(Zawgyi/ Unicode)
တရုတ်နိုင်ငံမှာ Coronavirus ကူးစက်မှုကြောင့် တနလာၤနေ့အထိ လူပေါင်း ၈၀ ကျော် သေဆုံးပြီး ကူးစက်ခံရသူကလည်း တရုတ် အပါအဝင် ကမ္ဘာတလွှားမှာ လူပေါင်း ၂၈၀၀ လောက် ရှိနေပါတယ်။
Coronavirus ကူးစက် ပျံ့နှံ့မှုတိုးလာချိန်မှာဘဲ ကျန်းမာရေး လုပ်သားတွေ ကူးစက်မခံရအောင် အကာအကွယ်ပေးကြဖို့ WHO ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ကြီးက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်နေတဲ့ Wuhan မြို့မှာလည်း လူနာတွေ အတွက် ဆေးရုံသစ် ၂ ခုကို အမြန်ဆုံးပြီးအောင် ဆောက်လုပ်နေကြပါတယ်။ Coronavirus ကူးစက်ပျံ့နှံမှု နောက်ဆုံး အခြေအနေတွေကို AFP / Reuters / CCTV သတင်းတွေကို အခြေခံပြီး မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြထားပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း Hubei ပြည်နယ် မြို့တော် Wuhan မှာ အများဆုံး ဖြစ်နေတဲ့ Coronavirus ကြောင့် သေဆုံးရသူက တနလာၤနေ့မှာ ၈၀ ကျော် အထိ ရောက်ရှိခဲ့သလို တနလာၤနေ့တနေ့တည်းမှာတင် ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူ အသစ် ၇၆၉ ယောက် အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။ နောက် ဗိုင်းရပ်ကူးစက်မှု သံသယ ရှိသူကလည်း ၂၄ နာရီ အတွင်းမှာဘဲ ၂ ဆနီးပါး တိုးလာပြီး လူပေါင်း ၆၀၀၀ နီးပါး ရှိနေပါတယ်။ ကျန်းမာရေး လုပ်သားတွေ ကူးစက်မခံရရေး ကာကွယ်ပေးဖို့ အရေးကြီးလာပြီလို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ကြီး WHO ကလည်း တနလာၤနေ့မှာ တိုက်တွန်းပါတယ်။ WHO ရဲ့ ကူးစက်ရောဂါပိုးသစ် ဌာန အကြီးအကဲ ဒေါက်တာ Maria Van Kerkhove က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဆေးရုံတွေ အနေနဲ့ ကူးစက်မှု ကာကွယ် ထိန်းချုပ်ရေးကို အသေအချာ လုပ်ဖို့ သိပ်ပြီး အရေးကြီးပါတယ်။ ကူးစက်မှု ကာကွယ် ထိန်းချုပ်ရေး စံသတ်မှတ်ချက်တွေ အတိုင်း အပြည့်အ၀ လိုက်နာ ဆောင်ရွက် ကြရပါမယ်။ ကျန်းမာရေး လုပ်သားတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေးကလည်း သိပ်ပြီး အရေးကြီးပါတယ်။”
Coronavirus အဓိက ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ Wuhan မြို့က ဆေးရုံ ဆေးခန်းတွေမှာ လူနာတွေ ပြည့်လျှံနေတာကြောင့် အစိုးရက စစ်တပ် ဆရာဝန်တွေ အပါအဝင် ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်း ရာနဲ့ချီပြီ ထပ်မံ စေလွှတ် အားဖြည့်ထားပြီး ဆေးရုံ ၂ ခုလည်း အသစ် ထပ်ပြီး ဆောက်နေပါတယ်။ ဆေးရုံတွေကတော့ ဆောက်လုပ်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လူ ၁၀ သန်းကျော် နေထိုင်နေတဲ့ Wuhan မြို့ကို ပိတ်ပစ်ဖို့ ခက်ခက်ခဲခဲ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရတယ်လို့လည်း