(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံကို တန်းတူခွင့်ရှိတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်တဲ့ နိုင်ငံတခုအဖြစ် မြင်တွေ့ချင်လှပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်ပရောက် နိုင်ငံရေးသုံးသပ်သူတချို့က ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဇန်နဝါရီလ(၄)ရက်နေ့မှာ ကျရောက်တဲ့ (၇၂)နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အခါသမယမှာ ခုလိုပြောဆိုလိုက်ကြတာပါ။ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က စုစည်းတင်ပြ ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရယူဖို့ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း အင်္ဂလန်ကို သွားရောက်ဆွေးနွေးချိန်မှာ တောင်တန်းဒေသတွေက သဘောမတူရင် လွတ်လပ်ရေး မပေးနိုင်သေးဘူးလို့ ငြင်းလွှတ်လိုက်တာကြောင့် ကချင်၊ ချင်း၊ ရှမ်း စတဲ့တောင်တန်းဒေသ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ပြန်ညှိနှိုင်းပြီး ၁၉၄၇ ဖေဖေါ်ဝါရီ (၁၂)ရက်နေ့မှာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနဲ့ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်ကြီးတွေ ပင်လုံစာချုပ် ချုပ်ခဲ့တာပါ။
လွတ်လပ်ရေးရဖို့ ဒီလိုအတူတကွ ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမယ့် ၁၉၄၈ လွတ်လပ်ရေးရပြီးချိန်ကစလို့ ပြည်မနဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေကြား ပြည်တွင်းစစ်မီး တောက်လောင်လာခဲ့တာ ခုချိန်ထိအပြီးသတ် မငြိမ်းနိုင်သေးသလို၊ ဖွံ့ဖြိုးမှုလည်းနည်းနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်တွေရှိတဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို မြင်တွေ့ချင်တယ်လို့ ပြောလာသူက အမေရိကန် ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်က ရှမ်းစာပေနဲ့ယဉ်ကျေးမှု အသင်း ဥက္ကဌ ဒေါက်တာ စိုင်းထွေးမောင်က မြင်ပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ အခုဆိုရင် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး လွတ်လပ်ရေးရခဲ့တာ ၇၂ နှစ်ရှိပြီ။ လွတ်လပ်ရေးရပြီလို့သာပြောတာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံမှာ နေတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေအားလုံး လွတ်လပ်မှုမရကြသေးဘူး။ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်လည်းမရှိဘူး၊ လွတ်လပ်စွာ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့်လည်းမရှိဘူး။ ပြည်ထောင်စု ဆိုကတည်းက ကျနော်တို့ ပြည်ထောင်တွေစုထားတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ ပြည်ထောင်စုထဲမှာ ပါဝင်နေတဲ့ ပြည်ထောင်တွေအားလုံး ကျနော်တို့ တန်းတူညီမျှမှု ရှိဖို့လိုတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ လွတ်လပ်စွာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုလည်း ရှိဖို့လိုတယ်။ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းမှုလည်း ရရှိဖို့လိုတယ်။ ကျနော်တို့အားလုံး ပြည်ထောင်စုထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ ပြည်ထောင်တွေအားလုံး တကယ်လို့ တန်းတူညီမျှမှု ရှိတယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်က စည်းလုံးပြီးတော့ တိုင်းပြည်ကြီး သာယာလာမယ် ၊ ငြိမ်းချမ်းလာမယ်၊ တိုးတက်လာမယ်လို့ ကျနော်တို့ မြင်တယ်”
တန်းတူညီမျှခွင့် ရှိလာမှသာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို မြင်လာရလိမ်မယ့်လို့ ပြောသူက ဂျာမနီနိုင်ငံ ဘာလင် တက္ကသိုလ် အာရှရေးရာဌာန ကထိကဟောင်း ဦးခင်မောင်စောဖြစ်ပါတယ်။
