(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကျင်းပဖို့ တလ ဘဲလိုပါတော့တယ်။ COVID-19 ကပ်ရောဂါ ကာလမှာ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်ချလုံခြုံစွာ အထမြောက်အောင် ကျင်းပနိုင်ပါ့မလား ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှသိန်းကို VOA က သီးသန့် ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။ဆက်သွယ်မေးမြန်းချက်ထဲက အရေးကြီးတဲ့ အချက်တချို့ကို ဒေါ်ခင်စိုးဝင်းက ကောက်နှုတ်တင်ဆက်ပေးပါ့မယ်။
ဒေါ်ခင်စိုးဝင်း။ ။ တကယ်လို့ ဒီကပ်ရောဂါက ဆက်ပြီးတော့ ဆိုးနေမယ်ဆိုရင်ရော ရွေးကောက်ပွဲ ရွေ့ဆိုင်းဖို့ အလားအလာရော ရှိပါသလားရှင့်။
ဦးလှသိန်း။ ။ COVID ကာလမှာ ကျင်းပသွားတဲ့ တောင်ကိုရီးယားတို့ စင်္ကာပူတို့ ၊ သီရိလင်္ကာတို့ ရှိပြီးသားတွေ သူတို့လည်း ကိုဗစ်ကာလမှာ လုပ်သွားတာပဲ။ အခုကျနော်တို့နဲ့ အတူ အမေရိကန်မှာတောင်လုပ်မှာပဲ နိုဝင်ဘာ ၃ ရက်နေ့ ။ ဒီလောက်လူအသေအပျောက်ရှိနေတာ သူတို့ရွှေ့လား အမေရိကန်မှာ ။ အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်မှာပဲ မဟုတ်လား နိုဝင်ဘာ ၃ ရက်နေ့မှာ။ အဲဒီတော့ ဒီလောက်ဆိုးဝါးတဲ့ နိုင်ငံတောင်လုပ်နေတာ ကျနော်တို့က သူ့လောက် အဖြစ်နည်းတဲ့နေရာက မလုပ်ဘူးဆိုရင် ဘာအကြောင်းပြမလဲနော်။ အဲဒါကြောင့် ကျနော်တို့က ကျန်းမာရေးရှု့ထောင့်ကို မကြည့်ပဲနဲ့ လုပ်တာတော့မဟုတ်ဘူး။ ကျန်းမာရေးရှု့ထောင့်ကနေ ကြည့်ပြီးလုပ်မယ် ဒါကြောင့်မို့ COVID-19 ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ် ကုသရေးကို ဗဟိုအဆင့် အမျိုးသားကော်မတီရဲ့ လမ်းစဉ်ကိုယူထားတယ်။ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်တဲ့ လမ်းစဉ်ကိုလည်း ယူထားတယ်။ နောက် ဒေသဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တွေရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေကိုလည်း ကျနော်တို့ လိုက်နာပြီးတော့ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်အောင် ပြည်သူသာအဓိက လိုပါတယ်။ ပြည်သူတွေ ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ လိုပါတယ်။
ဒေါ်ခင်စိုးဝင်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပနိုင်တဲ့ စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်နေတဲ့နေရာတွေရှိပါတယ်။ ဥပမာ- ရခိုင်ပြည်နယ်မှာဆိုရင်လည်း တချို့တော်တော်လေးကို မြောက်ပိုင်းဘက်မှာ မလုပ်နိုင်ဘူးပေါ့နော်။ ဥက္ကဋ္ဌကြီးကိုယ်တိုင် သွားပြီးတော့ ညှိနှိုင်းတာရှိခဲ့တဲ့ ၀ ဒေသမှာရော ဒီလိုမျိုးပေါ့ ရှမ်းမြောက်ပိုင်းပေါ့နော် အဲလိုမျိုး ဒေသတွေမှာရော ဒီရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျင်းပနိုင်ခြေ ရှိပါသလားရှင့်။
