(Zawgyi / Unicode)
တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်မှာ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်မှုတွေကို အဆုံးသတ်ဖို့ တောင်းဆိုမှုတွေ တိုးလာနေပါတယ်။ အပြည်အစုံကို မဆုမွန်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ် AA နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်တို့ကြား တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်က မြို့နယ် ၇ ခုနဲ့ ကပ်လျက်ရှိနေတဲ့ ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့နယ်တွေမှာ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်ခံထားရတာ တနှစ်ရှိလာချိန်မှာပဲ ကန့်သတ်ချက်တွေကို ဖယ်ရှားပေးဖို့ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာ သံတမန်တွေ၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ တောင်းဆိုသံတွေ ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ကြားလာနေရတာပါ။
လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်နဲ့ အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွေ ဖြတ်တောက်ထားပေမယ့် လက်တွေ့မှာ ဒေသခံလူထုအတွက် အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရတဲ့အတွက် ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) ကလည်း ဒီနေ့ပဲ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ အထူးသဖြင့် COVID-19 ကပ်ရောဂါနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသလို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီနှစ်ထဲ ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပဖို့ ရှိနေတဲ့အတွက် ဒေသခံလူထုအတွက် ကျန်းမာရေး၊ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးနဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ရရှိရေးမှာ အင်တာနက် ဆက်သွယ်မှုတွေဟာ အရေးကြီးကြောင်းလည်း EU ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားတာပါ။
အင်တာနက်ဖြတ်တောက်မှုကို ကန့်ကွက်တဲ့ ဒီကနေ့ အွန်လိုင်းလှုပ်ရှားမှုတခုမှာလည်း အရပ်ဖက် လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူ ၁၇၀ ကျော် ပါဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။
ဒီအွန်လိုင်းလှုပ်ရှားမှုကို ဦးဆောင်သူတဦးဖြစ်တဲ့ မောင်ဆောင်းခက “ကျနော်တို့ ဒီနေ့ အွန်လိုင်းမှာ ပထမဆုံးလုပ်တဲ့ အွန်လိုင်းဆန္ဒထုတ်ဖော်ပွဲက မြန်မာပြည်အတွက်တော့ ပထမဆုံးဖြစ်မယ် ထင်ပါတယ်။ အားတက်သရော ပါဝင်ကြတာ တယောက်ချင်းစီကို ကျေးဇူးတင်တယ်။ ဒီ ကိုဗစ်ကာလပြီးရင်လည်း ဆက်လက်တောင်းဆိုကြပါမယ်။ ကျနော်တို့ လုပ်နိုင်တဲ့ဘက်က တတ်နိုင်တဲ့ဘက်ကနေပြီးတော့ အင်တာနက် ပြန်လည်ရရှိရေးကို အရေးကြီးတဲ့ လုပ်ငန်းတခုအနေနဲ့ အတူတကွ လက်တွဲလုပ်ဆောင်ကြပါလို့ ကျနော်ကတော့ ဒီနေရာကနေ ထပ်မံတိုက်တွန်း နှိုးဆော်ချင်ပါတယ်။” လို့ ပြောပါတယ်။