“ကျနော်တခုစဉ်းစားနေတာ မြန်မာပြည် လွတ်လပ်ရေးယူခဲ့တာ စောသလားလို့ထင်မိတယ် ဘာဖြစ်လို့ ထင်မိသလဲဆိုတော့ မြန်မာပြည်က စစ်ဒဏ်ကို ၂ ခါ ခံထားရတယ်။ အင်္ဂလိပ်အပြီး ဂျပန်အဝင်မှာ တခါ၊ ဂျပန်အပြီး အင်္ဂလိပ်အဝင်မှာ တခါ ပြီးတော့ ပြာပုံဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံမှာ လွတ်လပ်ရေးသွားယူတော့ အကုန်လုံးအစအဆုံးက ကိုယ်က လုပ်ရမှာလေ။ လွတ်လပ်ရေးမယူသေးပဲ ထားရင် ပြင်စရာရှိတာတွေကို အင်္ဂလိပ်က ပြင်ပေးရမှာ ၊ လွတ်လပ်ရေးယူခဲ့တာ ၁၀ နှစ်လောက်များစောနေသလားလို့ ကျနော်မြင်မိတယ်။ ဒုတိယအချက်က လွတ်လပ်ရေးအရသာဆိုတာက အခုအချိန်မှာ ပြန်စဉ်းစားကြည့်ရင်တော့ ဗမာမဟုတ်တဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေက ငါတို့ ဗမာတွေနဲ့အတူ လွတ်လပ်ရေးယူခဲ့တာ မှားပြီလို့တောင် ထင်နေကြမလားမသိဘူး။ ဒီမြန်မာပြည်ဆိုတာက ဗမာလူမျိုးတမျိုးထဲနေတာမဟုတ်ဘူး၊ သာတူညီမျှအခွင့်အရေး ၊ ရစရာရှိတာတွေအားလုံး ညီတူညီမျှ ဝေယူရမယ်၊ ခံစရာရှိရင်လည်း အားလုံး ညီတူညီမျှ ခံရမယ်။ အဲဒါမှသာလျှင် ကျနော်တို့က သာယာဝပြောတဲ့ ပြည်ထောင်စုဖြစ်မယ်။”
ခေတ်ကာလ ရွေ့လျားမှုအောက်မှာ နိုင်ငံရေး စနစ်အမျိုးမျိုးကိုဖြတ်သန်းလာရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အင်အားကြီးနိုင်ငံတချို့ရဲ့ သြဇာအရိပ် လွှမ်းမိုးမှု အောက်ကနေ လွတ်မြောက်တာ မြင်ချင်တယ်လို့ ပြောသူက အမေရိကန် အင်ဒီယားနားပြည်နယ်က ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ ကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာတင့်ဆွေဖြစ်ပါတယ်။
“လွတ်လပ်ရေးက ကျနော့်ထက် အသက် ၇ လပဲ ကြီးတယ်ခင်ဗျ ။ အဲဒီတော့ ဒီ ၇၂ နှစ်ပြည့်တဲ့အချိန်မှာ ကျနော်ကိုယ်တိုင် မြန်မာပြည်ထဲမှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် အေးအေးဆေးဆေး နေဖို့ထိုင်ဖို့ အခြေအနေမပေးဘူးလို့ ပြောရမှာပါပဲ။ နောက်တခါ ၁၉၄၈ လွတ်လပ်ရေးရတုန်းက ကျနော်တို့ ကိုလိုနီလက်အောက်က လွတ်လာတာပဲဖြစ်တယ် ၊ ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာဟာ ကျနော်တို့ နိုင်ငံသားတွေ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိတာ မှန်သော်လည်း အရေးအရာ တော်တော်များများမှာ တခြားနိုင်ငံကြီးတွေ၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံကြီးတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေ ၊ ထိန်းချုပ်မှုတွေ ၊ သူများလက်အောက်ခံဘဝကို ကျနော်တို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးက ခံနေရစဲ ဖြစ်တဲ့အတွက် စစ်မှန်တဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ တရားမျှတတဲ့ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ဖြစ်စေချင်တယ်လို့ ကျနော်ဆန္ဒရှိပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံကို တနှစ်အတွင်း လွတ်လပ်ရေးပေးမယ်ဆိုတဲ့ အာမခံချက်နဲ့ ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ် အက်တလီနဲ့ မြန်မာခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်းတို့ ၁၉၄၇ ဇန်နဝါရီလထဲမှာ သဘောတူ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၄၇ ဂျူလိုင်(၁၉)မှာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနဲ့တကွ အာဇာနည်(၉)ဦး လုပ်ကြံခံရတာကြောင့် နောင်တက်လာတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် ဦးနုနဲ့ ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ် အက်တလီတို့ စာချုပ် ထပ်ချုပ်ဆိုကြပြီး ၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီလ(၄)ရက်နေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး ရယူခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
................
