(Zawgyi / Unicode)
COVID-19 လို့ခေါ်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဟာ ကမ္ဘာတဝှမ်းကို အလျှင်အမြန် ကူးစက်လာနေပြီး အခုဆိုရင် ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ ရောဂါကူးစက်နေသူ ၃ သိန်းကျော်သွားပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက်ဟာ ၁ သောင်း ၃ ထောင်ကျော် ရှိလာနေပြီလို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ချုပ် (WHO) က ပြောလိုက်ပါတယ်။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့ကနေ Lisa Schlein သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုရန်နိုင်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်မှုတွေဟာ အရင်ထက်ကို ပိုပြီးတော့ အလျှင်အမြန် ကူးစက်လာနေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောလိုက်ပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ ရောဂါကူးစက်သူ ပထမ ၁ သိန်းပြည့်ဖို့အတွက် ၃ လလောက် ကြာခဲ့ပေမယ့် နောက်ထပ် ၂ သိန်း ထပ်ကူးစက်ဖို့အတွက် သီတင်း ၂ ပတ်လောက်ပဲ ကြာမြင့်ခဲ့တယ်လို့ ကျန်းမာရေး တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ဒီ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ရောဂါဆိုးကြီးကို လုံးဝရပ်တန့်သွားအောင် မထိန်းချုပ်နိုင်ခင်မှာ ဒီရောဂါပိုးက အတော်လေးကို ဆက်ပြီး ကူးစက်နေဦးမှာဖြစ်တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ချုပ် (WHO) အကြီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus က စိတ်မကောင်းစွာ ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
ဒါဟာ ဒီရောဂါ စတင်ဖြစ်ချိန်ကစပြီး ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ဝူဟန်မြို့မှာ နောက်ထပ်ရောဂါကူးစက်သူ တယောက်မှမရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် အလွန်ကို ဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေတွေကိုတောင် ပြန်ပြီး ပြောင်းပစ်နိုင်တယ်လို့ WHO အကြီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus က ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့အနေနဲ့ သတိထားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခြေအနေကို ပြန်ပြောင်းပစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို တွန်းလှန်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ မြို့တွေ၊ နိုင်ငံတွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေက ကျန်တဲ့တကမ္ဘာလုံးကို မျှော်လင့်ချက်တွေနဲ့ သတ္တိခွန်အားတွေ ဖြစ်စေပါတယ်။ နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ဒီဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဒီရောဂါ ဘာကြောင့်ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ပိုပြီး သိလာနေပါတယ်။”
ဒီရောဂါပိုးနဲ့ပတ်သက်ပြီး လေ့လာသိရှိခဲ့တဲ့အထဲက တခုကတော့ ဒီရောဂါပိုးဟာ လူငယ်တွေကိုလည်း ကူးစက်နိုင်တာဖြစ်တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ နိုင်ငံအတော်များများက ရရှိတဲ့ အချက်အလက်တွေအရ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်မှုက အသက်အရွယ်ကြီးရင့်တဲ့ လူကြီးပိုင်းတွေမှာ အဖြစ်များတယ် ဆိုပေမယ့် အသက် ၅၀ အောက်တွေမှာလည်း အတော်လေးကို အဖြစ်များပြီး ဆေးရုံတက် ကုသရတဲ့အထိပါ လိုအပ်တယ်ဆိုတာကို တွေ့ရှိရတယ်လို့ WHO အကြီးအကဲက ပြောပါတယ်။
