(Zawgyi / Unicode)
မင်္ဂလာပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ ပတ်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ရဲတပ်ဖွဲ့က ဖမ်းဆီးစဉ်အတွင်း လူမည်းအမျိုးသား George Floyd သေဆုံးသွားတဲ့အတွက် တရားမျှတမှု တောင်းဆိုတဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေသလို ဒီဆန္ဒပြပွဲတွေကြောင့် ဘာတွေ ပြောင်းလဲသွားသလဲဆိုတာနဲ့ အကျိုးဆက်တွေအကြောင်း မျက်ခြည်မပြတ် စောင့်ကြည့်နေတဲ့ ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်း အယ်ဒီတာ ဦးကျော်ဇံသာကို ကိုငြိမ်းချမ်း ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ကိုငြိမ်းချမ်း - မင်္ဂလာပါ အန်ကယ်။ ဒီအပတ်အတွင်း စနေနေ့က အကြီးဆုံး ဆန္ဒပြပွဲတွေက အေးအေးချမ်းချမ်း ဖြစ်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဘယ်လိုအကြောင်းတွေကြောင့်လဲ အန်ကယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ - “ဆန္ဒပြတဲ့သူတွေကို အာဏာပိုင်တွေဘက်က တုံ့ပြန်တဲ့နေရာမှာ လိုက်လျောမှုတွေ၊ ငြင်သာမှုတွေ ရှိလာလို့လို့ အဓိက ပြောရပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီအပြင် ဆန္ဒပြသူတွေ လိုလားနေတဲ့ အဓိကတာဝန်ရှိတဲ့ ရဲအရာရှိလေးယောက်ကို ပြစ်မှုတွေ တိုးမြှင့်လိုက်တာ၊ နောက်ပိုင်းမှာ နယူးယောက် Buffallo မှာ ဟိုနေ့က အသက်ကြီးတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက်ကို တွန်းလိုက်တဲ့ကိစ္စ၊ အဲဒီလူတွေကိုပါ အရေးယူတာ လုပ်လာတဲ့ကိစ္စကိုလည်း ဆန္ဒပြသမားတွေ အတော်အသင့် ကျေနပ်မှု ရပါလိမ့်မယ်။ တခါ နယူးယောက်တို့ ဘာတို့မှာလည်း လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေ ချထားတာကို ပြန်ရုပ်သိမ်းဖို့ သမ္မတက ပြောပါတယ်။ အရန်တပ်ဖွဲ့ ချထားတဲ့ဟာကို။ ပြီးတော့ အိမ်ဖြူတော်နားမှာပဲရှိတဲ့ နေရာတခုကိုလည်း ဒီလှုပ်ရှားမှုကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် Black Lives Matter ဆိုပြီးတော့ Plaza နာမည် ပေးလိုက်တယ်။ ဒီဟာတွေက အာဏာပိုင်တွေဘက်က လိုက်လျောမှုတွေ ပြလာတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒါ ငြိမ်သက်တဲ့သဘောလို့ တွေ့ရပါတယ်။ ဆူပူ ရုန်းရင်းဆန်ခတ်မှု သိပ်မရှိတော့ဘူး။ ဒါပေမယ့် ဆန္ဒပြပွဲတွေကတော့ ဆက်လက်ရှိနေဆဲပါပဲ ကိုငြိမ်းချမ်း။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတချို့ကို တွေ့ရပါတယ်။ တာဝန်ရှိတဲ့ ရဲတွေကို တရားစွဲထားတာမျိုးပါ။ ဒီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ ရေရှည်ခံအောင် ဘာတွေ လုပ်ဆောင်နေတာ ရှိပါသလဲခင်ဗျာ။
