ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အျပည့္အ၀လြတ္လပ္မႈမရွိေသးဘဲ၊ တစိတ္ပုိင္းသာ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတဲ့ႏုိင္ငံျဖစ္တယ္လို႔ ကမာၻတ၀ွမ္းလြတ္လပ္မႈကို ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ Freedom House အဖဲြ႔က ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္မရွိတဲ့ႏုိင္ငံအျဖစ္ ဆက္ရွိေနတုန္းပဲလို႔ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း မႏွစ္သတင္းမီဒီယာေတြအေပၚ ကန္႔သတ္တာေတြ သတင္းသမားေတြကို ဖမ္းဆီးတာေတြလည္း ပိုမ်ားလာခဲ့တယ္လို႔ ျပည္တြင္းက တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက ေျပာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျပည့့္အစုံကို ကုိရန္ႏုိင္က ေျပာျပေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။
ကမာၻတ၀ွမ္းလြတ္လပ္မႈေတြကိုေစာင့္ၾကည့္ေဖာ္ျပတဲ့ Freedom House အဖဲြ႔ရဲ႕ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အစီရင္ခံစာထဲမွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္မႈ အေျခအေနဟာ အျပည့္အ၀လြတ္လပ္မႈမရွိဘဲ တစိတ္တပိုင္းသာလြတ္လပ္ခြင့္ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံအျဖစ္နဲ႔ ဆက္ၿပီးရွိေနတုန္းပဲလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္ ၿပီးခဲ့တဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္ကေန ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ NLD အရပ္သားအစုိးရ တက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း မူ၀ါဒပိုင္းဆုိင္ရာအေျပာင္းအလဲေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္မႈဟာ တုိးတက္မႈရွိခဲ့တယ္လို႔ Freedom House ရဲ႕ မႏွစ္က အစီရင္ခံစာမွာေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီႏွစ္မွာေတာ့ ရခုိင္ျပည္နယ္က ႐ုိဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြအေပၚမွာ လူမ်ိဳးစုအလိုက္ရွင္းလင္းဖယ္ရွားမႈေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ လြတ္လပ္မႈ အျပည့္အ၀ရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံျဖစ္လာဖုိ႔အတြက္ကို ထိခုိက္ေစတယ္လို႔ Freedom House ရဲ႕ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေျပာပါတယ္။
၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေနဟာ တုိင္းတာမႈအရ တုိးတက္မႈတခ်ိဳ႕ရွိခဲ့ေပမယ့္လည္း ရခုိင္ပဋိပကၡ နဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ေတြ ျပည္တြင္းစစ္ေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတာက တုိးတက္မႈေတြကို ထိခုိက္ေစခဲ့တယ္လို႔ ညီမွ်ျခင္းျမန္မာအဖဲြ႔က ဒါ႐ုိက္တာ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက အခုလိုေျပာပါတယ္။
“လူ႔အခြင့္အေရးကို အမ်ားဆံုးထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေတြက်ေနာ္တို႔မွာ ရွိေနတုန္းပဲ။ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ိဳး နဲ႔ ဖိႏိွပ္မႈဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံက ကမာၻ႕အလည္မွာ အခုအခ်ိန္အထိ ေထာက္ျပခံေနရတုန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေနာက္ကြယ္မွာ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမူ ဒီအပိုင္းမွာ က်ေနာ္တုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲသံေတြျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒါကို က်ေန္ာတို႔ စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔အတြက္ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔အတြက္ ေတာင္းဆိုမႈေတြ ပန္ၾကားမႈေတြကို အျပည့္အ၀ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိတာကလည္း လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနကို က်ေနာ္တုိ႔ ဆက္လက္ဆိုး၀ါးေနတဲ့အေၾကာင္း က်ေနာ္တုိ႔ ေထာက္ျပစရာအခ်က္ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။”