“ဒီနေ့လူငယ်တွေကို ကျနော်ပြောချင်တာတခု ရှိပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ခင်ဗျားတို့တွေလည်း ရောဂါကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ ဒီ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ခင်ဗျားတို့ ဆေးရုံကို သီတင်းပတ်တွေနဲ့ချီ တက်ရနိုင်သလို ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်လည်း သေသွားနိုင်ပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့အနေနဲ့ နေမကောင်းမဖြစ်ရင်တောင် ခင်ဗျားတို့သွားတဲ့နေရာတွေက တခြားတယောက်ယောက်အတွက် ရောဂါကူးစက်တာတွေဖြစ်ပြီး အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်တဲ့အထိပါ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။”
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြီးကို တိုက်ဖျက်နှိမ်နင်းနိုင်ဖို့က အားလုံး တစုတစည်းတည်း စည်းလုံညီညွတ်မှုရှိဖို့က အဓိကအချက်ဖြစ်တယ်လို့ မစ္စတာ Tedros က ပြောပါတယ်။ လူကြီးတွေနဲ့ လူငယ်တွေကြား စည်းလုံးညီညွတ်ဖို့လိုသလို နိုင်ငံတွေကြားမှာလည်း စည်းလုံးညီညွတ်မှု ရှိဖို့လိုအပ်ကြောင်း၊ အဲဒီလိုဆိုရင် အခုလို အန္တရာယ်ကြီးမားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်တာတွေကို နောက်ဆုံးမှာ ရပ်တန့်နှိမ်နင်းသွားနိုင်မှာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အဲဒီလိုလုပ်နိုင်ဖို့အတွက်ဆိုရင် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ အကြီးအကျယ်လုပ်ဖို့ လိုအပ်သလို နိုင်ငံရေးအရ ဆန္ဒရှိဖို့နဲ့ သန္နိဋ္ဌာန်ခိုင်မာဖို့ လိုအပ်တယ်လို့လည်း WHO ဥက္ကဋ္ဌက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
---------------------------------
(Unicode)
ကမ်ဘာတလှှား ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျသူ ၃ သိနျးကြောျပွီ
COVID-19 လို့ခေါျတဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါဟာ ကမ်ဘာတဝှမျးကို အလြှငျအမွနျ ကူးစကျလာနပွေီး အခုဆိုရငျ ကမ်ဘာတဝှမျးမှာ ရောဂါကူးစကျနသေူ ၃သိနျးကြောျသှားပွီး သဆေုံးသူအရအေတှကျဟာ ၁ သောငျး ၃ ထောငျကြောျ ရှိလာနပွေီလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ခြုပျ (WHO) က ပွောလိုကျပါတယျ။ ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂနြီဗာမွို့ကနေ Lisa Schlein သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုရနျနိုငျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပိုး ကူးစကျမှုတှဟော အရငျထကျကို ပိုပွီးတော့ အလြှငျအမွနျ ကူးစကျလာနတေယျလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေး တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောလိုကျပါတယျ။ ကမ်ဘာတဝှမျးမှာ ရောဂါကူးစကျသူ ပထမ ၁ သိနျးပွည့ျဖို့အတှကျ ၃ လလောကျ ကွာခဲ့ပမေယ့ျ နောကျထပျ ၂ သိနျး ထပျကူးစကျဖို့အတှကျ သီတငျး ၂ ပတျလောကျပဲ ကွာမွင့ျခဲ့တယျလို့ ကနြျးမာရေး တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။
