(Zawgyi / Unicode)
ပလတ်စတစ် စွန့်ပစ်အမှိုက်တွေ အမှိုက်ပုံတွေနဲ့ ရေထဲမှာ ပုံလာတာက အရှေ့တောင်အာရှမှာ တွေ့ကြုံနေရတဲ့ပြဿနာ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီလို အမှိုက်တွေကို အသုံးအဆောင်တွေအဖြစ် ပြန်ပြီး ဘယ်လိုအသုံးချနိုင်ပါမလဲ။ ရိုက်တာ သတင်းတပုဒ်ကို အခြေခံပြီး မမြသဇင်အောင်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ပလတ်စတစ် စွန့်ပစ်အမှိုက်တွေကို အနုပညာမြောက်တဲ့ အတွေးအခေါ်နဲ့ ပြန်အသုံးချဖို့ ကြိုးစားနေသူက မြန်မာအမျိုးသမီး ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီ ဖြစ်ပါတယ်။ သူက ရန်ကုန်မြို့ပြင်က အမှိုက်ပုံကြီးထဲ သူကိုယ်တိုင် ပလတ်စတစ် အမှိုက်တွေကို ရွေးထုတ်ပြီး စွန့်ပစ်အမှိုက်တွေကနေ အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းတွေအဖြစ် ပြန်လည်ပြုလုပ် ရောင်းချနေတာပါ။ ကျွတ်ကျွတ်အိတ်အိမ်လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ ဆိုင်တဆိုင်ကိုလည်း ဒလမြို့မှာ ဖွင့်လှစ်ထားပါတယ်။
“ရုပ်ဆိုးဆိုးနဲ့ သူက အမှိုက်ပုံမှာ ရှိနေမယ့်အစား လှပတဲ့ပစ္စည်း၊ အသုံးဝင်တဲ့ပစ္စည်းတခု ပြောင်းနိုင်တဲ့ နည်းပညာသာ ရှိခဲ့ရင် ကိုယ်က ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းရာမှာလည်း ရောက်သွားမယ်၊ ပြီးတော့ ကိုယ့်အနေနဲ့လည်း အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း လုပ်ငန်းတခုလို ဖြစ်လာမယ်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်ခဲ့တာပါ။”
သူက အမှိုက်ပုံထဲက ပလတ်စတစ်ဘူးတွေ၊ အိတ်တွေနဲ့ ထီးအဟောင်းတွေကို ကောက်ပြီး ဆေးကြော၊ မီးပူတိုက်ပြီး ပြန်လည်သန့်စင်ပါတယ်။ ဒီလို ပြန်လည် သန့်စင်လိုက်တဲ့ ပလတ်စတစ် ပစ္စည်းတွေကို သူက ပိုက်ဆံအိတ်၊ ခါးပတ် စတဲ့ အသုံးအဆောင်တွေအဖြစ် ပြန်လည်ထုတ်လုပ် ရောင်းချတာပါ။ အမှိုက်ကနေ လှပတဲ့ အသုံးအဆောင်တွေဖြစ်အောင် လုပ်ရတာ မလွယ်ကူသလို စိန်ခေါ်မှုတခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်လို့ ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီက ပြောပါတယ်။
“ရန်ကုန်မှာ တရက်တရက်ကို အမှိုက်ပေါင်းက တန်ချိန်နဲ့ဆို ၂၅၀၀ လောက်က နေ့တိုင်းထွက်တာ။ ဒါပေမယ့် ဒီ ကျွတ်ကျွတ်တခုတည်းအနေနဲ့ Recycle ပြန်လုပ်တဲ့အခါမှာ ၂ တန်တောင်မှ အနိုင်နိုင်ဖြစ်လိမ့်မယ်။ နည်းနည်းလေးပဲ ကိုယ်က လုပ်နိုင်တဲ့အခါမှာ ဒီအမှိုက်ပုံကတော့ ဘယ်လိုမှ လျော့ကျနိုင်စရာအကြောင်း မရှိဘူး။”