Freedom House ရဲ႕ အခုႏွစ္အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံကို သတင္းမီဒီယာ နဲ႔ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္မရွိတဲ့ႏုိင္ငံအျဖစ္နဲ႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ျမန္မာသတင္းမီဒီယာေကာင္စီအဖဲြ႔၀င္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးျမင့္ေက်ာ္ကလည္း ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနဟာ တုိးတက္မႈမရွိလာဘဲ ဆုတ္ယုတ္သြားတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ့္အျမင္မွာေတာ့ မႏွစ္ကနဲ႔ ဒီႏွစ္ ဆိုရင္ ဒီႏွစ္က ပိုေတာင္သတင္းသမားေတြအေပၚမွာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ၊ ဥပေဒပိုင္းအရ တရားစြဲဆိုတာေတြ ဖမ္းဆီး ျခိမ္းေျခာက္မႈေတြလည္းရွိတယ္။ ေနာက္တခါ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ျခိမ္းေျခာက္မႈေတြလည္းရွိတယ္။ ဒီပဋိပကၡေတြ သတင္းယူတဲ့ ကိစၥေတြမွာ ဒီရခိုင္အေရးလိုဟာေတြမွာ ျခိမ္းေျခာက္မႈေတြရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာ အသက္အႏၱရာယ္အထိေအာင္ စိုးရိမ္ရတဲ့ အႏၱရာယ္မ်ိဳးေတြေတာင္ ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဥပေဒပိုင္းဆုိင္ရာေတြမွာလည္း တိုးတက္မႈေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးလည္းမရွိဘူး။ ေႏွးေကြးေနဆဲပဲေပါ့ေနာ္။”
ႏုိင္ငံေရးလြတ္လပ္ခြင့္၊ လူမႈလြတ္လပ္ခြင့္၊ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ စတဲ့အခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး အမွတ္ ၁၀၀ ေပးတာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အခုႏွစ္မွာ ၃၁ မွတ္ပဲ ရခဲ့ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးလြတ္လပ္ခြင့္ နဲ႔ လူမႈလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ၁ ကေန ၇ အထိသတ္မွတ္တာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အဆင့္ ၅ ပဲ ရခဲ့ပါတယ္။ NLD အစိုးရလက္ထက္မွာ တုိးတက္ေျပာင္းလဲတဲ့ ေျခလွမ္းေတြရွိခဲ့ေပမယ့္၊ ျပည္သူလူထုက ေမွ်ာ္မွန္းထားသေလာက္မတုိးတက္ခဲ့ဘူးလို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံေရးအကဲခတ္ ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္းက သုံးသပ္ပါတယ္။
“ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့ ဥပေဒတခ်ိဳ႕ကို ပယ္ဖ်က္ႏိုင္တာ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တိုးတက္မႈတခ်ိဳ႕ လုပ္ႏုိင္တာေတြရွိေပမယ့္လို႔ အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို ၿခံဳၿပီးေတာ့ သံုးသပ္မယ္ဆိုရင္ ဒီအစိုုးရေရာ လႊတ္ေတာ္ေရာ စြမ္းေဆာင္ရည္အပိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို အားနည္းခဲ့တယ္လို႔ က်ေန္ာအဲလိုသံုးသပ္ပါတယ္။ အဓိကေတာ့ ၂ ႏွစ္ သက္တမ္းအတြင္းမွာ အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ဟာ ျမန္မာျပည္သူလူထုအမ်ားစုက အနိမ့္ဆံုးေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့အထိကို မေရာက္ခဲ့ဘူးလို႔ ျမင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပိုင္းမွာ ဆိုရင္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈေတြ ႀကိဳးနီစနစ္ေတြ ၊ ေနာက္ အဂတိလိုက္စားမႈ ဒါေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ေပါ့ေလ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္လမ္းစကို မေရာက္ေသးဘူးလုိ႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။”
ၿပီးခဲ႔တဲ႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၉၅ ႏုိင္ငံက လြတ္လပ္မႈေတြကိုေလ့လာထားတဲ့ Freedom House ရဲ႕ အစီရင္ခံစာသစ္မွာေတာ့ ႏုိင္ငံ ၈၈ ႏုိင္ငံကို လြတ္လပ္မႈရွိတဲ့ႏုိင္ငံေတြအျဖစ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၅၈ ႏုိင္ငံကိုေတာ့ တစိတ္တပိုင္း လြတ္လပ္မႈရွိတဲ႔ ႏုိင္ငံ ေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ႏုိင္ငံေပါင္း ၄၉ ႏိုင္ငံကိုေတာ့ လံုး၀ လြတ္လပ္မႈ မရွိတဲ႔ ႏုိင္ငံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