ဦးလှသိန်း။ ။ ကျနော်တို့ ၀ ဒေသကို ကျနော်တို့သွားပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ အခြေအနေရှိမရှိ သွားရောက်လေ့လာတာ။ အဲဒီ သွားရောက်လေ့လာတာလည်း တကယ်တော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ အခြေအနေရှိပါတယ်။ ဒါရွေးကောက်ပွဲလုပ်မယ်ဆိုရင် ကြည်ကြည်ဖြူဖြူပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် အခြေအနေရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ အားနည်းချက်တခု သွားတွေ့တာက ၀ ဒေသ ၅ မြို့နယ်မှာရှိတဲ့ လူဦးရေ ၅ သိန်းလောက်မှာ နိုင်ငံသား စိစစ်ရေးကပ်ပြားက ၂ သောင်းလောက်ပဲ ရှိတယ်။ ကျနော်တို့က နိုင်ငံသား စိစစ်ရေးကပ်ပြားကို အခြေခံပြီး မဲစာရင်းကောက်တာ ။ သူတို့က လူ ၅ သိန်းလောက်တော့ရှိတယ်။ နိုင်ငံသား စိစစ်ရေးကပ်ပြားက ၂ သောင်းလောက်ပဲရှိတယ်။ ကျန်တာက သူတို့ ထုတ်ပေးထားတဲ့ ၀ နိုင်ငံသားကပ်တော့ ရှိတယ် ဒါက ကျနော်တို့ အစိုးရက ထုတ်တဲ့ ကဒ်မဟုတ်တဲ့အတွက် ကျနော်တို့ လုပ်လို့မရဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျနေ်ာတို့က ဒီဟာတွေ အကုန်လုံး ၅ သိန်းလုံးကို နိုင်ငံသား စိစစ်ရေးကပ်ပြားရဖို့ကတော့ အချိန်မမှီတော့ဘူး။ အချိန်မှီအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်တဲ့အခါကျရင် ကျနော်တို့ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိပါတယ်။ အခုတော့ ဝဒေသကတော့ဆန္ဒခံခဲ့ရတဲ့ အခြေအနေကို မရောက်သေးဘူး။ ခုနကပြောတဲ့ ရခိုင်တို့၊ တချို့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခဖြစ်တဲ့နေရာမှာတော့ ကျနော်တို့ အခုအချိန်မှာ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနရယ် ၊ ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာနရယ် ၊ တည်ငြိမ်အေးချမ်းစာ ကျင်းပနိုင်တဲ့ အခြေအနေ ရှိမရှိ သဘောထားတွေ ကျနော်တို့ တောင်းခံထားပါတယ်။ တောင်းခံထားတဲ့ သူတို့ဆီက သဘောထားတွေ ရလာပြီဆိုရင် အဲဒီသဘောထားကို အခြေခံပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်တဲ့ မြို့နယ်တွေကို ကြေညာပေးမှာပါ။ အဲဒီအခြေအနေက ကျနော်တို့ Concern ပြီးတော့ ကြည့်နေတဲ့ အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။ မကြာခင်တော့ ကျနော်တို့ ကြေညာနိုင်မယ်လို့မျှော်လင့်ပါတယ်။
ဒေါ်ခင်စိုးဝင်း။ ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ ဒီရွေးကောက်ပွဲ လေ့လာနေတဲ့ အဖွဲ့တွေကနေပြီးတော့ သုံးသပ်ချက်ပေါ့နော် သူတို့ စစ်တမ်းတွေ ကောက်ယူတဲ့အခါမှာ ဒီကပ်ရောဂါ ကာလကြီးမှာ ရွေးကောက်ပွဲ လာပြီး မဲပေးနိုင်ဖို့ ခန့်မှန်းခြေက ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ ရှိတယ်ဆိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲ တခု ဖြစ်မြောက်ဖို့အတွက်က ဘယ်နှစ်ရာခိုင်နှုန်းလောက် မဲလာပေးမှ ရွေးကောက်ပွဲ အထမြောက်တယ်လို့ ခေါ်နိုင်ပါသလဲရှင့်။
ဦးလှသိန်း။ ။ ကျနော်တို့ မဲပေးတဲ့ရာခိုင်နှုန်းက ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေမှာကိုက ဘယ်နှစ်ရာခိုင်နှုန်း လာပေးမှ အောင်မြင်တယ်ဆိုတာက ပြဌာန်းချက် မရှိပါဘူး။ အများဆုံးရတဲ့လူ အနိုင်ယူ FPTP (First-past-the-post) ဖြစ်တဲ့အတွက် လာပေးတဲ့လူ အရေအတွက်အထဲမှာ အများဆုံးရတဲ့လူက နိုင်မှာပဲ။ ကျနော်က ဥပဒေကြောင်းအရတော့ ဒီလိုပဲ သဘောပေါက်ထားတယ်။ တချို့က မဟုတ်ဘူး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမကျော်ရင် ရွေးကောက်ပွဲအထမမြောက်ဘူး အဲဒါတွေက ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ပြောင်းတဲ့အခါမှသာ ပါတာ။ ကျနော်တို့ ရွေးကောက်ပွဲသည် သာမန်ရွေးကောက်ပွဲ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်ထားတာမရှိဘူး။ လာပေးတဲ့အထဲမှာ အများဆုံးရတဲ့သူက အနိုင်ရမယ် ၊ ရာခိုင်နှုန်းသတ်မှတ်ချက်တွေကို ကျနော်တို့ မစိုးရိန်ဘူး။ ဒါက ပေးသလောက်ရဲ့ အများဆုံးရတဲ့သူကို ကျနော်တို့ဒါ အနိုင်ပေးမယ် ဒါဥပဒေပါ။
ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှသိန်းနဲ့ VOA သီးသန့် ဆက်သွယ်မေးမြန်းချက် အပြည့်အစုံကို တနင်္ဂနွေနေ့ည ၉ နာရီနဲ့ တနင်္လာနေ့မနက် ၆ နာရီ ထုတ်လွှင့်မယ့် မြန်မာ့ဒီမိုကရေးစီရေးရာ အစီအစဉ်မှာ စောင့်မျှော်နားဆင်နိုင်ပါတယ်။
..............
ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲရကျရှှေ့ဆိုငျးဖို့ အကွောငျးမရှိ (UEC)
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲကငြျးပဖို့ တလ ဘဲလိုပါတော့တယျ။ COVID-19 ကပျရောဂါ ကာလမှာ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲကို စိတျခလြုံခွုံစှာ အထမွောကျအောငျ ကငြျးပနိုငျပါ့မလား ဆိုတာနဲ့ ပတျသကျလို့ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဥက်ကဋ်ဌ ဦးလှသိနျးကို VOA က သီးသန့ျ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။ဆကျသှယျမေးမွနျးခကြျထဲက အရေးကွီးတဲ့ အခကြျတခြို့ကို ဒေါျခငျစိုးဝငျးက ကောကျနှုတျတငျဆကျပေးပါ့မယျ။
ဒေါျခငျစိုးဝငျး။ ။ တကယျလို့ ဒီကပျရောဂါက ဆကျပွီးတော့ ဆိုးနမေယျဆိုရငျရော ရှေးကောကျပှဲ ရှေ့ဆိုငျးဖို့ အလားအလာရော ရှိပါသလားရှင့ျ။
ဦးလှသိနျး။ ။ COVID ကာလမှာ ကငြျးပသှားတဲ့ တောငျကိုရီးယားတို့ စငျ်ကာပူတို့ ၊ သီရိလငျ်ကာတို့ ရှိပွီးသားတှေ သူတို့လညျး ကိုဗဈကာလမှာ လုပျသှားတာပဲ။ အခုကနြောျတို့နဲ့ အတူ အမရေိကနျမှာတောငျလုပျမှာပဲ နိုဝငျဘာ ၃ ရကျနေ့ ။ ဒီလောကျလူအသအေပြောကျရှိနတော သူတို့ရှှေ့လား အမရေိကနျမှာ ။ အမရေိကနျသမ်မတ ရှေးကောကျပှဲ လုပျမှာပဲ မဟုတျလား နိုဝငျဘာ ၃ ရကျနေ့မှာ။ အဲဒီတော့ ဒီလောကျဆိုးဝါးတဲ့ နိုငျငံတောငျလုပျနတော ကနြောျတို့က သူ့လောကျ အဖွဈနညျးတဲ့နရောက မလုပျဘူးဆိုရငျ ဘာအကွောငျးပွမလဲနောျ။ အဲဒါကွောင့ျ ကနြောျတို့က ကနြျးမာရေးရှု့ထောင့ျကို မကွည့ျပဲနဲ့ လုပျတာတော့မဟုတျဘူး။ ကနြျးမာရေးရှု့ထောင့ျကနေ ကွည့ျပွီးလုပျမယျ ဒါကွောင့ျမို့ COVID-19 ရောဂါ ကာကှယျထိနျးခြုပျ ကုသရေးကို ဗဟိုအဆင့ျ အမြိုးသားကောျမတီရဲ့ လမျးစဉျကိုယူထားတယျ။ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနက ထုတျတဲ့ လမျးစဉျကိုလညျး ယူထားတယျ။ နောကျ ဒသေဆိုငျရာ အုပျခြုပျရေး အဖှဲ့တှရေဲ့ ကန့ျသတျခကြျတှကေိုလညျး ကနြောျတို့ လိုကျနာပွီးတော့ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈအောငျ ပွညျသူသာအဓိက လိုပါတယျ။ ပွညျသူတှေ ပူးပေါငျးပါဝငျဖို့ လိုပါတယျ။
ဒေါျခငျစိုးဝငျး။ ။ ဟုတျကဲ့ပါ ရှေးကောကျပှဲမကငြျးပနိုငျတဲ့ စဈရေးပဋိပက်ခတှေ ဖွဈနတေဲ့နရောတှရှေိပါတယျ။ ဥပမာ- ရခိုငျပွညျနယျမှာဆိုရငျလညျး တခြို့တောျတောျလေးကို မွောကျပိုငျးဘကျမှာ မလုပျနိုငျဘူးပေါ့နောျ။ ဥက်ကဋ်ဌကွီးကိုယျတိုငျ သှားပွီးတော့ ညှိနှိုငျးတာရှိခဲ့တဲ့ ၀ ဒသေမှာရော ဒီလိုမြိုးပေါ့ ရှမျးမွောကျပိုငျးပေါ့နောျ အဲလိုမြိုး ဒသေတှမှောရော ဒီရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကငြျးပနိုငျခွေ ရှိပါသလားရှင့ျ။
ဦးလှသိနျး။ ။ ကနြောျတို့ ၀ ဒသေကို ကနြောျတို့သှားပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ အခွအေနရှေိမရှိ သှားရောကျလေ့လာတာ။ အဲဒီ သှားရောကျလေ့လာတာလညျး တကယျတော့ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ အခွအေနရှေိပါတယျ။ ဒါရှေးကောကျပှဲလုပျမယျဆိုရငျ ကွညျကွညျဖွူဖွူပူးပေါငျး ဆောငျရှကျမယျဆိုရငျ အခွအေနရှေိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကနြောျတို့ အားနညျးခကြျတခု သှားတှေ့တာက ၀ ဒသေ ၅ မွို့နယျမှာရှိတဲ့ လူဦးရေ ၅ သိနျးလောကျမှာ နိုငျငံသား စိစဈရေးကပျပွားက ၂ သောငျးလောကျပဲ ရှိတယျ။ ကနြောျတို့က နိုငျငံသား စိစဈရေးကပျပွားကို အခွခေံပွီး မဲစာရငျးကောကျတာ ။ သူတို့က လူ ၅ သိနျးလောကျတော့ရှိတယျ။ နိုငျငံသား စိစဈရေးကပျပွားက ၂ သောငျးလောကျပဲရှိတယျ။ ကနြျတာက သူတို့ ထုတျပေးထားတဲ့ ၀ နိုငျငံသားကပျတော့ ရှိတယျ ဒါက ကနြောျတို့ အစိုးရက ထုတျတဲ့ ကဒျမဟုတျတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့ လုပျလို့မရဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ကနြေျာတို့က ဒီဟာတှေ အကုနျလုံး ၅ သိနျးလုံးကို နိုငျငံသား