တနျးတူညီမြှပွီး ပွညျပလှှမျးမိုးမှုကငျးတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအဖွဈ မွငျတှေ့ခငြျကွ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံကို တနျးတူခှင့ျရှိတဲ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျတဲ့ နိုငျငံတခုအဖွဈ မွငျတှေ့ခငြျလှပွီဖွဈကွောငျး ပွညျပရောကျ နိုငျငံရေးသုံးသပျသူတခြို့က ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ ဇနျနဝါရီလ(၄)ရကျနေ့မှာ ကရြောကျတဲ့ (၇၂)နှဈမွောကျ လှတျလပျရေးနေ့ အခါသမယမှာ ခုလိုပွောဆိုလိုကျကွတာပါ။ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက စုစညျးတငျပွ ထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံ လှတျလပျရေးရယူဖို့ ဗိုလျခြုပျအောငျဆနျး အငျ်ဂလနျကို သှားရောကျဆှေးနှေးခြိနျမှာ တောငျတနျးဒသေတှကေ သဘောမတူရငျ လှတျလပျရေး မပေးနိုငျသေးဘူးလို့ ငွငျးလှှတျလိုကျတာကွောင့ျ ကခငြျ၊ ခငြျး၊ ရှမျး စတဲ့တောငျတနျးဒသေ ခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ ပွနျညှိနှိုငျးပွီး ၁၉၄၇ ဖဖေေါျဝါရီ (၁၂)ရကျနေ့မှာ ဗိုလျခြုပျအောငျဆနျးနဲ့ တိုငျးရငျးသားခေါငျးဆောငျကွီးတှေ ပငျလုံစာခြုပျ ခြုပျခဲ့တာပါ။
လှတျလပျရေးရဖို့ ဒီလိုအတူတကှ ကွိုးပမျးခဲ့ပမေယ့ျ ၁၉၄၈ လှတျလပျရေးရပွီးခြိနျကစလို့ ပွညျမနဲ့ တိုငျးရငျးသားတှကွေား ပွညျတှငျးစဈမီး တောကျလောငျလာခဲ့တာ ခုခြိနျထိအပွီးသတျ မငွိမျးနိုငျသေးသလို၊ ဖှံ့ဖွိုးမှုလညျးနညျးနဆေဲဖွဈပါတယျ။ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ကိုယျပိုငျ အုပျခြုပျခှင့ျ ကိုယျပိုငျပွဌာနျးခှင့ျတှရှေိတဲ့ လှတျလပျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို မွငျတှေ့ခငြျတယျလို့ ပွောလာသူက အမရေိကနျ ကယျလီဖိုးနီးယား ပွညျနယျက ရှမျးစာပနေဲ့ယဉျကြေးမှု အသငျး ဥက်ကဌ ဒေါကျတာ စိုငျးထှေးမောငျက မွငျပါတယျ။
