျ တောငျပွိုအောကျဘကျဗြာ။”
ရှငျးလကျဝကြေးရှာသားတဦးကတော့ ကုလားတနျမွဈရလေမျး ပိတျထားတာကွောင့ျ စားသောကျရေးနဲ့ ကနြျးမာရေးအတှကျ အခကျတှေ့နတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“စားသောကျကုနျတှကေတော့ ကနြောျတို့ မတူပီဘကျကပတျပွီးတော့ လာတာ ရှငျးလကျဝဘကျကို ရောကျတယျ။ အဲ ဈေးကတော့ကွီးတယျ၊ ဈေးကွီးပါတယျ။ ကနြောျတို့ဆီမှာကတော့ ရလေမျးတခုပဲ ရှိတယျ။ ကနြျးမာရေးအတှကျကတော့ အခကျအခဲ ရှိပါတယျ။ လူနာတှေ တငျတာတှလေေ။”
ပလကျဝမွို့နယျမှာ ၂၀၂၀ နှဈဆနျးပိုငျးကနေ ဇှနျလအထိ စဈရေးပဋိပက်ခ ဖွဈစဉျအတှငျး လကွေောငျးတိုကျခိုကျမှု၊ လကျနကျကွီး အပဈခံရမှုကွောင့ျ အရပျသား ၄၀ ခန့ျ သဆေုံးခဲ့တယျလို့ ခငြျးစဈရှောငျကူညီရေး ကောျမတီကနေ ဒီဇှနျလဆနျးမှာ သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျးမှာလညျး AA နဲ့ မွနျမာစဈတပျတို့ စဈရေးတငျးမာမှု ဖွဈစဉျအတှငျး ရှာသား ၂ သိနျးနီးပါး စဈဘေး တိမျးရှောငျနရေပါတယျ။
ရှမျး၊ ကရငျ၊ ကခငြျ၊ ရခိုငျ၊ ကယားနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှမှော တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှနေဲ့ တပျမတောျအကွား ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ စဈရှောငျဦးရေ စုစုပေါငျး ၄ သိနျးကြောျရှိမယျလို့ ဒုက်ခသညျအရေး လေ့လာသူတှကေ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ ဒီထဲမှာ ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှငျး စဈဘေးရှောငျဦးရကေ ထကျဝကျလောကျရှိပါတယျ။
