[Zawgyi/Unicode]
ဒီနှစ်ထဲ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီတွေ မဟာမိတ်ဖွဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က ပြောပြပေးပါမယ်။
နိုဝင်ဘာလထဲ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီ တချို့က မဟာမိတ်ဖွဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲနောက်ပိုင်း အစိုးရဖွဲ့စည်းရေးမှာ အာဏာရ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ပါတီအတွက် စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ နိုင်ငံရေး အသိုင်းအဝန်းနဲ့ အကဲခတ်တွေက ခန့်မှန်းနေကြပါတယ်။ ‘ဝ’ နိုင်ငံရေးပါတီသုံးခုကို အခြေခံထားတဲ့ ‘ဝ’ အမျိုးသားပါတီ၊ ကချင်ပြည်နယ် ပြည်သူ့ပါတီ KSPP၊ ရခိုင်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (ALD) ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် CNLD ၊ မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီ MUP၊ တို့လို တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ပေါင်းစည်းထားတဲ့ နိုင်ငံရေးအင်အားစုတွေ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြတာပါ။
ကချင်ပြည်နယ် ပြည်သူ့ပါတီ KSPP ဒုဥက္ကဋ္ဌ (၂) ဦးကွမ်ဂေါင်အောင်ခမ်း ကတော့ ထိရောက်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေဖြစ်ဖို့ အစိုးရထဲမှာ တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေး အင်အားစုတွေ ပါဝင်ခွင့်ရဖို့ ရည်ရွယ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသား ပါတီတွေအနေနဲ့ ညွှန့်ပေါင်းဖြစ်ဖို့လည်း အရင်ကတည်းက ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ ညွှန့်ပေါင်း ဖြစ်စေချင်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီပါတီ နှစ်ခုလုံးကို ပြန်ပြီးမှ ရွေးမယ်ဆိုရင်လည်း ကျနော်တို့နိုင်ငံအတွက် ဖွံ့ဖြိုးဖို့၊ တိုးတက်ဖို့၊ ငြိမ်းချမ်းရေးရဖို့။ ဒါကြောင့် ညွှန့်ပေါင်းအစိုးရကို ဖွဲ့ရမယ်ဆိုတဲ့ဟာကို ကျနော်တို့ ခံယူပြီးမှ ကြိုးစားနေတဲ့အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။”
တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေး အင်အားစုတွေကြားမှာတော့ NLD အရပ်သားအစိုးရ အာဏာရလာပေမဲ့ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေး အပါအဝင် တိုးတက်မှုတွေ သိသိသာသာ မမြင်ရဘူးဆိုပြီး အားမလိုအားမရ ဖြစ်နေကြသလို နိုင်ငံရေးမှာ ပိုမိုပါဝင်ခွင့်ရဖို့လည်း မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ တိုင်းရင်းသား အင်အားစုတွေနဲ့ သင့်မြတ်ရေးအတွက် NLD ကစဉ်းစားသင့်တယ်လို့လည်း တိုင်းရင်းသား မဟာမိတ်အဖွဲ့ UNA အဖွဲ့ဝင် UNDP ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဒေးဗစ်လှမြင့်က ပြောပါတယ်။
“NLD ကိုယ်တိုင်ကလည်း တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စအပေါ်မှာ သူတို့ ဆက်ဆံရေးကျဲတယ်ပေါ့နော်။ လွှတ်တော်ထဲမှာ အမျိုးသား ညီညွှတ်ရေးပုံစံ ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ အဓိက ပြည်နယ်တွေမှာ NLD အနေနဲ့ နောက်ဆုတ်ပေးသင့်တယ်။ ပြည်မက ဝင်ပြိုင်ပြီး တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ တန်းတူညီတူ ညှိနှိုင်းပြီး ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် ညီညွှတ်ရေး တခုကို တည်ဆောက်လို့ရမယ်။”
ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ မနေ့ညပိုင်းက မဲဆန္ဒနယ်မြေစာရင်းကို ထုတ်ပြန်ရာမှာတော့ ပြည်သူ့လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ် ၃၃၀၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်အတွက် ပြည်နယ်နဲ့တိုင်းအသီးသီးမှာ အစုဖွဲ့နယ်မြေ ၁၂ ခုစီနဲ့ စုစုပေါင်းနေရာ ၁၆၈ ခု ရှိပါတယ်။ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ် လွှတ်တော်တွေအတွက် စုစုပေါင်း ၆၄၄ နေရာနဲ့ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးမဲဆန္ဒနယ် ၂၉ ခု သတ်မှတ်ထားပါတယ်။
နိုင်ငံရေးပါတီ ၉၀ ကျော် ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် နေ့ရက်အတိအကျကိုတော့ ကော်မရှင်က မကြေညာသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့လည်း တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီတွေ မဟာမိတ်ဖွဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းလာတာတွေ အပါအဝင် အာဏာရ NLD ပါတီအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ စိန်ခေါ်မှုတွေ ကြုံရနိုင်တယ်လို့လည်း အကဲခတ်တွေ ခန့်မှန်းနေကြတာပါ။ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူ ဒေါက်တာရန်မျိုးသိမ်းကတော့ တိုင်းရင်းသား ပါတီတွေနဲ့ ပူးပေါင်းရတဲ့ အခြေအနေမျိုးအထိ ကြုံရနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။
“ကျနော်တို့နိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံ ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်တွေအရ အစိုးအပေါ်မှာ အယုံအကြည်မရှိ အဆိုကို တင်သွင်းခွင့် မရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ညွှန့်ပေါင်းအစိုးရစစ်စစ် ဖြစ်လာဖို့တော့ အလားအလာ မရှိဘူးလို့ မြင်တယ်။ သို့သော်လည်းပဲ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အနေနဲ့ မိတ်ဖက် တိုင်းရင်းသား ပါတီတွေကြားမှာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပြီး ဖွဲ့စည်းတဲ့ အမျိုးသားညီညွှတ်ရေးအစိုးရ ပုံစံမျိုးတော့ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။”
ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ALD ရဲ့ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး ဦးမျိုးကျော်ကလည်း ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲနောက်ပိုင်း လွှတ်တော်ထဲမှာ ပြိုင်ဆိုင်မှုတွေ အားကောင်းလာနိုင်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။
“လွှတ်တော်ထဲမှာ ညွန့်ပေါင်းဆိုတာနဲ့ ပါတီတွင်းပြိုင်မှုတွေ၊ ပေါ်လစီပြိုင်မှု၊ သူတို့ရဲ့ အကျိုးကျေးဇူး ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေ ရှိလာတဲ့အတွင်းမှာ မတူညီတဲ့ အချိန်အခါကျတော့လည်း အယုံအကြည်မရှိတာတို့ ဘာတို့လည်း ဖြစ်ကောင်း၊ ဖြစ်နိုင်တာပေါ့နော်၊ ဒီဟာ ဒီဟာ စုပြီးတော့။ အဲဒါကတော့ အခုရမယ့် ၂၀၂၀ မဲရလဒ်အပေါ်ပဲ အဓိကတော့ တည်တာပေါ့နော်။”
