(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာ သိမ်းယူခဲ့တဲ့အပေါ် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက စိုးရိမ်မှုတွေရှိနေကြတဲ့အကြောင်း ကောက်နှုတ် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရရှိထားတဲ့ အရပ်သား အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့က မြန်မာစစ်တပ်က အာဏာသိမ်းယူခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှား သူတချို့ကို ထိန်းသိမ်းထားလိုက်တဲ့ အပေါ် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက စိုးရိမ်မှုတွေရှိနေကြပါတယ်။
လတ်တလော ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက မြန်မာမြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ တစည်းတလုံးထဲရှိ တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်း မိန့်ကြားလိုက်ပါတယ်။ အလားတူပဲ မြန်မာစစ်တပ်ကိုလည်း ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းတကျ ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး အတွက် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ လည်း ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံတွင်း အာဏာလက်ရှိ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့သူတွေအနေနဲ့ အများပြည်သူကောင်းကျိုးကို ရှေ့ရှုပြီး ဆောင်ရွက်ကြဖို့ ဆုတောင်းပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူမျိုးရေး၊ တရားမျှတမှု၊ တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး ဖော်ဆောင်သွားဖို့ လည်း တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။” လို့ပြောဆိုသွားပါတယ်။
နိုင်ငံအနှံ့ ပြည်သူတွေ ထောင်သောင်းချီလမ်းတွေပေါ်ထွက်ပြီး စစ်အစိုးရဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲတွေ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ အချိန်မှာပဲ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက မနေ့တုန်းက ဆုတောင်းဝတ်ပြုအပြီးမှာ စိန့်ပီတာရင်ပြင် သူသီတင်းသုံးရာ အဆောက်အဦးရဲ့ လေသာဆောင်ကနေ ပြောကြားခဲ့တာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံအရေး တကမ္ဘာလုံးက ညီညီညွတ်ညွတ်ရပ်တည်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ တတ်နိုင်သမျှလုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှုးချုပ် Antonio Guterres ကပြောပါတယ်။ ဒီမတိုင်ခင် ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ထိန်းသိမ်းထားသူတွေကို ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီ စနစ် ပြန်လည် ကျင်းသုံးဖို့ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက တညီတညွတ်တည်း တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံမှာ အရေးပေါ် အခြေအနေ ကြေညာတာ၊ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်တို့ အပါအဝင် အစိုးရ အဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ တခြား လူပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတဲ့အပေါ် လုံခြုံရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ တွေက အထူးပဲ စိုးရိမ်မိကြောင်းနဲ့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသူ အားလုံးကို ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ လုံခြုံရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ အားလုံးက တောင်းဆို ပါတယ်” လို့ လုံခြုံရေးကောင်စီ ဥက္ကဌ ဗြိတိန်နိုင်ငံက သံအမတ်ကြီး Barbara Woodward က ဖတ်ကြား ကြေညာသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့အဖွဲ့အစည်း ကြီးဖြစ်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးနည်းတူ ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းလည်းဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံကလည်း အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ပါဝင်နေတဲ့ ASEAN အာဆီယံ အဖွဲ့ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်လို့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိတဲ့ အကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့ ကိစ္စကို ဆွေးနွေးဖို့အရေး အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဆင့် အထူး အစည်းအဝေး တစ်ရပ်ခေါ်ယူဖို့ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားခေါင်းဆောင်တွေကလည်း တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