အွန်လိုင်းလှုပ်ရှားမှုမှာ ပါဝင်သူတဦးဖြစ်တဲ့ မဝေဖြိုးမြင့်ကလည်း အခုလို ဆွေးနွေးပါတယ်။
“ကျမတို့ ရှေ့ဆက်ပြီးတော့ ဒါက မပြီးသေးပါဘူးပေါ့နော်။ အနေအထားကတော့ အထူးသဖြင့်ကတော့ အင်တာနက် အပြည့်အဝ ရရှိရေးအတွက် အစိုးရကို စုစုစည်းစည်းနဲ့ တိုက်တွန်းသွားဖို့ ပူးပေါင်းပြီး ဆက်လုပ်ဆောင်သွားကြမယ့် အပိုင်းတွေ ရှိပါတယ်။ နောက် ကျမတို့ အများပြည်သူဆီကနေလည်း ဆက်ဆန္ဒခံယူသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
အင်တာနက်ဖိနှိပ်မှု ချက်ချင်းရပ်၊ မြို့နယ် ၈ မြို့နယ် အင်တာနက် ချက်ချင်းပြန်ဖွင့်၊ ချက်ချင်းပြန်ဖွင့်၊ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်မှု ချက်ချင်းရပ်၊ ချက်ချင်းရပ် ဆိုတဲ့ စာသားတွေကိုလည်း သံပြိုင်ရွတ်ဆိုကြပါတယ်။
သမ္မတဦးဝင်းမြင့်နဲ့ နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လိပ်မူပြီးလည်း ရခိုင်နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ရခိုင်သတင်းမီဒီယာတွေ စုပေါင်းပါဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ အိတ်ဖွင့်ပေးစာတစောင် ပေးပို့ပြီး အင်တာနက် ဖြတ်တောက်မှုတွေကို အဆုံးသတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
အင်တာနက် ဖြတ်တောက်မှုတွေ အဆုံးသတ်ရေး လွှတ်တော်မှာ အဆိုတရပ်ကို ဦးဆောင်တင်သွင်းခဲ့ဖူးတဲ့ အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်ထုမေကတော့ ကောင်းကျိုးထက် ဆိုးကျိုးတွေသာ ပေးနိုင်တာကြောင့် အင်တာနက် ကန့်သတ်ထားတာတွေကို ဖယ်ရှားပေးဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
“တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့ ဒေသတွေမှာ အမုန်းစကားတွေ ဖြစ်စေတယ်၊ အများပြည်သူအကျိုးကို ကာကွယ်မယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေနဲ့ အင်တာနက်ကို ပိတ်ခဲ့တာပါ။ တကယ်တမ်းကျတော့ အင်တာနက်ပိတ်ခဲ့လို့သာ အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားကို ထိခိုက်စေခဲ့တာပါ။ အစိုးရအနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမှာ အင်တာနက်ပိတ်ထားခြင်းဟာ မူဝါဒ အလွဲအမှားသာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါကို အမြန်ဆုံးဖွင့်ပေးဖို့ ကျမတို့အနေနဲ့ တောင်းဆိုလိုပါတယ်။ ဒီလိုပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ ဒီအကြောင်းအရာကို ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ကတည်းက ကျမကိုယ်တိုင် အမျိုးသားလွှတ်တော်မှာ အင်တာနက် ပိတ်ထားတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကြယ်ပွင့်မေးခွန်းတင်တယ်။ အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌက ဒီမေးခွန်းကို ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဘာကိုပြသလဲဆိုတာ ပြည်သူများရဲ့ လွတ်လပ်စွာ အစိုးရအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေအားလုံးနဲ့ အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရေး ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတာ အများကြီး ဝေးကွာသွားစေပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်တာ မသင့်တော်ပါဘူး။
“ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မယ်ဆိုရင် ရခိုင်မှာ စစ်ဖြစ်နေတယ်။ ရခိုင်မှာ အင်တာနက် ပိတ်ထားခြင်းအားဖြင့်လည်း ဒီငြိမ်းချမ်းရေးကို မဖော်ဆောင်နိုင်သလို ဒီဒေသရဲ့ ကောင်းကျိုးအတွက် ဆိုတာလည်း ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ ပြည်သူများရဲ့ သတင်းအချက်အလက် ရယူခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ခွင့်တွေကိုလည်း ပိတ်ပင်တားဆီးသလို အခွင့်အရေးတွေကို ချိုးဖောက်ရာလည်း ရောက်ပါတယ်။ အစိုးရကိုယ်တိုင်က ဒီမိုကရေစီ ဖော်ဆောင်ရေးကာလမှာ ပြည်သူများရဲ့ အခွင့်အရေးကို ဖော်ဆောင်ပေးရမယ့်အစား ဒါဟာ ဒီမိုကရက်တစ် အစိုးရတရပ် မမြည်ပါဘူး။ ဒါကို အမြန်ဆုံး ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ အစိုးရကို ကျမတို့ တောင်းဆိုလိုပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေမြို့နယ်က မြို့မိဖြို့ဖတဦးဖြစ်တဲ့ ဦးမောင်သာစိန်ကတော့ လုံခြုံရေး၊ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတွေ ကြုံနေရချိန်မှာ သတင်းအချက်အလက် ရရှိမှုဟာ အရေးကြီးတာကြောင့် အင်တာနက်ဆက်သွယ်မှုတွေ ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ဖွင့်ပေးသင့်တာက ကြာပါပြီလေ။ မဖွင့်ပေးလို့ ကျနော်တို့တွေ အမျိုးမျိုး ဒုက္ခတွေ ရောက်နေကြရတာ။ ပိတ်ထားလို့ စစ်ပွဲတွေ ရပ်သွားတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ အင်တာနက် မဖွင့်ပေးတော့ ဆိုးကျိုးတွေသာ များလာပါတယ်။ ဆိုတော့ ဖွင့်ပေးသင့်တာပေါ့ဗျာ။ အခုဆိုရင် ကိုဗစ်ဖြစ်တာ ဘင်္ဂလားဘက်က လာတဲ့သူတွေမှာ ပါလာတယ်။ ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလဲ၊ ဘယ်လိုကူးလဲ၊ ကျနော်တို့ အလွယ်တကူ မသိနိုင်ဘူး။ အခုဆို စစ်ဖြစ်ရတဲ့အထဲ မိုးက တပတ် ဆယ်ရက်လောက်ရွာ၊ ဆက်တိုက်များ၊ ရေတွေကြီး၊ ဒုက္ခသည်တွေ ဒုက္ခတွေရောက်၊ ကျနော်တို့ ဘာမှကို ပြောလို့မရဘူး၊ သိလည်းမသိဘူး။”