ရွေးကောက်ပွဲတွေကို နိုဝင်ဘာလမှာ ပုံမှန်အတိုင်းကျင်းပသွားဖို့ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ကြေညာထားပေမဲ့ COVID-19 ကပ်ရောဂါ အန္တရာယ်ကြောင့် စည်းရုံးရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အကန့်အသတ်တွေ ကြုံနေရသလို တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်လာနေတာကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ လွတ်လပ်မျှတမှု ရှိပါ့မလား ဆိုတဲ့အပေါ်မှာလည်း နိုင်ငံရေးပါတီတွေကြား စိုးရိမ်မှုတွေ ထွက်ပေါ်နေပါတယ်ခင်ဗျာ။
[Unicode Version]
တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ မဟာမိတျဖှဲ့ယှဉျပွိုငျဖို့ ပွငျဆငျ
ဒီနှဈထဲ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီတှေ မဟာမိတျဖှဲ့ ယှဉျပွိုငျဖို့ ပွငျဆငျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက ပွောပွပေးပါမယျ။
နိုဝငျဘာလထဲ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီ တခြို့က မဟာမိတျဖှဲ့ ယှဉျပွိုငျဖို့ ပွငျဆငျနတေဲ့အတှကျ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ရှေးကောကျပှဲနောကျပိုငျး အစိုးရဖှဲ့စညျးရေးမှာ အာဏာရ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ (NLD) ပါတီအတှကျ စိနျခေါျမှု ဖွဈလာနိုငျတယျလို့ နိုငျငံရေး အသိုငျးအဝနျးနဲ့ အကဲခတျတှကေ ခန့ျမှနျးနကွေပါတယျ။ ‘ဝ’ နိုငျငံရေးပါတီသုံးခုကို အခွခေံထားတဲ့ ‘ဝ’ အမြိုးသားပါတီ၊ ကခငြျပွညျနယျ ပွညျသူ့ပါတီ KSPP၊ ရခိုငျအမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ (ALD) ခငြျးအမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ CNLD ၊ မှနျညီညှှတျရေးပါတီ MUP၊ တို့လို တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီတှေ ပေါငျးစညျးထားတဲ့ နိုငျငံရေးအငျအားစုတှေ ရှေးကောကျပှဲမှာ ယှဉျပွိုငျဖို့ ပွငျဆငျနကွေတာပါ။
ကခငြျပွညျနယျ ပွညျသူ့ပါတီ KSPP ဒုဥက်ကဋ်ဌ (၂) ဦးကှမျဂေါငျအောငျခမျး ကတော့ ထိရောကျတဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးတှဖွေဈဖို့ အစိုးရထဲမှာ တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေး အငျအားစုတှေ ပါဝငျခှင့ျရဖို့ ရညျရှယျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“တိုငျးရငျးသား ပါတီတှအေနနေဲ့ ညှှန့ျပေါငျးဖွဈဖို့လညျး အရငျကတညျးက ပွငျဆငျနပေါတယျ။ ညှှန့ျပေါငျး ဖွဈစခေငြျပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဒီပါတီ နှဈခုလုံးကို ပွနျပွီးမှ ရှေးမယျဆိုရငျလညျး ကနြောျတို့နိုငျငံအတှကျ ဖှံ့ဖွိုးဖို့၊ တိုးတကျဖို့၊ ငွိမျးခမြျးရေးရဖို့။ ဒါကွောင့ျ ညှှန့ျပေါငျးအစိုးရကို ဖှဲ့ရမယျဆိုတဲ့ဟာကို ကနြောျတို့ ခံယူပွီးမှ ကွိုးစားနတေဲ့အခြိနျ ဖွဈပါတယျ။”
တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေး အငျအားစုတှကွေားမှာတော့ NLD အရပျသားအစိုးရ အာဏာရလာပမေဲ့ ပွညျတှငျးငွိမျးခမြျးရေး အပါအဝငျ တိုးတကျမှုတှေ သိသိသာသာ မမွငျရဘူးဆိုပွီး အားမလိုအားမရ ဖွဈနကွေသလို နိုငျငံရေးမှာ ပိုမိုပါဝငျခှင့ျရဖို့လညျး မြှောျလင့ျနကွေပါတယျ။ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးမှာ တိုငျးရငျးသား အငျအားစုတှနေဲ့ သင့ျမွတျရေးအတှကျ NLD ကစဉျးစားသင့ျတယျလို့လညျး တိုငျးရငျးသား မဟာမိတျအဖှဲ့ UNA အဖှဲ့ဝငျ UNDP ပါတီဥက်ကဋ်ဌ ဒေးဗဈလှမွင့ျက ပွောပါတယျ။