Wuhan မြို့တော်ဝန် Zhou Xianwang က တရုတ် CCTV ရုပ်သံကို တနလာၤနေ့က ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် Coronavirus ကနဦး ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကို အချိန်နဲ့ တပြေးညီ သတင်းထုတ်ပြန်ဖို့ နောက်ကျခဲ့ရတာကိုလည်း မြို့တော်ဝန် Zhou က ဝန်ခံ ပြောဆိုပါတယ်၊ တရုတ် ဗဟိုအစိုးရရဲ့ ခွင့်ပြုချက် မရဘဲ သူ့အနေနဲ့ သတင်းထုတ်လို့ မရဘူးလို့လည်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“အချိန်နဲ့ တပြေးညီ သတင်းမထုတ်ခဲ့ရတဲ့ အကြောင်းကို အများပြည်သူ သိရှိသင့်ပါတယ်။ အကြောင်းကတော့ ကူးစက်ရောဂါ ကာကွယ်ရေး ဥပဒေ အရ ပြဌာန်းထားတဲ့ ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်နေတာကြောင့်ပါ။ ဥပဒေနဲ့ အညီ သတင်းအချက်အလက်ကို ထုတ်ပြန်ရတာပါ။ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ တာဝန်ရှိသူ ဖြစ်တဲ့ ကျနော့် အနေနဲ့ ခွင့်ပြုချက် ရပြီးမှသာ သတင်းအချက်အလက်ကို ထုတ်ပြန်နိုင်တာပါ။ အများစုက ဒီအချက်ကို မသိကြပါဘူး။”
ရုတ်တရက် ဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့ ကူးစက်မှု ဖြစ်လာတဲ့ အခါမှာ ဆောင်ရွက်ချက်တွေက လုံလောက်မှု မရှိခဲ့ဘူးဆိုတာနဲ့ အခက်အခဲ ပြသနာတွေကို ကိုယ်တွယ် ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ အရည်အသွေး မြှင့်တင်ဖို့ လိုတယ်လို့ သူ့အနေနဲ့ ယူဆတဲ့ အကြောင်းလည်း Wuhan မြို့တော်ဝန်က CCTV နဲ့ သီးသန့် တွေ့ဆုံ မေးမြန်းခန်းမှာ ပြောဆိုသွားပါတယ်။
Wuhan မြို့မှာတော့ မြို့တွင်း ပြေးဆွဲတဲ့ ကားတွေ၊ ရထားတွေက အစ မြို့ပြင် ခရီးစဉ်တွေ အားလုံးကို ပြီးခဲ့တဲ့ ကြာသပတေးက စလို့ ပိတ်ခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ကြေညာချက် မရခင် အထိ ပိတ်ထားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မြို့တွင်းက အများပြည်သူသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လိုင်းတွေ အားလုံးကိုပိတ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်ယာဉ်တွေ မသုံးဖို့လည်း တားမြစ်ပြီး နောက်တနေ့မှာဘဲ ဆေးရုံသွားဖို့၊ တနေရာရာ သွားဖို့ လိုအပ်ချိန်မှာ သုံးနိုင်ရေး အထူးဘတ်စ်ကားပေါင်း ၃၀၀ ကျော်နဲ့ အငှားယာဉ် ၆,၀၀၀ ကို စီစဉ်ပေးထားပါတယ်။ Wuhan မြို့တွင်းမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို ပြန်ခေါ်မယ်ဆိုပြီး အမေရိကန် အပါအဝင် နိုင်ငံ တချို့က ပြင်ဆင်နေကြပေမယ့်လည်း တနလာၤနေ့ အထိ ပြန်လည် ခေါ်ယူတာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။
