(Zawgyi/Unicode)
ကပ်ရောဂါနဲ့ စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေ ကြုံနေရချိန်မှာ ဒီနှစ်ထဲ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်မျှတမှု ရှိပါ့မလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေ ဆက်လက် ထွက်ပေါ်နေတဲ့အကြောင်း မမေခ တင်ပြထားပါတယ်။
နိုင်ငံရေးပါတီ ၉၀ ကျော် ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ စာရင်းပေးထားတဲ့ နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲကို ကပ်ရောဂါကာလ အကန့်အသတ်တွေနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြား ကျင်းပရမယ့် အခြေအနေကြောင့် လွတ်လပ်မျှတနိုင်ပါ့မလားဆိုပြီး နိုင်ငံရေးပါတီတွေက စိုးရိမ်နေကြတာပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်တွေမှာလည်း နိုင်ငံရေးပါတီက ကိုယ်စားလှယ်တွေ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်နဲ့ တွေ့ဆုံပြီး လွတ်လပ်မျှတမှုရှိအောင် ဖန်တီးပေးဖို့လည်း တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ကော်မရှင်နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့အထဲက အဓိကနိုင်ငံရေး ပါတီကြီးတခုဖြစ်တဲ့ ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီက ဒေါက္တာနန္ဒာလှမြင့် ကတော့ လက်ရှိအချိန်အထိ ဆောင်ရွက်ချက်တွေဟာ အားရစရာ မရှိဘူးလို့ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ ပါတီက ၂ ချက်တင်ပြခဲ့တယ်၊ လူဦးရေများတဲ့နေရာတွေမှာ မဲရုံတွေကိုတိုးပေးဖို့၊ မဲရုံမတိုးဘူးဆိုလဲ မဲရုံပေးမယ့် ကောင်တာတွေကိုတိုးချဲ့ပေးပေါ့။ အားလုံးမဲပေးလို့ရအောင် မဲရုံတိုးချဲ့ပေးဖို့တောင်းဆိုတာရှိပါတယ်။ နောက်တခုကတော့ မဲရေတွက်တဲ့နေရာမှာ မဲရုံပိတ်တာနဲ့ နှစ်ဖက် ကိုယ်စားလှယ်တွေရှေ့မှာ မဲမရေတွက်ပဲနဲ့ သက်ဆိုင်ရာကိုယ်စားလှယ်တွေရှေ့ချိတ်ပိတ်ပြီး ကော်မရှင်ရောက်မှ မဲရုံတခုချင်းစီရဲ့ အထုတ်တွေကိုဖြေပြီးတော့ အကုန်လုံး ရှေ့ရေ တွက်ပေး ဖို့ မှန်မှန်ကန်ကန်ဖြစ်ဖို့ပေါ့ ကျနော်အဲလိုမျိုးတောင်းဆိုတာပါ။ အဲလိုလုပ်ဖို့ ခက်တယ်လို့ပြန်ဖြေသွားတယ်။ ကော်မရှင် ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကတော့ ကော်မရှင်ကို ကြည့်ရတာ ပြတ်ပြတ်သားသားမတွေ့ရဘူး။ တိကျရေရာတဲ့ အဖြေမပေးနိုင်ဘူး။ သူတို့မှာလည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင် ဘာလုပ်လို့ လုပ်ရမလဲမသိဘူးဖြစ်နေသလိုပုံစံဖြစ်နေတယ်လို့ ကျနော်တို့က သုံးသပ်ရတယ်။”
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် လူစုလူဝေးမလုပ်ဖို့ ကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေက စည်းရုံးရေးလုပ်ငန်းတွေအပေါ် ရိုက်ခတ်လာမှာကို နိုင်ငံရေးပါတီတွေ စိုးရိမ်နေကြတာပါ။ ဒီလိုနိုင်ငံရေး ပါတီတွေရဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ပြင်ဆင်ထားတာ မတွေ့ရသေးဘူးလို့လည်း လူ့ဘောင်သစ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီက မနှင်းနှင်းမွှေးကပြောပါတယ်။