အင်တာနက် ဖြတ်တောက်ခံထားရတဲ့အတွက် လူတွေရဲ့ အသက်တွေကို ကာကွယ်ဖို့နဲ့ လူသားချင်းစာနာမှု အထောက်အကူတွေ ပေးဖို့အတွက် ခိုင်မာတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေအပေါ် အချိန်နဲ့တပြေးညီ အားကိုးနေရတဲ့သူတွေကို ထိခိုက်မှုတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း သတိပေးထားတာပါ။ HRW အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ကလည်း ကမ္ဘာမှာ အချိန်အကြာဆုံး အင်တာနက် အဆက်အသွယ် ဖြတ်တောက်မှုတွေကို အဆုံးသတ်ဖို့ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် တောင်းဆိုထားပါတယ်။
-------------------------------
(Unicode)
ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျမှာ အငျတာနကျ ဖွတျတောကျမှု အဆုံးသတျရေး တောငျးဆိုမှုတှတေိုး
တိုကျပှဲတှဖွေဈပှားနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျမှာ အငျတာနကျ ဖွတျတောကျမှုတှကေို အဆုံးသတျဖို့ တောငျးဆိုမှုတှေ တိုးလာနပေါတယျ။ အပွညျအစုံကို မဆုမှနျက ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး တငျပွပေးထားပါတယျ။
ရခိုငျလကျနကျကိုငျတပျ AA နဲ့ မွနျမာစဈတပျတို့ကွား တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျက မွို့နယျ ၇ ခုနဲ့ ကပျလကြျရှိနတေဲ့ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝမွို့နယျတှမှော အငျတာနကျ ဖွတျတောကျခံထားရတာ တနှဈရှိလာခြိနျမှာပဲ ကန့ျသတျခကြျတှကေို ဖယျရှားပေးဖို့ ကုလသမဂ်ဂနဲ့ နိုငျငံတကာ သံတမနျတှေ၊ နိုငျငံရေးသမားတှနေဲ့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှရေဲ့ တောငျးဆိုသံတှေ ကယြျကယြျလောငျလောငျ ကွားလာနရေတာပါ။
လုံခွုံရေးအကွောငျးပွခကြျနဲ့ အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုတှေ ဖွတျတောကျထားပမေယ့ျ လကျတှေ့မှာ ဒသေခံလူထုအတှကျ အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေတဲ့အတှကျ ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ ဥရောပသမဂ်ဂ (EU) ကလညျး ဒီနေ့ပဲ ကွညောခကြျထုတျပွနျ တိုကျတှနျးထားပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ COVID-19 ကပျရောဂါနဲ့ ရငျဆိုငျနရေသလို မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီနှဈထဲ ရှေးကောကျပှဲတှေ ကငြျးပဖို့ ရှိနတေဲ့အတှကျ ဒသေခံလူထုအတှကျ ကနြျးမာရေး၊ ဘေးအန်တရာယျကငျးရှငျးရေးနဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှေ ရရှိရေးမှာ အငျတာနကျ ဆကျသှယျမှုတှဟော အရေးကွီးကွောငျးလညျး EU ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ဖောျပွထားတာပါ။
အငျတာနကျဖွတျတောကျမှုကို ကန့ျကှကျတဲ့ ဒီကနေ့ အှနျလိုငျးလှုပျရှားမှုတခုမှာလညျး အရပျဖကျ လူမှုအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူ ၁၇၀ ကြောျ ပါဝငျခဲ့ကွပါတယျ။
