(Zawgyi/Unicode)
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းတဲ့ လုပ်ရပ်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ အားကောင်းလာနေပေမဲ့ အာဏာပိုင်တွေက ဖြိုခွဲနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ကို သတိထားဖို့ လှုပ်ရှားမှုမှာ ဦးဆောင်ပါဝင်သူတွေ သတိပေးနေပါတယ်။ အာဏာပိုင်တွေ အင်အားသုံး နှိမ်နင်းဖို့ အကြောင်းပြစရာ မဖြစ်အောင် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တာတွေကို ရှောင်ရှားဖို့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေဖြစ်နိုင်တဲ့ သတင်းအတုတွေ၊ သတင်းမှားတွေကို သတိထားဖို့လည်း တိုက်တွန်းနေကြတာပါ။ အပြည့်အစုံကိုတော့ ဆက်သွယ်စုံစမ်းထားတဲ့ ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မမေခက တင်ပြပေးပါမယ်။
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းတာကို ဆန့်ကျင်တဲ့ လမ်းပေါ်ထွက် လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေ၊ အလုပ်သမားတွေနဲ့ အနုပညာရှင်တွေနဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တချို့ အပါအဝင် အလွှာအသီးသီးက ပူးပေါင်းပါဝင်လာပြီး အရှိန်ကောင်းနေပေမဲ့ သတိထားစရာတွေ ရှိနေတယ်လို့ သတိပေးသူတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်က ဒီမိုကရေစီရေး လူထုအုံကြွမှုတွေမှာ တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့ပြီး လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေ ဖြိုခွင်းခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်ကိုလည်း အတွေ့အကြုံရှိခဲ့တဲ့ ၈၈ မျိုးဆက် ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးဂျင်မီကတော့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေကို ရှောင်ရှားဖို့ သတိပေးထားပါတယ်။
“ဒလန်တွေထည့်ပြီး အဖျက်အမှောင့်တွေလုပ်ဖို့အတွက်လုပ်တဲ့ အလေ့အကျင့်က ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ တကယ်တော့ ရိုးနေ ပြီ။ အဲဒါကိုသတိထားရမယ်။ ရှေ့ကတိုင်တာမှာ အဆဲအဆိုတွေ ပါလာလို့ရှိရင် ဝိုင်းထိန်းပေးရမယ်။ ဆဲတာမဆဲကြပါနဲ့ ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်းမပြောကြပါနဲ့။ အဓိကကတော့ ဒါကြီးတခုလုံးကို တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ တုံ့ပြန်နိုင်တဲ့ အခြေအနေ တခုကိုတည်ဆောက်ရမယ်။ ဒီလို တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် လုပ်ဆောင်နေတာ Smart ဖြစ်တယ်ဆိုတာမျိုးကို ကျနော်တို့ပြရ လိမ့်မယ်။ သူတို့အလုပ်ကတော့ ဒေါသကို ဆွပေးမှာဘဲ ဒေါသကိုဖန်တီးမှာဘဲ ဒါကိုကျနော်တို့က ဒေါသကိုလျော့ပြီး တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် ရင်ဆိုင်နိုင်တာကို ရွေးရမယ်။ ဆဲတာဆိုတာကို ခွင့်ပြုလို့မရဘူး။ ဝိုင်းထိန်းရပါမယ်။”
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ငြိမ်းချမ်းတဲ့ အာဏာဖီဆန်မှု လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ အစိုးရဌာနတွေနဲ့ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းတွေက ဝန်ထမ်းတွေပါ ပူးပေါင်းပါဝင်ကြဖို့ လှုံ့ဆော်ခဲ့ပြီးနောက် ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေလည်း အားကောင်းလာနေတာပါ။ ဒီလိုအားသာချက်တွေကို ဆက်ထိန်းထားဖို့လည်း အရေးကြီးတယ်လို့ ဦးဂျင်မီက ပြောပါတယ်။