“ကိုဗစ်ကာလ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကိုသူတို့က ယေဘူယျလောက်ပဲပြောတာပေါ့။ သူတို့က MOHS လို့ခေါ်တဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ညွန်ကြားချက်တွေအတိုင်း ဆောင်ရွက်သွားမယ်ပေါ့။ ကျမတို့က အဲဒါတွေကအချိန်နဲ့တပြေးညီ ဖြစ်နေတော့ ဘယ်လိုပြင်ရမလဲဆိုတာကပြဿနာရှိတယ်။ မဲဆွယ်တဲ့ ကိစ္စမှာ ဖြစ်ဖြစ် မဲပေးတဲ့ ကိစ္စမှာ ဖြစ်ဖြစ် ဒါနဲ့ ပတ်သက်ရင် ကျမတို့က တိတိကျကျ သိချင်တယ်။ အန္တရာယ်ကင်းကင်းမဲပေးနိုင်ဖို့၊ မဲပေးချိန်တိုးပေးဖို့ကို ကျမတို့ဘက်က တိုက်တွန်းနေတယ်။ သူတို့ကတော့ ဥပဒေတိုင်းဆိုတဲ့ စကားကို ခဏခဏပြောတယ် ။ သို့သော် အဲဒီဥပဒေတွေက လိုအပ်ရင် လိုအပ်သလို ကော်မရှင်ဆုံးဖြတ်တာအတည်ဖြစ်တယ်လို့ ပြင်လို့ရတာမျိုးတွေမှာ သူတို့က ကော်မရှင်က ဥပဒေအတိုင်း လုပ်တာပါဆိုပြီးတော့ ငြင်းဆိုတာမျိုး ရှိပါတယ်။”
ရွေးကောက်ပွဲ အစီအစဉ်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိနေသးတဲ့ အပေါ်မှာလည်း ကော်မရှင် အပေါ်မှာ နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ဘဝင်မကျ ဖြစ်နေကြတာပါ။ တချိန်တည်းမှာပဲ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် အပေါ် လက်ရှိအာဏာရ NLD အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က သြဇာလွှမ်းမိုးနေသလားဆိုပြီး မေးခွန်းထုတ်နေသူတွေ ထဲမှာတော့ အဓိက တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီတခုဖြစ်တဲ့ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး စိုင်းလိတ် လည်းပါဝင်ပါတယ်။
“သူတို့နဲ့နီးစပ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ရှင်းရှင်းပြောရရင်သူတို့ပါတီထဲက လူတွေကိုထုတ်ပြီးတော့၊ သူတို့နဲ့ နီးစပ်သူတွေ ကိုပြန်ခန့်ထားတယ်။ ဒါတွေကိုကအစ လမ်းကြောင်းလွဲနေပါတယ်။ အနိုင်ရပါတီနဲ့ နီးစပ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ပဲ ခန့်တော့သူ့ကို အရိပ်တကြည့်ကြည့်နဲ့လုပ်ရတာပေါ့။ တကယ်တမ်းဖြစ်သင့်တာက နိုဝင်ဘာမှာ လုပ်မယ်ဆိုတာသေချာတယ်ဆို ဘယ်နေ့လဲ ပြောလိုက်ပေါ့။ တဖက်ကမီးစိမ်းမ ပြလို့ အမိန့်မရလို့ မထုတ်တာပေါ့။ဆိုတော့ တဖက်ပါတီကို အချိန်မရရအောင် လုပ်တဲ့သဘောလို့စွပ်စွဲကြမယ်ဆိုစွပ်စွဲခံရနိုင် တာပေါ့ စွပ်စွဲသင့်တာကို။”
ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဘက်ကတော့ လွတ်လပ်မျှတပြီး ဘက်လိုက်မှုကင်းကင်းနဲ့ ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း မကြာသေးခင်ကပဲ တုံ့ပြန်ပြောဆိုထားတာပါ။ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ကော်မရှင်အနေနဲ့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းဖြစ်အောင် အမြန်ဆုံးထုတ်ပြန်ပေးဖို့လည်း တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။
...............
