(Zawgyi / Unicode)
ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၊ တပ်မတော်နဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအကြား ခွဲမထွက်ရေးနဲ့ တပ်တွေ ပေါင်းစည်းရေးကိစ္စတွေ ညှိနိုင်းမရတာကြောင့် တနှစ်ကျော်ကြာ ရှေ့မဆက်နိုင်ဖြစ်နေတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေ အောင်မြင်လာရေးအတွက် အဓိကအချက်ကဟာ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရေးဖြစ်တယ်လို့ တိုင်းရင်းသားတွေဘက်က ပြောပါတယ်။ အပစ်ရပ်သဘောတူညီချက်ကို အားလုံး ပါဝင် လက်မှတ် ရေးထိုးနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့တချိန်ထဲမှာဘဲ ၄ ကြိမ်မြောက် ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံကို အခုနှစ်လယ်ပိုင်းမှာ ကျင်းပနိုင်ဖို့အတွက်လည်း အစိုးရနဲ့ အပစ်ရပ် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ ကြိုးပမ်းနေကြပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ မသိင်္ဂီထိုက်က တင်ပြပေးပါမယ်။
အပစ်ရပ်ထားတဲ့ လက်နက်ကိုင် ၁၀ ဖွဲ့နဲ့ အစိုးရတို့ ဒီကနေ့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ တနိုင်ငံလုံး အပစ်ရပ် သဘောတူညီချက် ပူးတွဲ အကောင်အထည် ဖော်ရေးကို ဆွေးနွေးကြပါမယ်။ JICM လို့ ခေါ်တဲ့ ဒီ ဆွေးနွေးပွဲမှာတော့ ၂၁ ရာစု ပင်လုံ ညီလာခံ ကျင်းပဖို့၊ ဒီညီလာခံမှာ ဆွေးနွေးမယ့် အကြောင်းအရာတွေကို ညှိကြမှာပါ။ အပစ်ရပ် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် ၁၀ ဖွဲ့ရဲ့ ဦးဆောင် အဖွဲ့ ယာယီ ဥက္ကဌ၊ ရှမ်းပြည်ပြန်လည် ထူထောင်ရေးကောင်စီ (RCSS) ဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ယွက်စစ် ကတော့ ဒီနှစ်ထဲ ကျင်းပဖို့ ရည်မှန်းထားကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ ၂၀၂၀ နှစ်လယ်လောက်မှာ ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံ ၂၁ ရာစု ပင်လုံ အစည်းအဝေးကို ကျင်းပသွားနိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် ဖို့ရှိပါတယ်။”
တနှစ်ကျော်ကြာ ရှေ့မဆက်နိုင် ဖြစ်နေတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ တိုးတက် ဖြစ်ထွန်းမှု ရဖို့က နှစ်ဘက်ကြား ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရေး ဖြစ်တယ်လို့ ထောက်ပြသူကတော့ ရှမ်းပြည်နယ် မိုင်းရှုးမြို့နယ် ကိုယ်စားပြု ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲက လွှတ်တော်အမတ် အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသူ စိုင်းဝင်းဖေ ဖြစ်ပါတယ်။
“ဒီနယ်စပ်မှာရောက်နေတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်နိုင်ရေး နောက်ပြီးတော့ သူတို့ရပ်၊ သူတို့ရွာပြန်နိုင်ရေး ၊ နောက်ပြီးတော့ သူတို့ရပ်၊ သူတို့ရွာမှာရှိနေတဲ့ မှိုင်းတွေ ရှင်းထုတ်ရေး စသဖြင့်ပေါ့နော် အသေးစိတ်တွေ အများကြီးလုပ်စရာရှိပါတယ်။ အဲဒါမျိုးတွေလုပ်နိုင်မယ်ဆိုရင် တိုင်းပြည်အတွက်လည်း အများကြီး အကျိုးရှိမယ်။ ကျနော်တို့ လူမျိုးစုတွေ ကြားထဲမှာလည်း ဗဟိုအစိုးရနဲ့ အများကြီးပြေလည်မှု ရလာမယ်လို့ ကျနော်တို့ ထင်ပါတယ်။”