“ဆန္ဒပြမှုတွေမှာ ပါးပါးနပ်နပ်နဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုကိုရှောင်ရှားပြီးဆွဲဆန့်နိုင်ဖို့ တခု ၊ တဖက်မှာလည်း CDM ကို ဖိအားပေးလုပ်ဆောင်ရမယ်။ ပစ်တာခတ်တာတွေ လုပ်ပြီးဖြိုခွဲလာပြီဆို ကိုယ့်မြို့ကိုယ့်ရပ်ရွာမှာ Base တွေ တည်ဆောက်ထားတာ၊ မြို့နယ်တွင်း ပြောက်ကျားလုပ်ရှားမှုတွေရှိသလို၊ Mobile လုပ်တာတွေလုပ်ရမယ် တခါ တလေကျရင် ပေါင်းစပ်လှုပ်ရှားမှုတွေလုပ်ရမယ်။ အကောင်းဆုံးကတော့ မြို့နယ်တွေက ရုံးလုပ်ငန်းတွေကို CDM လုပ်အောင်လုပ်နိုင်ရင်တော့ အကောင်းဆုံးပါဘဲ။”
ဆန္ဒပြပွဲတွေ အားကောင်းလာနေတာနဲ့အမျှ လှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ ဆက်နွယ်တဲ့ သတင်းတွေဟာလည်း အင်တာနက် လူမှုကွန်ရက်တွေမှာ ပျံ့နှံ့နေပါတယ်။ လူမှုကွန်ရက်တွေပေါ်က ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ ဆက်နွယ်ပြီး ဖြန့်ဝေကြတဲ့နေရာမှာ သတင်းမှားတွေ၊ သတင်းတုတွေလည်း ပါဝင်လေ့ရှိတတ်တာကြောင့် ရှုတ်ထွေးမှုတွေ ဖြစ်နိုင်တဲ့ အန္တရာယ်တွေ ရှိတာကိုလည်း သတိထားဖို့လိုတယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာ ကောင်စီဝင်တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးမြင့်ကျော်ကထောက်ပြပါတယ်။
“ ယုံကြည်ရတဲ့သတင်းဌာန သတင်းဌာနကြီးတွေဆိုတာ ပြည်တွင်းမှာသတင်းစာတွေ လည်းရှိသလို ရေဒီယို သတင်းဌာန၊ အွန်လိုင်းသတင်းဌာန အွန်လိုင်းအေဂျင်စီတွေရှိတယ်။ အဲထဲကနေ ကိုယ်ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ သတင်းဌာနတွေကို ကြည့်စေချင်တယ်။ သတင်း Group တွေကနေကြည့်တာမျိုးတွေက အန္တရာယ်အများကြီးဖြစ်စေနိုင်တယ်။ အဲဒီမှာ အကုန်ရောထည့်ထားတယ်။ RFA , VOA, 7 Day, Eleven စသဖြင့် သူတို့ဟာတွေလည်းထည့်သလို တခြားသောသတင်းဌာနမဟုတ်တာတွေကိုလည်း အဲသတင်း Group တွေမှာရှယ်တော့ အဲဒါတွေရောထွေးပြီးတော့ ရှုပ်ထွေး စေနိုင်တယ်။ ဒါကြောင့်သတင်းဌာနတွေရဲ့ ပေချ် ၊ ဝက်ဆိုဒ်ကို YouTube ဆိုလဲ YouTube ကို အဲဒါမျိုးတွေကိုသာ Like လုပ်ကြည့်သင့်ပါတယ်”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ မိုဘိုင်းဖုန်းအသုံးပြုမှုများလာတာနဲ့အမျှ အင်တာနက်အသုံးပြုမှုက တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ်တိုးတက်လာခဲ့သလို အင်တာနက်အသုံးပြုမှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ Social Media အသုံးပြုမှုကလည်း တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် ပိုမိုတိုးတက်လာခဲ့သလို လူတိုင်းက နေ့တိုင်းနီးပါး သတင်းအချက်အလက်တွေကို ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ လက်ခံရယူနေကြပါတယ်။ အင်တာနက် အခြေခံပြီး သတင်းအချက်အလက်တွေကို လက်ခံရယူကြသလို Print Media, Broadcast Media တွေ၊FM ရေဒီယိုတွေကနေလည်း သတင်းအချက်အလက်တွေကို နေ့စဉ်ရယူနေကြတာမှာ လက်ရှိအခြေအနေမှာ အင်တာနက် လူမှုမီဒီယာတွေပေါ်ကနေ သတင်းရယူမှုကပိုများလာတာကြောင့် ဒါကို အသုံးချပြီး သတင်းမှားတွေ ဖြန့်လာတာတွေရှိလာ တာမို့ ဒါတွေနဲ့ပတ်သတ်လို့ သတင်းစာဆရာတွေက သတိပေးနေကြပါတယ်။
...............
