(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံတွေနဲ့ ဒေသတွင်း စီးပွားရေးအင်အားကြီးနိုင်ငံတွေ ပါဝင်မယ့် ဒေသတွင်း လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူစာချုပ်ကို ဒီသီတင်းပတ်ထဲ လက်မှတ်ရေးထိုးမယ့်အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။
ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ဇော်ထက်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း ASEAN ၁၀ နိုင်ငံနဲ့ ဩစတြေးလျ၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ နယူးဇီလန်၊ တောင်ကိုရီးယား နိုင်ငံပေါင်း ၁၅ နိုင်ငံ ပူးပေါင်းပြီး RCEP လို့ အတိုကောက်ခေါ်တဲ့ Regional Comprehensive Economic Partnership ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေကြား လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီမှုစာချုပ်ကို လာမယ့် တနင်္ဂနွေမှာ လက်မှတ်ရေးထိုး ချုပ်ဆိုတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့လူဦးရေနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုပမာဏရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး စုပေါင်းထားတဲ့ ၁၅ နိုင်ငံ ပါဝင်မယ့် သဘောတူညီချက်ကနေ အကြီးဆုံး လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဇုံတခုဖြစ်လာလိမ့်မယ်ဆိုပြီး ခန့်မှန်းနေကြတာလည်း ရှိပါတယ်။ အဖွဲ့ဝင် ၁၅ နိုင်ငံက အဆင့်မြင့် အရာရှိတွေ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က နောက်ဆုံးအကြိမ် ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ အထဲမှာတော့ အကောက်ခွန် သက်သာခွင့် အစီအစဉ်တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ သဘောတူညီချက် အသက်ဝင်လာတဲ့အခါ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်မှာ ပိုမိုဝင်ဆန့်လာနိုင်တယ်လို့လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နိုင်ငံခြားစီးပွား ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန အမြဲတမ်း အတွင်းဝန် ဦးအောင်နိုင်ဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ နောက်ဆုံးကတော့ ကျနော်တို့အားလုံး agreement ( သဘောတူညီမှု) က trade and goods ၊ trade and services ပါပဲ၊ investment ပေါ့ အဲဒီ area သုံးခုစလုံးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အားလုံး finalize လုပ်ပြီးသွားတော့ အားလုံးသဘောတူသွားပြီးတော့ ၁၅ ရက်နေ့ လက်မှတ်ထိုးမှာပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံး Free Trade Agreement- FTA တခု ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်အတွက် ဘာကောင်းလဲဆိုတော့ ပို့ကုန်ပစ္စည်းတွေက ဒီဈေးကွက်ကြီးထဲမှာ အတားအဆီးအနည်းဆုံးနဲ့ ဝင်ရောက်သွားနိုင်တယ်ပေါ့နော်။”
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကြား အတားအဆီးတွေ လျှော့ချဖို့ သဘောတူညီမှုတွေ ရထားကြောင်းလည်း ဦးအောင်နိုင်ဦးကပြောပါတယ်။
သဘောတူညီချက်ကနေ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးအမြတ်ရနိုင်တယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေ ပြောဆိုနေပေမဲ့ စီးပွားရေး အင်အားကြီး နိုင်ငံတွေနဲ့ လွတ်လပ်စွာ စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုတွေမှာ အဆင်သင့်ဖြစ်ရဲ့လားဆိုတာကို မေးခွန်းထုတ်တာတွေလည်း ရှိပါတယ်။