Wuhan မြို့တွင်းမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ အထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေလည်း ရှိနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာ သံရုံးကတော့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ အနေနဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သတိပေးချက်တွေကို အပြည့်အ၀ လိုက်နာကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ အခုအချိန်ထိတော့ Wuhan မှာ ရှိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကိုလည်း ပြန်လည် ခေါ်ယူတာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။
Wuhan မြို့က သားရိုင်း တိရိစ္ဆာန် အရှင်တွေ ရောင်းတဲ့ဈေးက တိရိစ္ဆာန်တွေကနေ လူတွေကို ကူးစက်တာလို့ ယုံကြည်ထားကြပြီး တရုတ်နိုင်ငံတွင်းမှာ အရေးပေါ် အခြေအနေ ကာလအတွင်း သားရိုင်း တိရိစ္ဆာန် ရောင်းချမှုအားလုံးကို ပိတ်ပင်ကြောင်း တရုတ် အစိုးရက တနင်္ဂနွေနေ့မှာ ကြေညာထားပါတယ်။ နောက်ထပ် အလားတူ ရောဂါ ကူးစက် ပျံ့နှံ့မှုတွေ မဖြစ်အောင် သားရိုင်းတိရိစ္ဆာန် ရောင်းချမှုကို အပြီးသတ် ပိတ်ပင်ဖို့လည်း သားရိုင်းတိရိစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းရေး လှုပ်ရှားသူတွေ တောင်းဆိုကြပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံမှာ စတဲ့ Coronavirus သစ်က တခြား ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံ တဒါဇင်လောက်ကို ပျံ့နှံ့ကူးစက်မှု ြဖစ်ပြီးနောက်မှာတော့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ အကြီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus လည်း တရုတ် တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ ဆွေးနွေးဖို့ မြို့တော် ဘေဂျင်းကို ထွက်ခွာသွားပါပြီ။ ဒါပေမယ့် Coronavirus ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး အရေးပေါ် အခြေအနေ အဖြစ်တော့ WHO က ကြေညာမထားပါဘူး။
................
ဝူဟနျမွို့ Coronavirus ပွူနာ နောကျဆုံးအခွအေနေ
(Unicode)
တရုတျနိုငျငံမှာ Coronavirus ကူးစကျမှုကွောင့ျ တနလာၤနေ့အထိ လူပေါငျး ၈၀ ကြောျ သဆေုံးပွီး ကူးစကျခံရသူကလညျး တရုတျ အပါအဝငျ ကမ်ဘာတလှှားမှာ လူပေါငျး ၂၈၀၀ လောကျ ရှိနပေါတယျ။ Coronavirus ကူးစကျ ပြံ့နှံ့မှုတိုးလာခြိနျမှာဘဲ ကနြျးမာရေး လုပျသားတှေ ကူးစကျမခံရအောငျ အကာအကှယျပေးကွဖို့ WHO ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေး အဖှဲ့ကွီးက တိုကျတှနျးထားပါတယျ။ အဆိုးရှားဆုံး ဖွဈနတေဲ့ Wuhan မွို့မှာလညျး လူနာတှေ အတှကျ ဆေးရုံသဈ ၂ ခုကို အမွနျဆုံးပွီးအောငျ ဆောကျလုပျနကွေပါတယျ။ Coronavirus ကူးစကျပြံ့နှံမှု နောကျဆုံး အခွအေနတှေကေို AFP / Reuters / CCTV သတငျးတှကေို အခွခေံပွီး မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွထားပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံ အလယျပိုငျး Hubei ပွညျနယျ မွို့တောျ Wuhan မှာ အမြားဆုံး ဖွဈနတေဲ့ Coronavirus ကွောင့ျ သဆေုံးရသူက တနလာၤနေ့မှာ ၈၀ ကြောျ အထိ ရောကျရှိခဲ့သလို တနလာၤနေ့တနေ့တညျးမှာတငျ ဗိုငျးရပျဈကူးစကျခံရသူ အသဈ ၇၆၉ ယောကျ အတညျပွုခဲ့ပါတယျ။ နောကျ ဗိုငျးရပျကူးစကျမှု သံသယ ရှိသူကလညျး ၂၄ နာရီ အတှငျးမှာဘဲ ၂ ဆနီးပါး တိုးလာပွီး လူပေါငျး ၆၀၀၀ နီးပါး ရှိနပေါတယျ။ ကနြျးမာရေး လုပျသားတှေ ကူးစကျမခံရရေး ကာကှယျပေးဖို့ အရေးကွီးလာပွီလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေး အဖှဲ့ကွီး WHO ကလညျး တနလာၤနေ့မှာ တိုကျတှနျးပါတယျ။ WHO ရဲ့ ကူးစကျရောဂါပိုးသဈ ဌာန အကွီးအကဲ ဒေါကျတာ Maria Van Kerkhove က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဆေးရုံတှေ အနနေဲ့ ကူးစကျမှု ကာကှယျ ထိနျးခြုပျရေးကို အသအေခြာ လုပျဖို့ သိပျပွီး အရေးကွီးပါတယျ။ ကူးစကျမှု ကာကှယျ ထိနျးခြုပျရေး စံသတျမှတျခကြျတှေ အတိုငျး အပွည့ျအ၀ လိုကျနာ ဆောငျရှကျ ကွရပါမယျ။ ကနြျးမာရေး လုပျသားတှကေို အကာအကှယျပေးရေးကလညျး သိပျပွီး အရေးကွီးပါတယျ။”
Coronavirus အဓိက ကူးစကျပြံ့နှံ့နတေဲ့ တရုတျနိုငျငံ Wuhan မွို့က ဆေးရုံ ဆေးခနျးတှမှော လူနာတှေ ပွည့ျလြှံနတောကွောင့ျ အစိုးရက စဈတပျ ဆရာဝနျတှေ အပါအဝငျ ကနြျးမာရေး ဝနျထမျး ရာနဲ့ခြီပွီ ထပျမံ စလှေှတျ အားဖွည့ျထားပွီး ဆေးရုံ ၂ ခုလညျး အသဈ ထပျပွီး ဆောကျနပေါတယျ။ ဆေးရုံတှကေတော့ ဆောကျလုပျနဆေဲ ဖွဈပါတယျ။ လူ ၁၀ သနျးကြောျ နထေိုငျနတေဲ့ Wuhan မွို့ကို ပိတျပဈဖို့ ခကျခကျခဲခဲ ဆုံးဖွတျခဲ့ရတယျလို့လညျး Wuhan မွို့တောျဝနျ Zhou Xianwang က တရုတျ CCTV ရုပျသံကို တနလာၤနေ့က ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ Coronavirus ကနဦး ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုကို အခြိနျနဲ့ တပွေးညီ သတငျးထုတျပွနျဖို့ နောကျကခြဲ့ရတာကိုလညျး မွို့တောျဝနျ Zhou က ဝနျခံ ပွောဆိုပါတယျ၊ တရုတျ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ ခှင့ျပွုခကြျ မရဘဲ သူ့အနနေဲ့ သတငျးထုတျလို့ မရဘူးလို့လညျး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“အခြိနျနဲ့ တပွေးညီ သတငျးမထုတျခဲ့ရတဲ့ အကွောငျးကို အမြားပွညျသူ သိရှိသင့ျပါတယျ။ အကွောငျးကတော့ ကူးစကျရောဂါ ကာကှယျရေး ဥပဒေ အရ ပွဌာနျးထားတဲ့ ကူးစကျရောဂါ ဖွဈနတောကွောင့ျပါ။ ဥပဒနေဲ့ အညီ သတငျးအခကြျအလကျကို ထုတျပွနျရတာပါ။ ဒသေဆိုငျရာ အစိုးရ တာဝနျရှိသူ ဖွဈတဲ့ ကနြော့ျ အနနေဲ့ ခှင့ျပွုခကြျ ရပွီးမှသာ သတငျးအခကြျအလကျကို ထုတျပွနျနိုငျတာပါ။ အမြားစုက ဒီအခကြျကို မသိကွပါဘူး။”
