[Zawgyi/Unicode]
ပဋိပက္ခဖြစ်နေတဲ့ Nagorno-Karabakh ဒေသမှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်တခုရရေး ရုရှားနိုင်ငံက ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးတာ အောင်မြင်မှုမရခဲ့ပါဘူး။
အဇာဘိုင်ဂျန်နဲ့ အာမေးနီးယားနိုင်ငံတို့အကြား ဒီဒေသပိုင်ဆိုင်မှုအတွက် အငြင်းပွားနေတာကနေ ၂၅ နှစ်ကျော်ကြာကာလအတွင်း အဆိုးရွားဆုံး ထိပ်တိုက်ပဋိပက္ခနဲ့ ကြုံနေရတာဖြစ်ပြီးတော့ ပြန်ဖြစ်လာတဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေအတွက် တဘက်နဲ့ တဘက် အပြန်အလှန် ပြစ်တင်ပြောဆိုနေကြတာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့စနေနေ့က စတင်ခဲ့ရမှာဖြစ်တဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး မအောင်မြင်ခဲ့တာကြောင့် နှစ်နိုင်ငံကြား စေ့စပ်ညှိနှိုင်းဖို့ ဘယ်လောက်တောင် ခက်ခဲတယ်ဆိုတာ ပြနေပါတယ်။
ဒါကြောင့်လည်း စက်တင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့ကစတင်ခဲ့တဲ့ တကျော့ပြန်ပဋိပက္ခထဲ ရုရှားနဲ့ တူရကီနိုင်ငံတွေ ပါလာပြီး ပိုကြီးမားတဲ့ပဋိပက္ခဖြစ်လာမယ့် အလားအလာပေါ်လာသလို ကက်စ်ပီယန်ပင်လယ်ကနေ စွမ်းအင်တင်ပို့တာကိုလည်း ခြိမ်းခြောက်နိုင်ခြေ ရှိလာနေပါပြီ။
အဇာဘိုင်ဂျန်နဲ့ အာမေးနီးယား နှစ်နိုင်ငံစလုံးဟာ တချိန်က ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဝင် နိုင်ငံတွေဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ အခုချိန်မှာတော့ ရုရှားက အာမေးနီးယားကို အားပေးထောက်ခံနေပြီး အဇာဘိုင်ဂျန်ကိုတော့ အိမ်နီးချင်း မဟာမိတ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ တူရကီက အားပေး ထောက်ခံနေတာပါ။
Nagorno-Karabakh ဒေသကတော့ အာမေးနီးယန်းအများစု နေထိုင်တဲ့ဒေသဖြစ်ပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုခေတ်က အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံတွင်းမှာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသအဖြစ် တည်ရှိခဲ့တာပါ။
၁၉၈၈ ခုနှစ်မှာ အာမေးနီးယားနိုင်ငံနဲ့ပေါင်းဖို့ ကြိုးစားတာကနေ စစ်ပွဲကြီးဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၉၉၄ ခုနှစ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲချိန်မှာတော့ အာမေးနီးယားတပ်ဖွဲ့တွေက Nagorno-Karabakh ဒေသကိုသာမက အနီးအနားကဒေသတွေကိုပါ သိမ်းယူခဲ့ပါတယ်။