မြန်မာ့လူမှုစီးပွား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူးလည်းဖြစ် စီးပွားရေး ပညာရှင်တဦးလည်းဖြစ်တဲ့ ဒေါက်တာဇော်ဦးကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပြင်ဆင်မှုတွေ လိုအပ် နေသေးတယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။
“ ပြောရမယ်ဆိုရင် RCEP ရဲ့ မဟာဗျူဟာနဲ့ နည်းဗျူဟာအတော်များများဟာ စီးပွားရေးအင်အားကြီး အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေရဲ့ မဟာဗျူဟာ နည်းဗျူူဟာတွေ ဖြစ်နေတယ်၊ ကျနော်တို့ရဲ့ မဟာဗျူဟာ မဟုတ်ဘူးဖြစ်နေတယ်၊ ဒီထဲမှာ ကျနော်တို့ ဝင်ပြီးတော့ နည်းဗျူဟာ တရပ်အနေနဲ့ ကစားမလဲဆိုတဲ့ဟာ အများကြီးပြင်ဆင်ထားရမယ် ထင်တယ်။ ဒီလို စီးပွားရေးအရ ဖြေလျှော့မှုတွေ လုပ်ကြတယ်ဆိုတော့ တယောက်နဲ့တယောက် အပေးအယူ လုပ်ကြတာ၊ အဲဒီတော့ များသောအားဖြင့် စီးပွားရေး အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေက သူတို့ကလည်းပေးတယ်၊ သူတို့ကလည်း ပြန်ယူမယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေရှိတယ်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့လို အင်အားနည်းတဲ့ နိုင်ငံတွေကျတော့ ဘယ်လိုပြန်ယူရမယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့မှာ မဟာဗျူဟာလည်း မရှိဘူး၊ နည်းဗျူဟာလည်း မရှိဘူး။ ဒီဟာကိုလုပ်မယ့် ခေါင်းဆောင်မှုကလည်း အားနည်းတယ်။ အဲဒီတော့ ကျတော်တို့ဘက်က သူများနဲ့ တန်းတူ အပြန်အလှန်ပေးကြဆိုရင် ပေးလိုက်ရတာက များမယ်လို့ထင်တယ်၊ ပြန်ယူရမယ့်ဟာတွေက နည်းတယ်။”
အာဆီယံနိုင်ငံတွေကြား ကျွမ်းကျင်လုပ်သား လွတ်လပ်စွာသွားလာ စီးဆင်းနိုင်ခွင့်ကို ဖြေလျှော့ပေးရတဲ့ကိစ္စ၊ ပညာရေးနဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းလို ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေ စီးဝင်လာမယ့်ကိစ္စ ဒီလိုကိစ္စတွေနဲ့ သဘောတူညီမှုမှာ ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းတဲ့ နိုင်ငံတွေ အာမခံချက်တွေ မရှိတာ၊ စိန်ခေါ်မှုတွေ ကြီးမားနိုင်တယ်လို့လည်း ဒေါက်တာဇော်ဦးက ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
RCEP သဘောတူညီချက်ကိုတော့ ၂၀၁၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ အာဆီယံ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှာ စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပေမဲ့ ၉ နှစ်လောက် ကြာမှသာ သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးဖို့ ဖြစ်လာခဲ့တာပါ။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ သမ္မတ Donald Trump အစိုးရက နိုင်ငံပေါင်း ၁၂ နိုင်ငံ ပါဝင်တဲ့ ပစိတ်ဖိတ်ရပ်ဝန်း နိုင်ငံတွေကြား ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ကနေ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ နုတ်ထွက်သွားခဲ့ပြီးနောက် တရုတ်နိုင်ငံက ဦးဆောင်တဲ့ အာရှ၊ ပစိဖိတ်ဒေသ နိုင်ငံတွေကြား စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့် အစီအစဉ်ကို အရှိန်မြှင့် ဆောင်ရွက်လာတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု မပါဝင်တော့ပဲ နိုင်ငံပေါင်း ၁၁ နိုင်ငံနဲ့ ပူးပေါင်းထားတဲ့ CPTPP စာချုပ်သစ်ကိုတော့ ၂၀၁၈ ခုနှစ် မတ်လထဲမှာပဲ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ လက်မှတ်ရေးထိုးထားပါတယ်။
................