ဆန်ဒပွသူမြား ဘာတှသေတိထားသင့ျသလဲ
(Unicode)
စဈတပျက အာဏာသိမျးတဲ့ လုပျရပျကို ဆန့ျကငြျတဲ့ ဆန်ဒပွပှဲတှေ အားကောငျးလာနပေမေဲ့ အာဏာပိုငျတှကေ ဖွိုခှဲနိုငျတဲ့ အန်တရာယျကို သတိထားဖို့ လှုပျရှားမှုမှာ ဦးဆောငျပါဝငျသူတှေ သတိပေးနပေါတယျ။ အာဏာပိုငျတှေ အငျအားသုံး နှိမျနငျးဖို့ အကွောငျးပွစရာ မဖွဈအောငျ ထိပျတိုကျရငျဆိုငျတာတှကေို ရှောငျရှားဖို့ ရှုပျထှေးမှုတှဖွေဈနိုငျတဲ့ သတငျးအတုတှေ၊ သတငျးမှားတှကေို သတိထားဖို့လညျး တိုကျတှနျးနကွေတာပါ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ ဆကျသှယျစုံစမျးထားတဲ့ ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မမခေက တငျပွပေးပါမယျ။
စဈတပျက အာဏာသိမျးတာကို ဆန့ျကငြျတဲ့ လမျးပေါျထှကျ လှုပျရှားမှုတှမှော အစိုးရဝနျထမျးတှေ၊ အလုပျသမားတှနေဲ့ အနုပညာရှငျတှနေဲ့ ရဲတပျဖှဲ့ဝငျတခြို့ အပါအဝငျ အလှှာအသီးသီးက ပူးပေါငျးပါဝငျလာပွီး အရှိနျကောငျးနပေမေဲ့ သတိထားစရာတှေ ရှိနတေယျလို့ သတိပေးသူတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။ ၁၉၈၈ ခုနှဈက ဒီမိုကရစေီရေး လူထုအုံကွှမှုတှမှော တကျတကျကွှကွှ ပါဝငျလှုပျရှားခဲ့ပွီး လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှေ ဖွိုခှငျးခဲ့တဲ့ အဖွဈအပကြျကိုလညျး အတှေ့အကွုံရှိခဲ့တဲ့ ၈၈ မြိုးဆကျ ကြောငျးသားခေါငျးဆောငျတဦးဖွဈတဲ့ ဦးဂငြျမီကတော့ ထိပျတိုကျရငျဆိုငျတဲ့ အခွအေနတှေကေို ရှောငျရှားဖို့ သတိပေးထားပါတယျ။
“ဒလနျတှထေည့ျပွီး အဖကြျအမှောင့ျတှလေုပျဖို့အတှကျလုပျတဲ့ အလေ့အကငြ့ျက ဆန်ဒပွပှဲတှမှော တကယျတော့ ရိုးနေ ပွီ။ အဲဒါကိုသတိထားရမယျ။ ရှေ့ကတိုငျတာမှာ အဆဲအဆိုတှေ ပါလာလို့ရှိရငျ ဝိုငျးထိနျးပေးရမယျ။ ဆဲတာမဆဲကွပါနဲ့ ကွမျးကွမျးတမျးတမျးမပွောကွပါနဲ့။ အဓိကကတော့ ဒါကွီးတခုလုံးကို တညျတညျငွိမျငွိမျနဲ့ တုံ့ပွနျနိုငျတဲ့ အခွအေနေ တခုကိုတညျဆောကျရမယျ။ ဒီလို တညျတညျငွိမျငွိမျ လုပျဆောငျနတော Smart ဖွဈတယျဆိုတာမြိုးကို ကနြောျတို့ပွရ လိမ့ျမယျ။ သူတို့အလုပျကတော့ ဒေါသကို ဆှပေးမှာဘဲ ဒေါသကိုဖနျတီးမှာဘဲ ဒါကိုကနြောျတို့က ဒေါသကိုလြော့ပွီး တညျတညျငွိမျငွိမျ ရငျဆိုငျနိုငျတာကို ရှေးရမယျ။ ဆဲတာဆိုတာကို ခှင့ျပွုလို့မရဘူး။ ဝိုငျးထိနျးရပါမယျ။”
စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးနောကျ ငွိမျးခမြျးတဲ့ အာဏာဖီဆနျမှု လှုပျရှားမှုတှမှော အစိုးရဌာနတှနေဲ့ ပုဂ်ဂလိက လုပျငနျးတှကေ ဝနျထမျးတှပေါ ပူးပေါငျးပါဝငျကွဖို့ လှုံ့ဆောျခဲ့ပွီးနောကျ ဆန်ဒပွလှုပျရှားမှုတှလေညျး အားကောငျးလာနတောပါ။ ဒီလိုအားသာခကြျတှကေို ဆကျထိနျးထားဖို့လညျး အရေးကွီးတယျလို့ ဦးဂငြျမီက ပွောပါတယျ။