ကပျရောဂါနဲ့ တိုကျပှဲတှအေကွားကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲတရားမြှတမှုအပေါျ နိုငျငံရေးပါတီတှေ မေးခှနျးထုတျ
(Unicode)
ကပျရောဂါနဲ့ စဈရေးတငျးမာမှုတှေ ကွုံနရေခြိနျမှာ ဒီနှဈထဲ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲဟာ လှတျလပျမြှတမှု ရှိပါ့မလားဆိုတဲ့ မေးခှနျးတှေ ဆကျလကျ ထှကျပေါျနတေဲ့အကွောငျး မမခေ တငျပွထားပါတယျ။
နိုငျငံရေးပါတီ ၉၀ ကြောျ ယှဉျပွိုငျဖို့ စာရငျးပေးထားတဲ့ နိုဝငျဘာလ ရှေးကောကျပှဲကို ကပျရောဂါကာလ အကန့ျအသတျတှနေဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေား ကငြျးပရမယ့ျ အခွအေနကွေောင့ျ လှတျလပျမြှတနိုငျပါ့မလားဆိုပွီး နိုငျငံရေးပါတီတှကေ စိုးရိမျနကွေတာပါ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျတှမှောလညျး နိုငျငံရေးပါတီက ကိုယျစားလှယျတှေ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျနဲ့ တှေ့ဆုံပွီး လှတျလပျမြှတမှုရှိအောငျ ဖနျတီးပေးဖို့လညျး တောငျးဆိုခဲ့ကွပါတယျ။ ကောျမရှငျနဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့တဲ့အထဲက အဓိကနိုငျငံရေး ပါတီကွီးတခုဖွဈတဲ့ ပွညျထောငျစု ကွံ့ခိုငျရေးနဲ့ ဖှံ့ဖွိုးရေးပါတီက ဒေါက်တာနန်ဒာလှမွင့ျ ကတော့ လကျရှိအခြိနျအထိ ဆောငျရှကျခကြျတှဟော အားရစရာ မရှိဘူးလို့ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျတို့ ပါတီက ၂ ခကြျတငျပွခဲ့တယျ၊ လူဦးရမြေားတဲ့နရောတှမှော မဲရုံတှကေိုတိုးပေးဖို့၊ မဲရုံမတိုးဘူးဆိုလဲ မဲရုံပေးမယ့ျ ကောငျတာတှကေိုတိုးခြဲ့ပေးပေါ့။ အားလုံးမဲပေးလို့ရအောငျ မဲရုံတိုးခြဲ့ပေးဖို့တောငျးဆိုတာရှိပါတယျ။ နောကျတခုကတော့ မဲရတှေကျတဲ့နရောမှာ မဲရုံပိတျတာနဲ့ နှဈဖကျ ကိုယျစားလှယျတှရှေေ့မှာ မဲမရတှေကျပဲနဲ့ သကျဆိုငျရာကိုယျစားလှယျတှရှေေ့ခြိတျပိတျပွီး ကောျမရှငျရောကျမှ မဲရုံတခုခငြျးစီရဲ့ အထုတျတှကေိုဖွပွေီးတော့ အကုနျလုံး ရှေ့ရေ တှကျပေး ဖို့ မှနျမှနျကနျကနျဖွဈဖို့ပေါ့ ကနြောျအဲလိုမြိုးတောငျးဆိုတာပါ။ အဲလိုလုပျဖို့ ခကျတယျလို့ပွနျဖွသှေားတယျ။ ကောျမရှငျ ရဲ့ လုပျဆောငျခကြျကတော့ ကောျမရှငျကို ကွည့ျရတာ ပွတျပွတျသားသားမတှေ့ရဘူး။ တိကရြရောတဲ့ အဖွမေပေးနိုငျဘူး။ သူတို့မှာလညျး ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျး ပွောရရငျ ဘာလုပျလို့ လုပျရမလဲမသိဘူးဖွဈနသေလိုပုံစံဖွဈနတေယျလို့ ကနြောျတို့က သုံးသပျရတယျ။”
COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ လူစုလူဝေးမလုပျဖို့ ကန့ျသတျခကြျတှနေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ အပါအဝငျ တိုငျးရငျးသား ဒသေတှကေ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကေ စညျးရုံးရေးလုပျငနျးတှအေပေါျ ရိုကျခတျလာမှာကို နိုငျငံရေးပါတီတှေ စိုးရိမျနကွေတာပါ။ ဒီလိုနိုငျငံရေး ပါတီတှရေဲ့ စိုးရိမျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ပွငျဆငျထားတာ မတှေ့ရသေးဘူးလို့လညျး လူ့ဘောငျသဈ ဒီမိုကရကျတဈပါတီက မနှငျးနှငျးမှှေးကပွောပါတယျ။