တနိုင်ငံလုံး ငြိမ်းချမ်းရေး စတင် ညှိနှိုင်းမှုတွေ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်က လိုက်လျောပေးခဲ့ပေမယ့်လည်း နောက်ပိုင်းမှာ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ ပိုပြီး နယ်မြေချဲ့လာတာမျိုး၊ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့သစ်တွေ ပေါ်လာတာမျိုးတွေကိုလည်း စစ်တပ်ဘက်က မကြာခဏ ဆိုသလို ထောက်ပြနေတာပါ။ ဒီအခြေအနေမှာ တပ်မတော်ဘက်က တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေ အပေါ် စိတ်ချ ယုံကြည်မှု ပိုခိုင်မာလာစေဖို့ အခြေအနေရော ရှိပါသလား။
“လက်နက်ကိုင်မှပဲ လူလိုသူလို စကားပြောခြင်းခံရတယ်ဆိုတဲ့ အတွေးအခေါ်က ဝင်သွားကြပြီလေဗျာ အဲဒီအခါကျတော့ လက်နက်ကိုင်က တမျိုးပြီးတမျိုးပေါ်လာတော့တာပေါ့။ ဒီမိုကရေစီအခွင့်အရေး၊ လူမျိုးစုအခွင့်အရေး၊ ပြီးရင် collective rights တွေရဖို့အတွက် ကြိုးစားတဲ့နေရာမှာ ငြိမ်းချမ်းတဲ့လမ်းပေါက်တွေ ဖွင့်ထားသင့်တယ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။”
တနိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး NCA စာချုပ် လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ ကရင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ KNU၊ နောက် မွန်ပြည်သစ် ပါတီ MNSP တို့နဲ့ တပ်မတော်ကြာ လတ်တလော စစ်ရေး ပဋိပက္ခ ရှိနေပါတယ်။ RCSS ဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ယွက်စစ်ကတော့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ် အတွက် အခု လက်ရှိ အပစ်ရပ်ထားတဲ့ အဖွဲ့ ၁၀ ဖွဲ့နဲ့တော့ မလုံလောက်ဘူးလို့ ပြောဆိုထားတာပါ။ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ အဖြစ်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲ မတက်နိုင်သေးတဲ့ လက်ရှိ စစ်ရေး တင်းမာနေတဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ် AA ၊ တအာင်းပလောင် လက်နက်ကိုင်တပ် TNLA ၊ ကိုးကန့် လက်နက်ကိုင်တပ် MNDAA တို့ရဲ့ အလားအလာကလည်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိသေးပါဘူး။
..................
ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲ အောငျမွငျရေး ယုံကွညျမှုတညျဆောကျဖို့လို
( Unicode)
ပွညျထောငျစုအစိုးရ၊ တပျမတောျနဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှအေကွား ခှဲမထှကျရေးနဲ့ တပျတှေ ပေါငျးစညျးရေးကိစ်စတှေ ညှိနိုငျးမရတာကွောင့ျ တနှဈကြောျကွာ ရှေ့မဆကျနိုငျဖွဈနတေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး ဆှေးနှေးပှဲတှေ အောငျမွငျလာရေးအတှကျ အဓိကအခကြျကဟာ ယုံကွညျမှု တညျဆောကျရေးဖွဈတယျလို့ တိုငျးရငျးသားတှဘေကျက ပွောပါတယျ။ အပဈရပျသဘောတူညီခကြျကို အားလုံး ပါဝငျ လကျမှတျ ရေးထိုးနိုငျရေး ကွိုးပမျးနကွေတဲ့တခြိနျထဲမှာဘဲ ၄ ကွိမျမွောကျ ၂၁ ရာစု ပငျလုံညီလာခံကို အခုနှဈလယျပိုငျးမှာ ကငြျးပနိုငျဖို့အတှကျလညျး အစိုးရနဲ့ အပဈရပျ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှေ ကွိုးပမျးနကွေပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ မသိငျ်ဂီထိုကျက တငျပွပေးပါမယျ။