အခုတော့ တူရကီရဲ့ အထောက်အပံ့နဲ့ စစ်အင်အားပိုကြီးလာတဲ့ အဇာဘိုင်ဂျန်က ဒီဒေသကို သူတို့ပိုင်အဖြစ် ပြန်သိမ်းယူဖို့ အင်အားသုံးခွင့်ရှိတယ်ဆိုပြီး လုပ်လာတာကနေ တကျော့ပြန်ပဋိပက္ခ ဖြစ်လာတာပါ။
[Unicode Version]
Nagorno-Karabakh အပဈရပျရေး ရုရှားကွားဝငျပမေဲ့ မအောငျမွငျ
ပဋိပက်ခဖွဈနတေဲ့ Nagorno-Karabakh ဒသေမှာ အပဈအခတျရပျစဲရေး သဘောတူညီခကြျတခုရရေး ရုရှားနိုငျငံက ကွားဝငျစေ့စပျပေးတာ အောငျမွငျမှုမရခဲ့ပါဘူး။
အဇာဘိုငျဂနြျနဲ့ အာမေးနီးယားနိုငျငံတို့အကွား ဒီဒသေပိုငျဆိုငျမှုအတှကျ အငွငျးပှားနတောကနေ ၂၅ နှဈကြောျကွာကာလအတှငျး အဆိုးရှားဆုံး ထိပျတိုကျပဋိပက်ခနဲ့ ကွုံနရေတာဖွဈပွီးတော့ ပွနျဖွဈလာတဲ့ တိုကျခိုကျမှုတှအေတှကျ တဘကျနဲ့ တဘကျ အပွနျအလှနျ ပွဈတငျပွောဆိုနကွေတာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့စနနေေ့က စတငျခဲ့ရမှာဖွဈတဲ့ အပဈအခတျရပျစဲရေး မအောငျမွငျခဲ့တာကွောင့ျ နှဈနိုငျငံကွား စေ့စပျညှိနှိုငျးဖို့ ဘယျလောကျတောငျ ခကျခဲတယျဆိုတာ ပွနပေါတယျ။
ဒါကွောင့ျလညျး စကျတငျဘာလ ၂၇ ရကျနေ့ကစတငျခဲ့တဲ့ တကြော့ပွနျပဋိပက်ခထဲ ရုရှားနဲ့ တူရကီနိုငျငံတှေ ပါလာပွီး ပိုကွီးမားတဲ့ပဋိပက်ခဖွဈလာမယ့ျ အလားအလာပေါျလာသလို ကကျဈပီယနျပငျလယျကနေ စှမျးအငျတငျပို့တာကိုလညျး ခွိမျးခွောကျနိုငျခွေ ရှိလာနပေါပွီ။
အဇာဘိုငျဂနြျနဲ့ အာမေးနီးယား နှဈနိုငျငံစလုံးဟာ တခြိနျက ဆိုဗီယကျပွညျထောငျစုဝငျ နိုငျငံတှဖွေဈခဲ့ကွပါတယျ။ အခုခြိနျမှာတော့ ရုရှားက အာမေးနီးယားကို အားပေးထောကျခံနပွေီး အဇာဘိုငျဂနြျကိုတော့ အိမျနီးခငြျး မဟာမိတျနိုငျငံဖွဈတဲ့ တူရကီက အားပေး ထောကျခံနတောပါ။
Nagorno-Karabakh ဒသေကတော့ အာမေးနီးယနျးအမြားစု နထေိုငျတဲ့ဒသေဖွဈပွီး ဆိုဗီယကျပွညျထောငျစုခတျေက အဇာဘိုငျဂနြျနိုငျငံတှငျးမှာ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျရဒသေအဖွဈ တညျရှိခဲ့တာပါ။
၁၉၈၈ ခုနှဈမှာ အာမေးနီးယားနိုငျငံနဲ့ပေါငျးဖို့ ကွိုးစားတာကနေ စဈပှဲကွီးဖွဈခဲ့ပွီး ၁၉၉၄ ခုနှဈ အပဈအခတျရပျစဲခြိနျမှာတော့ အာမေးနီးယားတပျဖှဲ့တှကေ Nagorno-Karabakh ဒသေကိုသာမက အနီးအနားကဒသေတှကေိုပါ သိမျးယူခဲ့ပါတယျ။
အခုတော့ တူရကီရဲ့ အထောကျအပံ့နဲ့ စဈအငျအားပိုကွီးလာတဲ့ အဇာဘိုငျဂနြျက ဒီဒသေကို သူတို့ပိုငျအဖွဈ ပွနျသိမျးယူဖို့ အငျအားသုံးခှင့ျရှိတယျဆိုပွီး လုပျလာတာကနေ တကြော့ပွနျပဋိပက်ခ ဖွဈလာတာပါ။