“ဆန်ဒပွမှုတှမှော ပါးပါးနပျနပျနဲ့ ထိပျတိုကျတှေ့ဆုံမှုကိုရှောငျရှားပွီးဆှဲဆန့ျနိုငျဖို့ တခု ၊ တဖကျမှာလညျး CDM ကို ဖိအားပေးလုပျဆောငျရမယျ။ ပဈတာခတျတာတှေ လုပျပွီးဖွိုခှဲလာပွီဆို ကိုယ့ျမွို့ကိုယ့ျရပျရှာမှာ Base တှေ တညျဆောကျထားတာ၊ မွို့နယျတှငျး ပွောကျကြားလုပျရှားမှုတှရှေိသလို၊ Mobile လုပျတာတှလေုပျရမယျ တခါ တလကေရြငျ ပေါငျးစပျလှုပျရှားမှုတှလေုပျရမယျ။ အကောငျးဆုံးကတော့ မွို့နယျတှကေ ရုံးလုပျငနျးတှကေို CDM လုပျအောငျလုပျနိုငျရငျတော့ အကောငျးဆုံးပါဘဲ။”
ဆန်ဒပွပှဲတှေ အားကောငျးလာနတောနဲ့အမြှ လှုပျရှားမှုတှနေဲ့ ဆကျနှယျတဲ့ သတငျးတှဟောလညျး အငျတာနကျ လူမှုကှနျရကျတှမှော ပြံ့နှံ့နပေါတယျ။ လူမှုကှနျရကျတှပေေါျက ဆန်ဒပွလှုပျရှားမှုတှနေဲ့ ဆကျနှယျပွီး ဖွန့ျဝကွေတဲ့နရောမှာ သတငျးမှားတှေ၊ သတငျးတုတှလေညျး ပါဝငျလေ့ရှိတတျတာကွောင့ျ ရှုတျထှေးမှုတှေ ဖွဈနိုငျတဲ့ အန်တရာယျတှေ ရှိတာကိုလညျး သတိထားဖို့လိုတယျလို့ မွနျမာနိုငျငံ သတငျးမီဒီယာ ကောငျစီဝငျတဦးဖွဈတဲ့ ဦးမွင့ျကြောျကထောကျပွပါတယျ။
“ ယုံကွညျရတဲ့သတငျးဌာန သတငျးဌာနကွီးတှဆေိုတာ ပွညျတှငျးမှာသတငျးစာတှေ လညျးရှိသလို ရဒေီယို သတငျးဌာန၊ အှနျလိုငျးသတငျးဌာန အှနျလိုငျးအဂေငြျစီတှရှေိတယျ။ အဲထဲကနေ ကိုယျယုံကွညျစိတျခရြတဲ့ သတငျးဌာနတှကေို ကွည့ျစခေငြျတယျ။ သတငျး Group တှကေနကွေည့ျတာမြိုးတှကေ အန်တရာယျအမြားကွီးဖွဈစနေိုငျတယျ။ အဲဒီမှာ အကုနျရောထည့ျထားတယျ။ RFA , VOA, 7 Day, Eleven စသဖွင့ျ သူတို့ဟာတှလေညျးထည့ျသလို တခွားသောသတငျးဌာနမဟုတျတာတှကေိုလညျး အဲသတငျး Group တှမှောရှယျတော့ အဲဒါတှရေောထှေးပွီးတော့ ရှုပျထှေး စနေိုငျတယျ။ ဒါကွောင့ျသတငျးဌာနတှရေဲ့ ပခြျေ ၊ ဝကျဆိုဒျကို YouTube ဆိုလဲ YouTube ကို အဲဒါမြိုးတှကေိုသာ Like လုပျကွည့ျသင့ျပါတယျ”
မွနျမာနိုငျငံမှာ မိုဘိုငျးဖုနျးအသုံးပွုမှုမြားလာတာနဲ့အမြှ အငျတာနကျအသုံးပွုမှုက တဈနှဈထကျ တဈနှဈတိုးတကျလာခဲ့သလို အငျတာနကျအသုံးပွုမှု ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျလာတာနဲ့အမြှ Social Media အသုံးပွုမှုကလညျး တဈနှဈထကျတဈနှဈ ပိုမိုတိုးတကျလာခဲ့သလို လူတိုငျးက နေ့တိုငျးနီးပါး သတငျးအခကြျအလကျတှကေို ပုံစံမြိုးစုံနဲ့ လကျခံရယူနကွေပါတယျ။ အငျတာနကျ အခွခေံပွီး သတငျးအခကြျအလကျတှကေို လကျခံရယူကွသလို Print Media, Broadcast Media တှေ၊FM ရဒေီယိုတှကေနလေညျး သတငျးအခကြျအလကျတှကေို နေ့စဉျရယူနကွေတာမှာ လကျရှိအခွအေနမှော အငျတာနကျ လူမှုမီဒီယာတှပေေါျကနေ သတငျးရယူမှုကပိုမြားလာတာကွောင့ျ ဒါကို အသုံးခပြွီး သတငျးမှားတှေ ဖွန့ျလာတာတှရှေိလာ တာမို့ ဒါတှနေဲ့ပတျသတျလို့ သတငျးစာဆရာတှကေ သတိပေးနကွေပါတယျ။