“မြန်မာ့အရေး ဆွေးနွေးဖို့အတွက် အာဆီယံ ဥက္ကဌကို အဆိုပြုဖို့ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး နှစ်ဦးစလုံးကို ကျွန်တော်တို့ ညွှန်ကြားထားပြီးပါပြီ။ ဒီကိစ္စကို မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့လည်း အသေးစိတ် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးထားပါတယ်။” လို့အင်ဒိုနီး ရှားသမ္မတ Joko Widodo က ပြောသွားတာပါ။
တချိန်ထဲမှာပဲ မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ် Muhyiddin Yassin က လည်း
“ဒီမိုကရေစီဖော်ဆောင်ရေးမှာ ခြေတလှမ်းနောက်ပြန်ဆုတ် သွားတာဖြစ်တဲ့အတွက် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံလိုပဲ မလေးရှားနိုင်ငံကလည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိနိုင်ငံရေး အခြေအနေကို အလွန် စိုးရိမ်စရာကိစ္စတခုအဖြစ် မြင်မိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း နိုင်ငံရေးမငြိမ်သက်မှုတွေကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ် အေးချမ်းမှုကို ထိခိုက်နေတာကလည်း စိုးရိမ်စရာဖြစ်နေပါတယ်” လို့ပြောဆိုသွားပါတယ်။
ဒီလို ကမ္ဘာ့ ဥသျှောင် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေနည်းတူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအပါအဝင် ကမ္ဘာ့ဒေသ အသီးသီး နိုင်ငံတွေကလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းယူမှုအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောဆိုနေကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင်ဖမ်းဆီးထားတဲ့ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တွေကို ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အမြန်ဆုံး ပြန်လည်ကျင့်သုံးဖို့ ဖိအားပေး တိုက်တွန်းပြောဆိုမှုတွေလည်း ဆက်တိုက်ပြုလုပ်လာကြပါတယ်ရှင်။
(Unicode)
ဒီမိုကရစေီလိုလားတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှေ ဘကျက ပုပျရဟနျးမငျးကွီး ရပျတညျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျက အာဏာ သိမျးယူခဲ့တဲ့အပေါျ ပုပျရဟနျးမငျးကွီး အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက စိုးရိမျမှုတှရှေိနကွေတဲ့အကွောငျး ကောကျနှုတျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ရှေးကောကျပှဲအနိုငျရရှိထားတဲ့ အရပျသား အစိုးရအဖှဲ့ကို ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျနေ့က မွနျမာစဈတပျက အာဏာသိမျးယူခဲ့ပွီး နိုငျငံရေးခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ တကျကွှလှုပျရှား သူတခြို့ကို ထိနျးသိမျးထားလိုကျတဲ့ အပေါျ ပုပျရဟနျးမငျးကွီး အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက စိုးရိမျမှုတှရှေိနကွေပါတယျ။
လတျတလော ဖွဈပေါျနတေဲ့ အခွအေနတှေနေဲ့ ပတျသကျလို့ ပုပျရဟနျးမငျးကွီးက မွနျမာမွနျမာပွညျသူတှနေဲ့ တစညျးတလုံးထဲရှိ တယျဆိုတဲ့ အကွောငျး မိန့ျကွားလိုကျပါတယျ။ အလားတူပဲ မွနျမာစဈတပျကိုလညျး ဒီမိုကရစေီနညျးလမျးတကြ ငွိမျးခမြျးစှာ အတူယှဉျတှဲနထေိုငျရေး အတှကျ လုပျဆောငျသှားဖို့ လညျး ပုပျရဟနျးမငျးကွီးက တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံတှငျး အာဏာလကျရှိ ထိနျးခြုပျထားတဲ့သူတှအေနနေဲ့ အမြားပွညျသူကောငျးကြိုးကို ရှေ့ရှုပွီး ဆောငျရှကျကွဖို့ ဆုတောငျးပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျး လူမြိုးရေး၊ တရားမြှတမှု၊ တညျငွိမျမှုနဲ့ ဒီမိုကရစေီနညျးကြ ငွိမျးခမြျးစှာ အတူယှဉျတှဲနထေိုငျရေး ဖောျဆောငျသှားဖို့ လညျး တိုကျတှနျးလိုပါတယျ။” လို့ပွောဆိုသှားပါတယျ။
နိုငျငံအနှံ့ ပွညျသူတှေ ထောငျသောငျးခြီလမျးတှပေေါျထှကျပွီး စဈအစိုးရဆန့ျကငြျရေး ဆန်ဒပွပှဲတှေ လုပျဆောငျနတေဲ့ အခြိနျမှာပဲ ပုပျရဟနျးမငျးကွီးက မနေ့တုနျးက ဆုတောငျးဝတျပွုအပွီးမှာ စိန့ျပီတာရငျပွငျ သူသီတငျးသုံးရာ အဆောကျအဦးရဲ့ လသောဆောငျကနေ ပွောကွားခဲ့တာပါ။