ရုတျတရကျ ဗိုငျးရပျဈ ပြံ့နှံ့ ကူးစကျမှု ဖွဈလာတဲ့ အခါမှာ ဆောငျရှကျခကြျတှကေ လုံလောကျမှု မရှိခဲ့ဘူးဆိုတာနဲ့ အခကျအခဲ ပွသနာတှကေို ကိုယျတှယျ ဖွရှေငျးနိုငျဖို့ အရညျအသှေး မွှင့ျတငျဖို့ လိုတယျလို့ သူ့အနနေဲ့ ယူဆတဲ့ အကွောငျးလညျး Wuhan မွို့တောျဝနျက CCTV နဲ့ သီးသန့ျ တှေ့ဆုံ မေးမွနျးခနျးမှာ ပွောဆိုသှားပါတယျ။
Wuhan မွို့မှာတော့ မွို့တှငျး ပွေးဆှဲတဲ့ ကားတှေ၊ ရထားတှကေ အစ မွို့ပွငျ ခရီးစဉျတှေ အားလုံးကို ပွီးခဲ့တဲ့ ကွာသပတေးက စလို့ ပိတျခဲ့ပွီး နောကျထပျ ကွညောခကြျ မရခငျ အထိ ပိတျထားမှာ ဖွဈပါတယျ။ မွို့တှငျးက အမြားပွညျသူသုံး သယျယူပို့ဆောငျရေး လိုငျးတှေ အားလုံးကိုပိတျပွီး ကိုယျပိုငျယာဉျတှေ မသုံးဖို့လညျး တားမွဈပွီး နောကျတနေ့မှာဘဲ ဆေးရုံသှားဖို့၊ တနရောရာ သှားဖို့ လိုအပျခြိနျမှာ သုံးနိုငျရေး အထူးဘတျဈကားပေါငျး ၃၀၀ ကြောျနဲ့ အငှားယာဉျ ၆,၀၀၀ ကို စီစဉျပေးထားပါတယျ။ Wuhan မွို့တှငျးမှာ ပိတျမိနတေဲ့ နိုငျငံသားတှကေို ပွနျခေါျမယျဆိုပွီး အမရေိကနျ အပါအဝငျ နိုငျငံ တခြို့က ပွငျဆငျနကွေပမေယ့ျလညျး တနလာၤနေ့ အထိ ပွနျလညျ ခေါျယူတာမြိုး မရှိသေးပါဘူး။
Wuhan မွို့တှငျးမှာ ပိတျမိနတေဲ့ အထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံသားတှလေညျး ရှိနပွေီး တရုတျနိုငျငံဆိုငျရာ မွနျမာ သံရုံးကတော့ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ အနနေဲ့ ကနြျးမာရေးဆိုငျရာ သတိပေးခကြျတှကေို အပွည့ျအ၀ လိုကျနာကွဖို့ တိုကျတှနျးထားပါတယျ။ အခုအခြိနျထိတော့ Wuhan မှာ ရှိနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှကေိုလညျး ပွနျလညျ ခေါျယူတာမြိုး မရှိသေးပါဘူး။
Wuhan မွို့က သားရိုငျး တိရိစ်ဆာနျ အရှငျတှေ ရောငျးတဲ့ဈေးက တိရိစ်ဆာနျတှကေနေ လူတှကေို ကူးစကျတာလို့ ယုံကွညျထားကွပွီး တရုတျနိုငျငံတှငျးမှာ အရေးပေါျ အခွအေနေ ကာလအတှငျး သားရိုငျး တိရိစ်ဆာနျ ရောငျးခမြှုအားလုံးကို ပိတျပငျကွောငျး တရုတျ အစိုးရက တနငျ်ဂနှနေေ့မှာ ကွညောထားပါတယျ။ နောကျထပျ အလားတူ ရောဂါ ကူးစကျ ပြံ့နှံ့မှုတှေ မဖွဈအောငျ သားရိုငျးတိရိစ်ဆာနျ ရောငျးခမြှုကို အပွီးသတျ ပိတျပငျဖို့လညျး သားရိုငျးတိရိစ်ဆာနျ ထိနျးသိမျးရေး လှုပျရှားသူတှေ တောငျးဆိုကွပါတယျ။
တရုတျနိုငျငံမှာ စတဲ့ Coronavirus သဈက တခွား ကမ်ဘာ့ နိုငျငံ တဒါဇငျလောကျကို ပြံ့နှံ့ကူးစကျမှု ဖွဈပွီးနောကျမှာတော့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေး အဖှဲ့ အကွီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus လညျး တရုတျ တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ ဆှေးနှေးဖို့ မွို့တောျ ဘဂေငြျးကို ထှကျခှာသှားပါပွီ။ ဒါပမေယ့ျ Coronavirus ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုကို ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ ကနြျးမာရေး အရေးပေါျ အခွအေနေ အဖွဈတော့ WHO က ကွညောမထားပါဘူး။