စိစဈရေးကပျပွားရဖို့ကတော့ အခြိနျမမှီတော့ဘူး။ အခြိနျမှီအောငျ ဆောငျရှကျပေးနိုငျတဲ့အခါကရြငျ ကနြောျတို့ ရှေးကောကျပှဲလုပျဖို့ အစီအစဉျရှိပါတယျ။ အခုတော့ ဝဒသေကတော့ဆန်ဒခံခဲ့ရတဲ့ အခွအေနကေို မရောကျသေးဘူး။ ခုနကပွောတဲ့ ရခိုငျတို့၊ တခြို့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခဖွဈတဲ့နရောမှာတော့ ကနြောျတို့ အခုအခြိနျမှာ ကာကှယျရေးဝနျကွီးဌာနရယျ ၊ ပွညျထဲရေး ဝနျကွီးဌာနရယျ ၊ တညျငွိမျအေးခမြျးစာ ကငြျးပနိုငျတဲ့ အခွအေနေ ရှိမရှိ သဘောထားတှေ ကနြောျတို့ တောငျးခံထားပါတယျ။ တောငျးခံထားတဲ့ သူတို့ဆီက သဘောထားတှေ ရလာပွီဆိုရငျ အဲဒီသဘောထားကို အခွခေံပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပနိုငျတဲ့ မွို့နယျတှကေို ကွညောပေးမှာပါ။ အဲဒီအခွအေနကေ ကနြောျတို့ Concern ပွီးတော့ ကွည့ျနတေဲ့ အခွအေနဖွေဈပါတယျ။ မကွာခငျတော့ ကနြောျတို့ ကွညောနိုငျမယျလို့မြှောျလင့ျပါတယျ။
ဒေါျခငျစိုးဝငျး။ ။ ဟုတျကဲ့ပါ ဒီရှေးကောကျပှဲ လေ့လာနတေဲ့ အဖှဲ့တှကေနပွေီးတော့ သုံးသပျခကြျပေါ့နောျ သူတို့ စဈတမျးတှေ ကောကျယူတဲ့အခါမှာ ဒီကပျရောဂါ ကာလကွီးမှာ ရှေးကောကျပှဲ လာပွီး မဲပေးနိုငျဖို့ ခန့ျမှနျးခွကေ ၄၅ ရာခိုငျနှုနျးလောကျပဲ ရှိတယျဆိုတော့ ရှေးကောကျပှဲ တခု ဖွဈမွောကျဖို့အတှကျက ဘယျနှဈရာခိုငျနှုနျးလောကျ မဲလာပေးမှ ရှေးကောကျပှဲ အထမွောကျတယျလို့ ခေါျနိုငျပါသလဲရှင့ျ။
ဦးလှသိနျး။ ။ ကနြောျတို့ မဲပေးတဲ့ရာခိုငျနှုနျးက ရှေးကောကျပှဲ ဥပဒမှောကိုက ဘယျနှဈရာခိုငျနှုနျး လာပေးမှ အောငျမွငျတယျဆိုတာက ပွဌာနျးခကြျ မရှိပါဘူး။ အမြားဆုံးရတဲ့လူ အနိုငျယူ FPTP (First-past-the-post) ဖွဈတဲ့အတှကျ လာပေးတဲ့လူ အရအေတှကျအထဲမှာ အမြားဆုံးရတဲ့လူက နိုငျမှာပဲ။ ကနြောျက ဥပဒကွေောငျးအရတော့ ဒီလိုပဲ သဘောပေါကျထားတယျ။ တခြို့က မဟုတျဘူး ၅၀ ရာခိုငျနှုနျးမကြောျရငျ ရှေးကောကျပှဲအထမမွောကျဘူး အဲဒါတှကေ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံ ပွောငျးတဲ့အခါမှသာ ပါတာ။ ကနြောျတို့ ရှေးကောကျပှဲသညျ သာမနျရှေးကောကျပှဲ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျရှေးကောကျပှဲမှာ ရာခိုငျနှုနျး သတျမှတျထားတာမရှိဘူး။ လာပေးတဲ့အထဲမှာ အမြားဆုံးရတဲ့သူက အနိုငျရမယျ ၊ ရာခိုငျနှုနျးသတျမှတျခကြျတှကေို ကနြောျတို့ မစိုးရိနျဘူး။ ဒါက ပေးသလောကျရဲ့ အမြားဆုံးရတဲ့သူကို ကနြောျတို့ဒါ အနိုငျပေးမယျ ဒါဥပဒပေါ။
ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဥက်ကဋ်ဌ ဦးလှသိနျးနဲ့ VOA သီးသန့ျ ဆကျသှယျမေးမွနျးခကြျ အပွည့ျအစုံကို တနငျ်ဂနှနေေ့ည ၉ နာရီနဲ့ တနငျ်လာနေ့မနကျ ၆ နာရီ ထုတျလှှင့ျမယ့ျ မွနျမာ့ဒီမိုကရေးစီရေးရာ အစီအစဉျမှာ စောင့ျမြှောျနားဆငျနိုငျပါတယျ။