မွနျမာနိုငျငံအရေး တကမ်ဘာလုံးက ညီညီညှတျညှတျရပျတညျဖို့ ကုလသမဂ်ဂအနနေဲ့ တတျနိုငျသမြှလုပျဆောငျသှားမယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှုးခြုပျ Antonio Guterres ကပွောပါတယျ။ ဒီမတိုငျခငျ ဖဖေောျဝါရီလ ၄ ရကျနေ့က ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ ထိနျးသိမျးထားသူတှကေို ခကြျခငြျး ပွနျလှှတျပေးဖို့နဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီ စနဈ ပွနျလညျ ကငြျးသုံးဖို့ ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီက တညီတညှတျတညျး တောငျးဆိုခဲ့ပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံမှာ အရေးပေါျ အခွအေနေ ကွညောတာ၊ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျတို့ အပါအဝငျ အစိုးရ အဖှဲ့ဝငျတှနေဲ့ တခွား လူပုဂ်ဂိုလျတှကေို ဥပဒမေဲ့ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးတဲ့အပေါျ လုံခွုံရေးကောငျစီ အဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံ တှကေ အထူးပဲ စိုးရိမျမိကွောငျးနဲ့ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးထားသူ အားလုံးကို ခကြျခငြျး ပွနျလှှတျပေးဖို့ လုံခွုံရေးကောငျစီ အဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံ အားလုံးက တောငျးဆို ပါတယျ” လို့ လုံခွုံရေးကောငျစီ ဥက်ကဌ ဗွိတိနျနိုငျငံက သံအမတျကွီး Barbara Woodward က ဖတျကွား ကွညောသှားတာ ဖွဈပါတယျ။
ကမ်ဘာ့အဖှဲ့အစညျး ကွီးဖွဈတဲ့ ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ကွီးနညျးတူ ဒသေဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးလညျးဖွဈ မွနျမာနိုငျငံကလညျး အဖှဲ့ဝငျအဖွဈပါဝငျနတေဲ့ ASEAN အာဆီယံ အဖှဲ့ကလညျး မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျလို့ စိုးရိမျပူပနျမှုရှိတဲ့ အကွောငျးထုတျဖောျပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျက အာဏာသိမျးလိုကျတဲ့ ကိစ်စကို ဆှေးနှေးဖို့အရေး အာဆီယံနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးအဆင့ျ အထူး အစညျးအဝေး တဈရပျခေါျယူဖို့ အငျဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားခေါငျးဆောငျတှကေလညျး တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
“မွနျမာ့အရေး ဆှေးနှေးဖို့အတှကျ အာဆီယံ ဥက်ကဌကို အဆိုပွုဖို့ အငျဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှား နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး နှဈဦးစလုံးကို ကြှနျတောျတို့ ညှှနျကွားထားပွီးပါပွီ။ ဒီကိစ်စကို မလေးရှား ဝနျကွီးခြုပျနဲ့လညျး အသေးစိတျ ညှိနှိုငျးဆှေးနှေးထားပါတယျ။” လို့အငျဒိုနီး ရှားသမ်မတ Joko Widodo က ပွောသှားတာပါ။
တခြိနျထဲမှာပဲ မလေးရှား ဝနျကွီးခြုပျ Muhyiddin Yassin က လညျး
“ဒီမိုကရစေီဖောျဆောငျရေးမှာ ခွတေလှမျးနောကျပွနျဆုတျ သှားတာဖွဈတဲ့အတှကျ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံလိုပဲ မလေးရှားနိုငျငံကလညျး မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လကျရှိနိုငျငံရေး အခွအေနကေို အလှနျ စိုးရိမျစရာကိစ်စတခုအဖွဈ မွငျမိပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျး နိုငျငံရေးမငွိမျသကျမှုတှကွေောင့ျ ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ တညျငွိမျ အေးခမြျးမှုကို ထိခိုကျနတောကလညျး စိုးရိမျစရာဖွဈနပေါတယျ” လို့ပွောဆိုသှားပါတယျ။
ဒီလို ကမ်ဘာ့ ဥသြှောငျ ဘာသာရေးခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှနေညျးတူ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအပါအဝငျ ကမ်ဘာ့ဒသေ အသီးသီး နိုငျငံတှကေလညျး မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျကအာဏာသိမျးယူမှုအပေါျ စိုးရိမျပူပနျကွောငျးထုတျဖောျပွောဆိုနကွေပါတယျ။ ဒါ့အပွငျဖမျးဆီးထားတဲ့ နိုငျငံရေးခေါငျးဆောငျတှကေို ခကြျခငြျး ပွနျလှှတျပေးဖို့နဲ့ ဒီမိုကရစေီစနဈကို အမွနျဆုံး ပွနျလညျကငြ့ျသုံးဖို့ ဖိအားပေး တိုကျတှနျးပွောဆိုမှုတှလေညျး ဆကျတိုကျပွုလုပျလာကွပါတယျရှငျ။