“NLD ကိုယျတိုငျကလညျး တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ ကိစ်စအပေါျမှာ သူတို့ ဆကျဆံရေးကွဲတယျပေါ့နောျ။ လှှတျတောျထဲမှာ အမြိုးသား ညီညှှတျရေးပုံစံ ဘယျလိုမှ မဖွဈနိုငျဘူး။ အဓိက ပွညျနယျတှမှော NLD အနနေဲ့ နောကျဆုတျပေးသင့ျတယျ။ ပွညျမက ဝငျပွိုငျပွီး တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ တနျးတူညီတူ ညှိနှိုငျးပွီး ဆောငျရှကျမယျဆိုရငျ ညီညှှတျရေး တခုကို တညျဆောကျလို့ရမယျ။”
ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ မနေ့ညပိုငျးက မဲဆန်ဒနယျမွစောရငျးကို ထုတျပွနျရာမှာတော့ ပွညျသူ့လှှတျတောျ မဲဆန်ဒနယျ ၃၃၀၊ အမြိုးသားလှှတျတောျအတှကျ ပွညျနယျနဲ့တိုငျးအသီးသီးမှာ အစုဖှဲ့နယျမွေ ၁၂ ခုစီနဲ့ စုစုပေါငျးနရော ၁၆၈ ခု ရှိပါတယျ။ တိုငျးနဲ့ပွညျနယျ လှှတျတောျတှအေတှကျ စုစုပေါငျး ၆၄၄ နရောနဲ့ တိုငျးရငျးသား လူမြိုးမဲဆန်ဒနယျ ၂၉ ခု သတျမှတျထားပါတယျ။
နိုငျငံရေးပါတီ ၉၀ ကြောျ ယှဉျပွိုငျမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ နေ့ရကျအတိအကကြိုတော့ ကောျမရှငျက မကွညောသေးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့လညျး တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီတှေ မဟာမိတျဖှဲ့ ယှဉျပွိုငျဖို့ ကွိုးပမျးလာတာတှေ အပါအဝငျ အာဏာရ NLD ပါတီအနနေဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ စိနျခေါျမှုတှေ ကွုံရနိုငျတယျလို့လညျး အကဲခတျတှေ ခန့ျမှနျးနကွေတာပါ။ နိုငျငံရေးလေ့လာသူ ဒေါကျတာရနျမြိုးသိမျးကတော့ တိုငျးရငျးသား ပါတီတှနေဲ့ ပူးပေါငျးရတဲ့ အခွအေနမြေိုးအထိ ကွုံရနိုငျတယျလို့ သုံးသပျပါတယျ။
“ကနြောျတို့နိုငျငံ ဖှဲ့စညျးပုံ ဥပဒပေါ ပွဋ်ဌာနျးခကြျတှအေရ အစိုးအပေါျမှာ အယုံအကွညျမရှိ အဆိုကို တငျသှငျးခှင့ျ မရှိတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ညှှန့ျပေါငျးအစိုးရစဈစဈ ဖွဈလာဖို့တော့ အလားအလာ မရှိဘူးလို့ မွငျတယျ။ သို့သောျလညျးပဲ အမြိုးသား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ အနနေဲ့ မိတျဖကျ တိုငျးရငျးသား ပါတီတှကွေားမှာ ညှိနှိုငျးဆှေးနှေးပွီး ဖှဲ့စညျးတဲ့ အမြိုးသားညီညှှတျရေးအစိုးရ ပုံစံမြိုးတော့ ဖွဈလာနိုငျတယျလို့ မွငျပါတယျ။”
ရခိုငျဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ ALD ရဲ့ အထှထှေေ အတှငျးရေးမှူး ဦးမြိုးကြောျကလညျး ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ရှေးကောကျပှဲနောကျပိုငျး လှှတျတောျထဲမှာ ပွိုငျဆိုငျမှုတှေ အားကောငျးလာနိုငျတယျလို့ မွငျပါတယျ။
“လှှတျတောျထဲမှာ ညှန့ျပေါငျးဆိုတာနဲ့ ပါတီတှငျးပွိုငျမှုတှေ၊ ပေါျလစီပွိုငျမှု၊ သူတို့ရဲ့ အကြိုးကြေးဇူး ယှဉျပွိုငျမှုတှေ ရှိလာတဲ့အတှငျးမှာ မတူညီတဲ့ အခြိနျအခါကတြော့လညျး အယုံအကွညျမရှိတာတို့ ဘာတို့လညျး ဖွဈကောငျး၊ ဖွဈနိုငျတာပေါ့နောျ၊ ဒီဟာ ဒီဟာ စုပွီးတော့။ အဲဒါကတော့ အခုရမယ့ျ ၂၀၂၀ မဲရလဒျအပေါျပဲ အဓိကတော့ တညျတာပေါ့နောျ။”
ရှေးကောကျပှဲတှကေို နိုဝငျဘာလမှာ ပုံမှနျအတိုငျးကငြျးပသှားဖို့ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ကွညောထားပမေဲ့ COVID-19 ကပျရောဂါ အန်တရာယျကွောင့ျ စညျးရုံးရေးလုပျငနျးတှမှော အကန့ျအသတျတှေ ကွုံနရေသလို တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျလာနတောကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ လှတျလပျမြှတမှု ရှိပါ့မလား ဆိုတဲ့အပေါျမှာလညျး နိုငျငံရေးပါတီတှကွေား စိုးရိမျမှုတှေ ထှကျပေါျနပေါတယျခငျဗြာ။