အပဈရပျထားတဲ့ လကျနကျကိုငျ ၁၀ ဖှဲ့နဲ့ အစိုးရတို့ ဒီကနေ့ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့မှာ တနိုငျငံလုံး အပဈရပျ သဘောတူညီခကြျ ပူးတှဲ အကောငျအထညျ ဖောျရေးကို ဆှေးနှေးကွပါမယျ။ JICM လို့ ခေါျတဲ့ ဒီ ဆှေးနှေးပှဲမှာတော့ ၂၁ ရာစု ပငျလုံ ညီလာခံ ကငြျးပဖို့၊ ဒီညီလာခံမှာ ဆှေးနှေးမယ့ျ အကွောငျးအရာတှကေို ညှိကွမှာပါ။ အပဈရပျ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ ၁၀ ဖှဲ့ရဲ့ ဦးဆောငျ အဖှဲ့ ယာယီ ဥက်ကဌ၊ ရှမျးပွညျပွနျလညျ ထူထောငျရေးကောငျစီ (RCSS) ဥက်ကဌ ဗိုလျခြုပျကွီး ယှကျစဈ ကတော့ ဒီနှဈထဲ ကငြျးပဖို့ ရညျမှနျးထားကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ ၂၀၂၀ နှဈလယျလောကျမှာ ပွညျထောငျစု ငွိမျးခမြျးရေး ညီလာခံ ၂၁ ရာစု ပငျလုံ အစညျးအဝေးကို ကငြျးပသှားနိုငျဖို့ ကွိုးပမျးဆောငျရှကျ ဖို့ရှိပါတယျ။”
တနှဈကြောျကွာ ရှေ့မဆကျနိုငျ ဖွဈနတေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး ဆှေးနှေးပှဲတှမှော တိုးတကျ ဖွဈထှနျးမှု ရဖို့က နှဈဘကျကွား ယုံကွညျမှု တညျဆောကျရေး ဖွဈတယျလို့ ထောကျပွသူကတော့ ရှမျးပွညျနယျ မိုငျးရှုးမွို့နယျ ကိုယျစားပွု ၁၉၉၀ ရှေးကောကျပှဲက လှှတျတောျအမတျ အဖွဈ ရှေးခယြျခံရသူ စိုငျးဝငျးဖေ ဖွဈပါတယျ။
“ဒီနယျစပျမှာရောကျနတေဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျနိုငျရေး နောကျပွီးတော့ သူတို့ရပျ၊ သူတို့ရှာပွနျနိုငျရေး ၊ နောကျပွီးတော့ သူတို့ရပျ၊ သူတို့ရှာမှာရှိနတေဲ့ မှိုငျးတှေ ရှငျးထုတျရေး စသဖွင့ျပေါ့နောျ အသေးစိတျတှေ အမြားကွီးလုပျစရာရှိပါတယျ။ အဲဒါမြိုးတှလေုပျနိုငျမယျဆိုရငျ တိုငျးပွညျအတှကျလညျး အမြားကွီး အကြိုးရှိမယျ။ ကနြောျတို့ လူမြိုးစုတှေ ကွားထဲမှာလညျး ဗဟိုအစိုးရနဲ့ အမြားကွီးပွလေညျမှု ရလာမယျလို့ ကနြောျတို့ ထငျပါတယျ။”
တနိုငျငံလုံး ငွိမျးခမြျးရေး စတငျ ညှိနှိုငျးမှုတှေ အတှငျး တပျမတောျဘကျက လိုကျလြောပေးခဲ့ပမေယ့ျလညျး နောကျပိုငျးမှာ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ ပိုပွီး နယျမွခြေဲ့လာတာမြိုး၊ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့သဈတှေ ပေါျလာတာမြိုးတှကေိုလညျး စဈတပျဘကျက မကွာခဏ ဆိုသလို ထောကျပွနတောပါ။ ဒီအခွအေနမှော တပျမတောျဘကျက တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှေ အပေါျ စိတျခြ ယုံကွညျမှု ပိုခိုငျမာလာစဖေို့ အခွအေနရေော ရှိပါသလား။
“လကျနကျကိုငျမှပဲ လူလိုသူလို စကားပွောခွငျးခံရတယျဆိုတဲ့ အတှေးအခေါျက ဝငျသှားကွပွီလဗြော အဲဒီအခါကတြော့ လကျနကျကိုငျက တမြိုးပွီးတမြိုးပေါျလာတော့တာပေါ့။ ဒီမိုကရစေီအခှင့ျအရေး၊ လူမြိုးစုအခှင့ျအရေး၊ ပွီးရငျ collective rights တှရေဖို့အတှကျ ကွိုးစားတဲ့နရောမှာ ငွိမျးခမြျးတဲ့လမျးပေါကျတှေ ဖှင့ျထားသင့ျတယျလို့ ကနြောျမွငျပါတယျ။”
တနိုငျငံလုံး အပဈအခတျ ရပျစဲရေး NCA စာခြုပျ လကျမှတျထိုးထားတဲ့ ကရငျလကျနကျကိုငျ အဖှဲ့ KNU၊ နောကျ မှနျပွညျသဈ ပါတီ MNSP တို့နဲ့ တပျမတောျကွာ လတျတလော စဈရေး ပဋိပက်ခ ရှိနပေါတယျ။ RCSS ဥက်ကဌ ဗိုလျခြုပျကွီး ယှကျစဈကတော့ ငွိမျးခမြျးရေး လုပျငနျးစဉျ အတှကျ အခု လကျရှိ အပဈရပျထားတဲ့ အဖှဲ့ ၁၀ ဖှဲ့နဲ့တော့ မလုံလောကျဘူးလို့ ပွောဆိုထားတာပါ။ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ အဖွဈနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး ဆှေးနှေးပှဲ မတကျနိုငျသေးတဲ့ လကျရှိ စဈရေး တငျးမာနတေဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျ AA ၊ တအာငျးပလောငျ လကျနကျကိုငျတပျ TNLA ၊ ကိုးကန့ျ လကျနကျကိုငျတပျ MNDAA တို့ရဲ့ အလားအလာကလညျး ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မရှိသေးပါဘူး။