“ကိုဗဈကာလ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးကိုသူတို့က ယဘေူယလြောကျပဲပွောတာပေါ့။ သူတို့က MOHS လို့ခေါျတဲ့ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ညှနျကွားခကြျတှအေတိုငျး ဆောငျရှကျသှားမယျပေါ့။ ကမြတို့က အဲဒါတှကေအခြိနျနဲ့တပွေးညီ ဖွဈနတေော့ ဘယျလိုပွငျရမလဲဆိုတာကပွူနာရှိတယျ။ မဲဆှယျတဲ့ ကိစ်စမှာ ဖွဈဖွဈ မဲပေးတဲ့ ကိစ်စမှာ ဖွဈဖွဈ ဒါနဲ့ ပတျသကျရငျ ကမြတို့က တိတိကကြြ သိခငြျတယျ။ အန်တရာယျကငျးကငျးမဲပေးနိုငျဖို့၊ မဲပေးခြိနျတိုးပေးဖို့ကို ကမြတို့ဘကျက တိုကျတှနျးနတေယျ။ သူတို့ကတော့ ဥပဒတေိုငျးဆိုတဲ့ စကားကို ခဏခဏပွောတယျ ။ သို့သောျ အဲဒီဥပဒတှေကေ လိုအပျရငျ လိုအပျသလို ကောျမရှငျဆုံးဖွတျတာအတညျဖွဈတယျလို့ ပွငျလို့ရတာမြိုးတှမှော သူတို့က ကောျမရှငျက ဥပဒအေတိုငျး လုပျတာပါဆိုပွီးတော့ ငွငျးဆိုတာမြိုး ရှိပါတယျ။”
ရှေးကောကျပှဲ အစီအစဉျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မရှိနသေးတဲ့ အပေါျမှာလညျး ကောျမရှငျ အပေါျမှာ နိုငျငံရေးပါတီတှကေ ဘဝငျမကြ ဖွဈနကွေတာပါ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ အပေါျ လကျရှိအာဏာရ NLD အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျက သွဇာလှှမျးမိုးနသေလားဆိုပွီး မေးခှနျးထုတျနသေူတှေ ထဲမှာတော့ အဓိက တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီတခုဖွဈတဲ့ ရှမျးတိုငျးရငျးသားမြား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျက အထှထှေအေတှငျးရေးမှူး စိုငျးလိတျ လညျးပါဝငျပါတယျ။
“သူတို့နဲ့နီးစပျတဲ့ပုဂ်ဂိုလျ ရှငျးရှငျးပွောရရငျသူတို့ပါတီထဲက လူတှကေိုထုတျပွီးတော့၊ သူတို့နဲ့ နီးစပျသူတှေ ကိုပွနျခန့ျထားတယျ။ ဒါတှကေိုကအစ လမျးကွောငျးလှဲနပေါတယျ။ အနိုငျရပါတီနဲ့ နီးစပျတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှနေဲ့ပဲ ခန့ျတော့သူ့ကို အရိပျတကွည့ျကွည့ျနဲ့လုပျရတာပေါ့။ တကယျတမျးဖွဈသင့ျတာက နိုဝငျဘာမှာ လုပျမယျဆိုတာသခြောတယျဆို ဘယျနေ့လဲ ပွောလိုကျပေါ့။ တဖကျကမီးစိမျးမ ပွလို့ အမိန့ျမရလို့ မထုတျတာပေါ့။ဆိုတော့ တဖကျပါတီကို အခြိနျမရရအောငျ လုပျတဲ့သဘောလို့စှပျစှဲကွမယျဆိုစှပျစှဲခံရနိုငျ တာပေါ့ စှပျစှဲသင့ျတာကို။”
ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဘကျကတော့ လှတျလပျမြှတပွီး ဘကျလိုကျမှုကငျးကငျးနဲ့ ဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈကွောငျး မကွာသေးခငျကပဲ တုံ့ပွနျပွောဆိုထားတာပါ။ နိုငျငံရေးပါတီတှကေတော့ ရှေးကောကျပှဲ လုပျငနျးစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့ ကောျမရှငျအနနေဲ့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျးဖွဈအောငျ အမွနျဆုံးထုတျပွနျပေးဖို့လညျး တောငျးဆိုနကွေပါတယျ။
