[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်သူ အတည်ပြုလူနာ မရှိသေးတဲ့ ကယားပြည်နယ်မှာ နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လူပေါင်းရာချီ ပါဝင်ပြီး မဲဆွယ်စည်းရုံးနေတဲ့အတွက် စိုးရိမ်မှုတွေ ထွက်ပေါ်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုမိုးဇော်က တင်ပြပါမယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ COVID 19 ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူတွေနဲ့ ကူးစက်သူတွေ တိုးလာနေပေမဲ့လည်း ကယားပြည်နယ်မှာတော့ အတည်ပြုလူနာ မတွေ့သေးတာကြောင့် နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှုတွေကိုလည်း ပုံမှန်အတိုင်း လုပ်နေကြတာပါ။
လာမယ့် နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် နိုင်ငံရေးပါတီတွေဟာလည်း လူပေါင်းရာချီ စုရုံးပြီး မဲဆွယ်စည်းရုံးနေကြပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း မဲဆွယ်စည်းရုံးတဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ ပြည်နယ်ထဲကသာမက ပြင်ပက လူတွေပါ ပါဝင်လာတာကြောင့် ရောဂါကူးစက်မှာ စိုးရိမ်နေကြောင်း လွိုင်ကော်မြို့အခြေစိုက် ကရင်နီအမျိုးသမီးအဖွဲ့က မမော်ဖရေးမြာက VOA ကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားပါတီတွေအနေနဲ့ ပြည်နယ်ထဲက လူတွေပဲ ပါတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီစိုးရိမ်စရာတော့ မရှိပေမဲ့ NLD အနိုင်ရပါတီအနေနဲ့ ဟာကျတော့ ကျမတို့ ပြည်နယ်မှာ စည်းရုံးရေးသွားတဲ့အခါကျရင် ဟိုး ဖယ်ခုံက လူကို ခေါ်လာတာမျိုး။ မဟုတ်ရင် တခြားပြည်နယ်ကလူ ပါလာတာမျိုး အဲလိုဟာမျိုးတွေခါကျတော့ နည်းနည်း စိုးရိမ်ရတယ်ပေါ့။ ဒါက ပြည်နယ်ကလူမဟုတ်ဘဲနဲ့ အပြင်ကလူ ဝင်ခေါ်လာတဲ့အခါကျတော့၊ စစ်ဆေးမှုတွေ သေချာမလုပ်တဲ့အပေါ်မှာက ဟို ကျမတို့ နေတဲ့အပိုင်းမှာ အရမ်းစိုးရိမ်တာလည်း ရှိတယ်ပေါ့နော်။”
ကရင်နီလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့က ကိုဗညားကလည်း မဲဆွယ်စည်းရုံးတဲ့ အစီအစဉ်တွေမှာ ပြည်နယ်ပြင်ပက လူတွေပါ ပါဝင်နေတဲ့အတွက် ရောဂါကူးစက်မှာ စိုးရိမ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီအခုက ၂၅ ရက်နေ့မှာ လွိုင်ကော်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းက လူ တော်တော်များများ ခေါ်လာတာရှိတယ်။ နောက်ပြီးတော့မှ ရှားတောကိုလည်း မနေ့က မနေ့က တစ်နေ့ သူတို့ ဆက်သွားတယ်။ ဓါတ်ပုံတွေ ပြန်ကြည့်လိုက်တော့ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းက လူတော်တော်များများပါတယ်။ လွိုင်ကော်မှာလည်း ကျနော်တို့ ကြည့်သလောက်ကလည်း လွိုင်ကော်ပြင်ပကလူပိုများပါတယ်။ ကျနော်တို့က ပိုစိုးရိမ်တာက ပြည်နယ်ပြင်ပကနေ လာပြီးတော့မှ မဲဆွယ်ကူတဲ့လူကို ပိုပြီးတော့မှ စိုးရိမ်တာဖြစ်ပါတယ်။”
အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD ပါတီရဲ့ ကယားပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသောင်းဌေးကတော့ မဲဆွယ်စည်းရုံးတဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ စိုးရိမ်နေကြသလို ပြည်နယ်ပြင်ပကလူတွေ မပါဝင်ကြောင်း အခုလို ပြောပါတယ်။
“ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းကလူတွေက သူတို့ဟာသူတို့ လှုပ်ရှားလို့ ဒီဘက်ကကို လာဖို့တောင် အချိန်မရှိဘူးဗျ။ ကျနော်တို့ ကယားနဲ့ပဲ လှုပ်ရှားတာပါ။ အဲဒါ ၂၀၁၅တုန်းကတော့ သူတို့ လာကူတယ်လေ။ ၂၀မှာတော့ လာကူတာ တစ်ယောက်မှ မရှိပါဘူး။ ကျနော်တို့ အဖွဲ့တွေချည်းပါပဲ။”
NLD ပါတီအနေနဲ့ လူထုဟောပြောပွဲတွေ မလုပ်ကြောင်းနဲ့ လှည့်လည်ပွဲစည်းရုံးရာမှာ နှာခေါင်းစည်းဝတ်ဆင်ဖို့၊ ကားတစ်စီးကို လူ ၄ယောက်၊ ဆိုင်ကယ်တစ်စင်း လူ၂ယောက်လိုက်ပါဖို့၊ ကားနဲ့ ဆိုင်ကယ်တွေကို ခပ်ခွာခွာ မောင်းနှင်ဖို့၊ COVID 19 ကူးစက်မှုမဖြစ်အောင် စည်းကမ်းတွေ ချမှတ်ပေးထားကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။
ဒီလ ၂၅ ရက်နေ့က အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD က လွိုင်ကော်မြို့မှာ မဲဆွယ်စည်းရုံးရာမှာ လူအင်အား ၁၀,၀၀၀ လောက် စုရုံးခဲ့ကြောင်း နဲ့ ၂၆ရက်နေ့က ဒီမောဆိုမြို့နယ်ဘက်မှာ ကယားပြည်နယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီနဲ့ ကယန်းအမျိုးသားပါတီ ပူးပေါင်းပြီးမဲဆွယ်စည်းရုံးရာမှာ သွားရောက်သူ၊ ကြိုဆိုသူတွေဟာ ထောင်ဂဏန်းလောက်အထိ ရှိနိုင်ကြောင်း ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဌာနခွဲက ညွှန်ကြားရေးမှုး ဒေါက်တာခင်ခင်ကြီးကတော့ ကူးစက်မှုမြင့်မားနေချိန်မှာ လူစုလူဝေး မလုပ်သင့်ကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ဒီကာလမှာတော့ ဘယ်လိုအကြောင်းကြောင့်ပဲဖြစ်ဖြစ် လူစုလူဝေး မလုပ်တာတော့ အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲ အရင်တုန်းက ရောဂါကူးစက်မှု ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဆိုတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေတဲ့ UK နိုင်ငံမှာတောင်မှ ရောဂါပိုးတွေ့ရှိတဲ့သူတွေက ၄,၀၀၀ ကျော်၊ ၅,၀၀၀ ကျော် တစ်နေ့ထဲ ဒါမျိုးတွေ တက်လာတယ်။ သေဆုံးသူကလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ WHO report အရ သေဆုံးသူက အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီးတော့ ၄၀,၀၀၀ ကျော်ဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ ဒါမျိုးတွေ ပြောထားတာရှိပါတယ်။ ”
မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ၂၈ ရက်နေ့ စာရင်းအရ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရသူ ၁၀,၇၀၀ ကျော်ရှိပြီး သေဆုံးသူ ၂၂၀ ကျော်သွားပြီဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
ကယားပွညျနယျမဲဆှယျလှုပျရှားမှု ကပျရောဂါကူးစကျလာမှာ စိုးရိမျ
ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျသူ အတညျပွုလူနာ မရှိသေးတဲ့ ကယားပွညျနယျမှာ နိုဝငျဘာလ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ လူပေါငျးရာခြီ ပါဝငျပွီး မဲဆှယျစညျးရုံးနတေဲ့အတှကျ စိုးရိမျမှုတှေ ထှကျပေါျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုမိုးဇောျက တငျပွပါမယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ COVID 19 ရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူတှနေဲ့ ကူးစကျသူတှေ တိုးလာနပေမေဲ့လညျး ကယားပွညျနယျမှာတော့ အတညျပွုလူနာ မတှေ့သေးတာကွောင့ျ နိုငျငံရေး လှုပျရှားမှုတှကေိုလညျး ပုံမှနျအတိုငျး လုပျနကွေတာပါ။
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ နိုငျငံရေးပါတီတှဟောလညျး လူပေါငျးရာခြီ စုရုံးပွီး မဲဆှယျစညျးရုံးနကွေပါတယျ။
ဒါပမေဲ့လညျး မဲဆှယျစညျးရုံးတဲ့ လုပျငနျးတှမှော ပွညျနယျထဲကသာမက ပွငျပက လူတှပေါ ပါဝငျလာတာကွောင့ျ ရောဂါကူးစကျမှာ စိုးရိမျနကွေောငျး လှိုငျကောျမွို့အခွစေိုကျ ကရငျနီအမြိုးသမီးအဖှဲ့က မမောျဖရေးမွာက VOA ကို အခုလို ပွောပါတယျ။
“တိုငျးရငျးသားပါတီတှအေနနေဲ့ ပွညျနယျထဲက လူတှပေဲ ပါတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒီစိုးရိမျစရာတော့ မရှိပမေဲ့ NLD အနိုငျရပါတီအနနေဲ့ ဟာကတြော့ ကမြတို့ ပွညျနယျမှာ စညျးရုံးရေးသှားတဲ့အခါကရြငျ ဟိုး ဖယျခုံက လူကို ခေါျလာတာမြိုး။ မဟုတျရငျ တခွားပွညျနယျကလူ ပါလာတာမြိုး အဲလိုဟာမြိုးတှခေါကတြော့ နညျးနညျး စိုးရိမျရတယျပေါ့။ ဒါက ပွညျနယျကလူမဟုတျဘဲနဲ့ အပွငျကလူ ဝငျခေါျလာတဲ့အခါကတြော့၊ စဈဆေးမှုတှေ သခြောမလုပျတဲ့အပေါျမှာက ဟို ကမြတို့ နတေဲ့အပိုငျးမှာ အရမျးစိုးရိမျတာလညျး ရှိတယျပေါ့နောျ။”
ကရငျနီလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့က ကိုဗညားကလညျး မဲဆှယျစညျးရုံးတဲ့ အစီအစဉျတှမှော ပွညျနယျပွငျပက လူတှပေါ ပါဝငျနတေဲ့အတှကျ ရောဂါကူးစကျမှာ စိုးရိမျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီအခုက ၂၅ရကျနေ့မှာ လှိုငျကောျကလညျး ရှမျးပွညျနယျတောငျပိုငျးက လူ တောျတောျမြားမြား ခေါျလာတာရှိတယျ။ နောကျပွီးတော့မှ ရှားတောကိုလညျး မနေ့က မနေ့က တဈနေ့ သူတို့ ဆကျသှားတယျ။ ဓါတျပုံတှေ ပွနျကွည့ျလိုကျတော့ ရှမျးပွညျတောငျပိုငျးက လူတောျတောျမြားမြားပါတယျ။ လှိုငျကောျမှာလညျး ကနြောျတို့ ကွည့ျသလောကျကလညျး လှိုငျကောျပွငျပကလူပိုမြားပါတယျ။ ကနြောျတို့က ပိုစိုးရိမျတာက ပွညျနယျပွငျပကနေ လာပွီးတော့မှ မဲဆှယျကူတဲ့လူကို ပိုပွီးတော့မှ စိုးရိမျတာဖွဈပါတယျ။”
အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ NLD ပါတီရဲ့ ကယားပွညျနယျဥက်ကဋ်ဌ ဦးသောငျးဌေးကတော့ မဲဆှယျစညျးရုံးတဲ့ လုပျငနျးတှမှော စိုးရိမျနကွေသလို ပွညျနယျပွငျပကလူတှေ မပါဝငျကွောငျး အခုလို ပွောပါတယျ။
“ရှမျးပွညျတောငျပိုငျးကလူတှကေ သူတို့ဟာသူတို့ လှုပျရှားလို့ ဒီဘကျကကို လာဖို့တောငျ အခြိနျမရှိဘူးဗြ။ ကနြောျတို့ ကယားနဲ့ပဲ လှုပျရှားတာပါ။ အဲဒါ ၂၀၁၅တုနျးကတော့ သူတို့ လာကူတယျလေ။ ၂၀မှာတော့ လာကူတာ တဈယောကျမှ မရှိပါဘူး။ ကနြောျတို့ အဖှဲ့တှခေညြျးပါပဲ။”
NLD ပါတီအနနေဲ့ လူထုဟောပွောပှဲတှေ မလုပျကွောငျးနဲ့ လှည့ျလညျပှဲစညျးရုံးရာမှာ နှာခေါငျးစညျးဝတျဆငျဖို့၊ ကားတဈစီးကို လူ ၄ယောကျ၊ ဆိုငျကယျတဈစငျး လူ၂ယောကျလိုကျပါဖို့၊ ကားနဲ့ ဆိုငျကယျတှကေို ခပျခှာခှာ မောငျးနှငျဖို့၊ COVID 19 ကူးစကျမှုမဖွဈအောငျ စညျးကမျးတှေ ခမြှတျပေးထားကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။
ဒီလ ၂၅ ရကျနေ့က အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ NLD က လှိုငျကောျမွို့မှာ မဲဆှယျစညျးရုံးရာမှာ လူအငျအား ၁၀,၀၀၀ လောကျ စုရုံးခဲ့ကွောငျး နဲ့ ၂၆ရကျနေ့က ဒီမောဆိုမွို့နယျဘကျမှာ ကယားပွညျနယျ ဒီမိုကရကျတဈ ပါတီနဲ့ ကယနျးအမြိုးသားပါတီ ပူးပေါငျးပွီးမဲဆှယျစညျးရုံးရာမှာ သှားရောကျသူ၊ ကွိုဆိုသူတှဟော ထောငျဂဏနျးလောကျအထိ ရှိနိုငျကွောငျး ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။
ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ကူးစကျရောဂါတိုကျဖကြျရေးဌာနခှဲက ညှှနျကွားရေးမှုး ဒေါကျတာခငျခငျကွီးကတော့ ကူးစကျမှုမွင့ျမားနခြေိနျမှာ လူစုလူဝေး မလုပျသင့ျကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ဒီကာလမှာတော့ ဘယျလိုအကွောငျးကွောင့ျပဲဖွဈဖွဈ လူစုလူဝေး မလုပျတာတော့ အကောငျးဆုံးဖွဈပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲ အရငျတုနျးက ရောဂါကူးစကျမှု ထိနျးခြုပျနိုငျပွီဆိုတဲ့ အခွအေနမှော ရှိနတေဲ့ UK နိုငျငံမှာတောငျမှ ရောဂါပိုးတှေ့ရှိတဲ့သူတှကေ ၄,၀၀၀ ကြောျ၊ ၅,၀၀၀ ကြောျ တဈနေ့ထဲ ဒါမြိုးတှေ တကျလာတယျ။ သဆေုံးသူကလညျး ပွီးခဲ့တဲ့ WHO report အရ သဆေုံးသူက အမွင့ျဆုံးဖွဈပွီးတော့ ၄၀,၀၀၀ ကြောျဖွဈတယျဆိုပွီးတော့ ဒါမြိုးတှေ ပွောထားတာရှိပါတယျ။ ”
မွနျမာနိုငျငံမှာတော့ ၂၈ ရကျနေ့ စာရငျးအရ ရောဂါပိုးကူးစကျခံရသူ ၁၀,၇၀၀ ကြောျရှိပွီး သဆေုံးသူ ၂၂၀ ကြောျသှားပွီဖွဈပါတယျ။