ဒီအှနျလိုငျးလှုပျရှားမှုကို ဦးဆောငျသူတဦးဖွဈတဲ့ မောငျဆောငျးခက “ကနြောျတို့ ဒီနေ့ အှနျလိုငျးမှာ ပထမဆုံးလုပျတဲ့ အှနျလိုငျးဆန်ဒထုတျဖောျပှဲက မွနျမာပွညျအတှကျတော့ ပထမဆုံးဖွဈမယျ ထငျပါတယျ။ အားတကျသရော ပါဝငျကွတာ တယောကျခငြျးစီကို ကြေးဇူးတငျတယျ။ ဒီ ကိုဗဈကာလပွီးရငျလညျး ဆကျလကျတောငျးဆိုကွပါမယျ။ ကနြောျတို့ လုပျနိုငျတဲ့ဘကျက တတျနိုငျတဲ့ဘကျကနပွေီးတော့ အငျတာနကျ ပွနျလညျရရှိရေးကို အရေးကွီးတဲ့ လုပျငနျးတခုအနနေဲ့ အတူတကှ လကျတှဲလုပျဆောငျကွပါလို့ ကနြောျကတော့ ဒီနရောကနေ ထပျမံတိုကျတှနျး နှိုးဆောျခငြျပါတယျ။” လို့ ပွောပါတယျ။
အှနျလိုငျးလှုပျရှားမှုမှာ ပါဝငျသူတဦးဖွဈတဲ့ မဝဖွေိုးမွင့ျကလညျး အခုလို ဆှေးနှေးပါတယျ။
“ကမြတို့ ရှေ့ဆကျပွီးတော့ ဒါက မပွီးသေးပါဘူးပေါ့နောျ။ အနအေထားကတော့ အထူးသဖွင့ျကတော့ အငျတာနကျ အပွည့ျအဝ ရရှိရေးအတှကျ အစိုးရကို စုစုစညျးစညျးနဲ့ တိုကျတှနျးသှားဖို့ ပူးပေါငျးပွီး ဆကျလုပျဆောငျသှားကွမယ့ျ အပိုငျးတှေ ရှိပါတယျ။ နောကျ ကမြတို့ အမြားပွညျသူဆီကနလေညျး ဆကျဆန်ဒခံယူသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။”
အငျတာနကျဖိနှိပျမှု ခကြျခငြျးရပျ၊ မွို့နယျ ၈ မွို့နယျ အငျတာနကျ ခကြျခငြျးပွနျဖှင့ျ၊ ခကြျခငြျးပွနျဖှင့ျ၊ အငျတာနကျဖွတျတောကျမှု ခကြျခငြျးရပျ၊ ခကြျခငြျးရပျ ဆိုတဲ့ စာသားတှကေိုလညျး သံပွိုငျရှတျဆိုကွပါတယျ။
သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျနဲ့ နိုငျငံတောျ၏ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို လိပျမူပွီးလညျး ရခိုငျနိုငျငံရေးပါတီတှေ၊ အရပျဘကျ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ရခိုငျသတငျးမီဒီယာတှေ စုပေါငျးပါဝငျ လကျမှတျရေးထိုးထားတဲ့ အိတျဖှင့ျပေးစာတစောငျ ပေးပို့ပွီး အငျတာနကျ ဖွတျတောကျမှုတှကေို အဆုံးသတျပေးဖို့ တောငျးဆိုခဲ့ကွပါတယျ။
အငျတာနကျ ဖွတျတောကျမှုတှေ အဆုံးသတျရေး လှှတျတောျမှာ အဆိုတရပျကို ဦးဆောငျတငျသှငျးခဲ့ဖူးတဲ့ အမြိုးသားလှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဒေါျထုမကေတော့ ကောငျးကြိုးထကျ ဆိုးကြိုးတှသော ပေးနိုငျတာကွောင့ျ အငျတာနကျ ကန့ျသတျထားတာတှကေို ဖယျရှားပေးဖို့ တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
“တိုကျပှဲဖွဈတဲ့ ဒသေတှမှော အမုနျးစကားတှေ ဖွဈစတေယျ၊ အမြားပွညျသူအကြိုးကို ကာကှယျမယျဆိုတဲ့ အကွောငျးပွခကြျတှနေဲ့ အငျတာနကျကို ပိတျခဲ့တာပါ။ တကယျတမျးကတြော့ အငျတာနကျပိတျခဲ့လို့သာ အမြားပွညျသူ အကြိုးစီးပှားကို ထိခိုကျစခေဲ့တာပါ။ အစိုးရအနနေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ အပါအဝငျ ခငြျးပွညျနယျ ပလကျဝမှာ အငျတာနကျပိတျထားခွငျးဟာ မူဝါဒ အလှဲအမှားသာ ဖွဈတဲ့အတှကျ ဒါကို အမွနျဆုံးဖှင့ျပေးဖို့ ကမြတို့အနနေဲ့ တောငျးဆိုလိုပါတယျ။ ဒီလိုပွနျဖှင့ျပေးဖို့ ဒီအကွောငျးအရာကို ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ကတညျးက ကမြကိုယျတိုငျ အမြိုးသားလှှတျတောျမှာ အငျတာနကျ ပိတျထားတာနဲ့ ပတျသကျပွီး ကွယျပှင့ျမေးခှနျးတငျတယျ။ အမြိုးသားလှှတျတောျဥက်ကဋ်ဌက ဒီမေးခှနျးကို ပယျခခြဲ့ပါတယျ။ ဒါဟာ ဘာကိုပွသလဲဆိုတာ ပွညျသူမြားရဲ့ လှတျလပျစှာ အစိုးရအနနေဲ့ တိုငျးရငျးသားတှအေားလုံးနဲ့ အမြိုးသားရငျကွားစေ့ရေး ဆောငျရှကျမယျဆိုတာ အမြားကွီး ဝေးကှာသှားစပေါတယျ။ ဒီလိုလုပျတာ မသင့ျတောျပါဘူး။
