[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်က မြို့နယ်တချို့မှာ အင်တာနက်ဆက်သွယ်မှုတွေ ပြန်ဖွင့် ပေးလိုက်ပေမယ့် လက်တွေ့မှာ သုံးစွဲလို့ မရနိုင်သေးဘဲ ဖြစ်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က ပြောပြပေးပါမယ်။
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက မြို့နယ် ရှစ် ခုနဲ့ ချင်းပြည်နယ်က ပလက်ဝမြို့နယ်တွေမှာ တနှစ်ကျော်ကြာ ပိတ်ထားတဲ့ အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွေကို ဒီလဆန်းကစ ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်ပေမဲ့ သုံးလို့မရဘဲ ဖြစ်နေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွေကို ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်ပေမဲ့ မြန်နှုန်းမြင့်အဆင့်ကနေ လျှော့ချခွင့်ပြုထားတယ်လို့လည်း မြန်မာ့ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း MPT Call Center က ကိုဇော်လင်းနိုင်က ပြောပါတယ်။
"အခုနောက်ပိုင်းမှ ဖွင့်တဲ့နေရာတွေမှာ 2G ပဲ ပေးထားတယ်၊ 4G မပေးဘူးခင်ဗျာ။ ဒါကတော့ ဆက်သွယ်ရေး ညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာရဲ့ ညွှန်ကြားအရ 2G ပေးထားတယ်။ တခြားတိကျ အင်ဖော်မေးရှင်းတော့ မရှိဘူးခင်ဗျာ။"
AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့နဲ့ တပ်မတော်ကြား တိုက်ပွဲတွေ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှစ်ကစလို့ ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦး၊ မင်းပြား၊ မြေပုံ၊ ရသေ့တောင်၊ ဘူးသီးတောင်၊ ပုဏ္ဏားကျွန်းနဲ့ ချင်းပြည်နယ်က ပလက်ဝမြို့နယ်တွေမှာ လုံခြုံရေး အကြောင်းပြချက်နဲ့ အင်တာနက်လိုင်းတွေကို ပိတ်ထားခဲ့တာပါ။
အခုအခါ အင်တာနက်ဆက်သွယ်မှုတွေ ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်တယ် ဆိုပေမဲ့ မြန်နှုန်းအဆင့်လျှော့ချထားတာကြောင့် အသုံးပြုလို့ မရနိုင်ဘဲ ဖြစ်နေတယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်တော်ဒေသခံ ကိုခိုင်မျိုးအောင်က ပြောပါတယ်။
"တခြားမြို့တွေလိုမျိုး အင်တာနက်သုံးစွဲခွင့် ရချင်တယ်။ ရမှလည်း ကျနော်တို့အဆင်ပြောမှာဖြစ်တယ်။ အခုအနေအထားအဆင်မပြေဘူး ဖွင်ထားတယ်ဆိုပေမဲ့ ကျနော်တို့ ဖွင့်ကြည့်လိုက်ရင် FACEBOOK တောင် သုံးလို့မရဘူး အဝိုင်းလယ်နေတယ်။"
ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့နယ်မှာလည်း အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွေ ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်ပေမဲ့ လက်တွေ့မှာ သုံးလို့ မရသေးဘူးလို့ ဒေသခံတဦးဖြစ်တဲ့ ကိုတင်ထွန်းအောင်က ပြောပါတယ်။
"ကျနော်တို့ ပလက်ဝမြို့နယ်မှာက အင်တာနက် ဖွင့်တယ်လို့ နာမည်သာ ရှိတာအကို ... 2G ပုံတွေတောင် ကြည့်လို့မရဘူး။ ပြောမယ်ဆိုရင် mail လည်း ပို့လို့မရဘူး။ လုံးဝကို သုံးလို့မရတဲ့ အဆင့်ပါပဲ အကို။ mpt လည်း သုံးလို့မရဘူး telenor လည်း သုံးလို့ မရဘူး။ ဘယ်ကဒ်ပဲ သုံးသုံး၊ သုံးလို့မရတဲ့ အနေအထားပေါ့နော်။ ကျနော်တို့ဘက်မှာက telenor နဲ့ MPT နှစ်မျိုးပဲ သုံးလို့ရတာလေ။"
အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွေ ဖြတ်တောက်ထားတဲ့အတွက် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေနဲ့ ကပ်ရောဂါကာလ အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရတဲ့ ဒေသခံတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ရရှိနိုင်ရေး အဟန့်အတားတွေ ဖြစ်နေရတဲ့အတွက် အမြန်ဆုံး ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ ပြည်တွင်းပြည်ပက တောင်းဆိုနေချိန်မှာပဲ အခုလို ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အင်တာနက် အဆက်အသွယ်တွေ ပြန်ရနေပြီ ဆိုပေမဲ့ သုံးစွဲသူတွေ အခက်တွေ့နေရတာကြောင့် ဟန်ပြလုပ်ရပ်လို ဖြစ်နေတယ်လို့လည်း ကျောက်တော်မြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဦးထွန်းဝင်းက ပြောပါတယ်။