အမှိုက်ကနေ လှပတဲ့ အသုံးအဆောင်တွေဖြစ်အောင် လုပ်ရတာက မလွယ်သလို စိန်ခေါ်မှုတခုလည်း ဖြစ်တယ်လို့ ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီက ပြောပါတယ်။
“လူတွေက တွေ့တဲ့အခါမှာ ဒီဟာက အမှိုက်ကြီးပဲ ဆိုတာမျိုး မဟုတ်အောင် လူတွေ စိတ်ဝင်စားအောင် အမှိုက်မဟုတ်မှန်းပေါ့နော်၊ အမှိုက်ကနေ လှပတဲ့ပစ္စည်း ဘယ်လိုပြောင်းမလဲ ဆိုတာလည်း တကယ့် ရင်ဆိုင်မှုကြီးပါပဲ။”
ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီရဲ့ဆိုင်ကို လာရောက်တဲ့ ဂျာမန် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား ကျောင်းသူ SANNA ကတော့ ဒီလို ပလတ်စတစ် စွန့်ပစ်အမှိုက်တွေနဲ့ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေ ပြုလုပ်ရောင်းချတာ သိပ်ကိုကောင်းတဲ့ အတွေးအခေါ် ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီလို အမှိုက်ကနေ သုံးလို့ရတဲ့ ပစ္စည်းတွေ ပြန်လုပ်ရောင်းတာက သိပ်ကိုကောင်းတဲ့ အစီအစဉ်ပါပဲ။ ပစ်လိုက်တဲ့ အမိှုက်တွေကနေ အသုံးဝင်တဲ့ ပစ္စည်းတွေ ပြန်လုပ်တာ ဒီမှာကြည့်လေ၊ ဥပမာ ဒီဆင်ရုပ်လေး ကျမ သိပ်သဘောကျတာပဲ။ ဒါလေးက သိပ်ကိုကောင်းတဲ့ အမှတ်တရ လက်ဆောင်ပစ္စည်းပဲလေ။”
ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီက သူ့ရဲ့ဆိုင်ကိုလည်း ပလတ်စတစ်ဘူးခွံတွေနဲ့ အလှဆင် တည်ဆောက်ထားပါတယ်။ စွန့်ပစ်အမှိုက်တွေကနေ လှပတဲ့ပစ္စည်းတွေသာမက အိမ်တလုံးအထိ ဆောက်နိုင်တာကို အသိပညာပေးချင်တာလို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ကျွတ်ကျွတ်အိတ်လုပ်ငန်းက ပလတ်စတစ် တခုတည်း မဟုတ်ဘူး။ ထုတ်လုပ်တဲ့ပစ္စည်း၊ လှပတဲ့ပစ္စည်းတခုတည်း မဟုတ်ဘဲနဲ့ လူတွေကို ဘာပညာပေးချင်လဲဆိုတော့ ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ မြင်နေရတဲ့ အမှိုက် အများဆုံးနဲ့ ဒီလို အိမ်တလုံးတောင် ဆောက်လို့ရတယ်။ ဒီမှာဆိုရင် ပလတ်စတစ် ဘူးတွေပါ။ နေ့စဉ် ကိုယ်သုံးနေတဲ့ သောက်နေတဲ့ ပလတ်စတစ်ဘူးတွေနဲ့ အိမ်တလုံးတောင် ဆောက်လို့ရတယ်ဆိုတဲ့ ပညာ ပေးချင်တာပါ။”
လူဦးရေ ၅ သန်းလောက်နေထိုင်တဲ့ ရန်ကုန်မြို့မှာ နေ့စဉ် စွန့်ပစ်တဲ့ အမှိုက်တန်ချိန် ၂၅၀၀ လောက်ရှိတယ်လို့ ရန်ကုန်စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီ စာရင်းအရ သိရပါတယ်။
ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီက အခုလို စွန့်ပစ်ပစ္စည်း ပြန်လည်အသုံးချတဲ့ လုပ်ငန်းကို သူက ၂၀၁၄ ခုနှစ်က စခဲ့တာဖြစ်ပြီး ကျွတ်ကျွတ်အိတ်အိမ်ကို ၂၀၁၆ မှာ ဖွင့်လှစ်ခဲ့တာပါ။ သူ့အနေနဲ့ အခုလိုလုပ်တာက တချိန်မှာ နောက်မျိုးဆက်တွေအတွက် ပိုမိုသန့်ရှင်းတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးပေးချင်လို့ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ တနေ့ကို အမှိုက်နည်းနည်းပဲ ပြန်အသုံးချနိုင်တာဖြစ်လို့ နေ့စဉ် အမှိုက်ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့က လူတွေ အမှိုက်ကို စနစ်တကျ စွန့်ပစ်စေချင်တယ်လို့လည်း ဒေါ်ဝင်ဒီနန်ပွီက ပြောပါတယ်။
