(Zawgyi/Unicode)
NLD အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အစိုးရအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကြီးကြီးမားမား အနိုင်ရထားတဲ့အခွင့်အလမ်းကိုအသုံးပြုပြီး၊ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာအောင် လုပ်သင့်ပြီလို့၊ HRW နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ကြီးက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးကိုဖိနှိပ်တဲ့ဥပဒေတွေကို ပြင်ဆင်၊ဖျက်သိမ်းဖို့နဲ့ လက်တွေ့ ချိုးဖောက်မူတွေ ဆက်မဖြစ်စေဖို့ လုပ်စရာ အများကြီးကျန်နေသေးတယ်လို့လည်း HRW က ပြောပါတယ်။
အမေရိကန်အခြေစိုက် HRW လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ အာရှဆိုင်ရာ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှုး Phil Robertson ကို မနေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ဒီအဖွဲ့အစီရင်ခံစာနဲ့ဆက်စပ်ပြိး၊ ကိုဝင်းမင်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
HRW လို့အတိုခေါက်ခေါ်တဲ့ Human Rights Watch လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ ဒုညွှန်မူး Robertson က အခုနှစ်ကုန်အစီရင်ခံစာပြင်ဆင်ခဲ့ရမှာ၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မူ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဆက်ရှိနေတာတွေ့ခဲ့ရကြောင်းထောက်ပြပြီး အခုလိုစရှင်းပြပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဓိက ကျွန်တော်တို့ စိုးရိမ်တာက အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီအနေနဲ့ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ အာဏာစရလာပြီးကထဲက လူ့အခွင့်အရေးပြဿနာတွေအပေါ် လျစ်လျူရှုလာ ခဲ့ပါတယ်။ အခုပြီးခဲ့တဲ့နှစ် နိုဝင်ဘာကပဲ ရွေးကောက်ပွဲ ထပ်အနိုင်ရလိုက်ပြန်တော့ ဒီအတွက် အသစ်ပြန်စဖို့အခွင်အလမ်းရှိလာချိန်မှာ၊ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေ တကယ်ကိုအလေးပေးပြီး၊ နိုင်ငံသားနဲ့ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေးတွေကျင့်သုံးနေသူတွေ၊ ဒီလွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်နေသူတွေ၊ လွတ်လပ်စွာစုဝေးနေသူတွေ၊ အင်တာနက်မှာဖွင့်ဟနေသူတွေကို အရေးယူအပြစ်ပေးတာတွေရပ်တန့်သင့်ပါပြီ။”
ဒါ့အပြင် Robertson က ဆက်ပြီး အခုလွှတ်တော်သစ်မှာ ဒီကြီးကြီးမားမား ရွေးကောက်ခံအခွင့်အလမ်းသစ်ကို စသုံးသင့်ပြီလို့ အကြံပြုပါတယ်။
“သိသာစွာပဲ လွှတ်တော်အသစ်လဲစတော့မှာဆိုတော့၊ NLD အစိုးရအနေနဲ့ အများစုလွှတ်တော်နေရာ ကြီးကြီးမားမားရထားတာကို အသုံးပြုပြီး၊ အရင် နဝတ၊ နအဖ စစ်အုပ်ချုပ်မူကတည်းက ရှိလာတဲ့၊ ဒီ လူ့အခွင့်အရေးချိုးနှိမ်တဲ့ဥပဒေတွေတချိုကို ရုပ်သိမ်းဖို့ အခွင့်အလမ်းသစ်လဲပေါ်လာပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အရင်လည်း အခုလို ဥပဒေအပြောင်းအလဲတွေအတွက် အစိုးရကို တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်၊ ဒီဥပဒေတွေ ပြန်သုံးသပ်ပြီး၊ ရုပ်သိမ်းပယ်ဖျက်တာတွေလုပ်ပေးလိုက်ရင်၊ ရှေ.မှာ ဆက်ဖိနှိပ်ဖို့ သုံးစရာ ဥပဒေတွေ မရှိနိုင်တော့ဘူးလေ။”
ဒီနေရာမှာ လက်ရှိဖိနှိပ်ဖို့အသုံးများနေတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးဥပဒေတွေ၊ မတရားအသင်း ဆက်သွယ်မူ ဥပဒေနဲ့ အကြည်အညိုပျက်မူဆိုင်ရာဥပဒေတွေကို ပြန်သုံးသပ်ပြင်ဆင်ပယ်ဖျက်တာတွေ အမြန်လုပ်သင့်တယ်လို့ သူက ဆက်အကြံပြုပါတယ်။