ဦးကျော်ဇံသာ - “အခုလောလောဆယ်မှာတော့ အောက်လွှတ်တော်က ဒီမိုကရက် ကိုယ်စားလှယ် အမျိုးသမီး သူ့နာမည်က Karen Bass၊ သူက Black Caucus လို့ခေါ်တဲ့ လူမည်းကိုယ်စားလှယ်များအဖွဲ့ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်ပါတယ်။ သူကနေပြီးတော့ ရဲလုပ်ထုံးလုပ်နည်း ပြုပြင်ရေး ဥပဒေကြမ်းတရပ်ကို တင်သွင်းဖို့ ရေးဆွဲနေပါတယ်။ အဲဒါက ပြည်ထောင်စုရဲ့ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်မှာ တင်သွင်းမယ့်ဟာဆိုတော့ တော်တော်လေး ထိရောက်တဲ့ ဥပဒေ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ သူက ဘာကိုထည့်သွင်းချင်သလဲဆိုရင် ရဲတွေဟာ ဒီကိစ္စတွေမှာ နှိမ်နင်း ကိုင်တွယ်တဲ့အခါမှာ လွန်ကျွံမှုရှိရင် တာဝန်ခံမှု ရှိစေရမယ်။ Accountability ကို သူက အဓိက Focus လုပ်မယ်။ နမူနာတခုအနေနဲ့ Chokehold လို့ ခေါ်တဲ့ လည်ပင်းကိုညှစ်ပြီး ဖမ်းတာမျိုး မလုပ်ရဘူးဆိုတာမျိုးကို တိတိကျကျ ကန့်သတ်ပါလိမ့်မယ်၊ အဲဒီမှာ။ ဒါ့အပြင် တခြားအရေးကြီးတဲ့ ကိစ္စတွေကို တိုးချဲ့ပြီးတော့ လုပ်သွားမယ်လို့ ဒီအမျိုးသမီးက ဒီနေ့မှာပဲ သတင်းထောက်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွေမှာ ပြောနေတာ တွေ့ရပါတယ်။”
ကိုငြိမ်းချမ်း - အဲဒီလို တန်းတူညီမျှရေးအတွက် တောင်းဆိုတဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဖြစ်သွားတဲ့အတွက် နောင်လာမယ့် နိုဝင်ဘာလ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကြရင် ဘယ်လို သက်ရောက်နိုင်ခြေတွေများ ရှိပါဦးမလဲ ခင်ဗျ။
ဦးကျော်ဇံသာ - “အများကြီး သက်ရောက်နိုင်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ အစတုန်းကတော့ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမှာ လက်ရှိအစိုးရ အထူးသဖြင့် သမ္မတ Donald Trump ရဲ့ COVID-19 ကို ကိုင်တွယ်တာကအစ အလွဲလွဲ အမှားမှား ပြောတာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သူ့ကို တော်တော်လေး ထိုးနှက်နေကြပါတယ်။ နိုင်ငံရေးဆိုတော့ အခု ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူကိုင်တွယ်တာကိုလည်း ထိုးနှက်စရာ ပြောစရာ အများကြီး ဖြစ်လာပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် စစ်တပ်အသိုင်းအဝိုင်းကဆိုရင် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးကအစ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး အဟောင်းတွေရော၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်းတွေရော ဒါ မဖြစ်သင့်တဲ့ကိစ္စလို့ ပြောပါတယ်။ အခုနောက်ဆုံး ပြောလာတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ကတော့ Colin Powell ဖြစ်ပါတယ်။ သူက တကယ်တမ်း ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီရဲ့ ဝန်ကြီးတယောက် ဖြစ်ခဲ့ပေမယ့်၊ အစိုးရရဲ့ ဝန်ကြီးတယောက် ဖြစ်ခဲ့ပေမယ့် အခုအခါမှာ ဒီမိုကရက် သမ္မတလောင်းဖြစ်တဲ့ Joe Biden ကို သူက ထောက်ခံမယ်လို့တောင်မှ ပြောသွားတယ်ဆိုတော့ နိုင်ငံရေးမှာလည်း အများကြီး အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိလာလိမ့်မယ်လို့ ထင်ရပါတယ်။”