#voawomen
------------------------
(Unicode)
အမှိုကျကနေ ဖကျရှငျ
ပလတျစတဈ စှန့ျပဈအမှိုကျတှေ အမှိုကျပုံတှနေဲ့ ရထေဲမှာ ပုံလာတာက အရှေ့တောငျအာရှမှာ တှေ့ကွုံနရေတဲ့ပွူနာ ဖွဈလာပါတယျ။ ဒီလို အမှိုကျတှကေို အသုံးအဆောငျတှအေဖွဈ ပွနျပွီး ဘယျလိုအသုံးခနြိုငျပါမလဲ။ ရိုကျတာ သတငျးတပုဒျကို အခွခေံပွီး မမွသဇငျအောငျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
ပလတျစတဈ စှန့ျပဈအမှိုကျတှကေို အနုပညာမွောကျတဲ့ အတှေးအခေါျနဲ့ ပွနျအသုံးခဖြို့ ကွိုးစားနသေူက မွနျမာအမြိုးသမီး ဒေါျဝငျဒီနနျပှီ ဖွဈပါတယျ။ သူက ရနျကုနျမွို့ပွငျက အမှိုကျပုံကွီးထဲ သူကိုယျတိုငျ ပလတျစတဈ အမှိုကျတှကေို ရှေးထုတျပွီး စှန့ျပဈအမှိုကျတှကေနေ အသုံးအဆောငျ ပစ်စညျးတှအေဖွဈ ပွနျလညျပွုလုပျ ရောငျးခနြတောပါ။ ကြှတျကြှတျအိတျအိမျလို့ အမညျပေးထားတဲ့ ဆိုငျတဆိုငျကိုလညျး ဒလမွို့မှာ ဖှင့ျလှဈထားပါတယျ။
“ရုပျဆိုးဆိုးနဲ့ သူက အမှိုကျပုံမှာ ရှိနမေယ့ျအစား လှပတဲ့ပစ်စညျး၊ အသုံးဝငျတဲ့ပစ်စညျးတခု ပွောငျးနိုငျတဲ့ နညျးပညာသာ ရှိခဲ့ရငျ ကိုယျက ပတျဝနျးကငြျ ထိနျးရာမှာလညျး ရောကျသှားမယျ၊ ပွီးတော့ ကိုယ့ျအနနေဲ့လညျး အသကျမှေးဝမျးကြောငျး လုပျငနျးတခုလို ဖွဈလာမယျဆိုတဲ့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ လုပျခဲ့တာပါ။”
သူက အမှိုကျပုံထဲက ပလတျစတဈဘူးတှေ၊ အိတျတှနေဲ့ ထီးအဟောငျးတှကေို ကောကျပွီး ဆေးကွော၊ မီးပူတိုကျပွီး ပွနျလညျသန့ျစငျပါတယျ။ ဒီလို ပွနျလညျ သန့ျစငျလိုကျတဲ့ ပလတျစတဈ ပစ်စညျးတှကေို သူက ပိုကျဆံအိတျ၊ ခါးပတျ စတဲ့ အသုံးအဆောငျတှအေဖွဈ ပွနျလညျထုတျလုပျ ရောငျးခတြာပါ။ အမှိုကျကနေ လှပတဲ့ အသုံးအဆောငျတှဖွေဈအောငျ လုပျရတာ မလှယျကူသလို စိနျခေါျမှုတခုလညျး ဖွဈပါတယျလို့ ဒေါျဝငျဒီနနျပှီက ပွောပါတယျ။
“ရနျကုနျမှာ တရကျတရကျကို အမှိုကျပေါငျးက တနျခြိနျနဲ့ဆို ၂၅၀၀ လောကျက နေ့တိုငျးထှကျတာ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီ ကြှတျကြှတျတခုတညျးအနနေဲ့ Recycle ပွနျလုပျတဲ့အခါမှာ ၂ တနျတောငျမှ အနိုငျနိုငျဖွဈလိမ့ျမယျ။ နညျးနညျးလေးပဲ ကိုယျက လုပျနိုငျတဲ့အခါမှာ ဒီအမှိုကျပုံကတော့ ဘယျလိုမှ လြော့ကနြိုငျစရာအကွောငျး မရှိဘူး။”