ဒါ့အပြင်ပြီးခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်နဲ့ မလုပ်ပေးနိုင်ခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေ ပြန်ကျင်းပပေးဖို့လည်း၊ အခုလွှတ်တော်သစ်မှာ ပြင်ဆင်မူတွေလုပ်သင့်တယ်လို့ ခုလိုရှင်းပြပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ တကယ့်ကို မျှော်လင့်နေပါတယ်၊ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်တုန်းက ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပဖြစ်ခဲ့တဲ့နေရာဒေသတွေမှာ ရွေးကောက်ပွဲ မကြာခင်အမြန်ဆုံး ပြန်ကျင်းပပေးဖို့ မျှော်လင့်နေပါတယ်။ ဒီဒေသတွေအများကြီးမှာ လူတွေအများကြီး မဲပေးခွင့်ဆုံးသွားတာမို့ အများကြီး စိုးရိမ်မူတွေရှိနေတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ တကယ်က လူတိုင်းမှာ ဒီရွေးကောက်ပွဲကတဆင့် ကိုယ်စားပြုမယ့်သူနဲ့ အစိုးရကို ရွေးချယ်ပိုင်ခွင့်၊ ကိုယ်တိုင်လည်းရွေးချယ်ခံပိုင်ခွင့်၊ သူတို့အမြင်တွေကို သူတို့ရွေးချယ်ထားသူတွေက တဆင့်နဲ့ ကိုယ်စားမဲခွဲပြသခွင်ေ့တွရှိသင့်ပါတယ်။”
ဒီနေရာမှာ မဲပေးခွင့်နဲ့ ရွေးချယ်ခံပိုင်ခွင့်၊ ရွေးကောက်ပွဲကပ်ပြီးမှ ဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ ရိုဟင်ဂျာအသိုင်းအဝိုင်းအတွက်လည်း ပြန်စဉ်းစားပေးသင့်တယ်လို့ Robertson က ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒီရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကိုတော့ မြန်မာအစိုးရက လက်မခံထားပါဘူး။
ဒါအပြင် ပြီးခဲ့တဲကာလအတွင်း အကျဉ်းသားလွှတ်မြောက်ရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆန္ဒပြသူတွေကို ဖမ်းဆီးတာတွေ များလာတာခဲ့တာအတွက်လည်း Robertson က
“ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူအားလုံး သူတို့အခွင့်အရေးကိုသုံးပြီး၊ သူတို့အမြင်တွေကို ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း ဖော်ထုတ်တာကနေ အဖမ်းခံနေရတာတွေအတွက် စိုးရိမ်မူရှိပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ လက်ရှိအရေးယူခံထားရတဲ့ ရခိုင်က တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေလည်းပါပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆန္ဒပြတောင်းဆိုတာကြောင့် အခုအရေးယူခံထားရတဲ့ ဘကသ ကျောင်းသားတွေလည်း ပါပါတယ်။”
တချိန်ထဲမှာ မငြိမ်းချမ်းနိုင်သေးတဲ့ တိုင်းရင်းသားနယ်မြေက စစ်ပွဲတွေအတွင်း၊ အပစ်မဲ့အရပ်သားတွေ ထိခိုက်ဖမ်းဆီးခံရမူတွေအတွက်လည်း Robertson ကဆက်ပြီး
“တပ်မတော်အနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားနယ်မြေတွေမှာ ဥပမာ ရခိုင်တပ်နဲ့ဖြစ်တဲ့စစ်ပွဲတွေမှာ အထိန်းအကွပ်လုံးဝမရှိဘူးဖြစ်နေပါတယ်။ မြန်မာတပ်မတော်က ဥပဒေအပေါ်မှာလိုမျိုး ပြုမူနေပါတယ်။ ဒါက လက်ခံပေးလို့မရပါဘူး။ မြန်မာတပ်မတော်အနေနဲ့ ဒီဒေသတွေမှာလည်း လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားလိုက်နာဖို့လိုပါတယ်။ နောက် ဒီလူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခဲ့သူတွေကိုလည်း အရေးယူအပြစ်ပေးဖို့လိုပါတယ်။”
Robertson က ဆက်ပြီး အခုလို တပ်မတော်ဖက်က တာဝန်ယူတာဝန်ခံမူရှိလာဖို့ အရပ်သားအစိုးရအနေနဲ့ လက်ရှိကြီးကြီးမားမားရလိုက်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အားနဲ့ ကြိုးပမ်းထိန်းကွပ်ပေးသွားသင့်တယ်လို့ အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။
.........
လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနေ တိုးတကျအောငျလုပျဖို့ NLD ကို HRW တိုကျတှနျး
(Unicode)
NLDအမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျအစိုးရအနနေဲ့ရှေးကောကျပှဲကွီးကွီးမားမား အနိုငျရထားတဲ့အခှင့ျအလမျးကိုအသုံးပွုပွီး၊ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနေ မွနျမာနိုငျငံမှာ တိုးတကျကောငျးမှနျလာအောငျ လုပျသင့ျပွီလို့၊ HRW နိုငျငံတကာလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ကွီးက တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ လူ့အခှင့ျအရေးကိုဖိနှိပျတဲ့ဥပဒတှေကေို ပွငျဆငျ၊ဖကြျသိမျးဖို့နဲ့ လကျတှေ့ ခြိုးဖောကျမူတှေ ဆကျမဖွဈစဖေို့ လုပျစရာ အမြားကွီးကနြျနသေေးတယျလို့လညျး HRW က ပွောပါတယျ။
အမရေိကနျအခွစေိုကျ HRW လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ အာရှဆိုငျရာ ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှုး Phil Robertson ကို မနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ဒီအဖှဲ့အစီရငျခံစာနဲ့ဆကျစပျပွိး၊ ကိုဝငျးမငျးက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
HRW လို့အတိုခေါကျခေါျတဲ့ Human Rights Watch လူ့အခှင့ျအရေးစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ ဒုညှှနျမူး Robertson က အခုနှဈကုနျအစီရငျခံစာပွငျဆငျခဲ့ရမှာ၊ မွနျမာနိုငျငံတှငျး လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမူ ပွငျးပွငျးထနျထနျဆကျရှိနတောတှေ့ခဲ့ရကွောငျးထောကျပွပွီး အခုလိုစရှငျးပွပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံမှာ အဓိက ကြှနျတောျတို့ စိုးရိမျတာက အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျပါတီအနနေဲ့ ၂၀၁၅ ခုနှဈမှာ အာဏာစရလာပွီးကထဲက လူ့အခှင့ျအရေးပွူနာတှအေပေါျ လစြျလြူရှုလာ ခဲ့ပါတယျ။ အခုပွီးခဲ့တဲ့နှဈ နိုဝငျဘာကပဲ ရှေးကောကျပှဲ ထပျအနိုငျရလိုကျပွနျတော့ ဒီအတှကျ အသဈပွနျစဖို့အခှငျအလမျးရှိလာခြိနျမှာ၊ လူ့အခှင့ျအရေးကိစ်စတှေ တကယျကိုအလေးပေးပွီး၊ နိုငျငံသားနဲ့ နိုငျငံရေးဆိုငျရာအခှင့ျအရေးတှကေငြ့ျသုံးနသေူတှေ၊ ဒီလှတျလပျစှာထုတျဖောျနသေူတှေ၊ လှတျလပျစှာစုဝေးနသေူတှေ၊ အငျတာနကျမှာဖှင့ျဟနသေူတှကေို အရေးယူအပွဈပေးတာတှရေပျတန့ျသင့ျပါပွီ။”
ဒါ့အပွငျ Robertson က ဆကျပွီး အခုလှှတျတောျသဈမှာ ဒီကွီးကွီးမားမား ရှေးကောကျခံအခှင့ျအလမျးသဈကို စသုံးသင့ျပွီလို့ အကွံပွုပါတယျ။
“သိသာစှာပဲ လှှတျတောျအသဈလဲစတော့မှာဆိုတော့၊ NLD အစိုးရအနနေဲ့ အမြားစုလှှတျတောျနရော ကွီးကွီးမားမားရထားတာကို အသုံးပွုပွီး၊ အရငျ နဝတ၊ နအဖ စဈအုပျခြုပျမူကတညျးက ရှိလာတဲ့၊ ဒီ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးနှိမျတဲ့ဥပဒတှေတေခြိုကို ရုပျသိမျးဖို့ အခှင့ျအလမျးသဈလဲပေါျလာပါတယျ။ ကြှနျတောျတို့အနနေဲ့ အရငျလညျး အခုလို ဥပဒအေပွောငျးအလဲတှအေတှကျ အစိုးရကို တောငျးဆိုခဲ့ပါတယျ၊ ဒီဥပဒတှေေ ပွနျသုံးသပျပွီး၊ ရုပျသိမျးပယျဖကြျတာတှလေုပျပေးလိုကျရငျ၊ ရှေ.မှာ ဆကျဖိနှိပျဖို့ သုံးစရာ ဥပဒတှေေ မရှိနိုငျတော့ဘူးလေ။”