"ရော့ပေးထားတယ် ဆိုတဲ့ပုံစံမျိုးနဲ့ တခြားနိုင်ငံတကာအဖွဲ့စည်းတွေကို အပြောကောင်းအောင် ဒါသက်သက်ပြတဲ့ အခြေအနေတစ်ခု ကျနော်တို့ကတော့ ဘာမှ ထူးခြားလာတာ မရှိဘူး။ ဒါထပ်ပြီးတော့ ဒုတိယတစ်ကြိမ် စော်ကားခံရမှုလို့ပဲ ကျနော်တို့ ခံစားရတယ်။"
ကုလသမဂ္ဂ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းကတော့ ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေမှာ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်ထားတာတွေကို အမြန်ဆုံး အဆုံးသတ်ဖို့ မကြာသေးခင်တုန်းကပဲ တောင်းဆိုခဲ့တာပါ။ မြန်မာအာဏာပိုင်တွေကတော့ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဟာ မိုဘိုင်းဆက်သွယ်ရေး နည်းပညာကို အသုံးချပြီး အဝေးထိန်းဖောက်ခွဲ တိုက်ခိုက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ကျုးလွန်နေတာကြောင့် အင်တာနက် အဆက်အသွယ်တွေကို ဖြတ်တောက်ထားရတဲ့အကြောင်း တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီဖြေရှင်းချက်ဟာ အခြေအမြစ်မရှိတဲ့ အကြောင်းပြချက် ဖြစ်တာကြောင့် အင်တာနက်အဆက်အသွယ်တွေ ဖြတ်တောက်ထားတာကို ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့လည်း နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ HRW က ပြီးခဲ့တဲ့လကပဲ တောင်းဆိုထားပါတယ်ခင်ဗျာ။
[Unicode Version]
ရခိုငျနဲ့ခငြျး အငျတာနကျပွနျဖှင့ျတယျဆိုပမေဲ့ လကျတှေ့သုံးမရ
ရခိုငျပွညျနယျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျက မွို့နယျတခြို့မှာ အငျတာနကျဆကျသှယျမှုတှေ ပွနျဖှင့ျ ပေးလိုကျပမေယ့ျ လကျတှေ့မှာ သုံးစှဲလို့ မရနိုငျသေးဘဲ ဖွဈနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက ပွောပွပေးပါမယျ။
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ရခိုငျမွောကျပိုငျးက မွို့နယျ ရှဈ ခုနဲ့ ခငြျးပွညျနယျက ပလကျဝမွို့နယျတှမှော တနှဈကြောျကွာ ပိတျထားတဲ့ အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုတှကေို ဒီလဆနျးကစ ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျပမေဲ့ သုံးလို့မရဘဲ ဖွဈနတေယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုတှကေို ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျပမေဲ့ မွနျနှုနျးမွင့ျအဆင့ျကနေ လြှော့ခခြှင့ျပွုထားတယျလို့လညျး မွနျမာ့ဆကျသှယျရေးလုပျငနျး MPT Call Center က ကိုဇောျလငျးနိုငျက ပွောပါတယျ။
"အခုနောကျပိုငျးမှ ဖှင့ျတဲ့နရောတှမှော 2G ပဲ ပေးထားတယျ၊ 4G မပေးဘူးခငျဗြာ။ ဒါကတော့ ဆကျသှယျရေး ညှှနျကွားမှု ဦးစီးဌာရဲ့ ညှှနျကွားအရ 2G ပေးထားတယျ။ တခွားတိကြ အငျဖောျမေးရှငျးတော့ မရှိဘူးခငျဗြာ။"
AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့နဲ့ တပျမတောျကွား တိုကျပှဲတှေ စတငျဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှဈကစလို့ ရခိုငျပွညျနယျ ကြောကျတောျ၊ မွောကျဦး၊ မငျးပွား၊ မွပေုံ၊ ရသေ့တောငျ၊ ဘူးသီးတောငျ၊ ပုဏ်ဏားကြှနျးနဲ့ ခငြျးပွညျနယျက ပလကျဝမွို့နယျတှမှော လုံခွုံရေး အကွောငျးပွခကြျနဲ့ အငျတာနကျလိုငျးတှကေို ပိတျထားခဲ့တာပါ။