“ ကနြောျတို့ အခုဆိုရငျ ပွညျထောငျစု မွနျမာနိုငျငံတောျကွီး လှတျလပျရေးရခဲ့တာ ၇၂ နှဈရှိပွီ။ လှတျလပျရေးရပွီလို့သာပွောတာ ပွညျထောငျစုမွနျမာနိုငျငံမှာ နတေဲ့ တိုငျးရငျးသားတှအေားလုံး လှတျလပျမှုမရကွသေးဘူး။ လှတျလပျစှာပွောဆိုခှင့ျလညျးမရှိဘူး၊ လှတျလပျစှာ အုပျခြုပျပိုငျခှင့ျလညျးမရှိဘူး။ ပွညျထောငျစု ဆိုကတညျးက ကနြောျတို့ ပွညျထောငျတှစေုထားတဲ့ နိုငျငံဖွဈတယျ။ ဆိုတော့ ပွညျထောငျစုထဲမှာ ပါဝငျနတေဲ့ ပွညျထောငျတှအေားလုံး ကနြောျတို့ တနျးတူညီမြှမှု ရှိဖို့လိုတယျ။ နောကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ လှတျလပျစှာ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျမှုလညျး ရှိဖို့လိုတယျ။ ကိုယျပိုငျပွဌာနျးမှုလညျး ရရှိဖို့လိုတယျ။ ကနြောျတို့အားလုံး ပွညျထောငျစုထဲမှာ ပါဝငျတဲ့ ပွညျထောငျတှအေားလုံး တကယျလို့ တနျးတူညီမြှမှု ရှိတယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျက စညျးလုံးပွီးတော့ တိုငျးပွညျကွီး သာယာလာမယျ ၊ ငွိမျးခမြျးလာမယျ၊ တိုးတကျလာမယျလို့ ကနြောျတို့ မွငျတယျ”
တနျးတူညီမြှခှင့ျ ရှိလာမှသာ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို မွငျလာရလိမျမယ့ျလို့ ပွောသူက ဂြာမနီနိုငျငံ ဘာလငျ တက်ကသိုလျ အာရှရေးရာဌာန ကထိကဟောငျး ဦးခငျမောငျစောဖွဈပါတယျ။
“ကနြောျတခုစဉျးစားနတော မွနျမာပွညျ လှတျလပျရေးယူခဲ့တာ စောသလားလို့ထငျမိတယျ ဘာဖွဈလို့ ထငျမိသလဲဆိုတော့ မွနျမာပွညျက စဈဒဏျကို ၂ ခါ ခံထားရတယျ။ အငျ်ဂလိပျအပွီး ဂပြနျအဝငျမှာ တခါ၊ ဂပြနျအပွီး အငျ်ဂလိပျအဝငျမှာ တခါ ပွီးတော့ ပွာပုံဖွဈနတေဲ့ နိုငျငံမှာ လှတျလပျရေးသှားယူတော့ အကုနျလုံးအစအဆုံးက ကိုယျက လုပျရမှာလေ။ လှတျလပျရေးမယူသေးပဲ ထားရငျ ပွငျစရာရှိတာတှကေို အငျ်ဂလိပျက ပွငျပေးရမှာ ၊ လှတျလပျရေးယူခဲ့တာ ၁၀ နှဈလောကျမြားစောနသေလားလို့ ကနြောျမွငျမိတယျ။ ဒုတိယအခကြျက လှတျလပျရေးအရသာဆိုတာက အခုအခြိနျမှာ ပွနျစဉျးစားကွည့ျရငျတော့ ဗမာမဟုတျတဲ့ တိုငျးရငျးသားတှကေ ငါတို့ ဗမာတှနေဲ့အတူ လှတျလပျရေးယူခဲ့တာ မှားပွီလို့တောငျ ထငျနကွေမလားမသိဘူး။ ဒီမွနျမာပွညျဆိုတာက ဗမာလူမြိုးတမြိုးထဲနတောမဟုတျဘူး၊ သာတူညီမြှအခှင့ျအရေး ၊ ရစရာရှိတာတှအေားလုံး ညီတူညီမြှ ဝယေူရမယျ၊ ခံစရာရှိရငျလညျး အားလုံး ညီတူညီမြှ ခံရမယျ။ အဲဒါမှသာလြှငျ ကနြောျတို့က သာယာဝပွောတဲ့ ပွညျထောငျစုဖွဈမယျ။”