ဒီနရောမှာ လကျရှိဖိနှိပျဖို့အသုံးမြားနတေဲ့ ဆကျသှယျရေးဥပဒတှေေ၊ မတရားအသငျး ဆကျသှယျမူ ဥပဒနေဲ့ အကွညျအညိုပကြျမူဆိုငျရာဥပဒတှေကေို ပွနျသုံးသပျပွငျဆငျပယျဖကြျတာတှေ အမွနျလုပျသင့ျတယျလို့ သူက ဆကျအကွံပွုပါတယျ။
ဒါ့အပွငျပွီးခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ လုံခွုံရေးအကွောငျးပွခကြျနဲ့ မလုပျပေးနိုငျခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲတှေ ပွနျကငြျးပပေးဖို့လညျး၊ အခုလှှတျတောျသဈမှာ ပွငျဆငျမူတှလေုပျသင့ျတယျလို့ ခုလိုရှငျးပွပါတယျ။
“ကြှနျတောျတို့ တကယ့ျကို မြှောျလင့ျနပေါတယျ၊ နိုဝငျဘာ ၈ ရကျတုနျးက ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပဖွဈခဲ့တဲ့နရောဒသေတှမှော ရှေးကောကျပှဲ မကွာခငျအမွနျဆုံး ပွနျကငြျးပပေးဖို့ မြှောျလင့ျနပေါတယျ။ ဒီဒသေတှအေမြားကွီးမှာ လူတှအေမြားကွီး မဲပေးခှင့ျဆုံးသှားတာမို့ အမြားကွီး စိုးရိမျမူတှရှေိနတေယျလို့ ထငျပါတယျ။ တကယျက လူတိုငျးမှာ ဒီရှေးကောကျပှဲကတဆင့ျ ကိုယျစားပွုမယ့ျသူနဲ့ အစိုးရကို ရှေးခယြျပိုငျခှင့ျ၊ ကိုယျတိုငျလညျးရှေးခယြျခံပိုငျခှင့ျ၊ သူတို့အမွငျတှကေို သူတို့ရှေးခယြျထားသူတှကေ တဆင့ျနဲ့ ကိုယျစားမဲခှဲပွသခှငျေ့တှရှိသင့ျပါတယျ။”
ဒီနရောမှာ မဲပေးခှင့ျနဲ့ ရှေးခယြျခံပိုငျခှင့ျ၊ ရှေးကောကျပှဲကပျပွီးမှ ဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ ရိုဟငျဂြာအသိုငျးအဝိုငျးအတှကျလညျး ပွနျစဉျးစားပေးသင့ျတယျလို့ Robertson က ထောကျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒီရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကိုတော့ မွနျမာအစိုးရက လကျမခံထားပါဘူး။
ဒါအပွငျ ပွီးခဲ့တဲကာလအတှငျး အကဉြျးသားလှှတျမွောကျရေးနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ ဆန်ဒပွသူတှကေို ဖမျးဆီးတာတှေ မြားလာတာခဲ့တာအတှကျလညျး Robertson က
“ကြှနျတောျတို့အနနေဲ့ တကျကွှလှုပျရှားသူအားလုံး သူတို့အခှင့ျအရေးကိုသုံးပွီး၊ သူတို့အမွငျတှကေို ငွိမျးငွိမျးခမြျးခမြျး ဖောျထုတျတာကနေ အဖမျးခံနရေတာတှအေတှကျ စိုးရိမျမူရှိပါတယျ။ ဒီနရောမှာ လကျရှိအရေးယူခံထားရတဲ့ ရခိုငျက တကျကွှလှုပျရှားသူတှလေညျးပါပါတယျ။ ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ ဆန်ဒပွတောငျးဆိုတာကွောင့ျ အခုအရေးယူခံထားရတဲ့ ဘကသ ကြောငျးသားတှလေညျး ပါပါတယျ။”
တခြိနျထဲမှာ မငွိမျးခမြျးနိုငျသေးတဲ့ တိုငျးရငျးသားနယျမွကေ စဈပှဲတှအေတှငျး၊ အပဈမဲ့အရပျသားတှေ ထိခိုကျဖမျးဆီးခံရမူတှအေတှကျလညျး Robertson ကဆကျပွီး
“တပျမတောျအနနေဲ့ တိုငျးရငျးသားနယျမွတှေမှော ဥပမာ ရခိုငျတပျနဲ့ဖွဈတဲ့စဈပှဲတှမှော အထိနျးအကှပျလုံးဝမရှိဘူးဖွဈနပေါတယျ။ မွနျမာတပျမတောျက ဥပဒအေပေါျမှာလိုမြိုး ပွုမူနပေါတယျ။ ဒါက လကျခံပေးလို့မရပါဘူး။ မွနျမာတပျမတောျအနနေဲ့ ဒီဒသေတှမှောလညျး လူ့အခှင့ျအရေးကို လေးစားလိုကျနာဖို့လိုပါတယျ။ နောကျ ဒီလူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခဲ့သူတှကေိုလညျး အရေးယူအပွဈပေးဖို့လိုပါတယျ။”
Robertson က ဆကျပွီး အခုလို တပျမတောျဖကျက တာဝနျယူတာဝနျခံမူရှိလာဖို့ အရပျသားအစိုးရအနနေဲ့ လကျရှိကွီးကွီးမားမားရလိုကျတဲ့ ရှေးကောကျပှဲရလဒျအားနဲ့ ကွိုးပမျးထိနျးကှပျပေးသှားသင့ျတယျလို့ အကွံပွုခဲ့ပါတယျ။