အမှိုကျကနေ လှပတဲ့ အသုံးအဆောငျတှဖွေဈအောငျ လုပျရတာက မလှယျသလို စိနျခေါျမှုတခုလညျး ဖွဈတယျလို့ ဒေါျဝငျဒီနနျပှီက ပွောပါတယျ။
“လူတှကေ တှေ့တဲ့အခါမှာ ဒီဟာက အမှိုကျကွီးပဲ ဆိုတာမြိုး မဟုတျအောငျ လူတှေ စိတျဝငျစားအောငျ အမှိုကျမဟုတျမှနျးပေါ့နောျ၊ အမှိုကျကနေ လှပတဲ့ပစ်စညျး ဘယျလိုပွောငျးမလဲ ဆိုတာလညျး တကယ့ျ ရငျဆိုငျမှုကွီးပါပဲ။”
ဒေါျဝငျဒီနနျပှီရဲ့ဆိုငျကို လာရောကျတဲ့ ဂြာမနျ ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသှား ကြောငျးသူ SANNA ကတော့ ဒီလို ပလတျစတဈ စှန့ျပဈအမှိုကျတှနေဲ့ အသုံးအဆောငျပစ်စညျးတှေ ပွုလုပျရောငျးခတြာ သိပျကိုကောငျးတဲ့ အတှေးအခေါျ ဖွဈတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီလို အမှိုကျကနေ သုံးလို့ရတဲ့ ပစ်စညျးတှေ ပွနျလုပျရောငျးတာက သိပျကိုကောငျးတဲ့ အစီအစဉျပါပဲ။ ပဈလိုကျတဲ့ အမှိုကျတှကေနေ အသုံးဝငျတဲ့ ပစ်စညျးတှေ ပွနျလုပျတာ ဒီမှာကွည့ျလေ၊ ဥပမာ ဒီဆငျရုပျလေး ကမြ သိပျသဘောကတြာပဲ။ ဒါလေးက သိပျကိုကောငျးတဲ့ အမှတျတရ လကျဆောငျပစ်စညျးပဲလေ။”
ဒေါျဝငျဒီနနျပှီက သူ့ရဲ့ဆိုငျကိုလညျး ပလတျစတဈဘူးခှံတှနေဲ့ အလှဆငျ တညျဆောကျထားပါတယျ။ စှန့ျပဈအမှိုကျတှကေနေ လှပတဲ့ပစ်စညျးတှသောမက အိမျတလုံးအထိ ဆောကျနိုငျတာကို အသိပညာပေးခငြျတာလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။
“ကြှတျကြှတျအိတျလုပျငနျးက ပလတျစတဈ တခုတညျး မဟုတျဘူး။ ထုတျလုပျတဲ့ပစ်စညျး၊ လှပတဲ့ပစ်စညျးတခုတညျး မဟုတျဘဲနဲ့ လူတှကေို ဘာပညာပေးခငြျလဲဆိုတော့ ကိုယ့ျပတျဝနျးကငြျမှာ မွငျနရေတဲ့ အမှိုကျ အမြားဆုံးနဲ့ ဒီလို အိမျတလုံးတောငျ ဆောကျလို့ရတယျ။ ဒီမှာဆိုရငျ ပလတျစတဈ ဘူးတှပေါ။ နေ့စဉျ ကိုယျသုံးနတေဲ့ သောကျနတေဲ့ ပလတျစတဈဘူးတှနေဲ့ အိမျတလုံးတောငျ ဆောကျလို့ရတယျဆိုတဲ့ ပညာ ပေးခငြျတာပါ။”
လူဦးရေ ၅ သနျးလောကျနထေိုငျတဲ့ ရနျကုနျမွို့မှာ နေ့စဉျ စှန့ျပဈတဲ့ အမှိုကျတနျခြိနျ ၂၅၀၀ လောကျရှိတယျလို့ ရနျကုနျစညျပငျသာယာရေးကောျမတီ စာရငျးအရ သိရပါတယျ။
ဒေါျဝငျဒီနနျပှီက အခုလို စှန့ျပဈပစ်စညျး ပွနျလညျအသုံးခတြဲ့ လုပျငနျးကို သူက ၂၀၁၄ ခုနှဈက စခဲ့တာဖွဈပွီး ကြှတျကြှတျအိတျအိမျကို ၂၀၁၆ မှာ ဖှင့ျလှဈခဲ့တာပါ။ သူ့အနနေဲ့ အခုလိုလုပျတာက တခြိနျမှာ နောကျမြိုးဆကျတှအေတှကျ ပိုမိုသန့ျရှငျးတဲ့ ပတျဝနျးကငြျကို ဖနျတီးပေးခငြျလို့ ဖွဈတယျလို့ ပွောပါတယျ။ တနေ့ကို အမှိုကျနညျးနညျးပဲ ပွနျအသုံးခနြိုငျတာဖွဈလို့ နေ့စဉျ အမှိုကျပွူနာကို ဖွရှေငျးဖို့က လူတှေ အမှိုကျကို စနဈတကြ စှန့ျပဈစခေငြျတယျလို့လညျး ဒေါျဝငျဒီနနျပှီက ပွောပါတယျ။