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံ အပါအဝငျ အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံတှနေဲ့ ဒသေတှငျး စီးပှားရေးအငျအားကွီးနိုငျငံတှေ ပါဝငျမယ့ျ ဒသေတှငျး လှတျလပျတဲ့ ကုနျသှယျရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု သဘောတူစာခြုပျကို ဒီသီတငျးပတျထဲ လကျမှတျရေးထိုးမယ့ျအကွောငျး ပွောပွပါမယျ။
ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ဇောျထကျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားအသငျး ASEAN ၁၀ နိုငျငံနဲ့ ဩစတွေးလြ၊ တရုတျ၊ ဂပြနျ၊ နယူးဇီလနျ၊ တောငျကိုရီးယား နိုငျငံပေါငျး ၁၅ နိုငျငံ ပူးပေါငျးပွီး RCEP လို့ အတိုကောကျခေါျတဲ့ Regional Comprehensive Economic Partnership ဒသေတှငျး နိုငျငံတှကွေား လှတျလပျတဲ့ ကုနျသှယျရေး သဘောတူညီမှုစာခြုပျကို လာမယ့ျ တနငျ်ဂနှမှော လကျမှတျရေးထိုး ခြုပျဆိုတော့မှာဖွဈပါတယျ။
ကမ်ဘာ့လူဦးရနေဲ့ ကုနျထုတျလုပျမှုပမာဏရဲ့ ၃၀ ရာခိုငျနှုနျးနီးပါး စုပေါငျးထားတဲ့ ၁၅ နိုငျငံ ပါဝငျမယ့ျ သဘောတူညီခကြျကနေ အကွီးဆုံး လှတျလပျတဲ့ ကုနျသှယျရေးဇုံတခုဖွဈလာလိမ့ျမယျဆိုပွီး ခန့ျမှနျးနကွေတာလညျး ရှိပါတယျ။ အဖှဲ့ဝငျ ၁၅ နိုငျငံက အဆင့ျမွင့ျ အရာရှိတှေ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က နောကျဆုံးအကွိမျ ဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ အထဲမှာတော့ အကောကျခှနျ သကျသာခှင့ျ အစီအစဉျတှလေညျး ပါဝငျပါတယျ။ သဘောတူညီခကြျ အသကျဝငျလာတဲ့အခါ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ နိုငျငံတကာ ဈေးကှကျမှာ ပိုမိုဝငျဆန့ျလာနိုငျတယျလို့လညျး ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုနဲ့ နိုငျငံခွားစီးပှား ဆကျသှယျရေးဝနျကွီးဌာန အမွဲတမျး အတှငျးဝနျ ဦးအောငျနိုငျဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ နောကျဆုံးကတော့ ကနြောျတို့အားလုံး agreement ( သဘောတူညီမှု) က trade and goods ၊ trade and services ပါပဲ၊ investment ပေါ့ အဲဒီ area သုံးခုစလုံးနဲ့ပတျသကျပွီး အားလုံး finalize လုပျပွီးသှားတော့ အားလုံးသဘောတူသှားပွီးတော့ ၁၅ ရကျနေ့ လကျမှတျထိုးမှာပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ ကမ်ဘာပေါျမှာ အကွီးဆုံး Free Trade Agreement- FTA တခု ဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျအတှကျ ဘာကောငျးလဲဆိုတော့ ပို့ကုနျပစ်စညျးတှကေ ဒီဈေးကှကျကွီးထဲမှာ အတားအဆီးအနညျးဆုံးနဲ့ ဝငျရောကျသှားနိုငျတယျပေါ့နောျ။”
ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုနဲ့ ပတျသကျပွီး အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှကွေား အတားအဆီးတှေ လြှော့ခဖြို့ သဘောတူညီမှုတှေ ရထားကွောငျးလညျး ဦးအောငျနိုငျဦးကပွောပါတယျ။
သဘောတူညီခကြျကနေ မွနျမာနိုငျငံအတှကျ အကြိုးအမွတျရနိုငျတယျလို့ တာဝနျရှိသူတှေ ပွောဆိုနပေမေဲ့ စီးပှားရေး အငျအားကွီး နိုငျငံတှနေဲ့ လှတျလပျစှာ စီးပှားရေးဆကျဆံမှုတှမှော အဆငျသင့ျဖွဈရဲ့လားဆိုတာကို မေးခှနျးထုတျတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။