ဒါကတော့ ဆန္ဒပြပွဲ နောက်ဆုံးအခြေအနေနဲ့ အများပြည်သူ လုံခြုံရေးအတွက် ရဲတပ်ဖွဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ဥပဒေကြမ်းနဲ့ နိုဝင်ဘာ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲအပေါ် သက်ရောက်နိုင်ခြေတွေကို မေးမြန်းတင်ဆက်ခဲ့တာပါ။ ဖြေကြားပေးခဲ့တဲ့ အယ်ဒီတာ ဦးကျော်ဇံသာကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
------------------------------
(Unicode)
အမရေိကနျက တရားမြှတမှုရရှိရေး ဆန်ဒပွရာက ထှကျပေါျလာတဲ့ အပွောငျးအလဲတှအေပေါျ သုံးသပျခကြျ
မငျ်ဂလာပါ။ လှနျခဲ့တဲ့ ၂ ပတျက အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ရဲတပျဖှဲ့က ဖမျးဆီးစဉျအတှငျး လူမညျးအမြိုးသား George Floyd သဆေုံးသှားတဲ့အတှကျ တရားမြှတမှု တောငျးဆိုတဲ့ ဆန်ဒပွပှဲတှေ ဆကျလကျ ဖွဈပှားနသေလို ဒီဆန်ဒပွပှဲတှကွေောင့ျ ဘာတှေ ပွောငျးလဲသှားသလဲဆိုတာနဲ့ အကြိုးဆကျတှအေကွောငျး မကြျခွညျမပွတျ စောင့ျကွည့ျနတေဲ့ ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျး အယျဒီတာ ဦးကြောျဇံသာကို ကိုငွိမျးခမြျး ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
ကိုငွိမျးခမြျး - မငျ်ဂလာပါ အနျကယျ။ ဒီအပတျအတှငျး စနနေေ့က အကွီးဆုံး ဆန်ဒပွပှဲတှကေ အေးအေးခမြျးခမြျး ဖွဈလာတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ဘယျလိုအကွောငျးတှကွေောင့ျလဲ အနျကယျ။
ဦးကြောျဇံသာ - “ဆန်ဒပွတဲ့သူတှကေို အာဏာပိုငျတှဘေကျက တုံ့ပွနျတဲ့နရောမှာ လိုကျလြောမှုတှေ၊ ငွငျသာမှုတှေ ရှိလာလို့လို့ အဓိက ပွောရပါလိမ့ျမယျ။ အဲဒီအပွငျ ဆန်ဒပွသူတှေ လိုလားနတေဲ့ အဓိကတာဝနျရှိတဲ့ ရဲအရာရှိလေးယောကျကို ပွဈမှုတှေ တိုးမွှင့ျလိုကျတာ၊ နောကျပိုငျးမှာ နယူးယောကျ Buffallo မှာ ဟိုနေ့က အသကျကွီးတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတယောကျကို တှနျးလိုကျတဲ့ကိစ်စ၊ အဲဒီလူတှကေိုပါ အရေးယူတာ လုပျလာတဲ့ကိစ်စကိုလညျး ဆန်ဒပွသမားတှေ အတောျအသင့ျ ကြနေပျမှု ရပါလိမ့ျမယျ။ တခါ နယူးယောကျတို့ ဘာတို့မှာလညျး လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှေ ခထြားတာကို ပွနျရုပျသိမျးဖို့ သမ်မတက ပွောပါတယျ။ အရနျတပျဖှဲ့ ခထြားတဲ့ဟာကို။ ပွီးတော့ အိမျဖွူတောျနားမှာပဲရှိတဲ့ နရောတခုကိုလညျး ဒီလှုပျရှားမှုကို ဂုဏျပွုသောအားဖွင့ျ Black Lives Matter ဆိုပွီးတော့ Plaza နာမညျ ပေးလိုကျတယျ။ ဒီဟာတှကေ အာဏာပိုငျတှဘေကျက လိုကျလြောမှုတှေ ပွလာတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒါ ငွိမျသကျတဲ့သဘောလို့ တှေ့ရပါတယျ။ ဆူပူ ရုနျးရငျးဆနျခတျမှု သိပျမရှိတော့ဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ဆန်ဒပွပှဲတှကေတော့ ဆကျလကျရှိနဆေဲပါပဲ ကိုငွိမျးခမြျး။”
ကိုငွိမျးခမြျး - ဒါနဲ့ပတျသကျပွီး အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုတခြို့ကို တှေ့ရပါတယျ။ တာဝနျရှိတဲ့ ရဲတှကေို တရားစှဲထားတာမြိုးပါ။ ဒီပွုပွငျပွောငျးလဲရေးတှေ ရရှေညျခံအောငျ ဘာတှေ လုပျဆောငျနတော ရှိပါသလဲခငျဗြာ။