“ငွိမျးခမြျးရေးဖောျဆောငျမယျဆိုရငျ ရခိုငျမှာ စဈဖွဈနတေယျ။ ရခိုငျမှာ အငျတာနကျ ပိတျထားခွငျးအားဖွင့ျလညျး ဒီငွိမျးခမြျးရေးကို မဖောျဆောငျနိုငျသလို ဒီဒသေရဲ့ ကောငျးကြိုးအတှကျ ဆိုတာလညျး ဘယျလိုမှ မဖွဈနိုငျဘူး။ ပွညျသူမြားရဲ့ သတငျးအခကြျအလကျ ရယူခှင့ျ၊ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျခှင့ျတှကေိုလညျး ပိတျပငျတားဆီးသလို အခှင့ျအရေးတှကေို ခြိုးဖောကျရာလညျး ရောကျပါတယျ။ အစိုးရကိုယျတိုငျက ဒီမိုကရစေီ ဖောျဆောငျရေးကာလမှာ ပွညျသူမြားရဲ့ အခှင့ျအရေးကို ဖောျဆောငျပေးရမယ့ျအစား ဒါဟာ ဒီမိုကရကျတဈ အစိုးရတရပျ မမွညျပါဘူး။ ဒါကို အမွနျဆုံး ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ အစိုးရကို ကမြတို့ တောငျးဆိုလိုပါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျ စဈတှမွေို့နယျက မွို့မိဖွို့ဖတဦးဖွဈတဲ့ ဦးမောငျသာစိနျကတော့ လုံခွုံရေး၊ ကနြျးမာရေး ပွူနာတှေ ကွုံနရေခြိနျမှာ သတငျးအခကြျအလကျ ရရှိမှုဟာ အရေးကွီးတာကွောင့ျ အငျတာနကျဆကျသှယျမှုတှေ ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ အရေးကွီးတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“ဖှင့ျပေးသင့ျတာက ကွာပါပွီလေ။ မဖှင့ျပေးလို့ ကနြောျတို့တှေ အမြိုးမြိုး ဒုက်ခတှေ ရောကျနကွေရတာ။ ပိတျထားလို့ စဈပှဲတှေ ရပျသှားတာလညျး မဟုတျဘူး။ အငျတာနကျ မဖှင့ျပေးတော့ ဆိုးကြိုးတှသော မြားလာပါတယျ။ ဆိုတော့ ဖှင့ျပေးသင့ျတာပေါ့ဗြာ။ အခုဆိုရငျ ကိုဗဈဖွဈတာ ဘငျ်ဂလားဘကျက လာတဲ့သူတှမှော ပါလာတယျ။ ဘယျလိုကာကှယျရမလဲ၊ ဘယျလိုကူးလဲ၊ ကနြောျတို့ အလှယျတကူ မသိနိုငျဘူး။ အခုဆို စဈဖွဈရတဲ့အထဲ မိုးက တပတျ ဆယျရကျလောကျရှာ၊ ဆကျတိုကျမြား၊ ရတှေကွေီး၊ ဒုက်ခသညျတှေ ဒုက်ခတှရေောကျ၊ ကနြောျတို့ ဘာမှကို ပွောလို့မရဘူး၊ သိလညျးမသိဘူး။”
အငျတာနကျ ဖွတျတောကျခံထားရတဲ့အတှကျ လူတှရေဲ့ အသကျတှကေို ကာကှယျဖို့နဲ့ လူသားခငြျးစာနာမှု အထောကျအကူတှေ ပေးဖို့အတှကျ ခိုငျမာတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှအေပေါျ အခြိနျနဲ့တပွေးညီ အားကိုးနရေတဲ့သူတှကေို ထိခိုကျမှုတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး သတိပေးထားတာပါ။ HRW အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားမှုအဖှဲ့ကလညျး ကမ်ဘာမှာ အခြိနျအကွာဆုံး အငျတာနကျ အဆကျအသှယျ ဖွတျတောကျမှုတှကေို အဆုံးသတျဖို့ ကွညောခကြျထုတျပွနျ တောငျးဆိုထားပါတယျ။