အခုအခါ အငျတာနကျဆကျသှယျမှုတှေ ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျတယျ ဆိုပမေဲ့ မွနျနှုနျးအဆင့ျလြှော့ခထြားတာကွောင့ျ အသုံးပွုလို့ မရနိုငျဘဲ ဖွဈနတေယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျ ကြောကျတောျဒသေခံ ကိုခိုငျမြိုးအောငျက ပွောပါတယျ။
"တခွားမွို့တှလေိုမြိုး အငျတာနကျသုံးစှဲခှင့ျ ရခငြျတယျ။ ရမှလညျး ကနြောျတို့အဆငျပွောမှာဖွဈတယျ။ အခုအနအေထားအဆငျမပွဘေူး ဖှငျထားတယျဆိုပမေဲ့ ကနြောျတို့ ဖှင့ျကွည့ျလိုကျရငျ FACEBOOK တောငျ သုံးလို့မရဘူး အဝိုငျးလယျနတေယျ။"
ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝမွို့နယျမှာလညျး အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုတှေ ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျပမေဲ့ လကျတှေ့မှာ သုံးလို့ မရသေးဘူးလို့ ဒသေခံတဦးဖွဈတဲ့ ကိုတငျထှနျးအောငျက ပွောပါတယျ။
"ကနြောျတို့ ပလကျဝမွို့နယျမှာက အငျတာနကျ ဖှင့ျတယျလို့ နာမညျသာ ရှိတာအကို ... 2G ပုံတှတေောငျ ကွည့ျလို့မရဘူး။ ပွောမယျဆိုရငျ mail လညျး ပို့လို့မရဘူး။ လုံးဝကို သုံးလို့မရတဲ့ အဆင့ျပါပဲ အကို။ mpt လညျး သုံးလို့မရဘူး telenor လညျး သုံးလို့ မရဘူး။ ဘယျကဒျပဲ သုံးသုံး၊ သုံးလို့မရတဲ့ အနအေထားပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့ဘကျမှာက telenor နဲ့ MPT နှဈမြိုးပဲ သုံးလို့ရတာလေ။"
အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုတှေ ဖွတျတောကျထားတဲ့အတှကျ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှနေဲ့ ကပျရောဂါကာလ အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေတဲ့ ဒသေခံတှအေတှကျ လိုအပျတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှေ ရရှိနိုငျရေး အဟန့ျအတားတှေ ဖွဈနရေတဲ့အတှကျ အမွနျဆုံး ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ ပွညျတှငျးပွညျပက တောငျးဆိုနခြေိနျမှာပဲ အခုလို ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျတာလညျး ဖွဈပါတယျ။ အငျတာနကျ အဆကျအသှယျတှေ ပွနျရနပွေီ ဆိုပမေဲ့ သုံးစှဲသူတှေ အခကျတှေ့နရေတာကွောင့ျ ဟနျပွလုပျရပျလို ဖွဈနတေယျလို့လညျး ကြောကျတောျမွို့နယျ ပွညျသူ့လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျ ဦးထှနျးဝငျးက ပွောပါတယျ။
"ရော့ပေးထားတယျ ဆိုတဲ့ပုံစံမြိုးနဲ့ တခွားနိုငျငံတကာအဖှဲ့စညျးတှကေို အပွောကောငျးအောငျ ဒါသကျသကျပွတဲ့ အခွအေနတေဈခု ကနြောျတို့ကတော့ ဘာမှ ထူးခွားလာတာ မရှိဘူး။ ဒါထပျပွီးတော့ ဒုတိယတဈကွိမျ စောျကားခံရမှုလို့ပဲ ကနြောျတို့ ခံစားရတယျ။"
ကုလသမဂ်ဂ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးကတော့ ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှမှော အငျတာနကျ ဖွတျတောကျထားတာတှကေို အမွနျဆုံး အဆုံးသတျဖို့ မကွာသေးခငျတုနျးကပဲ တောငျးဆိုခဲ့တာပါ။ မွနျမာအာဏာပိုငျတှကေတော့ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ဟာ မိုဘိုငျးဆကျသှယျရေး နညျးပညာကို အသုံးခပြွီး အဝေးထိနျးဖောကျခှဲ တိုကျခိုကျတဲ့ လုပျရပျတှကေို ကြုးလှနျနတောကွောင့ျ အငျတာနကျ အဆကျအသှယျတှကေို ဖွတျတောကျထားရတဲ့အကွောငျး တုံ့ပွနျထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီဖွရှေငျးခကြျဟာ အခွအေမွဈမရှိတဲ့ အကွောငျးပွခကြျ ဖွဈတာကွောင့ျ အငျတာနကျအဆကျအသှယျတှေ ဖွတျတောကျထားတာကို ပွနျဖှင့ျပေးဖို့လညျး နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ HRW က ပွီးခဲ့တဲ့လကပဲ တောငျးဆိုထားပါတယျခငျဗြာ။