ဦးကြောျဇံသာ - “အခုလောလောဆယျမှာတော့ အောကျလှှတျတောျက ဒီမိုကရကျ ကိုယျစားလှယျ အမြိုးသမီး သူ့နာမညျက Karen Bass၊ သူက Black Caucus လို့ခေါျတဲ့ လူမညျးကိုယျစားလှယျမြားအဖှဲ့ရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဖွဈပါတယျ။ သူကနပွေီးတော့ ရဲလုပျထုံးလုပျနညျး ပွုပွငျရေး ဥပဒကွေမျးတရပျကို တငျသှငျးဖို့ ရေးဆှဲနပေါတယျ။ အဲဒါက ပွညျထောငျစုရဲ့ ကှနျဂရကျလှှတျတောျမှာ တငျသှငျးမယ့ျဟာဆိုတော့ တောျတောျလေး ထိရောကျတဲ့ ဥပဒေ ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ သူက ဘာကိုထည့ျသှငျးခငြျသလဲဆိုရငျ ရဲတှဟော ဒီကိစ်စတှမှော နှိမျနငျး ကိုငျတှယျတဲ့အခါမှာ လှနျကြှံမှုရှိရငျ တာဝနျခံမှု ရှိစရေမယျ။ Accountability ကို သူက အဓိက Focus လုပျမယျ။ နမူနာတခုအနနေဲ့ Chokehold လို့ ခေါျတဲ့ လညျပငျးကိုညှဈပွီး ဖမျးတာမြိုး မလုပျရဘူးဆိုတာမြိုးကို တိတိကကြြ ကန့ျသတျပါလိမ့ျမယျ၊ အဲဒီမှာ။ ဒါ့အပွငျ တခွားအရေးကွီးတဲ့ ကိစ်စတှကေို တိုးခြဲ့ပွီးတော့ လုပျသှားမယျလို့ ဒီအမြိုးသမီးက ဒီနေ့မှာပဲ သတငျးထောကျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံမေးမွနျးခနျးတှမှော ပွောနတော တှေ့ရပါတယျ။”
ကိုငွိမျးခမြျး - အဲဒီလို တနျးတူညီမြှရေးအတှကျ တောငျးဆိုတဲ့ ဆန်ဒပွပှဲတှေ ဖွဈသှားတဲ့အတှကျ နောငျလာမယ့ျ နိုဝငျဘာလ သမ်မတ ရှေးကောကျပှဲကွရငျ ဘယျလို သကျရောကျနိုငျခွတှေမြေား ရှိပါဦးမလဲ ခငျဗြ။
ဦးကြောျဇံသာ - “အမြားကွီး သကျရောကျနိုငျမယျလို့ ထငျပါတယျ။ အစတုနျးကတော့ သမ်မတရှေးကောကျပှဲမှာ လကျရှိအစိုးရ အထူးသဖွင့ျ သမ်မတ Donald Trump ရဲ့ COVID-19 ကို ကိုငျတှယျတာကအစ အလှဲလှဲ အမှားမှား ပွောတာတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သူ့ကို တောျတောျလေး ထိုးနှကျနကွေပါတယျ။ နိုငျငံရေးဆိုတော့ အခု ဒီကိစ်စနဲ့ပတျသကျပွီး သူကိုငျတှယျတာကိုလညျး ထိုးနှကျစရာ ပွောစရာ အမြားကွီး ဖွဈလာပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျ စဈတပျအသိုငျးအဝိုငျးကဆိုရငျ ကာကှယျရေးဝနျကွီးကအစ၊ ကာကှယျရေးဝနျကွီး အဟောငျးတှရေော၊ ဗိုလျခြုပျကွီးဟောငျးတှရေော ဒါ မဖွဈသင့ျတဲ့ကိစ်စလို့ ပွောပါတယျ။ အခုနောကျဆုံး ပွောလာတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျကတော့ Colin Powell ဖွဈပါတယျ။ သူက တကယျတမျး ရီပတျဘလဈကနျပါတီရဲ့ ဝနျကွီးတယောကျ ဖွဈခဲ့ပမေယ့ျ၊ အစိုးရရဲ့ ဝနျကွီးတယောကျ ဖွဈခဲ့ပမေယ့ျ အခုအခါမှာ ဒီမိုကရကျ သမ်မတလောငျးဖွဈတဲ့ Joe Biden ကို သူက ထောကျခံမယျလို့တောငျမှ ပွောသှားတယျဆိုတော့ နိုငျငံရေးမှာလညျး အမြားကွီး အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိလာလိမ့ျမယျလို့ ထငျရပါတယျ။”
ဒါကတော့ ဆန်ဒပွပှဲ နောကျဆုံးအခွအေနနေဲ့ အမြားပွညျသူ လုံခွုံရေးအတှကျ ရဲတပျဖှဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး ဥပဒကွေမျးနဲ့ နိုဝငျဘာ သမ်မတရှေးကောကျပှဲအပေါျ သကျရောကျနိုငျခွတှေကေို မေးမွနျးတငျဆကျခဲ့တာပါ။ ဖွကွေားပေးခဲ့တဲ့ အယျဒီတာ ဦးကြောျဇံသာကိုလညျး ကြေးဇူးတငျပါတယျ။