ဒီ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျရောဂါဆိုးကွီးကို လုံးဝရပျတန့ျသှားအောငျ မထိနျးခြုပျနိုငျခငျမှာ ဒီရောဂါပိုးက အတောျလေးကို ဆကျပွီး ကူးစကျနေဦးမှာဖွဈတယျလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ခြုပျ (WHO) အကွီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus က စိတျမကောငျးစှာ ပွောကွားလိုကျပါတယျ။
ဒါဟာ ဒီရောဂါ စတငျဖွဈခြိနျကစပွီး ပထမဆုံးအကွိမျအဖွဈ ဝူဟနျမွို့မှာ နောကျထပျရောဂါကူးစကျသူ တယောကျမှမရှိတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါကို ကွည့ျခွငျးအားဖွင့ျ အလှနျကို ဆိုးရှားတဲ့ အခွအေနတှေကေိုတောငျ ပွနျပွီး ပွောငျးပဈနိုငျတယျလို့ WHO အကွီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus က ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့အနနေဲ့ သတိထားရမှာ ဖွဈပါတယျ။ အခွအေနကေို ပွနျပွောငျးပဈနိုငျပါတယျ။ ဒီဗိုငျးရပျဈပိုးကို တှနျးလှနျထိနျးခြုပျနိုငျခဲ့တဲ့ မွို့တှေ၊ နိုငျငံတှရေဲ့ အတှေ့အကွုံတှကေ ကနြျတဲ့တကမ်ဘာလုံးကို မြှောျလင့ျခကြျတှနေဲ့ သတ်တိခှနျအားတှေ ဖွဈစပေါတယျ။ နေ့စဉျနေ့တိုငျး ဒီဗိုငျးရပျဈပိုးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဒီရောဂါ ဘာကွောင့ျဖွဈစတေယျဆိုတာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ ပိုပွီး သိလာနပေါတယျ။”
ဒီရောဂါပိုးနဲ့ပတျသကျပွီး လေ့လာသိရှိခဲ့တဲ့အထဲက တခုကတော့ ဒီရောဂါပိုးဟာ လူငယျတှကေိုလညျး ကူးစကျနိုငျတာဖွဈတယျလို့ သူကပွောပါတယျ။ နိုငျငံအတောျမြားမြားက ရရှိတဲ့ အခကြျအလကျတှအေရ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပိုး ကူးစကျမှုက အသကျအရှယျကွီးရင့ျတဲ့ လူကွီးပိုငျးတှမှော အဖွဈမြားတယျ ဆိုပမေယ့ျ အသကျ ၅၀ အောကျတှမှောလညျး အတောျလေးကို အဖွဈမြားပွီး ဆေးရုံတကျ ကုသရတဲ့အထိပါ လိုအပျတယျဆိုတာကို တှေ့ရှိရတယျလို့ WHO အကွီးအကဲက ပွောပါတယျ။
“ဒီနေ့လူငယျတှကေို ကနြောျပွောခငြျတာတခု ရှိပါတယျ။ အဲဒါကတော့ ခငျဗြားတို့တှလေညျး ရောဂါကူးစကျနိုငျပါတယျ။ ဒီ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကွောင့ျ ခငျဗြားတို့ ဆေးရုံကို သီတငျးပတျတှနေဲ့ခြီ တကျရနိုငျသလို ဒီဗိုငျးရပျဈကွောင့ျလညျး သသှေားနိုငျပါတယျ။ ခငျဗြားတို့အနနေဲ့ နမေကောငျးမဖွဈရငျတောငျ ခငျဗြားတို့သှားတဲ့နရောတှကေ တခွားတယောကျယောကျအတှကျ ရောဂါကူးစကျတာတှဖွေဈပွီး အသကျဆုံးရှုံးနိုငျတဲ့အထိပါ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။”
COVID-19 ကပျရောဂါကွီးကို တိုကျဖကြျနှိမျနငျးနိုငျဖို့က အားလုံး တစုတစညျးတညျး စညျးလုံညီညှတျမှုရှိဖို့က အဓိကအခကြျဖွဈတယျလို့ မစ်စတာ Tedros က ပွောပါတယျ။ လူကွီးတှနေဲ့ လူငယျတှကွေား စညျးလုံးညီညှတျဖို့လိုသလို နိုငျငံတှကွေားမှာလညျး စညျးလုံးညီညှတျမှု ရှိဖို့လိုအပျကွောငျး၊ အဲဒီလိုဆိုရငျ အခုလို အန်တရာယျကွီးမားတဲ့ ဗိုငျးရပျဈပိုး ကူးစကျတာတှကေို နောကျဆုံးမှာ ရပျတန့ျနှိမျနငျးသှားနိုငျမှာ ဖွဈတယျလို့ ပွောပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ အဲဒီလိုလုပျနိုငျဖို့အတှကျဆိုရငျ ကွိုးပမျးအားထုတျမှုတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုတှေ အကွီးအကယြျလုပျဖို့ လိုအပျသလို နိုငျငံရေးအရ ဆန်ဒရှိဖို့နဲ့ သန်နိဋ်ဌာနျခိုငျမာဖို့ လိုအပျတယျလို့လညျး WHO ဥက်ကဋ်ဌက ပွောကွားလိုကျပါတယျ။