မွနျမာ့လူမှုစီးပှား ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေးအဖှဲ့ အမှုဆောငျညှှနျကွားရေးမှူးလညျးဖွဈ စီးပှားရေး ပညာရှငျတဦးလညျးဖွဈတဲ့ ဒေါကျတာဇောျဦးကတော့ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ပွငျဆငျမှုတှေ လိုအပျ နသေေးတယျလို့ သုံးသပျပါတယျ။
“ ပွောရမယျဆိုရငျ RCEP ရဲ့ မဟာဗြူဟာနဲ့ နညျးဗြူဟာအတောျမြားမြားဟာ စီးပှားရေးအငျအားကွီး အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှရေဲ့ မဟာဗြူဟာ နညျးဗြူူဟာတှေ ဖွဈနတေယျ၊ ကနြောျတို့ရဲ့ မဟာဗြူဟာ မဟုတျဘူးဖွဈနတေယျ၊ ဒီထဲမှာ ကနြောျတို့ ဝငျပွီးတော့ နညျးဗြူဟာ တရပျအနနေဲ့ ကစားမလဲဆိုတဲ့ဟာ အမြားကွီးပွငျဆငျထားရမယျ ထငျတယျ။ ဒီလို စီးပှားရေးအရ ဖွလြှေော့မှုတှေ လုပျကွတယျဆိုတော့ တယောကျနဲ့တယောကျ အပေးအယူ လုပျကွတာ၊ အဲဒီတော့ မြားသောအားဖွင့ျ စီးပှားရေး အငျအားကွီးနိုငျငံတှကေ သူတို့ကလညျးပေးတယျ၊ သူတို့ကလညျး ပွနျယူမယျဆိုတဲ့ အခွအေနရှေိတယျ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့လို အငျအားနညျးတဲ့ နိုငျငံတှကေတြော့ ဘယျလိုပွနျယူရမယျဆိုတာ ကနြောျတို့မှာ မဟာဗြူဟာလညျး မရှိဘူး၊ နညျးဗြူဟာလညျး မရှိဘူး။ ဒီဟာကိုလုပျမယ့ျ ခေါငျးဆောငျမှုကလညျး အားနညျးတယျ။ အဲဒီတော့ ကတြောျတို့ဘကျက သူမြားနဲ့ တနျးတူ အပွနျအလှနျပေးကွဆိုရငျ ပေးလိုကျရတာက မြားမယျလို့ထငျတယျ၊ ပွနျယူရမယ့ျဟာတှကေ နညျးတယျ။”
အာဆီယံနိုငျငံတှကွေား ကြှမျးကငြျလုပျသား လှတျလပျစှာသှားလာ စီးဆငျးနိုငျခှင့ျကို ဖွလြှေော့ပေးရတဲ့ကိစ်စ၊ ပညာရေးနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးလို ဝနျဆောငျမှု လုပျငနျးတှေ စီးဝငျလာမယ့ျကိစ်စ ဒီလိုကိစ်စတှနေဲ့ သဘောတူညီမှုမှာ ဖှံ့ဖွိုးမှုနညျးတဲ့ နိုငျငံတှေ အာမခံခကြျတှေ မရှိတာ၊ စိနျခေါျမှုတှေ ကွီးမားနိုငျတယျလို့လညျး ဒေါကျတာဇောျဦးက ထောကျပွခဲ့ပါတယျ။
RCEP သဘောတူညီခကြျကိုတော့ ၂၀၁၁ ခုနှဈ နိုဝငျဘာလ အာဆီယံ ထိပျသီးဆှေးနှေးပှဲမှာ စတငျမိတျဆကျခဲ့ပမေဲ့ ၉ နှဈလောကျ ကွာမှသာ သဘောတူညီခကြျကို လကျမှတျရေးထိုးဖို့ ဖွဈလာခဲ့တာပါ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုမှာ သမ်မတ Donald Trump အစိုးရက နိုငျငံပေါငျး ၁၂ နိုငျငံ ပါဝငျတဲ့ ပစိတျဖိတျရပျဝနျး နိုငျငံတှကွေား ကုနျသှယျရေး သဘောတူညီခကြျ အဖှဲ့ဝငျအဖွဈကနေ ၂၀၁၇ ခုနှဈမှာ နုတျထှကျသှားခဲ့ပွီးနောကျ တရုတျနိုငျငံက ဦးဆောငျတဲ့ အာရှ၊ ပစိဖိတျဒသေ နိုငျငံတှကွေား စီးပှားရေးပူးပေါငျးဆောငျရှကျမယ့ျ အစီအစဉျကို အရှိနျမွှင့ျ ဆောငျရှကျလာတာလညျး ဖွဈပါတယျ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု မပါဝငျတော့ပဲ နိုငျငံပေါငျး ၁၁ နိုငျငံနဲ့ ပူးပေါငျးထားတဲ့ CPTPP စာခြုပျသဈကိုတော့ ၂၀၁၈ ခုနှဈ မတျလထဲမှာပဲ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှေ လကျမှတျရေးထိုးထားပါတယျ။