ခတျေကာလ ရှေ့လြားမှုအောကျမှာ နိုငျငံရေး စနဈအမြိုးမြိုးကိုဖွတျသနျးလာရတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဟာ အငျအားကွီးနိုငျငံတခြို့ရဲ့ သွဇာအရိပျ လှှမျးမိုးမှု အောကျကနေ လှတျမွောကျတာ မွငျခငြျတယျလို့ ပွောသူက အမရေိကနျ အငျဒီယားနားပွညျနယျက ၁၉၉၀ ရှေးကောကျပှဲအနိုငျရ ကိုယျစားလှယျ ဒေါကျတာတင့ျဆှဖွေဈပါတယျ။
“လှတျလပျရေးက ကနြော့ျထကျ အသကျ ၇ လပဲ ကွီးတယျခငျဗြ ။ အဲဒီတော့ ဒီ ၇၂ နှဈပွည့ျတဲ့အခြိနျမှာ ကနြောျကိုယျတိုငျ မွနျမာပွညျထဲမှာ လှတျလှတျလပျလပျ အေးအေးဆေးဆေး နဖေို့ထိုငျဖို့ အခွအေနမေပေးဘူးလို့ ပွောရမှာပါပဲ။ နောကျတခါ ၁၉၄၈ လှတျလပျရေးရတုနျးက ကနြောျတို့ ကိုလိုနီလကျအောကျက လှတျလာတာပဲဖွဈတယျ ၊ ကနြောျတို့နိုငျငံရဲ့ အခြုပျအခွာအာဏာဟာ ကနြောျတို့ နိုငျငံသားတှေ အုပျခြုပျပိုငျခှင့ျရှိတာ မှနျသောျလညျး အရေးအရာ တောျတောျမြားမြားမှာ တခွားနိုငျငံကွီးတှေ၊ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံကွီးတှရေဲ့ လှှမျးမိုးမှုတှေ ၊ ထိနျးခြုပျမှုတှေ ၊ သူမြားလကျအောကျခံဘဝကို ကနြောျတို့ ပွညျထောငျစု မွနျမာနိုငျငံတောျကွီးက ခံနရေစဲ ဖွဈတဲ့အတှကျ စဈမှနျတဲ့ လှတျလပျတဲ့ တရားမြှတတဲ့ပွညျထောငျစု မွနျမာနိုငျငံတောျကွီး ဖွဈစခေငြျတယျလို့ ကနြောျဆန်ဒရှိပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံကို တနှဈအတှငျး လှတျလပျရေးပေးမယျဆိုတဲ့ အာမခံခကြျနဲ့ ဗွိတိသြှဝနျကွီးခြုပျ အကျတလီနဲ့ မွနျမာခေါငျးဆောငျ ဗိုလျခြုပျ အောငျဆနျးတို့ ၁၉၄၇ ဇနျနဝါရီလထဲမှာ သဘောတူ လကျမှတျရေးထိုးခဲ့ပါတယျ။ ၁၉၄၇ ဂြူလိုငျ(၁၉)မှာ ဗိုလျခြုပျအောငျဆနျးနဲ့တကှ အာဇာနညျ(၉)ဦး လုပျကွံခံရတာကွောင့ျ နောငျတကျလာတဲ့ မွနျမာနိုငျငံဝနျကွီးခြုပျ ဦးနုနဲ့ ဗွိတိသြှဝနျကွီးခြုပျ အကျတလီတို့ စာခြုပျ ထပျခြုပျဆိုကွပွီး ၁၉၄၈ ဇနျနဝါရီလ(၄)ရကျနေ့မှာ မွနျမာနိုငျငံ လှတျလပျရေး ရယူခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
